هـُـــــوْشـْــــــک

یوکرین ءِ گیدی آزمانک                                                                چــــکــانی دیــــــوان       
-------------------------                                                                  -------------------------
تــــرینــــــــــوک:                                                                       کریم بلوچ _ تهل  

                                              هـُـــــوْشـْــــــک


 



       هست ات یک کروسے  ، گوں دو مُشک ءَ . مشکانی نام یکے « تـَروک » ات و آدگر ءِ « گـَردوک » ات . کـُروس ءِ نام « وَش گـُـٹ » ات و جوانین گوانک و زیملے ءِ واهند ؛ و باز چالاک ات .مشکاں تهنا لیب و گوازی ، تَرَّگ و گـَردگ ، سِٹ جنئگ و وهد زوالیاں بلد اتنت و بس .
        کروس چه بامگواه و روٹک ءَ ، کاراں گلائیش بیتگ ات و یک روچے کروس ؛ لوگ ءِ دَروازگ ءِ نزیک ءَ ، گـَلـّه ءِ هوشکے ودی کت

 . مشگ ئی توار کـُت انت  . مشکاں آتک انت و هوشک اش دیست و پی پی کنان ءَ گوئشت اش :
      _ پیکه هوشک ءَ به کـُـٹـّاں و داناں جتا به کناں .
      _ کـَے هوشک ءَ کـُٹیت و داناں جتا کـَنت ؟ کروس ءَ پول کت .
      _ گوں من ءَ نه بیت ! « تروک » جواب دات .
      _ گوں من هم نه بیت ! « گردوک » هم پَسه گردینت .
       گـُڑاں کروس ءِ جند ، هوشک ءَ زرت و کار ءَ گـُـْلائیش بیت. 

هوشک ئی کٹ ات ، دان جتا کت انت و مشکاں پیش داشت انت .
      _ هنّوں پیکه داناں ، هَشّی و آسیاب ءَ ؛ په درشگ و آرت کنئگ ءَ بَـرَگ به بنت . کے بارت اش ؟
       _ تهنا نه من ! _ تهنا نه من ! دوئیں مشک یک گـُـٹ ءَ جواب دات .
       کروسءِ جند ،دان‌ءِ گوال ءَ بـَـڈ کت و برت . مشکاں وتی  لـَیب ، وهد زوالی و روچ گاری ءَ گلائیش بیت انت .
      کروس داناں آرت کت انت و چه هشّی ءَ واتر بیت  . مشکان ئی توار کت انت :
      _ من دان ، آرت کت و آرت انت ، نوں پیکه آرتاں تـَرّ کناں و به سُـرُشاں و روگنی ناناں به پَـچـاں . کے آرتاں سُـرُشیت ؟
      _ نه من ! _ نه من ! اپدا مـُشکان یک گـُٹ  جواب دات .
      کروس  وت ، آرت تر کت و سرشت  . دار چت و پروشت و مـُچ کت و آرت انت 

. چلدان ءَ آس و آچش ئی روک کت  روگنی نانانی پچگ ءَ گلائیش بیت .



      مشکاں هم وتی وهد زوالی ءَ ،لیباں ، و پی پی کنان ءَ شئیراں جناں بیت انت .




      روگنی ناناں پتک انت و کروس سُبره و پَرزونگ ءَ چیر گِهت و نان ایر کت انت . مشکاں هم هما دمان ءَ آتک و تیار بیت انت .

 و گوئشت اش :
     _ اوه ، ما چوں شدیگ و گژنگ بیتگ اوں ! 

و مشکاں اشتاپی ءَ پَرزونگ ءَ نشت انت .
     کروس آهاں گوئشت :
     _ دستاں بدار ات ! کے هوشک ودی کـُت ؟
     _ تو ودی کت ! هر دوئیں مشکاں گوں بُرزین توارے ءَ جواب دات .
      _ کے هوشک ءَ کٹ ات و داناں په آرت کنئگ ءَ برت انت ؟
      _ اے هم تو کتگ انت . مشکاں جواب دات ، بلے توار اش جَهل و نرم  بیتگ ات .
      _ کے آرتاں تـَر کرت و سرشت ؛ داراں پروشت وآرت ؛ چُلدان ءَ آس روک کت ، روگنی نگن پتک انت ؟
      _ تـو ، _ دوئینانی توار هنچو جَهل و نرم ات ، که گوں باز سکی ءَ اشکنگ  بیتگ ات .
      _ و شما چے کتگ ؟



      مشکان ءَ جوابے نیست ات که به گوئش انت . گڑاں  چـُـپّی ءَ چه پَرزونگ ءَ پاد آتک انت و زانت اش که بیکار و جان دزان ءَ ، کسے روگنی ناناں  نه وارینیت .
  1.                                                        

چــــــــــــاربــنـــد

چــــــــــــاربــنـــد



         کاینت  و  رَونت  روچ  و پـدا دَؤر ءَ بیت گـلزار

                                            جاهل که مَبنت زور ، بزان وهد ءَ بیت زانتکار

         هــر دَؤر ءِ کـَپ ءِ رَنـدا ، پدا سرکپ ئے ناچار

                                             زنـد رنـگ بزوریت و براه ، جهد ءَ چه سینگار

                                   
                                                                کریم بلوچ - تــهــل

ســـــــــوپ

ســـــــــوپ


ولادیمیر گریگورویچ سوتیوا
کریم بلوچ _ تـهـل

       زردبهار و تاکریچ ءِ گڈی وهد ات . درچکانی تاک دیر ات که شـَـپتگ و رهتگ اتنت . تهنا کوهی سوپے ءِ بُلک ءَ یک و تهنا یک دانگے سوپ پَشت کپتگ و لونج ات . ماں همے وهد ءَ کرگوشک تچاں و چه هموداں گوئزان ات که سوپی دیست .

     نوں چوں آئیا بسندیت ؟ سوپ وا سک برز لونج ات ؛ تاں آئیا سِٹ کنئگ نبیت !

       _ کَ رررکَ ررر!

       کرگوشک توار ءِ نیمگ ءَ چارست . دیستی که گوراگے گزے ( کرسمس ءِ درچک ) ءِ سرا نشتگ و چارستی .

     _ اَو گوراگ ! _ کرگوشک توار کت ._ آ سوپ ءَ پر من بسند !

      گوراگ چه گز بال کت و سوپ ءِ درچک ءَ نِست ( نِشت ) و سوپی سِست . وتی سُنٹی داشت نکت و سوپ جهل کپت .

     _ منتواراں تئی گوراگ ! _ کرگوشک گوئشت و لوٹستی که سوپ ءَ چست بکنت ، بلے سوپ ءَ گوئشے ساه مان ، اناگت پوشگی جت و ... جست ( تتک )۔۔۔

چے بوتگ باریں ؟

     هرگوشک ( کرگوشک ) گــُـڑست ، پدا سرپد بوت : سوپ سیده و سرراست دَجک ءِ سرا کپتگ ات ، پَرشی که دجک وتا هموداں گلڑ کرتگ و سوپ ءِ بُن ءَ وپتگ ات . دجک که چه واب ءَ جهسِرِ اِت ، سِٹی کت و تچاں بوت و سوپ هم همائی ءِ کنٹکاں بند گپتگ ات .

    _ بوشت ، دجک بوشت ( بوست : به اوست ) ! _کرگوشک توار کنان ات . _ تو کجا منی سوپ ءَ برگ ئے ؟

    دجک اوستات و گوئشتی :

     _ اے منی جند ءِ سوپ انت . آ کپت و من آئیا گِپت .

      هرگوشک ، دجک ءَ رَسینت :

     _ هنوں منی سوپ ءَ بدئے ! من آئیا ودی کرته !

گوراگ هم ، وتا سر کت  .

     _ شما ویل جنگیت _ گوئشتی ، _ اے منی سوپ انت . من پر وت سستگ . 

هچ کس آدگر ءِ هبر ءِ مَـنـّـئگ ءَ تیار نهت . هرکس پر وت کوکار کرت :

        _ اے منی سوپ انت !

     اشانی گــَلـگـَـجه ( جاک و کوکار) سرجمیں جنگل پرشتگ ات . و هنوں اشانی جنگ بنگیج بوتگ ات :  گوراگ ، دجک ءِ پونز ءَ چونگ چنان ات ، دجک ، کرگوشک ءَ کٹتکاں مان بست و کرگوشک ، گوراگ ءَ لگت جنان ات ...

     همدان ات که مم ودی بوت . سَـکـّی گــُرّ اِت و گوئشتی :

       _ چے کنئگ ایت ؟ شمئی جاک و جنگ چئے ءِ سر انت ؟ 

     پهکاں آئیا گوئشت :

      _ مزاربیمیں مم ! جنگل ءَ تو چه دُرُستاں مَستر ئے ، تو چه پهکاں زانتکارترئے . تو مئی شر ءَ په راستی بگیشیں ۔  اے سوپ کئیگ انت ؟ تو بگوئش !

     و مم ءَ سرجمیں گپاں گوئشاں بوت انت که چے بوته . مم پگر کت و پگر کت و وتی گوش بُنی هارینت و گوئشتی :

     _ کئے سوپ ءَ ودی کت ؟

     کرگوشک گوئشت : _  مـُـن !

      _ کئے سوپ ءَ سِست ؟

     گوراگ کوارّ اِت و گوئشتی : _ مـُـن !

      _ جوان انت . کئے سوپ ءَ گِپت ؟

       دجُک پیسکگے کت و گوئشتی : _ مـُـن !

       _ نوں گوش کنئیت _ مم شر ءَ جناں بیت . _ شما پهک راست گوئشیت و اے هساب ءَ شما پهک سوپ ءِ هکدار ایت ...  


     _ بلے اداں سوپ وا یکے ! _ یک توار دجک ، کرگوشک و گوراگ هوری ءَ گوئشت  .

      _ سوپ ءَ وتی نیام ءَ بهر کنیت و هر کس وتی بهر ءَ بوارت  .

      سئیں هوری ءَ سارتیں گینے کش ات و یکتوار گوئشت اش :

     _ چوں ما پیش ءَ همے پگر ءَ نکتگ !

    دجک سوپ ءَ زرت و چار بهری کرت .

     یکینی دات کرگوشک ءَ و گوئشتی :

     _ کرگوشک اے تئیگ انت ، - تو اول سوپ ءَ دیست . 

دومی چنڈی ، گوراگ ءَ دات :

     _ گوراگ اے تئیگ انت ، - تو سوپ ءَ سِست .

سیمی بهرءَ دجک وت وتی دپ ءَ کت و گوئشتی :

     _ اے منیگ انت ، پرشی ( پرچا ) که من سوپ ءَ گِپت .

چارمی بهری ، مم ءِ دست ءَ دات و گوئشتی :

     _ مزاریں مم ، اے تئیگ انت ...

     _ پرچے ( پرچا ) منی ؟ - مم هیران بوت !

      _ پرشی که تو مئی شر ءَ جت و ما را تو سُهل دات و ما را تو زانت و زانتکاری  سوج دات !

    هر یکے وتی سوپ ءِ بهر ءَ وارت و پهک وش اتنت . پرچا که مم آهانی شر ءَ په راستی و په براتی جتگ ات و هچ کسی دلرنج نکرتگ ات .

                                                                                                                           Яблоко. Сказки и картинки Владимира Григорьевича Сутеева         ٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭

کــُـمـبــی و شیلانچـُـک ءِ چیرا

کــُـمـبــی و شیلانچـُـک ءِ چیرا 
ولادیمیر گریگورویچ سوتیوا
کریم بلوچ _ تــهــل

     موریک ءَ یکبرے سَکـّـیں هَئورئ مانترینت .

     کجا وتا چیر بدنت ؟


         موریک تچکیں ڈگار ءَ کسانیں شیلانچک بزاں کمبی یے دیست . جست و وتی رسینت و شیلانچک ءِ بُل و کلاه ءِ چیرا وتی چیر دات .

        شیلانچک ءِ چیرا نشتگ ات ؛ و هَئور زراب دیان ات .


      هَئور ءِ زراب گیش و گیش بیان ات ...

      لیچک و لیهڑیں پرونکے ( مُلاؤکے ) ، وتا زبریناں تاں کمبی ءَ ، سر کت :

       _  موریک اَؤ موریک ، منا شیلانچک ءِ چیرا بهلّ ! _ من تــَرّ و لیهڑ بوته اوں ، بال کت نکناں !



      _ من ترا کجا بهلاں ؟ _ موریک گوئشت . _ من تهنا وتا په هزار شِرّی اداں جه داته .

       _ پرواهے نهنت ، یک کمے جه کم بیت ، بلے تئی ازت ودیت و گیش بیت .


          موریک ، پرونک ءَ کمبی ءِ چیرا هِشت .

        هئور هنگت تیزتر بوت ...

      چه هموداں مُشکے هم تچاں و گوئزان ات . گوئشتی :

       _ منا هم کمبی ءِ چیرا بلیت ، من هنچو تر بوته اوں که چه من جوگے تچگ انت !

       _ کجا ما ترا بهلیں ؟ اداں وا هچ جاگه نیست .



     _ یک کمے نزیکتر و هورتر نند اوں !

      یک کمے نزیکتر و هورتر نشت ( نست ) انت  و مُشک اش هم شیلانچک ءِ چیرا هِشت .


        هئور هنچو رچان ات که بند بیگ ءِ نامی نزانت ...

     کمبی ءِ پهنات ءَ جنگے ( جنجشکے ) سِـٹـاں و گویواں یهت و گوئشتی :

      _ منی پـُـٹـاں تر و بانزلاں ژند بوتگ انت ! بهلیت که شیلانچک ءِ چیرا منی پٹ کمے هشک ببنت و من دمے آرام بکناں . 


هَئور وا رچگ انت !

     _ اداں وا جه نیست .

     _ دزبندی کناں کمے بکنزیت !

      _ جوان انت .

      کمے کنزت انت _ و جنجشک ءَ هم جاه بوت . 

       همدان ات که کرگوشکے چه کجا تچاں یهت ، شیلانچکی دیست .

      گوانکی جت :

      _ چیر دئیت منا ، منا برکینیت ، روباهے منی رندا کپته ! ...

      _ بیچارگیں کرگوشک ، _ موریک گوئشت . _ بیاییت کمے نزیکتر نند اوں .

      



کرگوشک اش نوکی چیر داتک ات که روباه رَست .


     _ کرگوشک اش ندیست ؟ _ سوجی کرت .

     _ نه ندیستگیں .

       روباه نزیکتر یهت و بویی چت و گوئشتی :

       _ هَمداں جاهے چیر نبوتگ ؟

       _ آئی اداں کجا چیر ءَ بیت ! 










     روباه وتی دُمب ءَ سُرینت و چه اوداں شـُت .

همے وهد هئور هم بند بوت _ رو ( روچ - روز ) هم درکپت . پهک چه کمبی ءِ چیرا در کپت انت و وَش و گـَل اتنت . 

     موریک پگری کت و گوئشتی :

      _ چون چو بوت کنت ؟ اول منی جند ءَ کمبی ءِ چیر ءَ جوانی ءَ جاه ءَ نبوت ، بلے هنوں ما پَنچیناں اوداں جاه هست ات !  

 


      _ کوا- ها - ها ! کوا - ها - ها _ ! کسے کند ات .

     پهکاں چارست : کمبی ءِ سَرَگ ءِ سرا پُگل نِست ات و کندگ ( هَندگ ) ات :

    _ هــَؤ ، شما ! کــُمـبـی وا ... 


وتی گپی نکٹینت و سٹی کت و شت .

     پهکاں کمبی ءَ چارست و سرپد بوت انت که پرچے ( پرچا ) اولسر ءَ یکے ءَ جوانی ءَ جه نبوتگ و پدا په پنچیناں جه ودی بوتگ .

باریں شما سرپد بوته ایت ؟

بــَـٹ ءِ چـیـپـل و چـیـپـل

بــَـٹ ءِ چـیـپـل و چـیـپـل

ولادیمیر گریگورویچ سوتیوا
کـریـم بـلـوچ - تــهـل


     اسپیده ( هامرگ - هـَـیک ) ترک ات و بٹ ءِ چیپل چه اسپیده در اهت .

 _ من ودی بوتں ! _ آئی گوئشت . 

 _ من هم ودی بوتں !  _ مرگ ءِ چیپل گوئشت .


_ من لوٹاں که گوں تو سنگت ببیاں ! _ بَث ءِ چیپل گوئشت .

_ من هم ! _ چیپلک گوئشت .

 

_ من په تــَـرّ و گرد ءَ رواں ، _ بٹ ءِ چیپل گوئشت .

_ من هم ، _ چیپلک گوئشت .

_ من کــَلّے جنان ! _ بٹ ءِ چیپل گوئشت .

_ من هم ! _ چیپلک گوئشت .

_ من کرمے ودی کت ! _ بٹ ءِ چیپل گوئشت .

_ من هم ! _ چیپلک گوئشت .

_ من مُلاؤکے ( پرونکے ) گپت ! _ بٹ ءِ چیپل گوئشت .

_ من هم ! _ چیپلک گوئشت .

_ من چه پگٹ ( پُگــُـل )ءَ نترساں ! _ بٹ ءِ چیپل گوئشت .

_ من... من ...من هم ... ! _ چیپلک من .. من ... کناں گوئشت .

_ من لوٹاں که جان بشوداں ! _بٹ ءِ چیپل گوئشت .

_ من هم ! _ چیپلک گوئشت .


_ من اژناگ کنئگ اوں ! _ بٹ ءِ چیپل گوئشت .

   _ من هم ! _ چیپلک گوانک جت و سٹی کت آپ ءِ تها  .


_ مـَـدَت ! مَ ...دَت ۔۔۔ !

_  وتا بدار ! ودیگاں ! _ بٹ ءِ چیپل گوئشت .

   _ ب ووووول... ب ووووووول ...  _ چه چیپلک ءِ دپ دراهت .


- بٹ ءِ چیپل ، چیپلک ءَ چه آپ کش اِت و دَر کــُت .


 

_ من رواں یک کمے دگه جان شوداں  . _ بٹ ءِ چیپل گوئشت .

_ من ... من ... نه ! _ چیپلک پسو دات .


                                      ٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭

ماهیگ گِریں پـِـشـُک

http://audioskazki.net/archives/5138

Владимира Григорьевича Сутеева 

ماهیگ گِریں پـِـشـُک

ولادیمیر گریگوریچ سوتیوا

کریم بلوچ _ تهل


یگبرے پشکے شت تاں ماهیگ بگریت . راه ءِ سرا  پچیں هَندے ءَ روباهی دیست .

روباه وتی پر پژمیں دُمب ءَ چنڈینت و گوں شیرکنیں گالوارے  گوئشت ئی :


      _ سلامالیک منی پت و پتو ، پرزیبیں پشـَلـُک ! چه تئی گِندک ءَ وَش اوں ! ماهیگ گِرَگ ءَ رَوَگ ئے ؟


      - جی هَـؤ ! لوٹاں که پر وتی پشیاں ماهیگے بگراں .


        روباه سرءَ جهل کت و گوں نرمیں آوازے ءَ گوئشتی :


       - بلکیں بیت که منا هم ماهیگے به وارین ئے ؟ من چه بازیں مُرگانی ورگ ءَ ژند بوتگ اوں . 


 پشک بچکند اِت و گوئشتی :

_ جوان انت . سری ماهیگ ءَ  ترا دیاں !

_ من نزاناں که هنوں چون تئی نیکی ءِ بدل ءَ ادا بکناں .


.

     - پرواهے نهنت ، هچ نلوٹیت .

     پشک دیما روان ات و روباه آئی ءِ پشتا سٹک جناں پیداک ات و گوں وت گوئشان ات :

     - سَری ماهیگک منیگ انت ، سری ماهیگک منیگ انت !...

      راه ءَ اناگت ماں جنگل تها ، چه درچکانی نیام ءَ مزنیں بونژیں هاکی ییں گرکے درکپت


       _  سلامالیک منی براتـلُک _ گرک جَکّ اِت _ ماهیگ ءِ گِرَگ ءَ روان ئے ؟

       _ جی هَــؤ ، لوٹاں وتی پشیاں ...

       _ هَـؤ ، پر من هم ... ماهیگکے ودی کنئے منی براتلک ؟  چینچو من بز و میشاں به وراں ... منا هم نوکیں تامے گزر انت !

      پشک بچکند ات و گوئشتی :

      _ نون جوان انت . سری ماهیگک روباهیگ انت و دومی تئیگ !

     _ شاباش منی براتک ! من تئی منتواراں !


.

 

      _ پرواهے نهنت . هچ نلوٹیت .

      سرجم دیما روان بوت انت نزیکیں کئور ءِ نیمگ ءَ . پشک جنگل ءَ روان ات و آئی ءِ پشت ءَ روباه سٹاں پیداک ات و وتا وت گوئشان ات : « سری ماهیگک منیگ انت ، سری ماهیگک منیگ انت ! »

       گرک آهانی سر ءِ پشت ءَ جنزاں و لپونزاں گوں آرامی ءَ هولاسان ات :


     - دومی منیگ انت ! دومی منیگ انت !

     اناگت چه جنگل ءِ تهار و ژیمبیں پهنات ءَ ممے آهانی دیما درکپت . 

      پشکی که گوں نئیگ (نئی،کُنڈی،چنگ ) ءَ دیست ، گوں زنڈیں و بَـؤریں توارے گوئشتی :

      _ هَو منی بچلک ! ماهیگ ءِ گِرَگ ءَ سرگپتگ ئے ؟

      _ هو لوٹاں وتی پشیاں ...

      _  گوش کن منی بچ ؛ واکی تو منیں کماش ءَ ماهیگے  ندیئے ؟ منا ماهیگ وَا چه گین و ساه هم گیشتر دوست بیت ! چینچو گوک و کاریگر ءِ ورگ  _ گوں کانٹ و سُرمباں ...

     پشک پونزهند جت و گوئشتی :

      _  سری ماهیگک ءَ من روباه ءَ لبز داته ، دومی ءَ هم گرک ءَ ؛ ترا گڑاں سئیمی رسیت .

     _ بلّ ئی که سئیمی انت . بلے چه پهکاں مَسترینے ببیت !

       _ جوان انت .


.

 

     سرجم دیما جنزان بوت انت ، نزیکیں کئور ءِ نیمگ ءَ . دیما پشک روان ات و آئی ءِ رند ءَ روباه سٹگ و روگ ات ، و روباه ءِ رند دُزیں گرک ات و گــُـڈی لــُڈوکـیـں مم ات  .

        روباه گوں وتی سٹگاں گوئشان ات :

        _ سری ماهیگگ ، دلجمی منیگ انت ...

       گرگ وَش وَشـُک هولاساں گوئشان ات :

       _ دومی ... منیگ انت  .

      _ سئیمی _ چُشیں مزنینے _ منیگ انت ! _ مم نرنڈاں گوئشت .

 و چو پهکاں همراه اتنت و آپ ءَ رَست انت .

     پشک وتی پیلک ( گونچان ) پَچ کت ( بوهت ) و ایر کت و ڈولی هم کناری نات  و نئیگ بزاں کنڈی ءِ بند ءَ هم راست وبرابر کناں بیت . روباه ، گرک و مَـمّ هم هما نزیک ءَ کاهانی سرا نشت انت : .

     وتی بهر ءِ ودار اتنت که کدیں پشک اش بگر ایت . پشک زراگے نئیگ ءِ سرا بست و نئیگی آپ ءَ سَٹ اِت و آرامیں جاهے نِشت و چمی نئیگ ءِ بند ءِ برزیں نشان ءَ سک کت .




     آئی ءِ همراهانی چم هم نئیگ ءِ بند ءِ نشان ءِ سرا سک اتنت . و ودار ءَ نشتگ اتنت .

روباه گوئشگ ات :

     - گِرَگ ببئیت ماهیگکاں ، ٹوهیں ( مزنیں ) و کسانیناں ...

     و اناگت نئیگ ءِ بند ءِ نشان سُرت.

     روباه سُبکیں ساهے کــَشـّـِـت و گوئشتی :

                    _ اُه منی ماهیگک گِـرَگ بیت !

          نئیگ ءِ بند ءِ نشان تـُرّ وراں بیت . جهل و برز بوت . چه آئیا موج و آپ ءِ لرزگ هر نیم ءَ شتراں و تالان بوت انت . 


   _ اشتاپ کن ! تیز کن ! منی ماهیگک ءَ بکشّ ! _ روباه گوانک جت .

    پشک گــُڑست _ نئیگی چـِکـّـِـت و کــَـشـِّـت . نگره رنگیں ماهیگک چه نئیگ سست و چلپ آپاں کپت و آپ ءِ جَهلگ و بُن ءَ شُت .

     _  دَرشـُت _ گـُرک پُوش اِت . _ اِشتاپی کت ، پوک و هوڈے ، گوانکی جت ... نوں ، نوں منی باریگ انت ! منی وا در نـَرؤت !

     پشک نئیگ ءَ دگه زراگے بست و اپدا آپی دَؤر دات .

     گرک وتی پاد ءِ دل ءَ مُشت و گوئشتی : 



— Ловись, рыбка, большая и крупная… Ловись…
   _ گِـرَگ ببئیت ماهیگاں ،مزنیں و ٹــَریناں ... گِـرَگ ببئیت ...

    همدان ات که نئیگ ءِ بندیں نشان چـَـکــَـرّاں و تـُـرّ وراں بوت . پشک نئیگ ءِ دَستگ و دار ءَ مـُـٹ کت .

      _ مَـکــَشّی ! _ گـُرک هولاسِت . _ بــِـلـّـی که ماهیگ ءَ جوان به گِراِیت !

      پشک نئیگ ءِ دستگ ءَ یله کت و نئیگ ءِ برزیں نشان هم اوشتات .

      _ هـَـؤ هنونی بکــَـشّ ! _ گــُرک پـَرمات .  


   پشک نئیگ ءَ کــَشّ اِت _ نئیگ ءِ چـَنگل و سُنٹ ءَ هچی مان نیست ات .

    _  وداری کت ، _ روباه کٹی کِٹی کند ات . _ تئی ماهیگ سرجمیں  زراگ ءَ

 وارت !



پشک سئیمی گـَشت نئیگ ءَ زراگے  پر کت و آپ ءَ سَـٹـِت .

     _ نیں هنوں آرام بنندیت ! _ مم گــُـرّ اِت . _ اگں منی ماهیگک ءَ بترسینیت ؛ من زاناں و شما ! ... هـَـؤ ، همیش انت !!!


 


   نئیگ ءِ نشان پهک آپ ءِ تها بُکّ وارت ، روباه هما نیمگ ءَ جانکــَشّ کت : همیش انت ، همیش انت  گِرَگ بَیَگ انت ...

   _ هاهاها ! هاهاها ! _ مم وتی گــَل و وشـّی ءَ درشان کنئگ ات . _ اے منیگ انت ! چو که جه یهت ، چه پهکاں مَسترینے ! 


      پشک گوں هزار شِرّی ، آپ ءِ کِرّ ءَ وتا داران ات  : مزنیں ماهیگے ، آ انت بچارتی ؛ آئیا آپ برگ انت .

     آ انت چه آپ ءَ جه یهت ، بروتی ییں ترسناکیں لپونزی هست ... آ اِنت پشک ماهیگے !

     _  سری مناں ، اے منیگ انت ! ... تری ندیاں !!! _ اناگت روباه گوں جاک و کوکار آپ ءَ دَؤر کت .



    _  نااااااااااا ، تـُـلـّــُس و شـُرد مه بئے ... منیگ انت ! _  گـُرک هولات و آ هم روباه ءِ رند ءَ آپ ءَ دَؤر کت .

     مم آپ ءِ کـَش و تیاب ءَ اوشتات و گوں سرجمیں زور ءَ گــُـرّ اِت :

   _ شما منا هـُـوول کت ! من اِش هـوول کن... ! دُزّاں ... !

     نوں آپ ءِ توک ات که جنگ چست بوتگ ات . گرک و روباه چه یک و دگر ءِ دست ماهیگ ءَ گِراں و چکاپان اتنت . مم هم تاں دیر وهد - ودار نکت و تتک ( جـِسـت) و آپی دَؤر کت .


 کئور ءِ آپ ، چُش که جوشوکیں چهجوش ءِ آپ ، بلبل کنان ات . و وهدے وهدے کس یے سر چه آپ در بوت : کدیں روباه ءِ ، کدیں گرک ءِ و کدیں مم ءِ . چے ءِ سرا آهاں جنگ اتنت _ زانگ نبیت . ماهیگاں دیر ات که چه اوداں اژناگ کتگ و شتگ اتنت .

.

    پشک وتی دل ءَ وَش ات ، بچکند اتی و وتی نئیگ و سامانی زرت انت و شت تاں په ماهیگ گرگ ءَ دگه جاهے شوهاز بکنت . جاهے که آرام ببیت .

هـُـــــوْشـْــــــک

یوکرین ءِ گیدی آزمانک                                                                چــــکــانی دیــــــوان       
-------------------------                                                                  -------------------------
تــــرینــــــــــوک:                                                                       کریم بلوچ _ تهل  

                                              هـُـــــوْشـْــــــک


 



       هست ات یک کروسے  ، گوں دو مُشک ءَ . مشکانی نام یکے « تـَروک » ات و آدگر ءِ « گـَردوک » ات . کـُروس ءِ نام « وَش گـُـٹ » ات و جوانین گوانک و زیملے ءِ واهند ؛ و باز چالاک ات .مشکاں تهنا لیب و گوازی ، تَرَّگ و گـَردگ ، سِٹ جنئگ و وهد زوالیاں بلد اتنت و بس .
        کروس چه بامگواه و روٹک ءَ ، کاراں گلائیش بیتگ ات و یک روچے کروس ؛ لوگ ءِ دَروازگ ءِ نزیک ءَ ، گـَلـّه ءِ هوشکے ودی کت

 . مشگ ئی توار کـُت انت  . مشکاں آتک انت و هوشک اش دیست و پی پی کنان ءَ گوئشت اش :
      _ پیکه هوشک ءَ به کـُـٹـّاں و داناں جتا به کناں .
      _ کـَے هوشک ءَ کـُٹیت و داناں جتا کـَنت ؟ کروس ءَ پول کت .
      _ گوں من ءَ نه بیت ! « تروک » جواب دات .
      _ گوں من هم نه بیت ! « گردوک » هم پَسه گردینت .
       گـُڑاں کروس ءِ جند ، هوشک ءَ زرت و کار ءَ گـُـْلائیش بیت. 

هوشک ئی کٹ ات ، دان جتا کت انت و مشکاں پیش داشت انت .
      _ هنّوں پیکه داناں ، هَشّی و آسیاب ءَ ؛ په درشگ و آرت کنئگ ءَ بَـرَگ به بنت . کے بارت اش ؟
       _ تهنا نه من ! _ تهنا نه من ! دوئیں مشک یک گـُـٹ ءَ جواب دات .
       کروسءِ جند ،دان‌ءِ گوال ءَ بـَـڈ کت و برت . مشکاں وتی  لـَیب ، وهد زوالی و روچ گاری ءَ گلائیش بیت انت .
      کروس داناں آرت کت انت و چه هشّی ءَ واتر بیت  . مشکان ئی توار کت انت :
      _ من دان ، آرت کت و آرت انت ، نوں پیکه آرتاں تـَرّ کناں و به سُـرُشاں و روگنی ناناں به پَـچـاں . کے آرتاں سُـرُشیت ؟
      _ نه من ! _ نه من ! اپدا مـُشکان یک گـُٹ  جواب دات .
      کروس  وت ، آرت تر کت و سرشت  . دار چت و پروشت و مـُچ کت و آرت انت 

. چلدان ءَ آس و آچش ئی روک کت  روگنی نانانی پچگ ءَ گلائیش بیت .



      مشکاں هم وتی وهد زوالی ءَ ،لیباں ، و پی پی کنان ءَ شئیراں جناں بیت انت .




      روگنی ناناں پتک انت و کروس سُبره و پَرزونگ ءَ چیر گِهت و نان ایر کت انت . مشکاں هم هما دمان ءَ آتک و تیار بیت انت .

 و گوئشت اش :
     _ اوه ، ما چوں شدیگ و گژنگ بیتگ اوں ! 

و مشکاں اشتاپی ءَ پَرزونگ ءَ نشت انت .
     کروس آهاں گوئشت :
     _ دستاں بدار ات ! کے هوشک ودی کـُت ؟
     _ تو ودی کت ! هر دوئیں مشکاں گوں بُرزین توارے ءَ جواب دات .
      _ کے هوشک ءَ کٹ ات و داناں په آرت کنئگ ءَ برت انت ؟
      _ اے هم تو کتگ انت . مشکاں جواب دات ، بلے توار اش جَهل و نرم  بیتگ ات .
      _ کے آرتاں تـَر کرت و سرشت ؛ داراں پروشت وآرت ؛ چُلدان ءَ آس روک کت ، روگنی نگن پتک انت ؟
      _ تـو ، _ دوئینانی توار هنچو جَهل و نرم ات ، که گوں باز سکی ءَ اشکنگ  بیتگ ات .
      _ و شما چے کتگ ؟



      مشکان ءَ جوابے نیست ات که به گوئش انت . گڑاں  چـُـپّی ءَ چه پَرزونگ ءَ پاد آتک انت و زانت اش که بیکار و جان دزان ءَ ، کسے روگنی ناناں  نه وارینیت .
  1.                                                        

تِـــلـــَــه چَــَـکـــیــں مــاهـیـگــُـک

تِـــلـــَــه چَــَـکـــیــں مــاهـیـگــُـک

""""""""""""""""""""""""""""""

Картинки по запросу сказка золотая рыбка читать
الکساندر پوشکین

هست ات پیرمردے گوں وتی پیرزال ءَ . نیلیں زر ( دریا ) ءِ تیاب و کِرّ ءَ آهان ءَ نیزگاری ڈگار و کڈے هست ات  .

Картинки по запросу сказка золотая рыбка
پیرمرد ءَ پوره  سی و سئے سال زر ءَ گوں وتی ماهیگ گِری رُگ ( تور ) ءَ ، ماهیگ گِپتگ ات و پیرزال ءَ گوں وتی بندیکانی ریسگ و گوئپگ ءَ ، زند ءَ کوپگ دیان ات .
Картинки по запросу сказка золотая рыбка

یک برے پیرمرد وتی رُگ ءَ زر ءَ سَٹ اِت . وهدے که کــَـشت ئی ؛ چه شونزک ءَ پُـرّ ات . آئیا دومی بَـر ءَ وتی رُگ ءَ زر ءَ سـَـٹ اِت ؛ دومی گـَـشت ءَ رُگ چه زری کاه و بوچاں پـُـرّ اَت.

آئیا سیمی گـَـشت وتی رُگ ءَ شانت . رُگ ءَ اِے گــَـشتیں یک ماهیگکے مان ات . اَدناییں ماهیگکے نهت ؛ تِله چکینے ات .




تله چکیں ماهیگک دزبندی کناں بوت ! تواری مِنــّــَت و زاری ءَ پُرّ ات :



      _ « منا ماں زر ءَ  یله کن پیرمردلک ! من ترا ، وتا چه گیش و گیش بهاییں بدل دیاں . ترا بدل هر چی بلوٹ ئے دیاں ! » .

     پیرمرد هیران ات . ترستگ ات . آئیا سی و سئے سال زر ءَ ماهیگ گپتگ ات ، بَـلــَے کدین نه اشکتگی که ماهیگ هبر کن انت .

    آئیا تله چکیں ماهیگک ءَ یله کت و مهر گواریں دانک و هبرانی همراه کت :

     _ « هدا تئی همراه و پُشت و پناه بات ! تئی بدل منا درکار نهنت . برو هموداں وتی پراهیں نیلیں  زر ءِ نیام ءَ » .

     لوگ ءَ وتی زالی گوئشت :

Р

        _ « من مرچی ( مَروز ، مَرو )ماهیگکے گِپت ؛ نه ادنایینے ، تله چکینے . ماهیگک مئی زبان ءَ هبر کنگ ات . لوٹتی وتی بدل ءَ هرچی بدنت . بدل ءَ هرچی منی دل بلوٹتین منا دیگ ات . من دل ( هِمّــَت ) نکت چه آئیا بدل چیزے بلوٹاں . هنچو من آئیا نیلیں زر ءَ یله دات » .

     پیرزال گرم گپت و پیرمردی ایر جَت و ڈوبار اِت :


     _ « تو سک پوک و هوڈیں مردکے ئے ! تو چه ماهیگگ ءَ بدل چیزے نه لوٹتگ ! تو کم چه کم چه آئیا گـُدشودی لگنے بلوٹتیں ! مئی گدشودی لگن پهک سڑتگ . ٹنگ انت ».

     چو پیر مرد شت نیلیں زر ءِ تـَـیاب و کِــرّ ءَ اوشتات . دیستی که زر ءَ کسانیں مَؤج و گورماں لیب انت . اوشتات و تله چکیں ماهیگکی توار کت . تله چکیں ماهیگک آپ ءَ اوژناک کناں ، آئی ءِ نیمگ ءَ آتک و سوجی کت :



     _ « چے ترا پکار انت میریں کماش ؟» .

     پیرمرد آئی ءِ دیما سُرین ءَ چوٹ کت و گوئشتی :

     _ « منتوار تئی شهبانکیں ماهیگک ! منا منی پیرزال ایرجتگ و منی پیریں بالاد ءَ په آرام نندگ ءَ نیلیت . آئیا نوکیں گُدشودی لگنے پکار انت . مئی گُدشود پهک سَڑتگ و ٹنگ انت ».

      تله چکیں ماهیگگ دررائینت :

     _ « هچ پرواه مکن . برو وتی هَند ءَ . هُدا تئی پُشت و پناه انت . شما را نوکیں گدشودی لگنے بیت » .

     پیرمرد وتی پیرزال ءِ کِرّ ءَ برگشت . دیستی که پیرزال ءَ نوکیں گُدشودی لگنے هست .

  

   اِے بَریں پیرزال گیشتر پیرمرد ءِ سرا گرم گپت و ایرجناں بیت :

     _ « تو سک پوک و هوڈیں مردکے ئے . پوکیں مردک تو لگنے لوٹتگ !؟ تئی گُدشودی لگن مزنیں تماهے ؟ پوکڈا ! اپدا برگرد ماهیگگ ءِ کر ءَ . سُرین ءَ آئی ءِ دیما چوٹ بکن و چه آئیا لوگے ءِ لوٹ ءَ بکن .

     چُش کماش شُت نیلین زر ءِ کِرّ ءَ ( زر ءَ مَؤج و گورماں باهند کتگ ات .) آ اوشتات و تله چکیں ماهیگکی توار کت . تله چکیں ماهیگک آئی ءِ نیمگ ءِ اوژناگ کناں آتک و سوجی کت :

      _ « چے ترا پکار انت میریں کماش ؟» .

     پیرمرد آئیا سلام دات . سُرینی چوٹ کت و پَسّه ئی دات :

     _ « من تئی منتوار اوں شهبانکیں ماهیگک ! پیرزال منا گیش ایر جتگ و ڈوبارتگ، منی پیریں بالاد ءَ آرام نیلیت . لوگے لوٹیت گــُرُنڈوکیں ( نـُـرُنڈوکیں ) زالک » .

     _  « پرواه مکن لوگ ءَ برگرد . هدا تئی پُشت و پناه انت . هنچا بیت . لوگے هنون شما را بیت ».

     پیر مرد شت وتی هَند و جاه ءِ نیمگ ءَ . پیشی لوگ ءِ هَند ءَ ، شاهگانیں لوگے گوں روشنیں مهمانجاهے چه هِشت اوشتاتگ ات . بُرزگ ئی اِسپیتیں لوله تــُرپگ اتنت . دروازگی چه وَژبو و سک سوچیں تهتگان اتنت . پیرزال تاگ ءِ جَهلــَـگ ءَ نِشتگ ات .


     باریں اے گــَـشت پرچے لوٹیت که وتی جود ( شوّ ) ءَ بَد و زا بگوئشیت .

     _ « تو سک پوک و سک هوڈے ئے . تو پوک لوگے ءِ لوٹ ءَ کت  ! برگرد ماهیگک ءَ سلاماں بدئے ، سُرین ءَ چوٹ کن و بگوئشی :

نه لوٹاں من  که چشیں نیزگاریں کشتکارے به بیاں ، من لوٹاں که سیر و هستومندے به بیاں ».

     پیرمرد شت نیلیں زر ءِ پهنات ءَ ؛ ( زر مزنیں مَؤجانی مستی و شرتگ و گوات ءِ هرجان ات ) .


     آ اوشتات و تله چکیں ماهیگک ءَ توار کناں بیت . تله چکیں ماهیگگ اوژناگ کناں آئی ءِ نیمگ ءَ آتک و گوئشتی :

        _ « چے ترا پکار انت میریں کماش ؟» .

     پیرمرد آئی ءِ دیما سرین چوٹ کت و جواب دات :

     _ « تئی منتواراں شهبانکیں ماهیگک ! گیش چه پیش منا منی زال ڈوبارتگ و زا و بد گوئشتگ . منی پیریں بالاد ءَ آرام نیلیت . هنوں آ نلوٹیت کشتکارے به بیت ؛ لوٹیت که سیر و هستگاریں کسے ببیت ».

     تله چکیں ماهیگک گوئشت :

     _ « پرواه مکن . برگرد وتی هند ءَ . هدا تئی همراه انت » .

     پیرمرد وتی پیرزال ءِ کِـرّ ءَ برگشت. آئیا چے دیست ؟ برزیں گواتگرے و آئی ءِ پیرزال گواتگر ءِ یکیں بانزل ءَ ، ماں هردکانی پوست ءِ دوتکگیں برانڈه ءَ اوشتاتگ ات .  گرانبهاییں بهملی گوئر اتنت و سپهداریں کلاهی سرا ات .  سدپیں گٹ بنداں آئی ءِ گٹ ءَ لونج اتنت . دست ءِ موردانگ و لنککاں چه تلاه و تنگو ءِ چـَـلــّــَـه و مندریکاں  که گوں الماس و آکوتاں سمبهتگ اتنت ؛ پر اتنت . و پادی گوں سُهریں پوستی بوٹ سمبهتگ اتنت . 


    آئی ءِ چپ و چاگرد گلام و مولداں گندگ بوت انت که آهانی جت و چه بُلّ گِرّ کناں و کشّان ات .

     پیر مرد وتی پیرزالءَ گوئشت :

      _ « سلامالیک هَزگار و هنرکاریں لوگبانک ! هنوں چون ؛ باریں تئی تماه پوره بوت انت و تو وش ئے ؟» .

     پیرزال آئی ءِ سرا گــُرّت و کوارّت و آئی یے پرمات برو تــَـمـبــَـه ءَ اپسانی هیال ءَ بکن .

     هپتگے گوئست ، دومی هپتگ ءَ پیرزال اپدا و شِــرّتـِـرچه پیش ءَ پیرمرد ءَ ڈوبار ات و زا و بد گوئشاں بوت و گوئشتی که ماهیگک ءِ کِرّ ءَ بروت :

     _ « برو ماهیگک ءَ توارکن ، سُرین ءَ چوٹ کن و بگوئشی که من نلوٹاں که تهنا هستومندیں زمیندارے به بیاں ، من لوٹاں که آزاتیں بادشاهے به بیاں ! ».

     پیرمرد ترست و دستی بست :

      _ « چوں زالک تو بنگ وارتگ و گنوک بوتگ ئے ؟ نه ترا  سار و سُدے هست ، نه تو راه ءِ روگ ءَ بلدئے ، نه گپ و هبرے زان ئے ، سرجمیں تئی بادشاهی ءِ مردم تئی سرا کند انت !»

     گــَـنـدگ زالک گیش گرم گپت ، وتی مردی شهماتے جت :

      _ « پوکیں مردک تو چون زهرگ کن ئے منی هبر ءَ مه زورئے . منیں هستومندیں زوراک ءَ ؟ زوت په جوانی و وتی مئیل ءَ برو زر ءِ تیاب ءَ ؛ مه روئے په تئی نادلکشی ءَ ترا گِرّ کن انت و بر انت .»

       پیرمرد سرگپت و دیم په تیاب ءَ روان بیت ( نیلیں زر ءِ دیم تهار ات ) .

      آ اوشتات و تله چکیں ( تنگو ـ تنگه یں ) ماهیگک ءَ توار کناں بیت .

     تله چکیں ماهیگک دیم په آئیا اوژناگ کنان ءَ آتک و سوجی کت :


       _ « چے ترا پکار انت میریں کماش ؟» .
    
       کماش آئی ءِ دیما سرین ءَ چوٹ کت و گوئشتی :

      _ « تئی منتواراں شهبانکیں ماهیگک ! اپدا منی زالک ڈکــّـے کتگ :

      نلوٹیت دگه که هستومندیں زمیندارے ببیت ، لوٹیت که آزاتیں بادشاهے به بیت ! ».

      تنگویں ماهیگک پسودات :

     _ « پرواه مکن ، برگرد و برو ؛ هدا تئی پشت و پناه بات ! جوان انت ! بـِلّ ئی زالک بادشاهے بیت ! ».

     پیرمرد وتی پیرزال ءِ کِرّ ءَ برگشت . چے  بیتگ باریں ؟آئی ءِ دیما شاهی گواتگرے جکتگ ات . گواتگر ءَ وتی پیرزالی دیست . بادشاهی کُرشی و تهت ءِ سرا نشتگ ات . میر و امیر و هستومنداں آئی ءِ کاراں کنگ اتنت .آئی ءِ پیاله ءَ « زامرسکی » ءِ ترندآپ پر کنان اتنت که گوں نوک تامیں بسکوٹ و ورداں ورگ ات .

     آئی ءِ چپ و چاگرد ءَ شیر بیمیں پانگ پاں اوشتاتگ اتنت و هرکجام ءَ تبرزینی زهمے کوپگ ات .


     کماش که ایشان ءَ دیست ـ گــُڑست ! په پیرزال ءِ سلام و دروتاں تاں ڈگار ءَ وتی چوٹ کت و ترانی کت :

      _ « سلامالیک شیر بیمیں بادشاه ! نوں هنوں تئی شاهی بالاد  رازی و وش انت ! » .

     پیرزال وتی جود و مرد ءِ نیمگ ءَ نیم چمّے ( چم ءِ کوسے ) هم نچارت . تهنا گوں برزیں تواری گوانک جت که آئیا چه اوداں بکش انت .

     آئی ءِ میر و امیر و پانگپاناں دهدے آتک انت ، پیرمرد اش گِپت و تهلانک { مهلانک } دیاں و زبریناں چه برز و پراهیں شاهی گواتگر ءَ کــَـشّـِـت . کمے هست ات که گوں وتی تبرزیناں ٹکر ٹکری بکن انت .

    سرجمیں مردماں آئی ءِ سرا کندت انت :

     _ « ترا هنچش پکار انت هوڈیں پیر مرد ! دیمترا تئی نابزانتی پرتو زانتے بیت . تو که وتی جاه ءَ نزان ئے ! ».

     چو دگه هپتگے گوئست . پیرزال گیش چه پیش گوات و گرم گپت . بادشاه وتی کوتوال و شاهی کلات ءِ مردمان ءَ وتی جود ءِ رندا رواں کت که بیارنتی . آهاں گــَـشـت و ودی اش کت و آرت اِش . پیرزال ، کماش ءَ پرمات :

     _ « برو تیاب ءَ ، ماهیگک ءِ دیما سُرین ءَ چوٹ کن و بگوئشی : من نلوٹاں که آزاتیں بادشاهے به بیاں ، من لوٹاں که جُهل و پراهیں اکیانانی بادشاه به بیاں ، لوٹاں که منی هند و جاه جُهلیں اکیان ءِ دل به بات و تله چکیں ماهیگک منی کارندهے و په منی گــُـپـت به بیت ».

     پیرمرد دل نکت که گوں زالک ءَ هبر بکنت . نلوٹستی که آئی ءِ هِژم ءِ آس ءَ گوں وتی گپاں گیش بکنت .

     چش کماش شت دیم په نیلیں زر ءِ تیاب ءَ . زر ءَ زرابیں گئوش و توپانے شِدّت کنان ات .مَؤج و گوَرماں چست بیاں ، جنزاں و کپان اتنت . گورمانی پرشگ ءِ توار تاں دور دلاں لرزینگ اتنت . آ اوشتات و تله چک و تنگویں ماهیگک ءَ توار کناں بیت .


     تله چکیں ماهیگک اوژناگ کناں آئی ءِ نیمگ ءَ آتک و پولی کت :

     _ « میریں کماش ترا چیزے پکار انت ؟ ».

     و کماش سرین ءَ چنگ کت و پسوئی دات :

     _ « من تئی منتواراں شهبانکیں ماهیگک ! من گوں اے گنده زالک چے بکناں ؟ نیں نلوٹیت که اداں بادشاهے ببیت ، لوٹیت که اکیان و زرانی بادشاه به بیت . دریا و اکیاناں آئی ءِ هند و جاه ببیت که تئی جند آئی ءِ کارانی کنوک و گُپت ءَ به بات ئے  ».

     ماهیگک هچ چیزے نگوئشت . تهنا وتی دمبی آپانی سرا جت و زر ءِ جُهلی ءَ روان بیت . تاں دیر ءَ کماش زر ءِ تیاب ءَ ، پسو ءِ ودار ءَ اوشتات . بلے آهر ءَ بے پسو ءَ پیرزال ءِ نیمگ ءَ روان بیت . 

 

چارت ئی : پدا آئی ءِ دیما هما پیشی آهانی ڈگار و نیزگاری کـُـڈ ات و لوگ ءِ دیما آئی ءِ پیرزال نشتگ ات و پیرزال ءِ دیما ٹنگ و پرشتگیں گدشودی لگن ایر ات .

                                                    *************************************************

ناهُدا لولو

ناهُدا لولو


Капитан Лулу, По сказке Даниила и Фредерика Пикули (Франция), фото
         جوانیں و وش موسمیں روچے کرگوشک نَمَــرّ وپت و لوٹـتی که کمے ساهی و آرام بکنت . دستانی سینگ ءِ سرا بست . بچکندتی ، آرام دراجی کش ات و واب کپت .


Заяц Возражайка, фото


       وَش و گــَـلـیں پـُگٹ ( پگل ) « لولو» لوٹست که پهک ءَ هال بدنت و سئیگ بکنت :


лягушка Лулу, фото


        - نـَـمَـرّ ، پادا ! ما را کمک بکن .

        - جوان ، لولو بیا که یکدارے ٹهینیں ! اے هم ارزان انت و هم ادناییں کارے !

         - نه یکدارے ، بیا چه یکدار ءَ گهتر و مَزنتریں بزان بوجی یے ٹهینیں !

        - پرچا ؟

          - پر شی ، پرشیکه !

         - پرشی که مدام و هرچی که ترا بیگی انت تو کنگ ئے ؟

         بلے لولو آئی ءِ هبراں گوش نداشت و زوت شت وتی سنگتانی نیمگ ءَ .

         - زهگاں ! شما را کــُمَک پکار انت ؟ بیائیت که کمے جـِهد و اشتاپ کنیں ، اے داب ءَ ما هچ چیز ءَ هچ وهد آسر نکنوں !


строительство лодки, фото

            نـمَـرّ وهدے که دیست که یکدار ءِ ٹهینگ ءِ کار ، تیز انت گوئشتی :

         - نوں شما دلجم ایت که اے یکدار آپ ءِ سرا گـَـشت کنت ؟ اے هما اولی دمان ٹــُنگ بیت ! ههها ههها !

         - اگں ٹنگ هم ببیت مزنیں گپے نهنت و ما را داں تیاب سرکنت . - گورپٹ  « پرو- پرو » گوئشت .

         بلے دجک باز پریشان ات ، پرچا که هِچ اُژناگی نزانت .

         - پریشان مه بئے ؛ - آئیا برپ ءِ داب ءَ اسپیتیں بوم « بلیز» تسله دیان ات ، - مئی بوجی و یکدار چه پهکیناں گهتریں بیت ! هو راستی بگوئشیت که کئے مئی بوجی ءِ ناهدای بیت ؟


ежик волнуется, фото

        - پدر انت که من ناهدای بیاں ! - پگٹ « لولو» پسو دات .

        - پرچا تو ؟ - نمـَـرّ وتی دل ءِ گپ گوئشت .

        - پرشیکه .

        - نمرّ راست گوئشیت . په راستی « لولو » تو بوجی و یکدار ءِ برگ ءَ زانئے ؟  - سَهداراں هیران بوت انت .

        - اگں « لولو » لوٹیت که مئی یکدار ءِ ناهدا ببیت ، آ پیکه وتی چکاس ءَ بدنت .

Капитан Лулу, фото

        - جوانیں هیالے انت .


چکاس :  گوات چه کجام نیمگ کشیت ؟

       گوں دَزمالے « لولو » ءِ چم اش بست انت :

      - ترا تهنا دمانے وهد هست انت که بگوئش ئے که گوات چه کجام نیمگ کشگ انت .


Лулу определяет направление ветра, фото


« لولو » گوات ءِ کشگ ءِ نیمگ ءِ زانگ ءَ په دمانے مهتل بوت و گوئشتی :

     - هااااان ! زانت اوں ! چه آ نیمگ ءَ . - و دست ءِ گوں جنگل و لد ءِ نیمگ ءَ پیشداراں بوت ، - اگں منی دزمال یگ نیمگے تچک بوان انت ، بزاں گوات چه آئی ءِ آدگه نیمگ کشـّیت.

      - شاباش « لولو » ! - بوم « بلیز» آئیا ساڑات .


Лулу заметила тучу, фото


       گوں پهر « لولو » وتی سرءَ بُرز کت و هما دمان ءَ آزمان ءِ جمبری چارست انت .

      - ابید چه ایشی ءَ ، من تواناں که موسم ءِ بارو ءَ هم بگوئشاں ! هنوں هَئور بیت انت !

       و په راستی رند چه چنت دماں ، باز ترندیں هئورے گوارگ ءَ بل ، رچگ ءَ بنگیج کت . هنچیں ترندینے که لولو گوں وتی سنگتاں پناهے ءَ چیر بوت انت .

      هر چنت سَهداراں چه لولو ءَ باز وش اتنت ، بلے نمرّیں کرگوشک هنگت شک کنگ ات :

      - منی هیال « لولو » وتی چکاس ءَ جوانی ءَ سوبیں نبوتگ . پدرین گپے که هر کس زانت که اگں آزمان ءَ جمبراں مچ انت و مُشتگ اش ، گڑاں بزاں زوتی ءَ هئور بیت . و پلپلیشتاں هم وهدے که جهل بال کن انت ، بزاں هئور بیت .


چکاس په دلبَدی و سَرچَهر


      په دومی چکاس ءَ ، لولو اش تُـرّونک ءَ سوار کرت و هَنچش تـُـرّ دات .  که آئی ءِ چماں ، هر چیز دو پَدّر  بوت انت .


Лулу на качелях, фото


         گڑاں آئیا کند ات و گوانکی جت :

        - هـَـؤؤؤؤؤ ! اے بئے انت ! زبردست انت ! من هچ تـُشے هم دلبد نبوتگاں !

        - شاباش ترا لولو ! - بوم ، پـُـگــُل ءَ ساڑات .

       بلے نـَمَـرّ گوں گرمسری گوئشت :

       - چکاس هنگت  نه کــُـٹـتـگ انت !

       - نوں چون بکنوں اگں یکدار به بُـڈیت ؟ - اے دجک ات که اپدا وتی پریشانی ءَ درشان کنان ات ، - پرشیکه ما پهک وا اُژناگ نزانوں .

       - منا یک گپے هست ؛ - لولو گوئشت - ، ما را یک کِـٹـی بزاں رکینوکیں یکدارے هم هست !

        - ما را پهک اوداں جاه بیت ؟

        - هـَـئــو اگں وتا گوں یک و دگه به لچیناں !


       چکاس په مردی ءِ پیشدارگ 

         - په رهبند ، وهدے که بوجی ویکدار پرشیت یاں که ٹنگ بیت ، ناهدا پیکه پهک ءِ رکگ ءِ بند و بست ءَ بکنت ، بزاں که تاں آهری مردم چه یکدار درنبیتگ ، وت یکدار ءَ مانیت و وت آهری مردم انت که چه یکدار درکپیت . لولو تو ایشی ءَ زان ئے و مَنّ ئے ؟

       - من ایشیا نزاناں .- لولو گوئش ئے هیال کنان ات که یکدار بّڈان انت ، و آئی ءِ دل نکشگ ات که بُڈوکیں یکدار ءَ پَشت بکپیت .



звери на стогу, фото

        په ایشی ءِ زانگ و چکاسگ ءَ سهداراں هـُشکیں کاهانی مُچیں تنگاں سرکپت انت . وهدے که  کاهانی تــَـنگانی برز برز شت انت ، کاهانی تنگاں شتراں ، لپرزاں و کپاں بوت انت .

      - پهک هرچی زوتر ایرکپیت . اے بیمناک انت ! - اے لولو ات که پرمایگ ات ، - اگں نه پهک ٹپی و ٹوری بئیت .

        سَهداراں زوت زوت ، پهک ایرکپت انت . و کاهانی تنگاں پهک لِمب اِت و کپت انت .

        - مئی کار و چکاس نبوت ! - پگٹ کِٹ اِت . - بس انت ! من چه شمئی چکاساں ژند بوتں !


разочарование, фото


         آئی ءِ سنگتاں هم ژند و بے وَس اتنت . گوئش ئے لولو آهانی واهگ و مراداں پوره نکتگ ات .



нет надеждам, фото

        بلے بوم « بلیز » وتی هیال درشاں کت :

        - نه ! چو نهنت ! لولو زانگ ات که اے چکاس باز بیمناکیں چکاسے ، و آ لوٹت که ما را برکینیت . زاناں اے پیش نداریت که آ  باز جوانیں « ناهدا » یے بوت کنت ؟

        سهداراں جست و تتک انت تاں لولو ءَ برسین انت . زوتر چه پهک نمَرّ وتا رسینت و گوئشتی :

       - بس انت لولو ! دلگران مه بئے . سرجمیں اے چکاساں تهنا په وهد ءِ گوازینگ په دلوشی اتنت . اے تهنا لیبے ات . من دلجماں که تو باز جوانیں ناهدایے ئے !



не обижайся, фото

       - ماں همے وهد ایدگه لیبی هم وتا رَسینت و سرکــُـت .

        - لولو تو ما را بَشک و پَهِلّ کن ! ما لوٹیں که تو مئی ناهدا به بئے !

                                                                                                             ! نوں جوان انت ! ــ لولو آهر کار مَنّ اِت ــ ، جاشواں پهک منی رندا بیائیت -



На борту лодки, фото


         بوجی ءِ سواری ءِ وهد ءَ پهک پیشداشت که آهاں په راستی جوانیں جاشو انت و پهک چه لولو ءَ سوج کناں بوت انت  :


ежик, фото


         - لولو من چے بکناں ؟


барсук, фото


          - من چے بکناں ؟


сова на мачте, фото


         - ناهدا ! سُهریں بیرک ءَ برز کناں یا زردین ءَ ؟

         - ناهدا ! اجازت انت که آچار( گواتبند ) ءَ برز کناں ؟

         - ناهدا ! منا اجازت انت که کاگداں بنبیساں ؟


много вопросов, фото


          لولو چه بازیں جُستاں سرجبان ات ، ژند بوتگ ات . هنچو وَشوَشک ( په آرامی ) چه بوجی درکپت .

        نـَمَــرّ شت تاں وتی سنگت ءَ ودی بکنت . اچانک دیستی که ...


лягушка на причале, фото


         لولو یک و تهنا و باز دلگران دِکه ( اسکله ) ءِ سرا  نشتگ ات .

         -  سَر و کماش ءِ بوگ باز گرانیں کارے انت . نـَـمَــرّ بلکیں تو منی کار ءَ وتی کوپگاں بزورئے ؟

        - نه . کار سک باز انت ؛ گهتر انت که تو وت ببئے .

        - گڑاں نمرّ تو بیا و منا مدت بکن . چو که جاه کیت تو ناهدای ءِ کمک کار بوت کن ئے !

         - په سر و چماں !

        وَش و گــَـلـیـں سنگتاں وتی بوجی ءَ برگشت انت .

        - جاشواں ، پهک گوش کنیت ! چد و رند نـَـمَـرّ منی کمککار انت بزاں مئی دومی ناهدا انت !

        - جی ناهدایاں ، ما په سر و چماں اے گپ ءَ مَنـّـیـں !

        - ما هنوں چے بکنیں ؟

        - بیائیت که هنوں وتی رکینوکیں یکدار ءَ سوار بئیں و آپ ءَ رویں دابے که گوئش ئے منی ی؛دار پرشتگ و ما وتی رکینگ ءِ جهد ءَ کنیں . - نمرّ آهان ءَ گوئشت .

         اے باز جوانیں هیالے انت و پهکاں وَش بیت .

         و آهاں آپ ءِ سرا ، رکینوکیں یدار ءَ سوار اتنت .


звери на плоту, фото


        سهداراں چه آپ ءِ آرامیں مَؤج و گورماں ، واب کپت انت . واب اِش دیست که شرتگ و گئؤش بیتگ و آهاں  نترس و یکدل  انت و چه زر ءِ شرتگ و بیم ءَ ، آهاں هچ وڑیں بیمے نیست .

( پرانس ءِ آزمانکے )
   دانیلا و پردریک پیکولین / کریم بلوچ - تهل 

٭٭٭٭

زر ءَ گردوکیں جهاز :

٭ کِــٹــی : کسانیں یکدارے که گوں دار اڈ کنئگ بیت و دریای ءِ کــَش و نزیک ءَ کارمرز بیت بزاں تهاب و تیاب ءَ !

**  یکدار : چه کـٹـی ءَ مَستر و هم گوں دار اڈ کنئگ بیت و دریای ءَ تاں دورتر رَؤت !

*** هوڈو : گیشتر سندی آئیا کارمرز کن انت و زر ءَ رو انت .

**** لانچ : اے چه کـٹـی و یکدار ءَ مَستر انت و جهلیں آپاں بزاں کــَـڈو ءَ هم رَؤت  .

***** آپی جهاز : اے تاں دوریں ملکاں ، تاں اپریکه ، یوروپ و دوریں ملکاں هم رَؤت .

******  ترشت یا « اسپیڈ بوٹ » : تیز رواجیں یکدار گوئشگ بنت . 

*******  بوجی : اے کوهنیں زمانگاں کارمرز بوتگ انت که انجن و موتور نبوتگ و گوں آچار ءِ بندگ ءَ و گوات ءِ کشگ ءَ ، زر ءَ شتگ انت و بوجی مرچیگیں لانچانی برابر بیتگ انت .


٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭

پرچا موداں اسپیت و ریشاں سیاه انت !

چیر و اندریں کوٹی     یا 

                        پرچا موداں اسپیت و ریشاں سیاه انت !
                              ( رودرآتکی  آزمانک )

ایزابل پینکنشتادت / کریم بلوچ - تهل

        یگبرے بادشاهے پـَـٹ و گیاواناں روان ات . اناگت ءَ آئیا هَیرانی مردمے دیست .

Почему волосы седые, а борода чёрная, фото
         بادشاه پول کت : - پرچا تئی مود اسپیت و تئی ریش سیاه انت ؟

         هیرانی مرد پسو دات : - پرشی که منی مود باز پیسرتر چه منی  ریش رُستگ انت .

         بادشاه چه جواب ءَ وَش و هیران بوت . نوں بلے مردی پرمات :

         - تو تاں که منی دیم ات نود و نه رند ندیستگ ، پیکه پسوے که من ات گوئشتگ ، کس ءَ مگوئش ئے .

         بادشاه وهدے که وتی کلات ءَ برگشت ، وتی وزیری توار کت و پول ئی کت :

        - پرچا مردم ءِ موداں پیش چه آهانی  ریشاں اسپیت بنت ؟


         وزیر پسو دات نکت . آ چشیں جستانی جواب ءِ زانگ ءَ کدیں جهد نکتگ ات . بلے آ هُژیارے ات . وزیر چه بادشاه ءِ یکے چه گــُـلاماں پول کت : بادشاه په سَئیل و سواد ءَ مرچی کجا شتگ ات ؛ پدا درکپت و هما پـٹ و گیاواناں په تر و گرد شت و هما اسپیت مود و بگی سرگیں مردکی دیست .

        پولی کت : - تو منا بگوئش که پرچا تئی مود اسپیت و تئی ریش سیاه انت ؟

        آ پسو دات : - من اے جست ءِ پسو ءَ ترا گوئشت نکناں .

        - من بادشاه ءِ وزیراں . تو اگں منی پسّو ءَ مد یئے من ترا بندیگجاه ءَ بند کناں ، بلے اگں منا بگوئش ئے  من ترا هزار تنگهیں ( تلاه - سُهر ءِ) زر ءَ دیاں .

        هیرانی مرد پسو دات :
        - منا نود ونه تنگه ءِ زر بدئے بس انت !

Визирь не знал ответа, фото
        - اے چونیں هوڈیں مردکے که اینچو باز کم زری  لوٹ اِت. - بادشاه ءِ وزیر وتی دل ءَ گوئشت و رندا شت بادشاه ءِ کرّ ءَ .

        وهدے که بادشاه ءِ جُست ءِ پسوی دات ، بادشاه سرپد بیت که چے بیتگ و پرماتی که هما دمان ، آ هیرانی مردک ءَ بیار انت .

лицо короля на монетах, фото
        - چون تو دل کت که منی هبر ءَ دو بکن ئے ؟ - بادشاه آئی ءِ سرا گوانک جت .

       - نه واجه ! نه هچ دابے من شمئی هبر ءَ دو نکتگ . من پوره شمئی هبر ءِ برابر ءَ کتگ ! - مرد ءَ بادشاه ءِ جواب ءَ دات .

       - چون گــُـڑا ؟ - بادشاه هیرانی ءَ پول کت .

       - من وزیر ءَ هچی نگوئشت تاں وهدے که من نود و نه گــَـشت بادشاه ءِ دیم و شبین ءَ که اے تنگهاں نکش ات ندیست .

       بادشاه ءَ اے جواب همینچو وَش و دوست بوت که بادشاه هیرانی مرد ءَ وتی هزانگدار کت و هیرانی مرد چه بادشاه ءِ نزیکیں مردماں بوت .

король сердится, фото
        رند چه چیزے وهد ، بادشاه لوٹت که وتی زرانی هساب و هزانگدار ءِ کار ءِ باره ءَ بزانت . دیستی که زری گیش و سک گیش بیتگ انت . باز وَش بوت و وتی هزانگداری جوانیں دادے دات . 

       بلے همینچو که بادشاه چه هزانگدار ءِ کار و کرد گیشتر وَش بیتگ ات همینچو وزیر ءَ چه هزانگدار گیشتر بد یهتگ ات .

       شپ و روچ وزیر پگر کنان ات که چوں هزانگدار ءَ چه اوداں گار بکنت . یگبرے شاهی گوئشت که تئی هزانگدار تئی زراں چه تئی هزانگ دزی کناں و وتی لوگ ءَ براں و چیردیان انت .

казначей, фото

        بادشاه که اے گپ اشکت ، گوں وتی گلاماں هزانگدار ءِ لوگ ءَ شت .

король отправился к казначею, фото
        بادشاه ءِ گلام و مردمان هزانگدار ءِ سرجمیں لوگ ءِ جهل و برز و ٹنگاں چارست ، بلے هچ چیز اش ودی نکت . ماں همے وهد وزیر بندیں کوٹی یے ودی کت .

        - اَه هان ،  هـَــــؤؤؤ ! - وزیر گوانک جت ؛ - چیر و اندریں کوٹی یے !

в доме у казначея, фото
         بادشاه پرمات که کوٹی ءِ دروازگ اش پَچ کت . کوٹی پهک هالیگ و هورک ات هچ چی اوداں نیست ات .

визирь, фото
        بادشاه پهک هیران ات و پولی کت :

        - چے یے اے چیر اندریں کوٹی ؟
король удивляется, фото
        - میریں بادشاه من سک شمئی منتواراں که شما منی سرا اهتبار کتگ و پر من اش نیکی کتگ ، من اش کار داتگ و وتی کِرّ ءَ داشتگ ، شمئی سرجمیں دادانی گون ءَ ؛ بلے من پیکه وتی نیزگاری ءَ مه شموشاں . په همے هاترا من هر روچ اے هورکیں کوٹی ءِ تها آتکگاں تاں وتی پیشی نیزگاری ءَ کدیں بهیال مه کناں که من هما پیشی و ادناییں مردماں که مودی اسپیت و ریشی سیاه انت که یکروچے شما ماں گیاواناں دیستگ .

скромность, фото
      - من زانت که تو زانتکاریں مردمے ئے ، - بادشاه پسو دات ؛ - بلے من هنوں سرپد بوتاں تو سک شهزانت و هُژیاریں مردمے ئے .

       گڑاں بادشاه وتی وزیر گلینت و هزانگداری ، وتی وزیر کت .

                                             ٭٭٭٭٭

گال

Bildresultat för baloch fighter

تــوپـک و هـَتـیـار سـک تـرا بـاز انت

زَهـم جـنـیں مردانی واهـگاں راز انت

نـئے کــدیں لـُـپ انت تـیـر و پاتــرپاں

نئے کدیں سُورَگ ، سَکـتریں داز انت

نـئے وتــی زرد ءِ آچـش ءَ تـوس انت

ـپه وتـی راج ءَ سـاه و جان گواز انت

بـیـنـگاں پـئـوجی و بـیـنـگـیـں هپتاراں

کــَڈک انت،هُــولاّں- په گَل و ناز انت

سَـهـگر انـت جــلات ، راج ءِ ورنایاں

شـیـردلانی ٹــَـپ ، چــنــکـدر آز انت

تـــو مـَـــدار دسـتـاں پـه کُـش و بَند ءَ

هَـک و په واهگ ، دل مئی ساز انت

***

سـبـز بـیـت الــّم مـئـے بـلـوچـسـتـان

پـهـرءَ آجـویی ءِ مــا گــروں دسـتـاں

کریم بلوچ - تـهل

02.02.16

هارکپ . یو

آدولپ چاگوت

آدولپ چاگوت /
کریم بلوچ - تهل

           باز کوهنیں زمانگاں، ماں سکیں دوریں ملکے ، هست ات بادشاهے . آئیا بے دروریں شاهی کلاتے هست ات که آئیا ، هرچی که آ لوٹتگ و وش بیتگ ات یا وَش نبیتگ ات ، هست ات . پیکه بگوئشاں که اے بادشاه ءَ چه جهان ءِ سرجمیں چیزاں ، پنیر گیشتر دوست بیتگ ات و پـَــدَر انت که آئی ءِ پنیر بادینوکاں گهترینان اتنت . و هر کس ءَ بادشاه ءِ گواتگر ءَ آئی ءِ پنیر ءِ وشیں بو رَستگ ات که هچ ، بلکیں آئی ءِ ملک ءِ سرجمیں جهمننداں آئی ءِ پنیر ءِ وشتامیں بو رستگ ات . سرجمیں ملک ءَ .

Король, сыр и мыши, французская сказка

      یک روچے یک کسانیں مُشکے بادشاه ءِ ڈگاراں چـَکــَـرّان ات که اناگت ءَ بادشاه ءِ وشتامیں پنیر ءِ بوی بو چت . آئیا اے وشتامیں پنیر ءِ بابت ءَ وتی سنگتاں هم گوئشت و سئیگ کت و چو پهک مشکاں په شاهی کلات ءَ شت انت . بادشاهی پنیر آهاں هنچو وَش بوت که آهاں همشور بوت انت که پهک هموداں شاهی کلات ءَ بمان انت .


          بلے چه چشیں همساهگ ءِ ودی بوگ ءَ بادشاه وش نبوت . آنیا په اے اڑاند ءِ گاری ءَ وتی زانتکاراں لوٹائینت انت ؛ که چه مُشکاں آئیا به چٹائیننت . آئی ءِ زانتکارانی اندر ءَ یک شهزانتیں زانوگرے هست ات که آئی ءِ پگر ءَ باز جوانیں هیالے ودی بوت : پیکه بادشاهی گواتگرءَ پشک ــ پشی ــ بیاراں !


       و چو ماں بادشاهی کلات ءَ په مُشکانی گرگ ءَ ، پشک ودی بوت انت و پشکاں کمیں وهدے ، مشکانی نشان چه کلات ءَ گار کت .

Кошки тоже любят сыр

       پشکاں سک وَش و گــَـل اتنت . آهاں هم بادشاهی پنیر دوست و وَش بیتگ ات . نوں بادشاه دگه مزنیں جنجالے کپتگ ات . بادشاه نلوٹست که وتی بے دَروریں پنیر ءَ گوں کس بهر بکنت . اپدا آ هُج و مجبور ات که وتی زانوگراں بلوٹائینیت .


     - چوں بکنون که پشکاں په مدامی چه اداں گار ببنت ؟ - بادشاه سوج کت .


      - هچ گرانیں کارے نهنت ... - شهزانت گوئشت .


       بادشاه ءِ کلات ءَ کچک ودی بیت انت . - و زوتی ءَ چه آهانی کارپد ءَ  یک پشکے هم پَشت نکپت .

собаки лакомятся сыром

     نوں کچکاں هم شاهی پنیر وَش بیتگ ات و وران اتنت و چو بادشاه روچ په روچ دیم تهارتر و بژنیک تر بوان ات .


     آئیا اپدا وتی زانوگراں لوٹائینت :


      - شما توانیت که منا چه اے کچکانی شرّ ءَ هلاس کنیت ؟ ــ  گوں ترندی بادشاه چه آهاں پول کت .


        - کجام مزنیں کارے نهنت ! ــ شهزانت پسو دات .


         اے گشتیں شاهی کلات ءَ باز بیمناکیں شیر و مزار ودی بیت انت و کچکاں پهک گار بیت انت !

Львы заняли дворец

      شیراں سرجمیں کلات ءَ وتیگ کت . هنچو که بادشاه ءِ جند ءَ هنوں وتی کلات ءَ کمتریں جاهے رستگ ات  و مزاراں پنیراں هنچو باز و په اشتاپی ءَ وارت انت که په بادشاه هچی پَشت نکپت .


       چه چشیں همساهگاں بادشاه سک بیزار و شزار بوت . چارمی گــَـشت وتی زانوگرانی لوٹائینت . چارمی گشت هم زانوگراں په شیر و مزارانی گار کنئگ ءَ شئور دات که پیلان په مزارانی گار کنئگ ءَ آرگ ببنت و چو بادشاهی کلات ءَ پیل ودی بیت انت .

слоны прогоняют львов

         چه پیلاں ، شیر و مزارانی پد هم گار بوت .


слоны разрушили замок

         بلے بیچارگیں بادشاه ءِ شاهی گواتگر ، چـَـٹ و پهک بیران بیاں بوت . چه پیلانی پادانی ترپگ ءِ توار ، بادشاه ءِ واب و سر ءِ سار شت و پهک زرد گشت .

слоны боятся мышей

       - کے منا چه پیلانی چــِٹ و ازاب ءَ رکینیت ؟ - بادشاه گوں ژندیں و کـُهکــُرتی توارے گوانک جت .

король, сыр и мыши

            - اے ادناییں گپے . پیکه اپدا بادشاه ءِ ڈگاراں برواں ... ــ شهزانت پسو دات ...


                                     ٭٭٭٭٭

دَستــــــــــــــــــونـــــــــــــــــــک

Keðja by Unnur Ó.

 

  دَستــــــــــــــــــونـــــــــــــــــــک

رُمبانی چَم و گوش انت چـِست بیتگ انت پـَــدا
زاننت وَس انت مئی دست ، گند ایت هم هـُــدا

بـَـنـدیں دَپ انت و دستاں ، بـَـنــد بیتـــگیں گـُـٹ
یــــکیں توار ءَ لوٹ انت ، حقــــانی  هـــــر کـَـد ءَ

هـــــــوریں رواج ءِ دیمپان ، نے دود ءَ بیت نه زور
جیـــــــلانی بند ءَ پـُـرشنـــت ، هم نا شَر و رَد ءَ

زُلم ءِ هـُـدا انت مــــــــلا ، پـَـــؤجی یا تاج سَرے
حق وار ءِ گار ءَ بیــــت تاج ، هر کس کتگ بـَـد ءَ

آسے که بالــــــتـگ زور ، مـِـهــــــــرانی پــژدر ءَ
روچے به سوچیــــــت واجه ، بانـُـکّ ءِ مـَـلپـَـد ءَ

« بولان » که داتگ بــِـیهار ، جُؤریں بـَـد ءِ سـِـپاه
« دَپتان » آس شانتــــــگ ، روک کرتـگ ئی لد ءَ

وَس انت جهان ءِ باندات ، بے وس ترا په « تهل»
آشوب ءِ واجهــــی بیت ، میر گار ءَ بَنت سَـــد ءَ


                                                       کریم بلوچ _ تهل
                                                          13/07/09

پرچا سست اوپار

jailed by julioc.

پرچا سست اوپار

کئى آس ءَ جهان سهتگ چو نیزگار
چیا رسم انت گریبانى کُش  و  دار
چیا نالنت کپوت  ماں  بند  و  دام ءَ
چیا هژم ءَ جش انت ملا و بوتار
چیا بند انت دپ و دل ماں زراب انت
چیا بے پردگ انت زندانى بامسار
چیا شد مسترى راج انت په تقدیر

چیا نازانى نپس ءَ نشتگ سرکار
چیا ساه انت گٹ گیرانى دست ءَ
زبان برٌانى دَؤر انت، جاهلیں مار
چیا آزاتـــى ءِ لــؤز انت دران ڈیه
چیا ڈیه ءِ هبر ، بند انت و سد دار
چیا هَــزم انت راجانى چـو لیلام
چیا زهگ و جن و چک انت رهچار
چیا ازت چه ڈیه ءَ   لڈ  و  بار کرت
چیا بیم گپتگ مرچى شهر و بازار
چیا نازانتیانی پل انت سَــک  بـَر
چیا واننده جیل ءَ بند  و  زانتکار
چیا جاندم چو آساں انت گلیں ڈیه
چیا هوناں مئى چوشنت هزگار
شهیدانى وا راج انت بے سر و بن
امیت انت سهتگیں و گین و گینمار
کشار انت میزریں ترسانى آماچ
رمگ بمباں چرتگ ، زُلـٌــین ناهار
مروچ شهرانى برزیں ماڑى انت جیل
کچک هم رسترى بیم انت و ره گار
مروچ رژن ءِ جلشک ءَ واجه لرز انت
مروچ دیوان دت و دیه انت و هپتار 

 

The Don Jail from inside  Toronto Necropolis Cemetery by lakeguydreams 


                    ***
بیا ٹکیں هبر گوں تو گوشاں میر
بلوچ راج ءِ وس ءَ درد انت گوشدار
نه منت انت گوستگیں نوشر و محمود
نه ملا، سانڈ ، نئیکه پئوجیں هون وار
گجر چک چین وت بیت انت و پد نیں
نه ماننـــت هچ هم مـــلاى ءِ بستار
گوزنت دَؤر سَکٌى ءِ   هٹــلر ءِ راج ءِ
سباه ٹک دنت په راج آجوئى ءِ  وار
مـــروچى زانت ءِ جمبر آ‍زمان انت
دلاں روک انت ، امیتانى چراگ سار
مروچى گرک جتگ مئى واهگ ءِ پل
چو کواسانى دست انت ، ند و کاٹار
مـــروچ زانــتانى بیــــرک روژنا انت
مروچ آزاتى انت مئى راج ءِ جشتار
په راج ءِ رژن ءِ باندات ءَ زروک انت
زمانگ گوشتگ ات اے پنت شیوار :
ستر زوراک به بنت هم گرک و روباه
نه جل انت هم زمان و وهد ءِ رپتار
نه ارزان انت په کس سولیں شهید هون
نه پاداں داشت کنت آشوب ءِ گواجار.

پدا" نورى" مزار هے هے کنان انت
یل و بیلاں دراه  ،  راجانى گم وار
بیا سانگ انت شمئى او راج ءِ همبل
کج انت بیرک ، کج انت لجانى پادار
پدا " میر کمبر"  ءِ  دَؤر انت ورنا
پدا ماتانى    نازینک   انت   ترا  یار
پدا زانت ءِ چراگ ، بیرک شمئى بات
پدا ره نـــوک و پر تو ، بام ءِ استار
پدا سوبانى روچ و شاده ءِ  روچ
هزار استار ءِ برانز بنت سینگار
هبر "تهل" انت په سرزوراں و بد کرد
همے راست که گریب ءِ سست اوپار

   کریم بلوچ _ تهل

دو بــــرات

Two Brothers by Pat McDonald (Easter Holidays)

 

چـُـکانی دیوان                                                                           لیو ٹالستوی   **********                                                                          ***********
                                                دو بــــرات                             کریم بلوچ _ تهل

       دو برات هوری ءَ شـُت انت که تـَرّ و گـَردے به کن انت. نیمروچ ءَ آهاں جنگل ءَ ساهی و آرام کنگ ءَ ، وپت انت و واب اش کـُت. وهدے که چه واب ءَ چست بیت انت ، دیست اش که آهانی چیرا ، ڈوکے و ڈوک ءَ چیزے نبشتگ . آواں جهد کت که به وان انت ئی:
      

 "کسے که اے ڈونک ءَ ودی کنت ، ِبـل که هما سیده و راست به روت جنگل ءَ ،رو در آتک ءِ نیمگ ءَ ، جنگل ءَ کـَؤرے کـَیت انت ؛ ِبلّ که همے کـَؤر ءَ اوژناگ کناں ، دگه نیمگے به گـُـوَز ایت، مـَـمّــے گندایت گوں مـَـمــُـکے؛ مَـمُک ءَ چه ممّ ءَ سستگ و چـَـکاپیت و تـَچیت دیم په کوه ءَ  و پـُشت ءَ هم چـَـک مه جَنْت ( ِبر مه گَـَرد ایت).کوه ءِ بـُـلـُـک ءَ لوگے گندایت و همے لوگ ءَ آ وتی وژبهتی‌ ءَ گند ایت".
        برات ونت انت که چے نبشتگ، و کسانیں گوئشت :
        _ بیا که ما هر دواں ( هر دوئیناں ) هوری ءَ رئیں ، بلکیں ما چه اے آپ گوئست به کنیں ،مَـمّـلـُک ءَ تاں لوگ ءَ بـَریں و هوری ءَ وژ بهتی ءَ ودی کنیں.
        گـُـڑاں مستریں گوئشت :
        _ من جنگل ءَ په مملکے ءَ نه رواں و تئی روگ ءَ هم وش نه بیاں . پر چا که یکمی ءَ :هچ کس نه زانت _ اے ڈوک ءِ نبشتانک راستے ،بلکیں که کسے په کندگ و ملنڈ ءَ ، اے نبشتگ انت . هـَـو ،بیت کنت که ما گپاں جوانی ءَ سرپـَد نه بیتگیں. دومی : اگں هم راستے به بنت _ ، ما رواں جنگل ءَ ، شپ بیت ، ما تاں آپ و کـَؤر ءَ سر نه بئیں ، و راه ءَ گار کنیں. اگں هم آپ و کـَؤر ءَ ودی کنیں ، ما چون چه آپ ءَ گوئست و اوژناگ کـُت کنیں ؟ بیت کنت که آپ جُهل ، تیز و پراه به بیت انت. سومی: اگں چه آپ ء َ هم به گـُـوَز اوں _ ، تئی هـَیالءَ سادگ انت که چه مـَمّ ءَ ، تو مملک ءَ به چکاپ ئے ؟ آ ما را تـَل تـَل کنت و درّیت و ما وژبهتی ءِ بدل ءَ ، وت ءَ هچّ ءِ سرا  ، بیگواه کنیں . چارمی جنجال : اگں هم ما مملک ءَ چه مات ءَ سست و چکاپت به کنیں _ ،ما بے آرام و ساهی کنگ ءَ ، کوه ءَ تـَـتک  و سرکپت نه کنیں . و بنیاتی گپ ، گوئشگ نه بیتگ : چونیں وژبهتی اے ، اے لوگ ءَ پر ما وداریگ انت و ما ودی کت کنیں ؟ بلکیں اوداں هنچیں اَدنائین وژبهتی اے مئی وداریگ انت  که ، ما را په ِبه گـَزَر و پـَـکار نه انت.
        کسان تریں گوئشت :
        _ منی هیال ءَ چو نه انت. هنچو په بیکاری ءَ چشیں گپے ءَ ، چشیں ڈوکے ءَ  کسے نه نبیسیت. پهک و جوانی ءَ ، سرجم روشن و پـَدر انت. یکمی گپ : ما چیزے گار و زیان نه کنیں ، اگاں همے گپاں به چاریں و به چـَـکـّـاسیں . دومی: اگں ما همے گپ ءِ  رند ءَ مه رئیں ، دگه کسے همے ڈوک ءِ  گپاں گند ایت ، وانیت  و رندا کپیت و وژبهتی ءَ ودی کنت و ما را چیزے نه رسیت. سومی گپ : اگں جهد مه کن ئے و کار ءَ بنگیج مه کن ئے، جهان ءَ هچ چیز ترا شات کت نه کنت. چارمی :من نه لوٹاں که کسے هیال به کنت  که من چه چیزے ءَ ترساں .
      گـُـڑاں مـَسترین ءَ گوئشت :
      _  پیریناں گوئشتگ :" مزنیں وژبهتی ءِ رندا کـَـپ ئے ، کسانیں وشی و  وژبهتی ءَ هم گار کن ئے" ؛ هـَـو ! گوئشتگ اش : " آزمان ءِ بالیں سیسوگ و کـَـپینجراں  ، کـَس ءَ دَیـَگ ءِ لبز ءَ مه کن ، دست ءِ گپتگیں جنجشک ءَ به دئے ".
      کسترین ءَ در رائینت :
      _ من اشکتگ : "گـَـرکاں تـُرس انت و لـَد و جنگل ءَ نه رَو انت " ؛ هـَـو !  گوئشنت : " ایریں ڈوک ءِ چیرا ، آپ نه رُمبیت ". منی هیال ءَ رَوَگ لوٹـیت  .
      کستریں برات سرگپت و شت و مستریں نه شت و مَــنت.
      هنچو که کستریں برات شت جنگل ءَ ، کـَؤر و آپ ئی دیست ، اوژناگ کنان ءَ دومی تیاب ءَ سر بیت و هموداں مـَـمّ ئی دیست . مـَـمّ وَپتگ ات . آ مملک ءَ زُرت و کوه ءش تچاں بیت ، بے ایشی که وتی پـُـشت ءَ چـَـک به جنت. تهنا تا بـُرزگ ءَ تتکگ ات که _ مردماں آئی ءِ  وش آتک ءَ در کپت انت ، پر آئی ءَ شـَوکیں و شاهی اپس گاڑی اے آرت و شهر اش برت و تزار و بادشاه اش کت.
      آ ، پنچ سال ءَ تزار و بادشاه ات . ششمی سال ءَ دگه زوراک و و جنگولیں بادشاه و تزارے ،شهر ءِ  ِگـرَگ ءَ آتک ، زوراکیں بادشاه ، شهر ءَ گپت و پیشی بادشاه ، چه شهر ءَ تتک. گـُڑاں ورناتریں برات ، اپَـدا تـَرّاں و گَرداں  ، وتی مستریں برات ءِ کــرّا شُت.
      مستریں برات ، کـَلّـگے ءَ نشتگ و آبات ات ، نه سـَکّ هستگار ات و نه نیزگار . براتاں یک و دگر ءِ گندگ ءَ وش بیت انت و وتی یات و ترانگ اش  ، بُنگیج کـُـت انت.
       مستریں برات گوئشت :
        _ گندئے که منی گپ راست بیت: منی روزگارمدام آرام و جوان بیتگ ، بَـلے تئی بل که تزار بیتگ ئے ،بلے باز سکی و نه وشی ات دبستگ.
        و کسانیں گوئشت :
       _ من هم پَـشَـل و پشیمان نه اوں که جنگل ءَ شت اوں و کوه ءَ سر کپت اوں ؛  ِبلّ که منی زند هنّی جوان نه انت ، بلے چیزے هست که چه وتی زند ءَ به گوئشاں و یات به کناں ، بلے ترا یات کنئگ و گیر آرگ ءَ  چیزے نیست .
        و هر دواں کند ات .

چــِــیــپــَــلــُــک

 



چـُـکانی دیوان                                                               کارنی چوکوفسکی
----------------                                                               --------------------  
تـَرینـــــــوک :                                                                   کریم بلوچ _ تهل

                                      چــِــیــپــَــلــُــک
                                  (په کسانیں زَهگـَلـُکاں)

  هـَست ات یک چیپلـُـکے که سک کسان ات ، چـُشینے ات :
 چیپـَـلـُک پگر ءَ کت که سـَک مَزن انت ، باز زانتکار انت ؛ وتی گـَردنی کـَسان ءَ کت که وتی مزنی ءَ پیش دار ایت . چـُش : 



 


      چیپلک ءَ هست ات ماکیانیں ماتے . آئیا سک دوست ات . ماتیں ماکیان چُشینے ات :


      ماتیں ماکیان ، چیپلک ءَ کِرم و زَراگاں وارینت . کِرم و زَراگاں چُشین اتنت :
 

 



      یک بَرے سیاهیں پــِشـُـکے ماتیں ماکیان ءِ رَندا کـَپت و چه سِراد ئی گـَلینت و دَر کـُت . اے سیاهیں پــِشـُـک چـُشینے ات :
 



 

      چیپلک ، پـَلّ ءِ کـَش ءَ یک و تهنا پـَشت کـَپت . اناگت ءَ دِیست ئی که پـَلّ ءِ بُرزَگ ءَ مَزنیں و شـَررَنگیں کـُروسے پـُـورّ کت و نِشت . وَتی گـَردِنی کـَش ات و دِراج کت و بانگ ئی دات : « کوکوڑی کووو ! » و چاریں نیمگ ئی جوانی ءَ چار ات : « چون من جوانی ءَ بانگ ندات ؟ چون منا شاباش نه انت ؟ » 

 

 


      چیپل ءَ اے سَک وَش بیت . چیپل هم وتی گـَردن ءَ کـَش ات . چو :


     و هر چی زور ئی هست ات ، گـُـرّ ئی مان کت و گوئشت ئی : « پی-پی-پی ، پی -پی ! من هم جوانی ءَ بانگ دات ! منا هم شاباش بات ! » . همے وهد ءَ لـَمـُش گِپت و آپ ءَ کـَپت . چـُش :
 

  

     آپ ءَ پـُـگـُٹے _ پـَگـُلے _ هست ات . پـُـگـُٹ آئی ءِ وَت گـَلایی و کـَپگ ءَ دیست ، آئی ءِ سَرا کـَند ات : « ها-ها-ها ! ها-ها-ها ! تئی و کـُروس ءِ گـَپ زمین و آزمان ءِ گـَپ انت .
      پـُگـُل چـُشینے ات : 




      همے وَهد ءَ ، چیپـَل ءِ مات تتک ، چیپل ئی اَمبازاں گِپت و لـَباس کنان بیت . چـَش :

http://www.bankreceptov.ru/skazki/skazki-0035.shtml
      به این متن میتوان یک یا چند رسم دیگر نیز اضافه کرد .در جایی که رسم ها آورده میشوند ، جای خالی و فاصله گذاشته است .
      
      در جای خالی اول میتوان از یک جوجه که از تخم بیرون می آید استفاده کرد ( از متن نوشته چنین توقعی وجود دارد )

پـــیــــل ماں سهدارانی پارک !

پـــیــــل ماں سهدارانی پارک !

( په کسانیں و زهگجاهی( کودکستانی ) چکاں ! )

یک گرم و جَلیں گرماگی روچے ، پیل ءِ چک ایوک و سَک بور ات . پگری کت که سهدارانی پارک ءَ بروت

« اوداں چینچو هَیرانی سهدار هست انت! من پیکه آهان بگنداں » ـ پیلک پگر کت .

پیلک شت سهدارانی پارک ءَ و هیران بیت : چینچو باز سهدار انت و هرکجام زاتے انت . په راستی آ هیران بیت وهدے که  مٹوی دیست ۔ گوئشتی :


Слон в зоопарке

ـ تو چونیں رنگ په رنگینے ئے !

پدا آئیا گوج ـ پاگاس ـ ءَ دیست .


Крокодил и змея в зоопарке

ـ تئی چونیں مزنیں دَپے ! ـ پیلک هیران بیت .

دیمتر ءَ ماں درچکانی شاهڑ و ٹالاں ، مزنیں و دراجیں مارئ دیست :

ـ تو چونیں دراجینے ئے ! ـ پیلک گوئشت .


жираф в зоопарке

وهدے که پیلک دیست که ژراپ ءِ چونیں دراجیں گردنے ؛ آ چه هیرانی نِشت .

رندترءَ پیلک کسانکیں هِرّکے دیست :

ـ تئی پشت چون جَهل و برز انت ! دو کوهانک اِت پــِر انت !


верблюд и черепаха

کاسلونکی دیست که وتی  لوگی  پشت ات . پیلک پگر کت : « سرجمیں سهداراں هیرانی دابے انت ، بلئے منا چیزے نیست که کسے ءَ هیران بکنت ! " چو دلگران بوت و لوٹتی که لوگ ءَ برگردیت  .


Слон в зоопарке, сказка с картинками для малышей
وهدے که چه سهدارانی پارک درکپگ ات ، وتی شبینی ماں آدینک ءَ دیست و په گــَـل و شاده ءَ کوکاری کت :

ـ اے چونیں وَش ڈولیں لوسے که منا هست !

چو آئی ءِ دلگرانی و بوری گوئش ئے که نبیتگین اتنت !

ترینوک : کریم بلوچ ـ تهل

( کـُروس و روباه )

چـُــکانی دیوان                                                            تـَرینوک : کریم بلوچ _ تهل

                                              سـَـهدارانی سـُهـل
                                               ( کـُروس و روباه )

          مـُرگانی مـَزنیں ڈگارے هست ات که جنگل ءِ کـَش ات .بازیں ماکیان و کروسے ماں اے ڈگار ءَ هست ات ، یک روچے یک شـُدیگیں روباهے ءَ پایست _ لوٹ ات _ که گوں کـُجام پـَندلے همے ڈگار ءَ به رؤت و کجام ماکیان یا کـُروسے ءَ شکار و وتیگ به کـنت .
          شـُت و شـُت  تا که ڈگار ءِ آسنی پـَلّاں رَست . مـُرگاں گوں روباه ءِ گندگ ءَ تتک و پورّ اِش کـُت  و شُت انت و یک کروسے  ، یک درچکے ءِ ٹـالے _ شاهلے _ ءَ پـورّ کـُت .
          روباه گوئشت : من شمئی وَش زیمَلیں گـُٹ ءِ توار ءَ اشکت ، پر همیش ءَ نزیکتر آتکاں که گهتر شمئی آواز ءَ به اشکناں . نون تو پرچا درچک ءِ شاهڑ ءَ نشتگ ئے ؟
         کـُروس گوئشت : من ءَ چه تو تـُرس ایت . په همیش ءَ درچک ءِ بـُرزگ ءَ نشتگاں ، ادان چه تو من ایمن اوں .
          روباه گوئشت : زانان _ دَنـا _ تو نه اشکتگ که سَهدارانی بادشاه هـُـگم کـُتگ که هچ ساهدار ءَ اجازت نیست انت ، آدگه سـَهدار ءَ تاوان بدنت و زُلم به کنت .
          کروس وتی گردن ءَ دراز کت و دور ءَ چاراں بیت .
           روباه سوج کـُت : تو تام _ کجام _ هند ءَ چارگ ئے ؟
           کروس جواب دات : چه دور ءَ سَهدارے همے نیمگ ءَ تـَچان ءَ پیداگ انت ، لونجیں گوش و دراجیں دُمبی هست انت ! نزاناں که کـُچـَـکے یا گـُرکے !
            روباه گوئشت : اے داب ءَ که تو گوئشگ ئے ، مَزنیں کچکے اِے نیمگ ءَ پیداگ انت . گـُڑان زلور انت که من چه ادان به تَچاں .  
            کروس گوئشت :دَنا _ زانان _ تو نگوئشت که بادشاه ءَ هگم کتگ که هچ ساهدار ءَ اجازت نیست انت که آدگه سهدار ءَ تاوان بدنت و زُلم به کنت ؟ گـُڑان تو پرچا تُرسگ ئے ؟
          روباه پسو دات : تُرساں که اے کچک هنگت بادشاه ءِ هگم ءَ نه اشکتگ ! و چه اودان تتک و کروس چه روباه ءِ بیم و رَهَز ءَ چـُـٹ ات .

                            ********************************
                                            **************

                                            هـَــــــر و گـُــــــرک


        روچے ،  هَرے چـَران ات و چه ڈگار و مردماں دور بیت . اناگت ءَ یک شـُدیگیں گـُرکے وَدِی بیت که دنتاناں دُرُشگ و ‍زُبان ءَ لیسان ات . هَر سـَـک تُرس ات . بلے پگر کنان بیت که چون وتا چه گـُرک ءِ چــِـٹ ءَ به چـُـٹینیت . پر چا که گرک ، آئیا یک زَنب و دَپارے کـَـنـَـگ لوٹـَگ ات .پگر ئی کت و لنگاں بیت و یکے چه وتی پادان ءَ ، ڈگار ءَ کـَـشاں و زَبـَـرّیناں بیت .
        هـَر گوں کـِٹ و پوش گـُرک ءَ گوئشت : واجهیں گرک ، منی پاد ءَ تیزیں چیزے بُرّتگ که تاں هنون منی پاد انت ، چه شما دَزبندی کناں که منی پاد ءَ بچار ات .
        گرک که هَیران بیتگ ات گوئشت ئی : من پرچا تئی پاد ءَ بچار اوں ؟ من هنون ترا ور اوں !
        هر گوئشت : زاناں که تو من ءَ ورئے ، بلے اے تیزیں چیز که منی پاد انت و منی شزا کتگ ، بیت که تئی گـُٹ ءَ بند به گیپت و ترا گـُٹ تروس بکنت .
         گرک ءَ پگر کت که هر وا راست ءَ گوئشیت . گڑان هـَر ءِ لنگیں پادئی چـِست کت و گوئشت ئی که بـُرّوکیں چیز تام هـَند انت . من که نگندان ئی ؟ گڑان وتی سرئی ، هـَر ءِ پاد ءَ نزیکتر کت که شـَـرّ و جوانی ءَ بچار ایت .
        هـَر که گـُرک ءَ سَـگـَر ءَ نزیک دیست ، هَنچیں کون پــِـرتی کت که آئی ءِ هر دوکیں پاداں ، گرک ءِ دپ و دیما لـَـگِـّـت انت و گرک ءِ سرجمیں دنتان پـُرُشت و رتک انت و چم چه درد ءَ بند و کور بیت انت و هـَر سـَـرّاں چه هـَند ءَ تتک و دور بیت . گرک سک گرم گپتگ ات ، بلے دپ و دیم ئی هون پُرّ ات و هچ جاه ئی نه دیست

گــُــوراگ ءِ بادشاهی

گــُــوراگ ءِ بادشاهی

( پـُر مِهریں و پـُـلیں بیل و برات ڈاکٹر موسی ءِ نام ءَ )

گوراگ ءِ بادشاهی
ماں پل باگے مدام هست ات بهارے

سروز و شاده و مهر ءِ تـَوارے

کـُلـی و شانتل و کـَـوگانی آواز

هزار رنگ و هزار زیبانی هارے


ریٹیٹـَک دُمب چَنڈاں چَش که سیسوگ

کـُلی ءِ داب سرمست و هدوک اَت

زمین ءَ چـَرز و نمبیکانی رُمب هم

چو طاووس مٹوانی رَند رَوک اَت


نه بانز و شاهبانزے هست ات اوداں

نه تـَلک و دام ، نے بند و مَلامے

پگاه ءَ کوکوانی وش توار ات

روچ بچکندے گوں دات هم سلامے


سلیمان مـُرگ و کونجانی گـَلـَگ هم *- کونج:اسپیتیں دراج پاد و
دراج گردنیں مُرگے که پارسیءَ" لک لک "ءَ گوئشنت ئی .

گوں بـَٹ و ماهیگ واراں هست اتنت بیل

پلپلیشت و سُهر گوئرجگانی سپاه هم

په بوم ءِ نرم بالی بیتگ ات هِیل


مدام چِرتِک گُـُوَنِکان ءَ ماں گوانک ات

هُشتِرمُرگ هم پیلیگ ءَ په ناز ات *- پیلیگ : پیل(فیل) ءِ داب.

کـَپـیـنـجر ساز جنان ات سَبزگاں ماں

نه لاشوارے اتت اوداں نه باز ات *- اَتت : هست اَت .


زبادانی وا انتر سار ءَ مست کـُت * انتر : " عطر " .

چه پُلانی سپاه ءَ زید ات وَشّیں * سپاه : زیب . وَشرنگی .

چه سبزگ و درچک ءِ وش ندارگ

بهشت ات تاجگیں و رنگ کـَشـیں ٭- کـَشیں:کاشیں.کاش سبز و وش رنگیں
کاهے ءِ نام انت .


بهشت ءِ جـُلّ ات گِهتـَگ چیر زمین ءَ

نه تـُرس ات نے که ڈکالانی وابے

هــمـــے مـُـرگانی مِـهـرانی دَوار ات

په مُرگ شاه ءِ گچین ءَ جُهد بیت دابے


کونج ات بـُرز بالاد ، دراج گردن

پـُٹ ئی اِسپیت و پراه بال هست ات بے مَٹ

کدوگ ءِ بَندگ ءَ اُستا ات ، زانتکار

شکار و شاده ءَ هست ات پـُر کـَٹ


نه شاهی په هدوک ات کونج نه میری

چه زانت ءَ هست اوں گوئشتی کم بزانت من

په شاهی زانت لوٹـیـت و اُلـُس هـــم

په شِیری و زَهم جـَنی هم کس مَزانت من


بوم وا گران جان ات ، گران ات گوشی

سَلاه و شَور ءَ همراه ات تمان گوں *- تـَمان : پـَهـک . سرجَم .

نه لوٹست ئی اُلـُس ءِ واجـهی کـَد *- اُلـُس : مردم .*-
لوٹِستن : پایستِـن. لوٹـِتـِـن.

وتی گوش ءِ گرانی ءَ کـُرت ئی نیمون


طاووس گوئشت : منی گوں بادشاهی

مدام رنگ من کناں مهر ءِ جهان ءَ

شما را پیش داراں شـَـرّ رنگی

اگں که لِلّ و چـَچ اوں چه زبان ءَ


مِٹو گوئشت : شما را من زبان باں

شما را کِسّهاں بازیں گوئشاں من

اگں بالاد و بال اوں وَس چو کم انت

شما را پَنت و گپاں سرکناں من


کپینجر گوئشت : چے اِے بادشاهی

نزاناں من چُشیں هوڈیں هبر هِچ

دراهیں مُرگ آزات انت و آجــو *- آجو : آزات .

چه شاهی من نباں هچ داب سرکِچ *- سَرکِچ : سرپَد .سرکچ وارتن : سرپد بَیَگ .


ریٹیٹـَک وَٹ وَٹ ءَ چو گوئشان ات

نه گالے گوئشت کرت ئی ، زانت نے کس

زبان ئی هَرّگ ات و گـُٹ ئی بَؤر اَت *- بـَؤر : زنڈ .

چه زانت و زانگ ات دور ،هست ات بے وَس


سلیمان مُرگ نشت ات چُپ و بے موچ

جهان ءِ نے هیال ئی هست ات نے کار

اگں زانت ءَ چه پُرّ وهست ات وَش تران

نه لوٹست ئی که سرانی بیت باپار


چَرزانی رواج ات نرم و آرام

چه شاهی ءِ هبر پهک بے تران ات

نزانت ئی بادشاهانی هدایی

کجام تیر ات ، کجام تیر ءِ کمان ات


دارتل پاچگ ات دار و درچکاں ٭- دارتـَل : دار کـُـٹ . " دارکوب" .

چه کار ءَ ژَند و گار ات وتی هیالاں

نه شاهی ءَ په هُب ئی هست ات نے زانت

ڈهُلّی و چو ڈاکٹر شانت ئی بالاں


کـَؤگ وتی رواج ءَ مَست و نام ات

نه لوٹست ئی هدایی ، بادشاهی

وتی ڈولداریں چم و سُنٹ ات بے مَٹ

نه لوٹست ئی کماشی ءِ کماهی


کـُلی ءَ سازگری ءَ مَست کرت ات

چو گـُٹ ئی ساز ءِ داب ءَ دلکش و وش

وتی مهرانی بنگیج کرت ات آزمانک * آزمانک : " قصه " .

نزانت ئی بادشاهی ءِ گـَر و هـَش


نه نـَمبیک زانتکار ات ، جـِنگ هم نه

نه بَٹ و نے کپوت و ٹی ٹی هم نه

نه چاهیک جُهدے کت په بادشاهی

نه کیکانژ و پلپلاسی لوٹ اِت بیت شَه


گـُوَراگ ات وتگـَلا و هوڈ زاتیں *هوڈ : پوک . نابزانت .

وتا دنیای ءِ زانوگر گوئشان ات * وَتا : وتا را .

نه سَنچ ئی هست ات دنیا ، نے بهارے *- سَنچ : " احترام " .

هُدای ءِ نام ءَ ربالوئی جُشان ات * ربالو : پیگـُمبر .


بهار و شاده ءِ هم مِنـّه وار ات !

بهشتی په نیادان ات هدوک ات !

مــُـدام آجویی ءِ گپ ات زبانی !

په زانت و رُژن ءِ گپ ءَ سکّ زروک ات !


بٹاکاں نه که کیکانژ مَٹ ءَ بیت ئی

نه مِٹـّو ، نه که طاووس وَش نماییں

سلیمان مُرگ نِشت ات کِرّ و نیم ءَ

گوراگ پوتاری دروگ ات وت گلاییں


هـُدا ءِ وتسیاد ءَ زانت ئی وَترا

چه ربالو ءِ پئوج و لشکراں هم

ناکوّاسیں په مُرگاں پَهرے ات اِے

نزانت اِش چو سُچ انت وَت اِشکراں هم


په جَـٹـّاں بیت دروگ گر راست و علمے

نزان انت چو وتی هم نیک و بد وَت

دروگبند بیت سوبیں هم که وهدے

دگه روچے سَڑ انت ئی پوت چه شَت *- سَرگ : بـُـرَگ .


گوراگ اِش سَر وتی و بادشاه کـُت

گوراگ ءَ وَت گـَلا و هوڈ زاتیں

گوں زانت و راستی اَت پَهک چَپ و نا راست

تهاری ءَ لوٹگ اَت سَدسری چاتیں


گـُوَراگ ءِ واڑ که مُهر بوت باگ ءِ مُرگاں *- واڑ : باریگ . وار .

چه مـُرگاں سَر وتی زانت زات و جاه ءَ

هـُدایی داد ئی زانت وتی بادشاهی

چه آزمان رَستگ ئی ،گوئشت چه هُداه ءَ


کس ءَ گـَپ و هَبر ءِ موه ءَ ندات ئی

په گپے دِرَنجت ئی هر زات ءِ مُرگاں *- دِرَنجـِتِن : لونج کـُتـِـن .

لُڑینت و پوست ءَ سِست ئی هر زبان دار

په تیر ءَ سُپت ئی هر مُرگ چه سُرَگاں


شموشت انت ئی وتی پیشی هبر پَهک !

هَبر بیت جُرم و باگ هم چو مَلنڈ بوت *- مَلـَنـڈ : " مَسخره " .

دراه باگ بیت پریشان و دراه مُرگ

چه بُود ءَ کَپت و زِند اِش چو کـَلـَنـڈ بوت *- کـَلـَنـڈ : نا سرجم .
پُـرُشتگ ( هیران و دیوال) .


گوراگ ءِ بادشاهی ءَ گوں گوراگاں

په سَر زُرتگ جهان چه کوارّ کوارّ ءَ

نه وَش بیت اِش دگه گـَپ و هَبر هِچ

زبان اِش نال دات و زهر مار ءَ


جهان اِش سیاه لوٹ اِت سیاه و ژولّ هم * ژولّ : تـَهار . سَک تهار .

نه پگر و نئیکه رَنگ و شاده هم هِچ

هُدا اِش سیاه ءَ زانت و وتا هُدا ءِ

گچینی زات و ربالو ءَ چه سَرکِچ


کِساس چه گوئستگ ات هم جَؤر و زور هم

پریشان باگ بیت و پُـلّ سُرپت انت

نه مـُـرگانی تــَـوار و شادهے مَنت

دلاں بیم شانت و سیاهی باز رُپت انت


پدا باگ ات نه پُلّ ، موتک ءِ توار ات

چو ننگر و تـَمـردانی سَر شکار بیت * تَمَرد : " یاغی ".

گوئش ئے ڈکالے آتکگ، مُلک مُرت ات

گوراگ ءِ بادشاهی ، مَؤت نهار بیت *- نهار : هـَژدها .


نه چـُـکّ و چــوکــوانی بیت پـَجـّے

نه کـُوَهن و پیر مُرگانی سَلاه شـَـؤر

گوراگ وتی چوکواں گوں مَست و سرزور

زراب اَت ، مَؤت و هونءِ بیتگ اَت هَؤر


دگه پگر ءِ گوراگاں هم نه بیت پَجّ

اگں دیم اِش سیاه ات چو که شاه ءَ

هما بیتگ گوں آیاں : تؤبه تؤبَه !

سَر ءِ سار اِش شُتگ یا گِپت اِش ساه ءَ


کـُلی ءِ سازیں گـُٹ هم بے تـَوار بیت

نـَلی توتانی دَپ سُرُپاں چه بند بیت

چه مِٹـّو چَم اِش کـَشّ اِت و زبان هم

چه طاووس دُمب اِش بـُرّت مَؤت رَند بیت


کـپـوتاں لـَڈت اِنت و شانتلاں هم

مُجانی وَهد و باریگ بیت و شپ بیت

تهاری مانشانت و بیم ءِ دَؤراں

دلاں اُمیت لـَرز اِت ، دل وا ٹــَپ بیت


هُدا هم ماں مُجاں پَهک بیت اندیم

شپانی بادشاهی مَؤت ءِ دَؤر انت

پُرُشت انت واهگانی تیزیں بانزل

گوئشے مَؤت انت سوبیں،بیم ءِ هَؤر انت


سیاهی مانشانت و بیت گوریچ

گوراگانی مدام آواز و گوانک ات

مـُـرادانی کلات ات بـیـتـه بـیـران

سیه کارچ ات که زوراکانی لانک ات


چشیں زُلمانی سَگــّـگ سَکّ گران ات

چه سَگّ ءَ گوئستگ ات هم جَؤر و هم زور

سروز و شادهانی گوانک بیت گار

کسے ٹـَپی ، کسے زرد ءَ چه بیت دور *- دُوٌر:ٹـَپی.*- زرد:سُدّ. "وجدان".


اگں ترس ءَ چه چاریگ بیت چار کس

نه دَؤر ءَ داشت کن انت گوں تـُرس بے وَس

زمانَگ پـِٹ ءَ کـَنت اش مَؤت ءَ کیت گـَس

په پـَـدریچ کـُنـّتی بَنت ، شرم بنت بس


بَگا مَؤت ءِ چه تـُرس ءَ زور ءِ بنت یار !

نه شرم دار انت چه راج ءَ نے وتی سار

کن انت تیز مَلکموت ءِ زَهم و کاٹار

چو پَٹ انت ماں پُراں هاکاں کتگ گار !


وَسانی ایرجَنئگ بارے گرانیں

مدامی پــِٹ و نالت هست ردیں کار

دلانی بادشاهی کــَـد نه کنت زور

په زند ءَ هست گران و هست سیه مار


تبه کنت زور و جبر هم مردم ءِ وَس

پروشیت بانزلان ءَ هم مـُراداں

مدام پوتاری بیت زانتکاری ءِ جه *- پوتاری : هُشکیں گپ و بـَٹــَاک .

چه زند ءِ دیمرئی پُرش انت پاداں


نه گار بیت هـُبّ چه زند و زندمان کـَد

نه شیپاک داشت کنت پگرانی هـُلّ ءَ

بدل وهد و زمانگ بیت و مردم

نه زند هم داشت بیت روباهی جـُلّ ءَ


گوراگ ءِ بادشاهی بے بهار ات

مدام موتک ات مدام مَؤتانی جار ات

هَمُک وَشّی و شاده بیت جُرم چو

په زانت و زانگ ءَ هم سیه لوار ات


نه مَنّ اِت باز کس اے بادشاهی

بهاراں باز کس په مُژده وار اَت

نه بَنداں ترس بیت اِش ، ساه ءَ هم نه

په آجویی وا باز کس هِـیـلدار ات


گــوراگ ءَ په وتی هـــم بادشاهی

چه کُشت وکوشءَ داشت انت نے کدیں دست

په بیم ءِ آرگ ءَ دُرُشت انت سران ءَ

چه ترس و بادشاهی بیتگ ات مَست


نه مَنّ اِت نے گوراگانی زراب باز

نه ترس اِش داشت بیت و بیم چه مَؤت

دل ءَ زان انت که کـُٹیت شپ سیاهیں

گوراگ لـَڈ انت و گوریچ سیه شپیں رَؤت


شـهـیـد بیت انت بیلاں باز اِے راه

مان بنداں پُرُشت و بے رنگ بیت باز کس

هزار دابیں رنج و لـَٹ اِش سَگ اِت

اُمیتاں په گـُلـیـنـاں مُرته بے وَس


سلام اوں په شهید انت په شهید بیل

هما اِستار که ڈیوا چو بَلان انت

په آجویی ، په زانت و زانتکاری

تَهاری بَید آهاں اِے جهان انت


جهان اِش نے شموشیت نے که راج بیل

هما جُهدکار که مِهراں په زران انت

هما پـُلـّیں شهید که ساه اِش سِست انت

په راج و باگ ءِ گِهبودی مِران انت


نه مَنت انت ماں جهان زور بادشاهاں

نه مان انت نیں هم پُلـّیں جهـان ءَ

زمانگ نوک بیت و نوک هر روچ

نه جـَلّ ایت زور هم دَؤر و زمان ءَ


جهان ءَ دیسته هم باز نرم گواراں

سَمینانی کـَهیب و ناز ءِ بُـوّاں

جهانی نود که کیت چه «مکران زر»

زبادانی گوں سَه ساچیں جـُوّاں


گوراگ انت یا که مُلآّ بـِلّ به بنت مَست

نه مَستی کار دنت و ره نشان بیت

سیاهی هم شپانی بیت بامــگــواه

گوراگانی هم وَهد آهر زمان بیت


پدا چاهیک ءِ کوکو بیت باگ ءَ

کـُلی ءِ بیت وَش گـُٹیں ساز هم

پدا چَرزانی چـِر چـِر ءِ توار بیت

پدا سیسوگ ءِ سرمستی ءِ گواز هم


نه تُرس بیت چـِرتکانی چه گوراگاں

نه مِـٹــّو بند کنت شهدیں زبان ءَ

نه طاووسانی وشرنگی بیت جُرم

نه پُلاں بیم زور ایت چه بـَـدان ءَ


بهار ءِ رنگ ءَ بیت انت زند و باگ ءِ

مــرادانی کلات بـنـت شات و آبات

وَسـانی بانـزُلاں بَنت وَیل و آجــو

چه ترس و چه گوراگاں بنت آزات


مُراد ءِ دَهل و تـُهم بنت جنگلے هم

مئی شاده ، مئی لوٹانی جُهــد په

وَسـانی بانــزُلاں ما بال بـَـنــداں

به بیت آبات و وشنام زند ءِ ره چه


جهان ءِ نیک مَنـّی نیک بیت بیل

ستا بیت جُهدکار ءِ ، زانت ءِ بیت هِیل

نه بَند کن تو مــراد ءِ بانزلاں کـَد

مراداں په وتیگاں پروش تو جیل


رَدی بیت زندمان ءَ ، چـِست و کـَپـت باز

سـَـڑ انت سورگ و ریدگ بَـنـت چو داز

چه هر گام بیت زانت گیش، پَچ بینت راز

به زور انت واهگاں هم دورتریں گواز


دل ءَ جَزماں که کـَٹ اوں سوب ءِ جُهد ءَ

مئی پـُـلـبـاگ بـیـت انت شاده ءِ سـُـور * سُور : شاده . " جَشن " .

نه مــانـیـت جــَـٹ و هــوڈانی نـشـانی

چه زُلم و زُلم کنوک مئے زند ءَ بیت دُور



کریم بلوچ _ تـَهـل

2011 ءِ مارچ
آدیسه _ آستاخانف

٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭
***********************


بلوچی ءَ لهتے مـُرگانی لهتے نام


بانز

بـَٹ

بوم

پلپلاسی

پلپلیشت

توتان نـَلی

تیتان نـَلی

ٹـِی ٹـِی

جـِنجـِشـک

جـِنگ

چاهیک

چـِرتـِک

چـَرز

چوکو

چیپَل

دارتـَل _ دارکـُٹ

ریٹیٹـَک

سبزیں کپوت

سیسوگ

شاتو

شاهیمَک

شپ پر

کانگشک

کپوت

کـَپینجـِر

کـُروس

کـَؤگ

کنگ

کونج

کِیکانژ

گـُـوَراگ

گوئرجگ

لاشوار

ماکیان

ماهیگ وار

مـِٹـّو

مـُرگ سلیمان

نـَمبیک

هـُشترمُرگ

کلاه ءَ گوک وارت !

کریم بلوچ _ تـَهـل                                     اِشکُتگیں آزمانک

                               کلاه ءَ گوک وارت !


        گوئشنت که روچے دو مردم ءِ نیام ءَ اڑاندے ( جنجالے ) بیت و اڑاند ءِ سرا جنگ بیت انت . یکے هَستگار و سیریں مردمے ات که نیزگاریں مردمے ءِ ڈگاری چیرجَتـَگ و واهُندی کتگ ات . دوئیں مرد ءَ مردم سِـیـلینت و جتا کت انت و گوئشت انت که ملا ءِ کِرّ ءَ په شَر ءِ جـنـَگ ءَ برو انت .

       دوئیں مرد په آهانی شر ءِ جَـنـَگ ءَ ملای ءِ وَٹ_ کـِـرّ _ ءَ شُت انت تاں که آهانی جنجال ءَ به گیشینیت و داد ءَ حقدار ءَ به دنت .

        نیزگاریں مرد ءَ جوانیں کلاهے وام کرت و په واجه ملای ءَ بُرت و وتی شکایت ئی پیش کرت  و چه واجه ملای ءَ دَزبندی ئی کت که آئی ءِ ڈگار ءَ که سرجمین مهلوک زانگ انت که همایی ءِ جند ءِ مِلک انت ، همایی ءَ دَیگ به بیت و واجه ملا په راستی وتی شر ءَ به جَنت .

       واجه ملا گوئشت :

       - میریں بلوچ دلجم بئے که من هبر ءَ په حق ءَ گوئشاں وا چونائیا من وت هم زانگاں که اے ڈگار تئی میراث انت ، تئی حق چون چه تو پُلگ و بَرگ بیت ؟...

        کترهے ءَ رند هستگاریں مرد هم گوں شیری گوکے واجه ملای ءِ دروازگ ءَ اوشتات و دست و دروت ءَ چه رند شیری گوک ءَ ملای ءَ دات تاں ملای ءِ چکاں شیرے وارت بکن انت . رند ءَ ملای ءِ دیوان ءَ نشت  و چه واجه ملای ءَ پهلّی ئی لوٹ اِت که چـِد و پیش واجه ءِ سلاماں نیاتکگ ، بلے همے زیتاں وتی مال ءِ دَهیـَک و پنچیـَک ءَ الّم کـَشّ اِیت و په واجه ملای کاریت .

        ایدگه روچیں ، ملای ءَ په نیزگار و هستگار ءِ شر ءِ جـَنـَگ ءَ مردماں مُچ کت و چه نیزگار ءَ ڈگار ءِ سَـنـَد و کاگد ءِ لوٹ ءَ کت تاں پـَدّر به بیت که اے همایی ءِ ڈگار انت .

        نیزگار ءَ گوئشت :

        - چون واجه ملا ؛ اے ملک ءَ زانان _ دَنا _ کسے ءَ ملکیت ءِ کاگد هست انت که منا به بیت ؟...

        نیزگار ءِ هبر هنگت نه کـُـٹـِتـَگ ات که ملا آهانی شَر ءَ جَت و گیشینت که ڈگار هما هستگار ءِ جند ءِ ڈگار انت و نیزگار ءِ هُشکیں بُهتام انت ...

         نیزگار ءَ گوانک جَت :

         - واجه ملا زانان تو مردماں جُست کت نه کن ئے و زانان شمئی هزگاریں - هستگاریں - مرد ءَ کجام کاگدے هست ؟

         ملا پسّو دات :

         - بلوچ من ترا پول کت ، ترا کاگد نیست انت ، همے په منی شَر ءِ جَـنـَگ و گِیشینگ ءَ بس انت.

        نیزگاریں مرد ءَ دل داشت نه کت و کوکار ئی کت :

        - واجه گـُـڑاں منی کلاه ءِ گـَپ چے بیت ؟

        ملای ءَ پسو گردینت :

        - کلاه ءَ گوک وارت !

                                   

 

بـَـکــشــوکین دِرَچــــک

چـُـکانی دیوان                                                                 شل سیلور اسٹاین
----------------                                                                 --------------------  
 تـَرینـــــــوک :                                                                    کریم بلوچ _ تهل

                                           بـَـکــشــوکین دِرَچــــک


       کــُــوَهنیں زمانگاں ، یک سـوپ ءِ دِرَچکے هست ات که هر روچ یک کسانیں بـَـچـَـلـُـکے آئی ءِ بـُن ءَ آتک و لـَیب و گوازی کـُـت .درچک ءَ سر کـَپت و گوں درچک ءِ پـُلاں پر وتا تاج و پاگ ئی جوڑ ءَ کـُت . چه آئی ءِ ٹـال و شاهڑاں وتی لونج ءَ کـُت و گوانز ئی وارت . وَهدے که بـَر ئی رَست انت ، آئی ءِ بَراں سِنداں _ کـَـرّاں _ و وراں بیت .
       وهدے که ژَند بیتگ ات ، آئی ءِ ساهگ ءَ وَپت و آرام ئی کـُت .
       درجک ءَ ، بَچلک دوست بیتگ ات و بچلک هم درچک ءَ باز وَش ات و درچک چه اے هبر ءَ سَئیگ ات  . وَهد گـُوَزان ات و بچلک رُداں و مَزَن بیان ات و درچک گیشتر تهنا بیان ات .
       یک روچے بَچَلـُک که نین نوک ورنا اے بیتگ ات ، درچک ءِ کـَش ءَ آتک . درچک وش بیت و گوئشت ئی :
        - بیا لـَیب و گوازی بکن و چه من سرکـَپ و بُرز به بئے !
        بلے بچلک گوں بـَـژنیگیں توارے پسو دات :
       - من نین مزن بیتگ اوں ، من نین لیب و گوازی ءَ نکناں ، منا زَرّ پکار انت  . بارین تو منا مَدَت دات کن ئے ؟
       درچک جواب دات :
       - منا زَرّ نیست ، بلے تو توان ئے که منی بَراں بها کن ئے و پر وَتا زَرّ وَدِی کن ئے .
       نوک ورنائیں بَچَلـُک وَش بیت . سوپ ءِ بَری یکجاه کت انت و شُت تا که بها اش بکنت و درچک اپدا یک و تهنا پَشت کپت .
       بازین وَهدے گوئست . دگه بَرے بچلک که هنون ورنا اے بیتگ ات ، آتک . درچک چه آئی ءِ گِندَگ ءَ وَش بیت . بچلک بلے باز دیم تَهار و تُرُپش ات .
       درچک گوئشت :
       - تو چیا دلگران ئے ؟ بیا و لیباں کن و وشدل به بئے !
       ورنا جواب دات :
      - چون من وَش دل به بیاں ! من لوٹان که سِـیـر _ آروس _ بکناں و منا لوگ پکار انت .
       درچک گوئشت :
      - منا لوگے نیست که ترا بدیاں ، بلے تو منی داراں گوں ، پر وتا لوگے ٹـَهینت کن ئے !
      و بچلک درچک ءَ گـُـڈ ات و بُـرّ ات و پر وتا لوگے ٹــَـهینت . و درچک وَش ات که ورنا ئی کمک کتگ .
      بازین سالے گوئست . یک روچے پیشی بچلک که هنون کماش و پیریں پیرمردے بیتگ ات ، درچک ءِ بُنڈ ءِ نَزیک ءَ آتک .
      درچک ءِ بُنڈ ، پیریں پیرمرد ءَ پجاه آرت . توار ئی کت :
      - من بژنیگاں که منا هچ دگه چیزے نیست که ترا بدیاں . تهنا منی پیریں بـُـنڈ انت که پَشتکپتگ انت .
      پیر مرد گوئشت :  
      - منا هچ چیز پکار و گـَـزَر نه انت . تهنا من باز ژَند بیتگ اوں  .
      درچک ءِ بُنڈ گوئشت :
      - بیا گـُڑان به نند ، درچک ءِ بُـنـڈ په نندگ ءَ جوان انت .
      پیشی بچلک و هنیگین پیرمرد درچک ءِ بنڈ ءَ نشت و درچک پدا وَش ات

نــَــتـُــرســیـں گــُــد دوچ





چـُـکانی دیوان                                                             گریم ءِ براتاں
----------------                                                          -------------------  
تـَرینـــــــوک :                                                             کریم بلوچ _ تـَهـل
    
                                      نــَــتـُــرســیـں گــُــد دوچ


      هست ات یک گددوچے _ دَرزی اے _ یگبرے آ وتی گـُـد دوچی ڈکان ءَ کار کتگ و ژند بیتگ ات ؛ یگبرے وتی ڈکان ءِ دَروازگ ءِ نزیک _ نزینک _ ءَ جنینی آوازئی اِشکت :


Иллюстрация к сказке Храбрый портняжка




      - مربا ، په بهای ءَ مربا !

      گــُــد دوچ چه تاگ ءَ _ کِیکـَڑای ءَ _ سر کـَش اِت و توار ئی کت :

      - مهروانیں جَنین آدم ، بیا اِت ادان ؛ من شمئی مربایانی گِراک اوں .

      سودا کنوک وتی گِرانیں سَپت ءَ زُرت و چست کـت و چه دَرزی ءِ ڈکــان ءِ مــزنــیــں پَدَکانکاں _ پَدْانکاں _ کـَشّـاں و گــُــد دوچ ءِ ڈکان ءَ آرت انت  و گــُــد دوچ ءِ دیما وتی مربا و نباتاں ایر کت انت .

      گــُــد دوچ هم مربایانی یک یک شیشگان ءَ زُرت ، دپگر پاچ کت انت ، بو کـَشّـِت انت و آهر ءَ گوئشتی :

      - منا چه ایشی ءَ سئے چَمچه بدئے .

      بها کنوک چه ایشی که آئی چو کم زورَگ انت ، سَکّ هَیران بیت ، بلے نون چون ئی به کتیں ، مربای ءِ سئیں چمچه ئی دات انت و وتی سوداگری ءِ رَندا شـُت .


Иллюстрация к сказке Храбрый портняжка




     گــُــد دوچ گوں مربای ءَ نان ءِ چـُنڈے _ ٹـُـکرے _ ءَ لـَگاشت و چَرپ کت و چارپادگ ءَ اِیر کت .

      - هـَؤ ، اے پیرام ءِ کار ءَ کـُٹیناں ، گـُـڑان وَران ئی . _ گوں وتا هبر کنان ءَ گوئشت ئی .

      مربایانی بو ءَ چه ، چه هر نیمگ ءَ مَکِسک _ مـَـشّ _ بال کناں آتک انت . گــُــد دوچ زهر گِپت و مَکِسْـکانی گوانک جَت و نِهـِـرّ دات :

      - برو ات و گـُم بـَئـیـت .

      بلے مَکِسک آئی ءِ گپاں وا سَرپَد _ سوهَو _ نه بیت انت و انگت _ هنگت ، هَگـَت _ مربایانی بـُرزَگ ءَ بال کنان اتنت .

      گـَرمسَریں گـُد دوچ ، گدے آهانی نیمگ ءَ چَنڈینت ، چه آئی ءِ گـُد ءِ چَنڈپینگ ءَ هَپت مَکِسک یکجاهی مُرت انت و جهل ءَ ڈگار ءَ کـَپت انت .

      - هپت دانگ یکپارَگی ! هِچ وَهد چو نه بیتگ ! _ گــُــد دوچ گوں هَیرانی گوں وَت رَٹــان ات . _ سرجمیں دُگنیا _ دنیا _ پیکه ایشی ءَ بزانت .

     گــُــد دوچ پر وَتا نوکیں پوستی _ چَرمی _ سُرین بَندے ٹهینت و آئی ءِ سرا ڈلـَک ءَ نِبِشت ئی :

      « دَست ءَ یـگبرے چـَنـڈیت         هـَپتانی ساه ءَ بـَنـد ایت »

     گــُــد دوچ وتی نوکیں پوستی سُرین بند ءَ بَست و شُت که جهان ءَ هال به دَنت و پَریشی که پدا بــِرمه گـَرد ایت ، ٹــُکــُرے پنیر ئی هم زُرت و کیسگ ءَ کت . لوگ ءَ مـُرگـَلـُک ئی هم دیست ، آئی ئی هم گِپت و کِیسَگ ءَ مان کـُت .



Иллюстрация к сказке Храбрый портняжка



     شَهر ءَ چه دور پک گـُـوَرے ءَ ، گــُــد دوچ تـُرسِناکیں بَلاهے _ گـُرو * _ اے دیست . شُت و آئر ئی سَلام دات :

     - سِلامالـَیـک ، من رواں که دنیای ءَ پر وتا مال و مِلکتے وَدی بکنان ، بارین تو نه لوٹ ئے که منی همراه به رَوئے ؟

     بَلاه چه لاگر ، ڈانگری و کم جونیں گــُــد دوچ ءِ هبر کِـٹـِی کِـٹـی کـَند اِت و گوئشت ئی :

     - تو پیکه بد شانسیں گـَنوکیں مَردَلـُکے به بئے  !

     گــُــد دوچ آئی ءِ تهلیں هبراں نه مـَرّینت و تا وهدے که زندگ ات و ساه ئی هست ات جواب ئی دات :

      - بچار که منی سُرین بند ءَ چے نبشتگ ، گــُـڑان تو زان ئے که من کے اوں .

      بَلاه ، پوستیں سُرین بَند ءِ نبشتانک وَنت انت و پگر ئی کت که گـُد دوچ گوں یک دَستے ءِ چـَنـڈینگ ءَ ، هَپت مردم کـُشتَگ انت . هِچ داب ءَ باور ئی نه بیت که په گِندَگ ءَ چشین لاگر و هَڈی ئیں مـَردَلـُکے بتوانت چشین شهزور و زورمَندیں مردمے به بیت  . بـَلاه دِلا کـُت که گــُــد دوچ ءَ به چکاسیت . ڈونکے _ دوکے _ زُرت و هَنچی پــِرِهت _ پــِرِنچت _ که چه ڈوک ءَ آپ پــِٹ ات. و گــُــد دوچ ءَ گوئشت ئی :

      - تو اے کار ءَ کـُت ءَ نه کن ئے !

      گــُــد دوچ چه کِیسَگ _ کِیتو _ ءَ پَنیر ءِ ٹــُـکـُـر ءَ کَشّ اِت و هَنچی پــِرِهت که چه پنیر ءَ ، پنیر ءِ شِـیـر  چـُـرّ اِت انت .

      اے کار ، بَلاه ءَ په آئی ءِ ڈڈی ءَ دِلجَم نه کـُت . بلاه ، ڈوکے چِت و دور دور ءَ سَٹ اِت و گــُــد دوچ ئی گوئشت :

     - نین بارین وتا به چـَـکاس .

     - جوان انت ، مزنیں گپے نه انت ، گــُــد دوچ مـَنّ اِت . _ بلے تو وت دیست که تئی ڈوک آهر ءَ ڈگار ءَ کـَپت .
     
     گوں اے گـَپ ءَ آئیا چه وتی کیسگ ءَ مـُرگـُک ءَ کـَش اِت و آزمان ءَ بال دات . مرگـُک وتی آزاتی ءَ وَش و گـَل ات ، پـورّ ئی کـُت و آزمان ءِ دل ءَ ، چه چماں اَندیم بیت .



Иллюстрация к сказке Храбрый портняжка




     - نون اگں تو چشیں پر زور و شهزورے ئے ، بیا و کمک بکن که اے دِرَچک ءَ چِست بکن اوں .

     بلاه اے گپ ءَ گوئشت و مَزنیں بید ءِ درچک ئی پیش داشت .

     - بیا گوں دل ءِ واهگاں ، تو درچک ءِ بـُنڈ و چِرَکاں بزور ، من درچک ءِ شاهڑ و تاکاں زوراں که گِیشتر و گِران تِر انت ._ گــُــد دوچ جـَواب دات .

     بَلاه شـُت دیما و نه دیست ئی که چون گــُــد دوچ ٹــَـال و شـَاهڑانی نیام ءَ نِشت .
 چـُنت دَمان ءَ رَند ، بلاه گوئشت :

     - من دَمبُرتَگ بیا که یک دَمانے آرام به کن اوں .

     گــُــد دوچ هم هما دمان ءَ پیش چه ایشی که بلاه بگندیت ، چه درچک ءِ شاهڑاں ایر کـَپت و یک کسانیں شاهڑے ءَ گِپت تا که پیش بداریت که گوں بلاه همزور بیتگ و بلاه ءَ گوئشت ئی :

     - چو که من گِند اوں ، تو چو که تو وت پگر کنگ ئے ، زوراک و زورمَند نه ئے !

     آ شُت انت دیما تا که پیر 


peir ءِ دِرَچکے اِش دیست . جـَهلی دانگ اِش یا چِتَگ اتنت یا شَپــِتَگ اتنت . رَستگیں پیر تهنا هما بُرزیگیں شاهڑاں پـُرّ اتنت . بـَلاه ، درچک ءِ شاهڑاں جَهل کت و داشت تا که گــُــد دوچ پیر ءِ دانگاں به چِنت و به وارت . بلے وهدے که گــُــد دوچ ءِ باری _ باریگ _ بیت که پیر ءِ بُرزیں ٹــَـالان ءَ جَهل به داریت ، یگبرے که شاهڑ راست بیت انت و گــُــد دوچ ءِ جِند هما دمان ءَ بال کـُت و پیر ءِ درچک ءِ دومی نیمگ ءِ شاهڑاں لونج بیت .  بلاه گوئشت :

     - اُڑے تو پر من ٹالے ءَ هم داشت ءَ نه کن ئے !

     گــُــد دوچ آئیا پسو دات :

     - الـّم انت که من توان اوں ؛ من هاسکار چو درچک ءِ شاهڑانی گون ءَ بال کت ، بلے نون تو جهد بکن بارین تئی گون ءَ بیت .



Иллюстрация к сказке Храбрый портняжка


     بلاه جهد کت که چه درچک ءِ برزگ ءَ سِٹ به کنت ، بلے یکیں پادئی درچک ءِ شاهڑے ءَ بند گِپت و هما داب ءَ درچک ءَ لونج بیت .

     همے وهد ءَ بادشاه گوں وتی مردماں چه هَمودان گـُـوَزان ات ، تا که لونجیں بلاه ئی دیست پول ئی کت :

     - ادان چے بَیَگ انت ؟ شما چے کنگ اِت ؟

     گــُــد دوچ هما دمان ءَ باشاه ءَ سلامے دات و گوئشت ئی :

     - شمئی بادشاهی ءِ اجازت ءَ ، هچ هاسیں کارے من نه کتگ و نه کنگ اوں ، من تهنا اے دیهیں بلاه ءَ که مردم ئی تَنگ کتگ انت ، گِپت !


Иллюстрация к сказке Храбрый портняжка



     بازیں سالے اے بلاه ، دَمَگ ءِ مردمان ءَ دِلسیاه و دلتنگ کتگ ات . بادشاه هم ائیا اے کار ءِ بَدَل ءَ ، سـُهر _ سَونا _ ءِ کیسگے داد دات .

     اے هبر که چون نترسیں گــُــد دوچ ، تُـرسناکیں بلاه ءَ گِپتگ و بندیگ کتگ ، گوات ءِ داب ءَ سرجمیں دگنیای ءَ شِنگ و تالاں بیت . چو گــُــد دوچ نامدار ، ایمن و زَرّواجهے بیت و وتی زندمان ئی په وَش و آرامی ءَ دیما برت و په مردم نیکی کناں بیت . 

٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭

٭ - بــَــلاه :

         مری - بگٹی مردماں ، بــَلاه ءَ « گــَـوْر » ءَ گـوئـشـنـت . ماں بازیں جاهے وهداں « گرو » گوئشگ و کارمرز بیتگ که مرچاں شموشگ بیتگ و بیگواه انت و تهنا اے جمله ءَ من اشکتگ که « هنچینے که گرواں کـَید ءَ کـَنت » بزان هنچینے که نا کـتـگـیـنـاں هم کنت . مری بگٹی ءِ گـَـؤر ءِ برابر ءَ دگه گــَورے هست که مرچاں بلوچاں ، هندو و سکان ءَ گوئشنت . البت بلوچستان ءِ بازیں کوهنیں هدیره و قبر هست انت که باز دراج و مَزن انت _ دو متر و دو متر ءَ چه گیش هم بَینت په دَرور زابل ءِ خواجه کوه ءَ _ که بلوچ اش گـَورانی قبرستان ءَ گوئشنت .
        
       گـَؤر ، بلاه و گرو ءِ گالاں ، پهک په دِیه زوریں مردمانی باره ءَ کارمرز کنگ ، راست انت

پــِـشّــُـک و روباه

چـُـکانی دیوان                                                                ترینوک:کریم بلوچ _ تهل

                                             پــِـشّــُـک و روباه


          یک روچے یک پشکے _ گـُـربگے _ ،یک روباهے ءَ دیست . پشّـک پیش سلام بیت و جوڑ و ڈڈی ئی کــُت .
          روباه که باز گروناکینے ات ، پشک ءِ سلام ئی هم نه نه مـَـرّینت و په مـَـلـَـنڈی پشک ءَ چار ات و گوئشت ئی :
          _  اَو بـَـزّگ ! مـُـشکانی گـِـروک ! تو چون منی گون ءَ جوڑ و ڈڈی کن ئے ؟ بارین ترا کجام زانت یا هنرے هست انت ؟
           پشک گوں شرم و کـُـنّتی ءَ پسه دات : واجه من تهنا یک هنر و رنگانه اے زاناں .
           تئی هنر و رَنگانه چے و کجام انت ؟
           پشک گوئشت : واجه وهدے که کـُچـَـک منی رندا کـَـپ انت ، من سـِـٹ ءَ کنان و چه درچکاں بـُرز ءَ سرکپاں و وتی ساه ءَ رَکیناں .
           روباه کـَند ات و گوئشت ئی : تئی هنر همیش انت و بَس ؟ من سَد هـُنر ءِ واجهاں  . من ءَ تئی سرا بَزّگ ءَ بیت ، لوٹـاں که ترا پیش بداراں که چون گوں کچکاں دودیم به بئے .
           آهانی هبر هنگت نه کـُـٹـِـتـَـگ اتنت که یک شکاری اے گوں وتی کـُـچکاں رَست ؛ پشّــُـک دَلهار و زوتی ءَ چه درچکے ءَ بـُرز بیت و روباه ئی توار کـُـت :
          _ واجه روباه زوت کن . ادان ...
          تا که روباه کارے کـُت به کنت ، کچکاں آئی ءَ گپت ...
          پشک کوکار کت : چون واجه روباه شما گوں وتی سَدیں هنراں بندیگ بیت ات ! اگں منی داب ءَ  ، شما را تهنا یک هنرے بیتیں ، و وتی سرا اینچو گروناک ( مغرور ) مه بوتین ئے ، هنون بندیگ نه بیتگ اتــئے

جـَـلـَـشْـکـوکین مـُـرگ و شَهـکاڑ« واسیلیسا »



 چـُـکانی دیوان                                                                اُرُس ءِ گیدی آزمانک
----------------                                                                 --------------------
 ترینـــــــوک :                                                                    کریم بلوچ _ تهل

                            جـَـلـَـشْـکـوکین مـُـرگ و شَهـکاڑ« واسیلیسا »


       ماں کجام بادشاهی ءَ ، سی ڈگار ءَ هما دیم ، سیمی ڈگار ءِ بادشاهی ءَ ، هست ات یک زورمندیں بادشاهے .

       هما بادشاهی ءَ یک نشانگ جنے هست ات که نام ئی « شاباش » ات و باز پر زور و پر واکیں بور ئی هست ات .



Иллюстрация 1 к сказке Жар-птица...





        یکبرے نشان جنوک ، وتی بور ءَ سوار ات و جنگل ءَ په شکار ءَ روان ات . هنچو سر ایمنی و آسودگ ءَ راه ءَ روان ات که یکجاهے یک تنگه _ سـُـهر ، طلاه _ رَنگیں جـَلـَشکوکیں پـُـٹ _ پـورّ _ ئی دیست که چو آس _ آچش _ ءِ داب ءَ بَلیت !


Иллюстрация 2 к сказке Жар-птица...


       آئی ءِ زورداریں اپس گوئشت :

       - مه زور اے پـُـٹ ءَ ؛ اگں ایشی ءَ به زور ئے ، بازیں ڈکّ و جنجالے تئی دیما کیت !

       نیکیں ورنا پگر کناں بیت : « چون بارین پورّ ءَ به زوراں یا مه زوراں ؟ چون انت که بزوراں و به بران ئی په بادشاه ءَ ؟ بیت که اے پٹ ءِ بـَدَل ءَ منا جوانیں دادے به دَنت و کیا بادشاه ءِ داد پکار نه انت ؟


Иллюстрация 3 к сказке Жар-птица...



       نشانگ جنوک وتی اپس ءِ گپ ءَ نه زُرت . سـُهر رنگیں جـَلـَشکوکیں پـُٹ ئی زُرت و برت ئی بادشاه ءِ ٹیکی ءَ .

      بادشاه گوئشت :

      - منت وار اوں که تو پر منا سـُهر ( تِله ) رنگیں جـَلـَشکوکیں پـُٹے آرتگ ؛ بلے نوں تو برو و پر منا جـَلشکوکیں مـُرگ ءِ جِند ءَ بیار ! کارئے ترا داد ءَ دَیاں ، مه یارئے منی زَهم _ سـَـگار _ ءَ زانت و تئی گردن !

      نشانگ جنوک سک گرم گپت _ هـِژم گپت _ تهلیں ارس ئی شِیوَگ بیت انت و وتی بور ءِ نیمگ ءَ شـُت .

      - پرچا تو گریوگ ئے منی واهند ؟ _ اپس سوج کت .

      - بادشاه منا پـَرمات که پرائیا جلشکوکیں مرگے بیاراں .
      - من ترا گوئشت که اے پـُٹ ءَ مه زیر که بازیں ڈک و جنجال تئی دیما کیت ! نوں مه تـُرس ، هچ گـَم مه کن ، اے هـَنگـَت مزنیں جنجالے نه انت ، مزنیں جنجالاں ترا دیما انت ! برو بادشاه ءِ کِرّا ، چه آئیا به لوٹ که پگاه ءَ سـَد توره _ کِـیسـَـگ _ گِچینی و پَهکیں تـُـهم  تِچکیں و راستیں ڈگار ءَ به شاننت .



Иллюстрация 4 к сказке Жар-птица...


       بادشاه پرمات که پگاه ءَ سَد تورگ گچینی پَهکیں تُهم اش ، راستیں و تِچکیں ڈگارے ءَ زر _ دریا _ ءِ نزیک ءَ به شاننت .
       
       ایدگه روچیں پگاه ءَ ، وهدے که روچ وتی سُهر _ طلا _ یں زیرّگان ءَ جهان ءَ شانت انت ، نشانگ جـَنیں « شاباش » شـُت هما دگار ءَ ، وتی بور ئی ویل و آزات کت و وت درچکے ءِ پُشت ءَ ٹــَـپ اِت و چیر بیت .

      اناگت ءَ جنگل ءَ توارے بیت ، زِر و ساوَڑی مَؤج چِست بیت انت . اے جَـلَشکوکیں مرگ ات که آزمان ءَ بال ات ، بال کناں آتک و تِچکیں ڈگار ءَ که تُهم شانتگ ات نِشت و چینک چناں بیت .


Иллюстрация 5 к сказке Жар-птица...



      زور داریں اپس آتک جَـلـشکوکیں مـُرگ ءِ نیمگ ءَ ، آئی ءِ بانزل ئی وتی دَست ءِ سُرُمبانی چیرا کت و ڈگار ءَ مـُـهـر داشت . همے وهد ءَ نشانگ جنیں شاباش چه دِرَچک ءِ پـُشت ءَ دَرکـَپت و تَچاں شُت جـَـلـَشکوکیں مـُرگ ءِ بال و پادانی ساد _ چـِیلـُک _ ءِ گون ءَ مـُهر بَست و وتی بور ءَ سوار بوت و تا بادشاهی کلات ءَ گوانز ئی دات .

    جـَـلـَشکوکیں مـُرگ ئی آرت په بادشاه ءَ . بادشاه هیران و باز گـَل بیت . نشان جنوک ءِ منتوار بیت که اے کاری جوانی ءَ کتگ . بازیں داد ئی دات بلے پدا هم نشان جنوکیں شاباش ءَ دگه کارے پَرمات :

     - هنچو که تو توانت که جـَـلـَشکوکیں مـُرگ ءَ بگر ئے و پرمنا بیارئے ، من چه تو لوٹاں که منی جِشتار ءَ هم پر منا بیار ئے ! سی ڈگار ءَ هما دیم ، هما آهری ڈگار ءِ گـُـڈسر ءَ هموداں که ڈگار ءَ کـُٹیت و سـُهریں رولـَـه _ رونند _ بیت ، هموداں شهکاڑیں « واسیلیسا » اے هست ، همائی منا پکار انت ! اگں تئی بیار ئے ، ترا گیشیں سُهر _ سونا _ و نـُـگره داد ءَ دیاں ، مه یارئے منی زَهم _ سـَـگار _ ءَ زانت و تئی گردن !



Иллюстрация 6 к сказке Жар-птица...


      نشانگ جنوک سک گرم گپت _ هـِژم گپت _ تهلیں ارس ئی شِیوَگ بیت انت و وتی بور ءِ نیمگ ءَ شـُت .

      - پرچا تو گریوگ ئے منی واهند ؟ اپس سوج کت .

      - بادشاه منا پـَرمات که پرائیا شهکاڑیں « واسیلیسا » ی ءَ بیاراں .

      - مه گریب ، هچ گم مکن ، اے هنگت جنجالے نه انت ، مزنیں ڈک و جنجال تئی دیما انت ! برو بادشاه ءَ بگوئش که ترا کِلــّـَه اے _ بَشانگے _ بدنت که بُرزگ ئی گوں سـُهر و سونای ءَ سینگارتگ و سُهر ءِ بـُـلّ ئی به بیت . و ترا هر دابیں وَرگ وچـَـرَگ ، آپ و ترندآپ په راه توشگ ءَ بدنت .

      بادشاه آئیا آپ ، ترندآپ ، ورگ و رَهتوشگ ، کلّه اے سینگارتگیں گوں سُهر پُلـّے ءَ دات . نشانگ جنوکیں شاباش وتی باراں زُرت ، وتی زورداریں اپس ءَ بست انت و وت سوار بیت و شت دیم په سی ڈگار ءِ هما دیم ءِ نیمگ ءَ .

      باز یا کم آ شـُت دیم په ڈگار ءِ گـُڈی ٹــُـکـُر ءَ . هموداں که روچ ءِ ایر نندگ ءِ وهد ءَ سُهریں روله بیتگ ات . هموداں که روچ ءِ سُهریں روله ، آزمانی دریا و زر ءِ پـُشت ءَ گوں روچ ءِ ایر رَوَگ و بـُـڈگ ءَ گار بیتگ ات . زر ءَ چارت ئی ، آزمان رَنگیں زر ءِ نیام ءَ دیست ئی که شهکاڑیں « واسیلیسا » ی ءِ نـُگره ئیں یـَدار _ کِشتی _ که گوں سـُـهر ءِ جوانیں نکشاں سینگار بیتگ ات ، زر ءَ دیم په تیاب ءَ لـُڈاں و جنزاں پیداک انت  و شهکاڑیں « واسیلیسا » ی ءِ جـِند سوار انت و دیم په تَیاب ءَ پیداک انت .

       نشان جنیں شاباش وتی بور ءَ ، سبزیں کهچر ءَ په نرمیں و نازُرُکیں کاهانی چـَرَگ ءَ یله دات و وت وتی سـُـهـر بـُـلّ ایں کِلـّـه ءَ لِک _ جـِک _ کت . وڑوڑیں و رازرازیں ورگ و آپ و شربت و ترندآپاں هم ، پـَرزونگ_ سـُبره _ ءَ اِیر کت انت . نِشت وتی کِلـّه ءَ تا که شهکاڑ _ شهجَنِک _ واسیلیسای ءَ وتی مهمان بکنت و به وارینیت .

       وَهدے که شهکاڑیں واسیلیسا کِلـّه ءِ بَـلوکیں سـهر ءِ بـُلّ و جوانیں سِینگار دیست انت ، هیران بیت که اِے چے اے . وتی یَدار ئی تیاب ءِ نیمگ ءَ ، هما جاه ءَ که کِلـّه جـَکِـتَـگ ات بـُرت و اوشتارینت . چه یـَـدار ءَ دَرکـَـپت و دل ءِ مَئیل ءَ هـَیرانی ءَ کِلـّه ءَ چاران بیت .


Иллюстрация 7 к сказке Жар-птица...



      - سلامالیک شهکاڑیں واسیلیسا ! _ نِشان جـَن گوئشت ._ دَزبندی کناں که منی نان و واد ءَ به چـَش اِت ، « زامرسک » ءِ ترندآپاں به چـَش اِت !

      شهکاڑیں واسیلیسا گوں کـَندوکیں لـُنٹاں و وَژدلی ءَ کِلـّه ءَ مان بیت . آهاں وَرگ وارت و آپ و شـَـربَت تِنـْـگِت _ نوش اِت _ انت . ٹـَهـک و وَش گـَپی ءَ گلائیش بیت انت . شهکاڑ ءَ لونڈو _ کــَــدّه _ ے « زامرسک » ءِ ترندیں ترندآپ وارت . واب گِپت و واب کـَـپت .

      نشان جنیں شاباش ، وتی مادِن _ بور _ ءَ توار کت . شَهزوریں بور آتک و تیار بوت . هما دمان ءَ « شاباش » وتی کله ءَ گون آئی ءِ سَوناییں بُلّ سِست و بَست و اَپس ءَ ایر کت و بست انت . گڑان وَت شهکاڑیں واسیلیسا ی ءَ دست ءِ سرا زُرت و اپس ءَ سوار بیت .

      اپس چو تیرے که چه کمان ءَ سِدیت ، دیم په لوگ ءَ بال کت .

     آتک بادشاه ءِ کِرّ ءَ ؛ بادشاه که شهکاڑیں واسیلیسای ءَ دیست ، سَک گـَل و وَش بیت . نشان جنوک ءِ منتواری ئی گوئشت و آئیا وتی هـَزانگ ءِ سرمَستر کت و بهرے چه پـَئـؤج ءِ مَستری دات و کماندار ئی کت .

     وَهدے که شهکاڑیں واسیلیسا چه واب ءَ پاد آتک ، زانت ئی که چه آزمانی زر ءَ سَک سَک دور انت . نِشت و گِریت ئی . زَهیریگ بیت . دیم ئی تهار و بد ڈؤل بیت . هرچی که بادشاه آئیا لـَباس کت و وَس ئی کت ، بیکار ات .

     بادشاه آهر ءَ وتی گـُڈی وَس ءَ کت و گوئشت ئی :

     - شهکاڑیں واسیلیسا من لوٹانں که گوں شما سانگ و سِـیر _ آروس _ بکناں !

     شهکاڑیں واسیلیسا پسو دات :

     - بــِـلّ تا اول هما کـَس که منا اداں آورتگ ، به رَوت هما نیلیں زر ءَ ، و چه هما نیلیں زر ءِ بـُن و جـُهلی ءَ ، چه مزنیں ڈوک و ٹامبه ءِ چیرا ، منی سینگارتگیں پیرام _ جامَـگ _ ءَ که په منی سیر ءَ دوچگ بیتگ ، پر من بیار ایت . من وتی اے تـَیـاریں جامگ ءَ چه بـَیـد ، کـَدیں سِیر ءَ نه کناں !

      بادشاه هما دمان ءَ نشان جنیں شاباش ءَ لوٹائینت :

      - هر چی زوت تر به رو هَموداں که ڈگار ءَ کـُـٹــیت ، هموداں که روچ گوں وتی سـُـهـریں برانز و زیرگاں ایر بـُـڈیت ؛ هموداں نیلیں زر ءِ جـُهلی ءَ مزنیں ٹامبهے هست و شهکاڑیں واسیلیسای ءِ سیری جامگ همے ٹامبه ءِ چیرا ایر انت . همے جامگ ءَ بزیر و بیار که مئی سِیر ءِ وهد انت ! کارئے تو جامگ ءَ ، ترا مزنیں و گیش چه پیش ءَ داد ءَ دَیاں ، میارئے منی زهم و تئی گردن ءَ زاننت !

     نشان جنوکیں شاباش گرم گِپت . تهل و سوچاکیں ارساں ریچان ءَ ، دیم په وتی زورمندیں اپس ءَ شُت . پگر کناں بیت : « هـَو بارین کدیں مـَ‎ؤت منا وَشاتک ءَ کنت ! »  

     - تو پرچا گِریوگ ئے منی واهند ! _ اپس پول کت .

     - بادشاه منا پرمات که چه زر ءِ جـُهلانکی و نیام ءَ ، چه مزنیں ڈوکے ءِ چیرا ، شهکاڑیں واسیلیسای ءِ سیری جامگ ءَ بیاراں ! _ شاباش گوئشت .

     - مه ترس اے مزنیں جنجالے نه انت ، مزنیں جنجال ترا دیما انت .  سوار بئے رواں نیلیں زر ءِ نیمگ ءَ .


Иллюстрация 8 к сказке Жар-птица...



     دیر یا زوت ، نشان جنوکیں شاباش رَست ڈگار ءِ آهر ءَ ، نیلیں ساوَڑ و زر ءِ تیاب ءَ . هموداں تیاب دپی داشت . شهزوریں اپس دیست که بلاهںن زِری گـُنـڈگوئجے په شِنداں _ هیرتیں ریکاں _ آرام ءَ روان انت . وتی گِرانیں سـُـرُمب ئی آئی ءِ گـَردِن و چـَـکّ ءَ اِیر کت .

     زری گـُنـڈگوئج گوئشت :
   
     - منا مه کـُش ! منا بـِلّ ! هر چی که تو به گوئش ئے ، من پر تو کناں !

     اپس دررائینت :
     - نیلیں زر ءِ بـُن ءَ ، مزنیں ٹامبهیں ڈوکے هست . همے ٹامبه ءِ چیرا ، شهکاڑیں واسیلیسای ءِ سینگارتگیں سیری جامگ ایر انت ، همے جامگ ءَ ادان بیار !


Иллюстрация 9 к сказке Жар-птица...



     گـُـنْـڈگـُوَئج گوں سرجمین وَس ءَ ، نیلیں زر ءَ گوانک جت . نیلیں زر چه هر نیمگ ءَ تیاب ءَ شـُت . گندگوئجان پَهک چه هر نیمگ ءَ جـُنزان ءَ آتک انت . کسان و مـَزن . تیاب چه گندگوئجاں پوشت و پـُر بیت .

      مزنیں گندگوئج آهان ءَ پـَرمات و گوئشت که چے پکار انت . آهاں هما دمان ءَ آپ ءَ مان بیت انت و زر ءِ جـُـهـلی ءَ شُت انت . یک ساهتے ءَ چه رَند ، شهکاڑیں واسیلیسای ءِ سیری جامگ اش ، چه مزنیں ٹامبه ءِ چیرا کـَشّـِت و آرت و « شاباش » اش دات .

      هما دَمان ءَ « شاباش » سیری جامگ ءَ زرت ، آرت و بادشاه ئی دات . بلے شهکاڑیں واسیلیسای دیم اپدا تهار ات .  

      - نه من سیر ءَ نکناں _ شهکاڑ گوئشت ! _ تئی گون ءَ تا وهدے که تو شاباش ءَ مه پـَرمائے که لـَهـْـڑ و جوشیں آپاں ، وتی جان ءَ به شودیت .

     بادشاه پرمات که مزنیں هـَـلـْکاره و دیگ اش چه آپ پـُر کت و مَزنیں چـُـلدان ءَ آس ءَ ایر کت تا که جوان لـَهڑ به کنت و به جـُشیت . گـُـڑان « شاباش » ءَ همے لهڑیں آپاں به سَٹ انت .

     وهدے که آپاں جوش بیت انت و لهڑیں آپ ءِ تِرینزاں هرنیمگ ءَ دِرَنزاں و تِرینزان اتنت ، بے وَسیں« شاباش » اِش آرت .

      بیوسیں شاباش پگر کت : « جنجال و ڈکیاں سر په سر  _ پـَد و دُمب _ پرمن پیداک انت . اوه ، پرچا من مـُرگ ءِ بـَلوکیں پـُٹ ءَ زرت ؟ پرچا من وتی شهزوریں بور ءِ هبر ءَ نه زُرت ؟ »

      نشان جـَنـیـں « شاباش » چو وتی بور ءِ یات و ترانگ ءَ کـَپت . گڑاں چه بادشاهی دَزبندی کت :

       - بادشاه ، تو مُلک ءِ واجه ئے ! تو موت ءَ چه پیش منا اجازت به دئے که گــُڈی بـَرا وتی اپس ءَ به گند اوں و چه آئیا پـَهـِـلّی به لوٹاں!

       - جوان انت یک دمانے به رَو و چه آئیا موکل به لوٹ !

      نشان جنوکیں شاباش گوں گِریوَگ و ارسیگیں چماں شـُت وتی بور ءِ گندک ءَ . اپس آئیا پول کت :

      - تو پرچا گریوگ ئے منی واهند ؟

      - بادشاه منا هـُجّ کـُـتـه که لـَهڑیں آپاں جان به شوداں  !

      - مه ترس ، مه گِریب ، زندگ مانئے !

      اپس شاباش ءَ گوئشت و دلبڈی دات ، آئری منائینت که لـَهڑیں آپاں ، آئی ءِ کـُـوُشّ و اِسپیتیں جان ءَ نه تَـؤریننت .



Иллюстрация 10 к сказке Жар-птица...


      نشان جنوکیں شاباش چه اپس جاه و تَمبَه ءَ بــِرگـَشت ، هما دمان ءَ بادشاه ءِ گـُلاماں آئرا گِپت و لـَهڑیں هـَلکاره ءِ لـَهڑیں آپاں سـَٹ اِت و دَؤر دات . نشان جنوکیں شاباش یک بـُکے وارت ، دو سئے ، چار بـُک ئی وارت و چه هلکاره ءَ دَرکـَپت . آپ آئیا هنچو شـَوْک و وَشرنگ کتگ ات که گِهتریں پـُلان چه سر ات و هچ نه زبان آئی ءِ وشّی ءَ گوئشت ءَ کنت  و نه نـَد _ قلم _ آئی ءِ بیان ءَ کرت ءَ کنت .

       بادشاه ءِ جِند هم هیران بیت که چون آپ آئیا چو شر رنگ و وشرنگیں ورنا اے ٹَهینت . لوٹت ئی که وت هم شاباش ءِ داب ءَ ورنا و وشرنگ به بیت . بادشاه ءِ هوش شتگ ات . شت تا که همے لهڑیں آپاں جان به شود ایت . بادشاه شت هلکاره ءِ نزیک ءَ ، آپ ءَ مان بیت ، هما دمان ءَ گِرَست و آپان لـُـڑ اِت .




     بادشاه ءِ بادشاهی پَشت کـَپت . آئی ءِ جاه ءَ نشان جنیں « شاباش » اش گِچین کت . آئیا گوں شهکاڑیں واسیلیسای ءِ گون ءَ سانگ و سیر کت . تاں دیرا آهاں وَش ، شات ، آبات هور و ایمن اتنت .
                              http://www.bankreceptov.ru/skazki/skazki-0012.shtml

چـــــاکــــر و گــُـــوَهــــرام ءِ جنگ و هــَــیــر ( سُهل ) ءِ باره ءَ

Bildresultat för ‫چـــــاکــــر و گــُـــوَهــــرام ءِ‬‎

 
چـــــاکــــر و گــُـــوَهــــرام ءِ جنگ و هــَــیــر ( سُهل ) ءِ باره ءَ
و آهانی منئگ نامگ ءِ رجانک
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

بلوچ راجدپتر و شئیراں وهدے که ما چاراں و ٹپاساں ، گِنداں که بلوچانی یکویی تاں میر شیهک ( میرچاکر هان ءِ پت ) ءِ بیرانی ءَ ؛ باز په دلپهکی و رهبند بوتگ . وهدے که ما راجدپتر ءَ گندیں که میر جلال هان چل و چار بولک بزان زات و تــَکانی سروک بوتگ ، اے همے پیش داریت که بلوچانی سروک و کماش و بادشاه میر جلال هان بوتگ و بلوچانی سروکی ءِ منئگ و گچین ، سرجمیں کٹمانی هواری ءِ گون ءَ بوتگ . و اے دود تاں میر شیهک ءِ بیرانی ءَ برجاه بوتگ .

میر شیهک ءِ وهد ءَ هم سرجمیں بلوچ ٹــَک و زاتاں رند ، لاشاری ، جتویی ، نوهانی ، بزدار و ... میر شیهک ءِ مزنی ءِ منوک بیتگ انت و اے دود ءِ برابر ءَ سربراه ءِ بیران بیگ ءَ چه رند ، سرجمیں کٹماں هوری ءَ نوکیں سربراهے و چه دگه ٹکے ءَ په سربراهی ءَ وَش و گچین کرتگ.بزان ماں اے دود ءَبادشاهی چه پت ، چُک یاں سیاد و پشتپد ءَ نرستگ بلکیں دگه ٹکے ءِ گچینی مهترے که په زانت و بامردی نامدار بوتگ رستگ .

رند چه میر شیهک ءِ بیرانی ءَ ، بازیں ٹکانی هیال همے بیتگ که میر گوهرام ، میر شیهک ءِ جاه بنندیت و بلوچانی کماش و میر به بیت ، بلے لهتے میر چاکر ءِ پشت اوشت انت و میر چاکر ءِ سر ءَ سرداری ءِ پاگ بندنت .

گوں میر چاکر ءِ سرداری ءِ پاگ ءِ بندگ ءَ هما زات و کٹم که میر گوهرام ءِ سرداری ءِ پلومرز اتنت چه میر چاکر و رنداں جتا بیت انت . نودبندگ گوں لاشاری ، نوهانی ، جتوییاں و ... میر گوهرام ءِ سرا پاگ بست و مولای ءِ شهجو و گنداوه ءَ شت و نندوک بیت انت و میر چاکرهان ءِ بادشاهی ءِ بنجاه سیبی و ڈاڈر بیت . و چو بلوچانی هوری و یکویی پرشت و دوییں میر و بادشاهاں هر کجام پر وت مزنیں پئوجانی تیاریءَ کناں بیت انت . هما اولی سالاں یک نیمگے ءَ چل و دگه نیمگے ءَ شست (60) هزار تیاریں جنگی مرد اوشتاتگ اتنت و اے ابید چه جنینانی جنگی پئوج اتنت .

چاکر و گوهرام ءِ کینگ دویینانی دلاں سیه کتگ ات و په کمیں نیمونے ءَ وداریگ اتنت که ریهان و رامین ءِ اپس تاچی ءِ بروک و کٹوک ءِ گپ ءِ نیمون ودی بیت و رند چه همے نیمون ، ریهان ءِ اُرُش گوهر ءِ هِرانی سرا ، اے آس ءَ تیز کت و چو که آسے که کهدانے ءِ کاهاں کپیت ، بلوچ ءِ زندمان و جنگل ءَ کپت و بلوچ ءِ دپتراں برات کشی ءِ هما سیاهیں ٹــِک و پولنگ ءِ جنگ بنا بیت که لکانی وشیں و شادهانی مرادانی گار و بیگواه کت .

چاکر و گوهرام ءِ سی سالی تبهکاریں چنگانی برکت ءَ ، نه بلوچ ءِ بزیں و پر بیمیں پئوجے پَشت کپت و نه مزنی یے . میر چاکر چه کندهار ءِ بادشاه په وتی براتانی کشگ ءَ کمک لوٹست و میر گوهرام چه سند ءِ بادشاه ءَ مَدت لوٹت تاں وتی راج ءِ تباهی ءَ گیش بکنت . چاکر و گوهرام ءِ آهری جنگاں ، ڈنی پئوجاں هم گوں بے رهمی بلوچ کشی ءَ هوار بوتگ انت .

رند و لاشاریانی برات کشی جنگاں 25 بوتگ انت که ده گــَـشت ءَ لاشاری و پانزه بَر ءَ رنداں جنگانی کٹوک بیتگ انت. چه اے جنگاں سئے جنگ سک مزنیں بیتگ انت . اولی جنگ که رنداں لاشارانی سرا بیڑ بر انت و میلادی ءِ 1520 ءِ سال بیتگ « دابانی »ات  که کشت و هون هد ءَ چه گیش بیت و دومی مزنیں جنگ که لاشاری سوب کن انت « نلی » یا « ناڑی » ءِ جنگ ات که میر گوهرام وتی بے دروریں شئیر ءَ په میر چاکر ءَ راه دنت :

« چاکر گر آزمان ءَ پَدگ بند ئے
دادر ءِ جمپاں په سر ءَ زیر ئے
سر بر ءَ اِستین ءِ جن ئے تهت ءَ
پئؤر و استاراں په اِسپر سِند ئے
هاریں میران ءَ په گِدار گِند ئے
کـُشتگ من نامانی ملک میران
پروشتگ من رندانی بَزیں دیوان
هاجی شیهک ، اومر و گوهرام
گوں هر چار همنامیں سماهیلاں
هردو سُهراباں اومرائیناں
آ هسن (حسن)نوتکی ءِ نُهیں بَچاں
تئی سریں رنداں مرد کشیں هالی
من کشتگ و دپبوج انت مزارانی
من گر و کنڈوراں ٹکانپاراں
تو وتی ساه په هرجنئگ داشتگ
پادوں ماں مَلّ ءِ دورواں داتگ 
... »
چه چاکر ءِ شئیرے که گوهرام ءِ پسه ءَ دنت همے پـَدَر بیت که اے جنگانی تباهی چونیں بیتگ انت :

« تو دپ ءَ هپتاد شاهر ءِ مَٹ ئے
نئیکه په دروگ ءِ بندگ ءَ گــَـٹ ئے
تئی دپ ءَ دروگے زیادهیں بستگ
تئی سرا گرانیں اگدهے زرتگ
من هپت براں چنڈینتگ تئی بالاد
گوهرام  وتی پیشیگیں براں گیرآر
مئیگ و تئی جنگانی پداں شر چار »
***
یاں دگه جاهے گوئشیت :

« سیوی گهوڑوی گرداں بات
دُرّیں گوهر ءِ مرگاں بات
گوهرام شه دو جاه بے جاه بات
نئے بات گور و نئے گنداوه
شه هپت سد بنگویں ورنایاں
که پاگش په کهیبے بستاں
بورش بے لگاماں تاتکاں
آهاں په نشان یکے نے
تیگاں چرتگنت هدنی آں
زهمانی زهاں زوریناں
کل ماں گوهر ءِ مرک ءَ انت »

چه جنگانی اولی روچ و ساهتاں بازیں بلوچ ورنا و زانوگریں مردماں دوئیں میراں بزان هم میر چاکر و هم میر گوهرام ءَ چه جنگ ءَ مکن کت ، بلے آهاں گوش نداشت .

رند چه سی سال ءَ ، آهر ءَ دوئیناں په هیر و سُهل ءَ تیار بوت انت و دوییں دو جتاییں منئگ نامگ ءِ دسترند کنئگ په یک و دگر ءَ تیار بوت انت و اے وهد دوییں واجهاں پیر بوتگ اتنت  و سند چه هشتاد ءَ برز ات .

چاکر و گوهرام ءِ سُهل نامگ دو « کـُرآن » ( قرآن ) ءِ « سوره الناس » ءِ پشتی تاکدیم نبیسگ بیتگ انت که په همدگر اش دیم داتگ انت . دوییں وتی منئگ نامهاں دسترند کتگ ، مُهر جتگ و راه داتگ .

میر گوهرام و میر چاکر ءِ منئگ نامگانی نبیسوک بلوچ واننده بوتگ انت و دوییں کاگدانی توک ءَ نبشتانک یکے که تهنا نام ءِ جاه ءَ یا وتی یا دومی ءِ نام اش نبشتگ و روچ هم یکیں روج نبیسگ بیتگ انت .

رهداتگیں منئگ نامگ په میر گوهرام  که میر چاکر ءِ مُهر و دسترندی مان انت کراچی ءِ نشنل میوزم ءَ ایر انت و میر گوهرام ءِ ره داتگیں منئگ نامگ په میر چاکر ءَ قمر بلوچ ءِ گوئشتن ءِ برابر ءَ ساداتانی کجام هاندان ءِ کِرّ ءَ ایر انت که ده لک روپیه اش آئی ءِ دیگ ءَ لوٹتگ .

سیمی کتاب که دوئینانی منئگ نامگ گوں آهانی مهر و دسترندی هور ماننت هم سند ءِ ساداتانی کتابے که قمر بلوچ ءِ کتابجاه ءَ ایر انت . ( مولانا نور احمد فریدی :
« بلوچ اور اسکی تاریخ » تاکدیم X ) .

اے منئگ نامگ که 957 ءِ هجری ءِ رجب ءِ بیست و پنچمی روچ نبیسگ بیتگ بریبر انت گوں میلادی ءِ 1550 ءِ سال .

اے منئگ نامگ پارسی ءَ نبیسگ بیتگ . من اے منئگ نامگ ءِ گیشتریں بهر ءَ چه واجه مولانا نور احمد فریدی ءِ کتاب (تاکدیم :Xi ) ءَ چه اردو ءَ اداں بلوچی ءَ تریناں :

« چه زمانگ ءِ بدبهتی و  بدکِردی و نـَوَشیانی سوب ءَ ، بے سَوب و بے کجام اٹکلے ءَ ما دوئینانی نیام ءَ دلرنجی و نوشیاں ودی بیت انت که مزنیں و تباه کنوکیں جنگانی سوب بوت انت که اے جنگانی وجه ءَ چه ما دویینانی نیمگ ءَ ، بازیں ورنایے مَؤت ءِ دَپار بوت انت و اے بے سوبیں جنگاں بازیں سالے پُشت مه پُشت دیما آتک انت .

اے جنگاں ابید چه کُشت و کوش ، لوٹ و پُل ، هون ءِ ریچگ ، تباهی و بیرانی دگه کجام سیت و اسرے نه بیتگ . بلے نه دگنیا په کس پادار بیت و نه زیند .

ما دویینانی زمه انت که پیشی داب ءَ وتی دوستی و دلپهکی ءَ برجاه و گیش بکنوں و چه کشت و کوش و لوٹ و پل ءَ دور ببیاں . همے هاتر ءَ دوییناں واده کنیں و هاوند ( هُدا ) ءِ گپ « کرآن » و آئی ءِ رزای ءَ شاهد گِریں که جهان ، زمانگ و هستی ءِ اڈ کنوک انت و آهری ربالو (پیگمبر ) ءِ گون ءَ ما واده کنیں که آیی ءِ مبارکیں آیه ءِ برابر ءَ ( یا ایها الذین آمنوآ  اوفو  بالعقود ) که « اے ایمانداراں وتی وادهاں پورا کنیت »
په دلپهکی وتی گپ ءِ سرا اوشتاں . واده کنیں که پیشی داب ءَ وتی براتی و دوستی ءَ برجاه و نوک کنوں و همدگر ءِ دوست ءَ وتی دوست و یک و دگر ءِ دُژمن ءَ وتی دُژمن بزانوں و چه اے منئگ نامگ ءَ مود ءِ سر ءِ کـَچ ءَ دور نبئیں . تاں وهدے که چه شهمیریں واجه میر گوهرام  ءِ نیمگ ءَ اے منئگ نامگ ءَ نکسے نرستگ ، مزنیں و آزمان ءِ هاوند ءِ داد و برکتاں شاهد گراں ،که من ـ که مزنیں هاوند ءِ بندگے اوں ـ کجام سر ءِ مود ءِ کچ ءَ چه اے منئگ نامگ دور نبیاں .

اگں کجام وهدے یکے چه ما چه اے منئگ نامگ ءَ سر ءِ مود ءِ کچ ءَ ردی یے کت ، تو آ آزمان ءِ هاوند و آئی ءِ ربالو ءِ (ص) هِژم ءِ آس سُچات و کیامت ءِ روچ ءَ آ آزمان ءِ هاوند و آئی ءِ مزنیں ربالو ءِ دیما شهرگ و شرمنده بیت . همے هدای ءِ کرآن و جهان ءِ هاوند ءِ « آیتاں » آئی ءِ و آئی ءِ پشتپد ءِ دُژمن بات انت .

چه بُرزیں هاوند ءَ دزبندی کناں که اے منئگ نامگ ءَ چه دوییں نیمگاں پُشت ماں پُشت ءَ سک و پابرجاه بکنت . 

به مورخه 25 رجب المرجب شریف 957 هـ .

( مُهر : میرچاکر اعظم ) »

چاکر و گوهرام ءِ سی سالی جنگانی هرجان نه تهنا لک ءَ چه گیش بوهیر و مردیں زهم جناں بوت انت بلکیں هزاراں زهم جنیں و شیر شکاریں هاتون و بانکاں هم همے جنگانی هرجان بوت انت و لکانی لوگ و گِدانانی آس تُست و ایرمُرت انت .

گوں کندهار ءِ شاه ءِ  پئوج ءِ آرگ ماں بلوچستان ءَ ، پٹانانی پاد ماں بلوچستان تاں سند ءَ که آ وهدی میر گوهرام سند ءَ شتگ ات ، پاچ بوت .

مرچی پنچسد ـ پنچ سد و پنجاه سال ءِ کساس چه آ جنگاں گوئستگ ، بلے تاں هنوں چاکر و گوهرام ءِ زهم جنانی زهمانی شیکگ و هـَڈ چَری  و اسپرانی چاپ چه مئی شئیر و دپترانی تاکاں اشکنگ بیت . تاں هنگت بلوچ راجدوست و زانوگرانی دلسوچیں توار اشکنگ بیت که گوانک جنان انت : « چاکر کینگاں کوتاه کن ».

تاں هنگت هما گدان و لوگاں که آهانی آس گوں آهانی با مردانی کشجاه بوگ ءَ تست انت  ، گندگ بنت  و تاں هنگت هما چوره و یتیمانی ارساں که آهانی پت ، برات ، گهار ، مات و مردم اے جنگاں شهید و نمیران بیت انت ، کس پهک نکتگ انت که هچ ، تاں هنگت نزانوں که مئے برات و مئے دژمن کئے انت و ڈنی دژمنانی پاد ءَ وتی ملک ءَ مُهر کنان اوں !

چاکر و گوهرام ءِ سی سالی جنگانی ڈک و سوب جاهے گوهر ءِ هِرّانی نیمون گوئشگ بیتگ و جاهے رامین و ریهان ءِ اپس تاچی ءِ چکاس ءِ کتگ . بلے دلجمیں گپ ایش انت که گوں میر چاکر ءِ سرداری ءِ پاگ ءِ بندگ ءَ ، بازیں ٹک و زاتاں نوش بنت و میر گوهرام ءِ سرا سرداری ءِ پاگ بندنت . و شئیرے چوش گوئشیت که نودبندگ :

« پاگی بستگ ات گوهرام ءَ
نودبندگ سهی پرمان ءَ
سردار بوتگ ات لاشار ءِ
تاں هَـدّ ءَ نلی ـ بمپور ءِ

بیا او مرید! بیا او مرید! بیا او مرید ! دردانگیں

Bildresultat för ‫گل خان نصیر‬‎

 

بیا او مرید! بیا او مرید! بیا او مرید ! دردانگیں

بیا بیا کہ دیوانے کنوں، مولانگ و مستانگیں

سهته ترا اشکءِ زراب، مارا گماں کرته کباب

تو ھانلءِ درداں زرئے، ما پہ وطن جانانگیں

چاکر تئی دوستءَ پلت، چما دگہ ڈنگاں وتن

تو سر پہ شیدائی شتئے، ما پیھناں زندانگیں

تو ھانلءَ اِشت و شتئے، ماڑیءَ میریں چاکرءِ

ما ھانلءِ ملکءَ ندوں، جوریں بدان دلمانگیں

اِشتے وطن پہ مکہءَ، لوچیں ملنگاں گوں شتئے

مئے مکہ و مات اِنت وتن، نیلوں وتن دَؤرانگیں

پردیس تو مَں مکہءَ، شیئراں زھیرنالیں جتئے

ما کپتہ زندانءِ تھا، شیئراں جنوں رندانگیں

ھجرءِ چہ درد و دوریاں، بند بند وتی داگ داتگے

مئے بند و بنداں سوھتگنت، جوریں بدان مستانگیں

تو زرتہ کچکول و هسا، کوڑیں جھاں داتئے یلہ

در کپتگوں سربازیءَ، ما مَں پڑا مردانگیں

پرک ھچ نہ اِنت مئیگ و تئی، دردءَ و زردءِ آچشءَ

تو ھانلءِ اِشکءِ گنوک، ما پہ وتن دیوانگیں

مَں شیئرو اِشکءِ دپتراں، دانکہ جھان استیں توئے

ما ھم جھانءَ یات بوں، مں مجلساں پروانگیں

پُلیّں مرید ! پُلیّں مرید ! بیا گوں پکیری باتن ءَ

گوشدار شیئراں شکّلیں، گوشتگ نصیر دیر زانگیں

نوشکے 18 ستمبر 1961

https://www.facebook.com/video.php?v=737102149659332

بــیــا ای مـــریـــد ( بیا او مرید ) *
**********************
گل خان نصیر / کریم بلوچ ـ تهل
بیا ای مرید ! بیا ای مرید ! بیا ای مرید ! نور چشمان من !
بیا بیا که مجلسی آراسته کنیم، مجلسی قلندرانه و سرشار از خود گذشتگی ها !
تو را آتش سوزان عشق سوزانده است ، و ما را نیز غم ها کباب نموده اند ؛
تو از عشق « هانی » بیتاب و در سوز هستی، ما بخاطر سرزمین جانانه خویش !
چاکر از تو عشق و محبوب تو را ربود ، و رهزنانی دیگر استقلال و وطن ما را از ما گرفتند **
تو از جنون عشقت ترک وطن نمودی، و ما با طعن و نکوهش وجدانی زنده ایم
تو « هانی » را در بارگاه میر چاکر اعظم رها نموده از موطن خویش رفتی
اما ما سرزمین « هانی » را هیچگاه به دشمنان سوگند خورده خود نخواهیم بخشید .
تو موطن و سرزمین خود را ترک نموده و با دراویش ژنده پوش به مکه پناه بردی
مادر و مکـّـهء مقدس ما سرزمین ماست و ما سرزمین زخمی خود ترک نخواهیم کرد
شئے مرید ! تو اشعار حزین و غمناکت را در مکه سروده زمزمه نمودی
ما اسیر و در بندیم و در زندان اشعار پایداری و مردانگی را میسراییم
( در زمان سرایش این شعر گلخان در خانه اش در نوشکی در بازداشت خانگی بود )
تو از درد فراق و دوری بند بند وجودت را داغ نمودی
اما ذره ذره وجود ما را دشمنان سرمست ما سوزانده اند
شئے مرید ! تو کچکول گدایی و عصایی گرفته و به خوشی های زندگی و عشقت پشت نمودی
اما ما مردانه در میدان جانفشانی برای آزادی وطن و ملت خویش بر آمده ایم
تو با روحیه ء درویشی خویش ، به آرزوهای نیک خویش رسیدی
ما با جانفشانی خویش ، حقوق کامل خود را خواهیم گرفت
هیچ فرقی بین درد و آتش وجود من و تو وجود ندارد
تو شیدای عشق « هانی » هستی و ما مجنون سرزمین خویش .
شئے مرید ! در کتاب های عشق و شعر ، تا جهان باقییست تو و یادت زنده خواهید بود
از ما هم در جهان یادی در مجالس عشاق پروانه صفت خواهد شد
ای مرید گل من ! ای مرید گل من ! بیا با باطن درویشی خویش
بشنو کلام شیرین و دل انگیزی را که « نصیر » دورنگر سروده است !
نوشکی
18 سپتامبر 1961
کلیات نصیر ص 261 و 262
######################
*ـ شئے مرید فرزند مبارک در زمان میر چاکر رند فرزند میر شیهک و میر گوهرام لاشاری فرزند نود بندگ در سنه 1450 تا 1500 میلادی میزیسته است . وی در تاریخ ملت بلوچ از آن جهت که سر حرفی که زده بود و پیمانی که بسته بود ایستاد و اینکه وعده کرده بود که هر کس صبح روز پنج شنبه بعد از نماز صبح از وی بخششی بخواهد از دادن و بخشیدنش دریغ نمیکند و میر چاکر که عاشق نامزد شئے مرید یعنی « هانی » دختر دینار شده بود به خدعه ای متوسل میشود .
گروهی کولی و خنیاگر را فراخوانده و از آنها میخواهد که صبح روز پنج شنبه بعد از اینکه شئے مرید نماز صبحگاهی را خواند بر سر راهش قرار گرفته و از وی بخششی طلب نمایند و اگر پرسید که چه چیزی را به آنها ببخشد ؟ بخشیدن « هانی » را طلب نمایند .
کولیان نیز چنین نموده و هانی را بعنوان بخشش خویش در خواست مینمایند ، شئے مرید سعی مینماید به چیز دیگری آنها را قانع نماید ولی وقتی میشنود که " تو فردی نیستی که بر سر حرفت بایستی و اهل بخشش و انعام دادن نیستی " با دلی مشتعل از هانی میگذرد و به هانی خبرش را میبرد و هانی نیز که دلباخته شئے مرید بوده است ... از عشق و دلدادگیش به شئے مرید بیشتر بیتاب میشود و ... داستان هانی و شئے مرید بسیار طولانی است و دهها شعر طولانی بلوچی در وصف این ماجرا و سر انجام آن در ادبیات بلوچی وجود دارد که از لحاظ زیبایی و بیان وقایع بسیار دلچسب و دلنشین هستند .
شئے مرید از آن جهت که به گفته بلوچی خود پایبند ماند و از عشق و آینده اش گذشت، و اینکه چاکرخان پادشاه وقت بلوچستان به وی ظلم نموده است مورد احترام است و در اینجا شئے مرید مظهر مظلومیت و بلوچ پاکدل است .
**ـ در جون 1928 سپاه رضا شاه و جهانبانی بلوچستان غربی را اشغال نموده و به استقلال بلوچستان غربی پایان داد و 27 مارس 1948 دولت پاکستان بلوچستان شرقی را اشغال نموده و به استقلال بلوچستان شرقی پایان داد . اشاره میر گل خان به همین دوران است

موریک و کــــپــــــوت

باسنی ژان لاپونتینا / کریم بلوچ - تهل
موریک و کــــپــــــوت

       نیلیں آزمان ءِ پراهی ءَ کپوتے بال کنان ات . آئی ءِ دوئیں مزنیں پَچیں بانزل ، چو دو نگرهی گواتگیچن ، گوات ءَ لیب کنان اتنت .

Муравей и голубка
          موریک آزمان ءَ چارست و کپوت ءِ بے دروریں بال شانگی دیست و هنچو هیرانی آئی ءِ پر نماهیں بانزلانی لیب ءَ چاراں بوت تاں که سری چهر کت و شترت و تچوکیں آپ ءَ کپت . آپ رُمبان و تچان ات و ترستگیں موریک ءَ هم گوں وت بران ات .

         کپوت موریک ءَ دیست که آپ ءَ بُـڈوران ات . کپوت دَلهار و هما دمان وتا تاں آپ ءَ سرکـُت ، کاهی سِست و موریک ءِ نیمگ ءَ دراج کناں بیت و آئی یے چه آپکــَـش ــ آپگرد ــ  رکینت .

       آپتاپ زوت لیهڑ و تــَـریں موریک ءَ هُشک کت و وژبهتیں موریک جهد کت که کپوت ءِ نیکی ءِ بدل ءَ پرآئیا کارے بکنت . « چون من تئی نیکی ءِ بدل ءَ ادا کت کناں ؟» - موریک پگر کناں گوئشت .

        بلے اناگت پیش چه آئیا که آئی پگرے کت بکنت ، پرآئیا چشیں جاورے تیار بوت .

Муравей

         کپوت نیمروچ و پیشیم ءَ آتک و درچک ءِ ٹالے ــ شاهڑے ــ ءَ نشت تاں که کمے آرام بکنت . کپوت ءِ آرام کنگ ءِ وهد ءَ چـُکــَـلــُکے آئیا دیست . آئیا وتی تیرکمان چه کیسگ ءَ کــَشـّـِـت ، ڈوکی چت و تیر کمان ءِ پوست ءَ مان کت وتیار ، آرام ، آرام درچک ءِ نیمگ ءَ روان بوت .

         پوره تیرکمان ءِ جنگ ءِ دمان ات که موریک بَچَلــُـک ءِ پاد ءَ گـَست ــ گــَـٹ گپت ــ.

          بچلک کوکارے کش اِت و تیرکمان چه دستی کپت .

        کپوت چه واب جهسرت ، وتی بالی راست کرت انت و بالی کت تاں برز برز ، په روچ ءِ گندک ءَ !

                                                     ٭٭٭٭٭٭

Bildresultat för old horse

 لیو ٹالستوی
----------------------
کریم بلوچ _ تهل

                                                 پیریں اپس ( مادِن )


       یک سک پیریں پیرمردے هست ات که نام ئی « پیمن تیماپویچ » ات . آیرا نود سال ات . آ ، وتی نماسگ ءِ لوگ ءَ داشتگ ات و بیکار ات . آئی ءِ سُرین چَنگ و چوٹ ات. و لٹ ئی  دست ات ؛ باز آرام پادا ڈگار ءَ کـَشاں و زَبـَرّینان ات . آئی ءِ دپ ءَ دَنتانے پَشت نه کپتگ ات. دیم ئی پر کرچک ات ؛ جَهلیں لـُـنٹ ئی ترکتگ ات ؛ وهدے که راه ءَ روان ات ، یا هبر ئی کت ، وتی لنٹ ئی گـَٹ ءَ گـِپت انت و په بـِه کس سرپد نه بیتگ ات که  چے گوئشیت .
       ما چار برات اتوں ، ما را پهکاں ، اپس سواری و مادن ءِ تاچینگ و گوانز دیَگ  ، سک دوست بیتگ ات . بلے ما را چشیں رَهوار و تیزیں اپس و مادنے نیست ات . تهنا یک پیریں اپسے هست ات که ما را سوار بیگ ءَ هِشت ئی ؛ و اپس ءِ نام « گـُوَرَاگ » ات.
       یک برے مئی ماسی جان ، ما را هشت و اجازت دات که اپس سواری ءَ به رئیں ، و ما پهکاں پیرُک ءِ همراه ءَ ،تمبه و کـَـلینگ ءَ شت ایں . پیرک ، « گوراگ » ءَ سنج و زین کت و اول ءَ مستریں برات سوار بیت .
      آ ، تاں دیرا اپس سواری کت و مادن تاچینت. تاں لوگاں و باگانی چَپ و چاگرد ءَ شت ، و وهدے که بِر تَرّان ات، پهکاں یک گـُٹ توار کت :
      _ نون زوت ایر کـَـپ !
      مَستریں برات ، پادان « گوراگ » ءِ لاپ ءَ جت انت و شیپاک ءِ پجی ءَ ، نِهرّئی دات. « گوراگ »مئی نیمگ ءَ بال کت .
     رند چه مَستریں برات ، دومی برات سوار بیت و تاں دیرا ، گوں شیپانکاں ؛ « گوراگ » ءَ بال دیاں بیت. تاں کوه بن ءَ ، اپس ئی تاچینت و چه کوه بن ءَ مئی نیمگ ءَ تتک و آتک . آ ، هنگت لوٹتگ ات که به تاچینیت ئی ، بلے سیمی برات ، لوٹ ات که هرچی زوتر ایر کپ ایت .
       سیمی برات مهمانجاه ءِ نیمگ ءَ شت ، باگ ءِ نیمگ ءَ چکرینت ئی ، کلـّگ ءِ لوگانی نیمگ ءَ شت  ، و چه کوه بن ءَ ، زوت گوراگ ئی ، بال ءَ اپس جاه ءَ آورت . وهدے که مئی نیمگ ءَ آتک انت ، « گوراگ » ءِ لِمپ و گـَجّ ، رِچان اتنت و چه هیداں ، گردن و بَز ران ءِ کـَپتِگ ءِ رنگ ، بدلتگ و سیه چـِک بیتگ ات . 
       وهدے که منی وَار و گـَشت بیت  ، من لوٹ ات که وتی براتاں ، هَیران و اجکه به کناں و پیش به داراں که من چون جوانی ءَ اپس سواری و  مادن ءِ تراس دیگ ءَ بلداں ، __ من لوٹ ات که « گوراگ » ءَ بال دیاں به بیاں، بلے اپس ، چه تَمبَه و اپس جاه ءَ نه سُرات . من هرچی که آیرا هـَیّ کت ، آ ، نه لوٹ ات که به تَچ ایت و گوں نرمیں رواج و گاماں ، روان بیت و آ هم مدام پَشت ءَ چَک جناں و چاران ات . من چه اپس ءِ رواج و  هبر مه زیری ، سک هژمی و گنوک بیتگ اتوں ، و گوں سرجمین زور ءَ اپس ءَ پاداں و شیپاکاں جناں بیتاں .
      من جهد کنان اتوں که اپس ءَ هما جاه ءَ به کـُٹاں و به چوپاں ، که آیرا گیشتر درد به بیت، شیپاک پرشت و شیپاک ءِ بُنڈ ءِ گون ءَ ، من اپس ءِ سگر _ سرگ _ ءَ جَناں بیت اوں ، بلے اپس ، من ءَ جواب کتگ ات و نه لوٹت ئی که گوانز به کنت و من ءَ گوانز به دنت .
       گڑاں من اپس ءِ سرا پُشت ءَ گردینت ، و آتکیں پیرک ءِ کرّا ، و من پیرک ءَ گوئشت که من ءَ سکیں و جوانیں شیپاکے به دنت . بلے پیرک ، من ءَ گوئشت :
      _ ترا سواری دنت منی واجهیں پت ، ایر کـَپ نیں ، تو پرچا اپس ءَ تنگ کنگ ئے ؟ 
      من په نه وشّی و زَهری ءَ گوئشت :
       _ چے ؟ من هنگت هچ سوار نه بوتگ اوں ، بچار که من هنوں  چون گوانز ئی به دیاں و به تاچینان ئی ! دزبندی کناں که من ءَ ، سَکیں و زِپتیں شیپاکے به دئے ات . من اپس ءَ پیش داراں .
      پیرک سرگ ءَ په بَژنی ءَ چنڈینت و گڑاں گوئشت ئی :
       _ اوه منی واجه ، شما را اے گنگدامیں اپس ءِ سرا هچ بَزّگ نه بیت . شمئی دل ءَ هچ رحم نیست، منی دل ءِ بند ، تو اپس ءَ چے پیش دارگ لوٹ ئے ؟گندگ ءَ اپس ءَ چه بیست سال ءَ گیش بیت انت؛ چینچو واری و ڈکّی ئی کـَشتگ ،هنچو په ازابے نیم ساهے کشگ انت . هَو من ندر ، پیر انت هم ! پَـدر انت که پیر انت ! هنچو که « پیمن تیماپویچ » ءِ وڑ و داب ءَ ،شما تیار ات که پیریں « پیمن تیماپویچ » ءِ چـَک ءَ ، گوں زور و زَبـَردستی و شیپاک ءَ سوار به بئیت و گوانز ئی دئیت ؟ چون شما را بَزّگ نه بیت ؟
      من ءَ گوں پیرک ءِ هبرانی اشکنگ ءَ ، پیریں « پیمن تیماپویچ » گیر و یات آتک . من چه اپس ءَ ایر کپت اوں ، و وهدے که من چار ات که آئی ءِ رنگ چون ٹگلتگ و بدل بیتگ ، و ساه ئی چون چه گرانشوکاں « هِرک _ هرک » کناں ،پیری و ژَندی ءَ چه دَر کپان انت ، و چون وتی بے مود و لِـٹکین - لِـٹـگ { دمب}  ءَ ، چنڈیناں و وتُی کـَپتاگ و پهلوگاں چوپان انت ، دیست انت ؛ من سرکچ وارت و زانت که په اپس ءَ باز سک و نه وش بیته . و من پگر کت که چون ، وتی اپس ءَ وَش به کناں ، که تاهیر به گیپت و آرام به بیت ، وَشّ ئی به بیت . من ءَ « گوراگ » این اپس هنچو بزگ و ازاب بیت که من آیی ءِ هید پر و لیهڑیں گردن ءَ ، امبازاں گپت و هیدیں گردن ءَ مُشاں و چُکاں بیتاں و چه اپس ءَ پهلی لوٹ ات .
       چه هما روچ ءَ اینگر ، که من مزن بیتگاں ، من ءَ مدام اپسانی سرا بزگ بیتگ ، و هر وهدے که من ڈکیں و تنگیں اپسے دیستگ ، من « گوراگ » و « پیمن تیماپویچ » ءِ یات و ترانگ ءَ  کپتگاں

کــُچــْــک ءِ بـَـرکـَـتــی کـاڑ « پــِـیــا »


  چـُـکانی دیوان
    گریم ءِ براتاں

  ----------------
   -------------------
  تـَرینـــــــوک :
       کریم بلوچ _ تـَهـل



                                   شـَـهــکاڑ  و  پـُـگٹ


       باز کــُـوَهـنـیـں زمـانگاں ماں ، هست ات شهجـَـنِـکے که سـُـهر
  _ سَونا ، طلا _ ءِ چیز ئی باز دوست ءَ بیت انت .و تنگه ءِ

       آئی ءِ‌ دوستیں لـَیبوک یک سُهر ءِ ٹــوپـُـکے ات .


Иллюстрация к сказке Принц-лягушка




      آهاڑ _ گـَرماگ _ ءِ گرمیں روچاں آئیا دوست بیتگ ات که جنگل ءَ ،
  کوهنیں چاتے ءِ کـَش ءَ وتی ٹوپ ءِ گون ءَ لـَیب و گوازی _ بازی _ بکنت .
  وتی سُهر ءِ ٹــوپی بُرز ءَ سَـٹ ات و چـَکاپت ئی .

     یگبرے که ٹوپـُـک ءَ آئی ءِ دست لـَگّ اِت ، ٹوپک کوهنیں چات ءَ
  کـَپت . چات هَـنـچین جـُهلینے ات که آئی ءِ بـُن هم وَدی نه بیتگ ات .

     - اوه هـُداجان ! منی سُهر ءِ ٹوپک گار بیت . _   شـَـهــکاڑ ءَ چه
  گـُرسَت ءَ چِیهانٹے _ چیهالے _ جـَت و گِریت ئی .


Иллюстрация к сказке Принц-лягушка




      آئیا اناگت ءَ توارے گوشان کـَپت :

      -   شـَـهــکاڑ ! شما را چے بیتگ ؟

      شـَـهــکاڑ وتی چـَپ و چاگِرد ءَ چار اِت ، بَگیر _ بَید _ چه آپی
  پـُـگُٹ ، هچ چیز ئی نه دیست . سوج ئی کت :

     - اوه اے تـَوئے ، اگں تو لوٹ ئے بزان ئے که من پرچا گـَمــیــگ و
  بَـژنـیـگ اوں ، ترا گوئشاں که من وتی سُهر ءِ ٹوپک ءَ چات ءَ دَؤر داتَگ
  .

     - من توان اوں که آئیا چه چات ءَ به کـَشّاں ، بلے آئی ءِ بَـدل ءَ
  تو منا کجام داد ءَ دَیَگ لوٹ ئے ؟ _ پـُـگـُٹ _ پـُـگُل _ گوئشت .

     - هرچی که تئی دل به لوٹ ایت منی پـُـگـُٹــَـلـُک . لوٹ ئے منی
  گـَردن بند و سَهتان ءَ ؟ بلکین ترا منی سُهر ءِ تاج پکار انت ؟ _
  شـَـهــکاڑ آئیا پسو دات .

     پُگُٹ گوئشت :

     - من تئی سُهر ءِ تاج و تئی سَهت و تئی گردن بند ءَ چے کناں ؟ اگں
  تو گوں من زبان بکن ئے که تو منا وتی گهتریں سنگت کن ئے ، اگں تو منا
  چاشت و سُبارَگ ءَ وتی ماڑی ءَ مهمان کن ئے و بـِلّ ئے که من تئی لوگ ءَ
  آرام بکناں ، من تئی سُهر ءِ ٹوپک ءَ کَشاں و دَر کناں .


Иллюстрация к сказке Принц-лягушка




      - جوان انت _ شـَـهــکاڑ مـَنّ اِت . _ بَلے وتی دل ءَ پــگـــر ئی
  کــت که پـُـگـٹ ءِ وا هَنچین هُشکیں گـَپ انت .

      پـُـگٹ چات ءَ کـُپ کت و دمانے ءَ چه رَند گوں سهر ءِ ٹوپـُـک ءَ دَرکـَپت .

      هَنچو که پُگُل سُهر ءِ ٹوپُک ءَ شـَـهــکاڑ ءِ پادانی دیما ایر کت
  ، شـَـهــکاڑ وتی دوستیں ٹوپُک ءَ چـَـکاپت و یک « منت وار » ے هم پـُـگٹ
  ءَ نه گوئشت و تـَتـْـک دیم په وتی لوگ ءَ .

      - بوشت ! من چو تیزی ءَ تئی گون ءَ تتک ءَ نه کناں . _ پـُـگٹ آئیا
  گوانک جـَت .

      بَلے شـَـهــکاڑ آئی ءِ نیمگ ءَ چـَـکے هم نه جـَت و آئی ءِ گپان
  ءَ دلگوش هم نه کـُت .


Иллюстрация к сказке Принц-лягушка




      شـَـهــکاڑ چـَٹ چه پـُـگٹ شموشکار _ رَموشکار _ بیت . دومی روچ ءَ
  وهدے که وتی مات و پت _ پــِس _ ءِ پَجّی ءَ سـُبارَگ _ چاشت _ ءِ وَرَگ
  ءَ نِشتَگ اتنت ، اِشکت ئی که کسے گوں وتی تَرّیں پاداں ، ماڑی ءِ
  مَلملیں پدانکاں _ پـَدَکانکاں _ چـُلـُپ چـُلُپ کناں سَرکـَپان انت
  .اناگت ءَ تَوار ئی اِشکـُت :

      - شـَـهــکاڑ ! دَروازَگ ءَ پَچ کن .

      شـَـهــکاڑ هم چه هَیرانی ءَ که بزانت که کے آئیا توار کنگ انت ،
  شُت و دَروازگ ئی پَچ کت  . دَروازگ ءِ دَپ ءَ ، تـَـرّیں و شونزیں
  پـُگـُٹ ئی دیست و هما دَمان ءَ « ٹـُهک » دروازگ ئی پـُـگٹ ءِ دیما بَست
  .

      بادشاه پهک چیزان ءَ وتی چماں دیست و جـُست ئی کت :

      - چون منی جـَنِک کجام دِیه تئی دُزّگ ءِ باڑه ات ؟

      - نه منی دُردانگ و میریں پت . تهنا یک بـَد رَنگ و نه وَشیں
  پـُـگٹے . _ شـَـهــکاڑ ءَ جواب دات .

      - پـُـگٹ ترا چه چے لوٹ ایت ؟ _ بادشاه سوج کت .

     وهدے که شـَـهــکاڑ گوستگیں روچ ءِ بیتگیں گپاں گوئشان ات ، اپدا
  دروازگ ءَ کسے ٹکینت :

      - بِلّ منا که ماں به بیاں ، چو مبات که تو وتی زیکیں _ زکیکیں _
  هبر ءَ به شموش ئے ، وتی داتگیں زبان و کتگیں قول که جُهلیں و سارتیں آپ
  ءَ پـُرّیں چات ءِ کـش ءَ گون من اِت کتگ ؟ _ پـُـگٹ وَس و دزبندی کنان
  ات .


Иллюстрация к сказке Принц-лягушка




     - وتی زبان ءِ هبر ءَ پیکه به دار اوں ، منی ماهیں جَنِکـَـلـُـک .
  بلّ که پگل مان به بیت . - شـَه پـَرمات .


Иллюстрация к сказке Принц-лягушка




     گوں تهار و تَهروزیں دیم و په دل ناکشی ءَ ، شـَـهــکاڑ دَروازگ ءَ
  پَچ کت . پـُـگٹ سِٹ سِٹاں دیم په نان وری چارپادَگ _ میز _ شُت . سَلام
  ئی دات و گوئشت ئی :

     - منا چِست کن و وتی کـَش ءِ چارپادگ ءَ به نادیں .

     - هوڈیں هَبراں بَس کن . _ شـَـهــکاڑ پسودات .

     بلے بادشاه ءَ هَنچین چـمّ سُهرے دات که شـَـهــکاڑ وتی هبر ءَ
  شموشت و پـُـگٹ ءِ هبر ئی زُرت .

     نِندَگی چارپادَگ په پـُـگٹ ءَ جهل ات . پـُـگٹ لوٹت که آئیا وَرَگ
  ءِ چارپادگ _ میز _ ءَ اِیر کن انت . گڑان لوٹت ئی :

     - وتی سُهر ءِ هِیران ءَ منی نَزیک ءَ ایر بکن تا ما دوئیناں چه
  آئیا هوری ءَ وَرد وارت بکن اوں .

     شـَـهــکاڑ آئی ءِ اے واهگ ءَ هم پیلو کت . هر چـنت که آئی ءِ جِند
  هچ وَرَگ وارت نه کـُت ، بلے پگل پهک ورد ءَ په دلکشّی و وشتامی ءَ وارت
  انت و گوئشت ئی :

      - من ژَند بیتگاں ، منا بُرزَگ ءَ به بَر وتی کـَت و کوٹی ءَ ، تا
  من دمے ساهی _ آرام _ به کناں .


Иллюстрация к сказке Принц-лягушка




      چه چشین پگرے که آئی گوں سارتیں ، تــَـرّ و لِپـْچـَکیں پـُـگٹے
  ،مان یک کوٹی اے وَسپ انت ، هَنچو تـُرس اِت و نگیگ بیت که یک کمے هست ات
  که اپدا به گریو ایت . بلے بادشاه آئیا پَرمات :

      - برو ات برزگ ءَ ، کسے ءِ گـَپ ءَ نه زورگ که سَـکـّی ءِ روچ ءَ
  ترا ئی مَدَت داتگ ، جوانیں کارے نه انت .

      - جوان انت منی میریں و بوهیریں پت . _ شـَـهــکاڑ گوئشت و هنچو په
  ترس و نادلکشی ءَ گوں دوئیں لَنکُکاں _ چـَنـْـگـُـلاں _ پـُـگٹی زُرت و
  برت ئی وتی کـَت _ کوٹی _ ءَ و دور چه وتا اِیر ئی کت .

      بلے دیرے نه گوئست که اِشکت ئی که پـُـگٹ آئی ءِ وابجاه ءِ تَهت ءَ
  اِر سَٹ اِت و گوئشت ئی :

      - من هم ژَند بیتگاں ، منا هم وتی تَهت ءَ به واپین ، اگں نه من
  بادشاه ءَ گوئشاں .

     شـَـهــکاڑ ، پـُگُل ءَ وتی تَهت ءِ کَمپل ءِ چیرا اِیر کـُت .
  شونزیں پـُـگٹ ءِ سرگ ءَ ، نرمیں بالشتے ءَ ایر کت .

     وَهدے که شـَـهــکاڑ اپدا وَپت ، گوں هَیرانی ءَ نَرمیں هـَڑوسْکَـگ
  و گریوگ ءِ توار ئی اِشکت . شـَـهــکاڑ پول کت :

     - پـُـگٹ ترا چے بیتگ ؟

     پـُـگٹ آئیا گوں بَژن ءَ پسو دات :

     - منی دل ءِ واهگ تهنا همے بیتگ که پر وتا جوانیں سَنگتے وَدی بکناں
  ، بلے هنون گِنداں که من ترا چـَٹ وَش و دوست ءَ نه بیان . گهتر انت که
  منا هما کوهنیں ، سارتیں و تهاریں چات ءَ بــِرگـَردین ئے !

      شـَـهــکاڑ چه شرم ءَ سُهر بیت .

      شـَـهــکاڑ پـُـگٹ ءِ تَهتـُک ءِ کِـرّا نِشت و گوئشت ئی :

      - چِدو رَند من ترا پَهاله _ پهالا _ و چه دل ءَ زبان ءَ کناں که
  ترا گوں دوست وسَنگت ءَ بیاں .

      اے بریں شـَـهــکاڑ ءِ گپ چه دل ءِ جُهلانکی و راستیں گپے ات .
  پرچا که هما دَمان ءَ شَهـجَــنِــک پـُگـُــٹـُک ءِ شونزیں کسانکیں
  گـُجّ و کـُلـُپان ءَ چـُکّ اِت و پرآئیا وَش و جوانیں شپے ءِ واهگدار _
  لوٹــوک _ بیت .


Иллюстрация к сказке Принц-лягушка



     دَمانے ءَ چه رَند ، انچنائین پـُـگٹ وَشرنگ ، برز بالاد و پر
  زیـبـیں شَه بـَچـیـں ورنا اے بیت . شـَـهــکاڑ گوں هیرانی ءَ شهزاتیں
  ورنائیں مرد ءَ چاران ات و سک سک وَش و گـَل بیت .

   


Иллюстрация к сказке Принц-лягушка



     هنچو که آهاں لوٹـتـگ و گوئشتگ ات ، آهاں سک دوست و سَنگت بیت انت و
  چنت سال ءَ رَند آهانی سانگبندی و سِیر بیت و هوری ءَ یکجاه وتی زند اِش
  بنگیج کت و په مردم اش نیکی کت .
 http://www.bankreceptov.ru/skazki/skazki-0008.shtml

کــُچــْــک ءِ بـَـرکـَـتــی کـاڑ « پــِـیــا »


  چـُـکانی دیوان
    چینی گِیدی آزمانک
  ----------------

     --------------------
  تـَرینـــــــوک :
         کریم بلوچ _ تـَهـل


                               کــُچــْــک ءِ بـَـرکـَـتــی کـاڑ « پــِـیــا »


        جهان ءَ هـَست ات یک وَرنا اے که نام ئی « وَنگ سِیاو » ات . چه
  پــِـت ءَ پرآئیا یک داری کــُـڈے رود ءِ تـَـیاب گـورا ، پـَشت کـَپت
  گوں کوهنیں ماهیگ کـُشی _ ماهیگ گِری _ یـَدارے .


Китайский рыбак, картинка




       وَرنا هـُجّ و مجبور ات که وت پر وتا وَرد و ورگے شوهاز بکنت  .
  آئیا هر روچ وتی یدار ءَ سوار بیتگ ات و رود ءَ ماهیگ ئی گِپت و نزیکیں
  شهرُک ءِ بازار ءَ بُرت انت و بهای ءَ کـُت انت .



Ракушка, картинка



     یگبرے وَهدے که « وَنگ سِیاو » وتی یَدار ءَ سوار ات و آپ ءَ روان
  ات ، دیست ئی که تیاب ءَ چیزے بـَلیت _ جـَلـَشکیت _ . « وَنگ سِیاو »
  وتی یدار ءَ تیاب ءِ نیمگ ءَ بـُرت ، و هَیرانی ءَ دیست ئی که تیاب ءِ
  ریکان ءَ باز هـَیرانی سـوناییں _ شر رنگیں _سـُهـر چـَکـْیـں کـُـچـْـکے
  _ کـُـشـْـکے _ بـَلیت .


Китайский юноша ест рис, картинка




      نیزگاریں وَرنای ءَ ، سـُهـر چـَـکـْیـں کـُـچـْـک سَک دوست بیت .
  کـُـچـْـک ئی زُرت و گوں وتا لوگ ئی بـُرت . مان پـراه دَپیں کانچی
  پـُـلـدانے ءَ آپاں مان کـُت و اِیر کت .

      رَندا وتی کـَمیں ڈلـَـگ ءِ شامی وارت و شُت که به وَسپیت _ وَپسیت
  _ و آرام به کـَنت . دومی روچ ءَ « وَنگ سِیاو » مدامی داب ءَ ، پـَـگاه
  مـُـهـَلاّ وتی ماهیگ گِری ءِ رَندا شُت  و تَهنا بیگاه ءَ لوگ ءَ
  بــِـرگـَشت .

      هـَنچو که دَروازگ ئی پـَاچ کـُت ، هـُشک و هَیران بیت. چـُلدان ءَ
  آس روک ات و پادینگ ءَ دیگے پـُرّ چه بـَٹ و وڑوڑیں ورگاں بــِر ات .

      اول ءَ بی وَسین و بئ کسین ماهیگ گِر پگر کت که آئی ءِ همساهگ وتی
  شام ءِ وَرد ءَ آئی ءِ دِیگ و چـُلدان _ آچدان _ ءَ گِرادَگ انت . نِشت و
  آهانی وَدار ئی کـُت .

      آئی ءِ دل باز ءَ لوٹ اِت که بزانت که بارین اے کـُجام همساهِگ و
  کـُجام کس انت . شپ بیت . شپ سیاه و تَهار بیت . بلے هِچ کـَس نیاتک .
  گـُڑان آئیا پگر کت که بلکین آئی ءِ همساهگاں ، اے وَرَگ پر آئیا گِرَستگ
  انت . گـُڑان وَرنا نِشت و بـَـٹـاں وارت .



Еда, картинка



     دومی روچ ءَ هم ، وهدے که لوگ ءَ مان بیت ؛ دیست ئی که دِیگ چه
  گِرَستگیں بَـٹـاں و وَرَگاں پـُـرّ اِنت . « وَنگ سِیاو » سرجمیں روچ ءَ
  لـَنگـَـڑ و بے وَرد گِرانیں کاراں دَربَراں بیتگ ات . سَکّ ژَند و سَکّ
  شـُدیگ ات . گِـرَسْتـَـگ و تَیاریں وَرد ، آئیا سک پکار ات . آئی نِشت و
  سرجمیں دیگ ءِ ورد ئی گوں دِل ءِ مَئیل وارت انت . بلے پدا هَیران ات که
  اے چونیں رازے و لوٹت ئی که اے راز ءَ بزانت و دَر به بارت .


Китайский дом, картинка




     بانداتیں روچ هم ، آئیا مُهـَـلاّ چه واب ءَ پاد آتک و چه لوگ ءَ
  دَرکـَپت . بلے اے بَریں رود ءِ آپ ءِ نیمگ ءَ نه شـُت بلکین په آرامی
  شـُت وتی کـُـڈ و لوگ ءِ پـُشـت ءَ چــِـیر بیت و سْرَپت تا که بزانت که
  کے اے کاراں پر آئیا کـَنگ انت .



Фея из ракушки, картинка



     تاں دِیریں وَهدے ءَ آئیا وَدار کـُت . تاں چاشت ءِ وَهد ءَ . چه
  ٹـُنگ _ کـَڑک _ ے ءَ وتی لوگ ءَ چاران ات ؛ بلے هِچ کس و هچ چیز ئی نه
  دیست .

     رَند چه چاشت ءِ وَهد ءَ ، دیست ئی که پراه دَپیں کانچیں پـُلدان ءِ
  آپ ، پـُلـپُـٹـارَک جـَت . کـُچْـک ءِ دَپ پـَچ بیت و چه آئیا جـَنِـکو
  - کار _ ے دَر کـَپت که په زیب و رَنگ ءَ چه ماه و پـُـلاں هم سـَد سَر
  ات .

     جــنــکــو ، هما دمان ءَ کار ءَ گـُـلائـیـش بیت . بے تـِرک
  وتـَوار ، چو کـَواسیں بـَلـَدیں زانوگِریں مردماں ، چـُلدان ءَ آس روک
  کت و پادینگ ئی ایر کت دیگ ئی گوں بَٹ و وَرگاں پادینگ ءِ بُرزگ ءَ پــِر
  کـُت .

      « وَنگ سِیاو » گیش چه ایشی ءَ ودار نه کت . دِهدے دَروازگ ئی پچ
  کت و تتک لوگ ءَ و بے مَـٹـین جَنِکو ءِ دَست ئی گِپت . کاڑ لوٹ اِت که
  وتا یله بکنت و دیم په پراه دَپیں کانچی پـُلدان ءَ به تَچیت . بلے
  وَرناییں ماهیگ گِر آئیا وَیل نه کـُت .

      - مَه تـُرس ، مه تَچ بے دَروَریں بانـُک . دَزبندی انت منا بگوئش
  ات که شما کے ات ؟ _ وَرنا پـْـول کت .

       - منی نام  « پیا » انت ، کـُشْـک منی هـَنـْد و جاه انت . وَهدے
  که من دیست که تئی زندمان سـَکّ و نـه وَش انت ، من لوٹ ات که ترا مـَدَت
  به کناں و بـَڑایی به دَیاں . هنون من پیکه اپدا آپ ءَ به رَواں .

      - مـُدامی ءَ منی پـَچی ءَ به مان ! منی دَزبندی انت بے دَروَریں
  کاڑ ! _ « وَنگ سِیاو » ءَ چه آئیا دَزبندی کت .

      - منی دِل هم لوٹیت ، بلے مَنت ءَ نه کناں  . _ کـُچک ءِ « پیا »
  گوں دلگرانی ءَ پسو دات .

      - جوان انت منی پَـجـّـی ءَ اگں نه تاں دیر ، بلکین یک کـَمَـڑکے _
  کـَمے ، دمانے _ به نند . یک دَمانے منی پجی ءَ دَپے _ زَنبے _ بـَـٹ به
  وَر . _ وَرنا اے گپ ءَ گوئشت و هِیرانے _ گـَلاسے _ چه بَـٹ و وَرَگ ءَ
  پـُـرّ ، آئیا پیش کت .

      بلے هَنچو که « پیا » کـَـنـَـگ _ بــِـرِنج _ ءِ اولی دانگ ءَ
  دَست پــِـرکـُت ، آئی ءِ تهاریں و تَهروزیں دیم روشن بیت .

      - تو منا رَکـّیـنـت منی « وَنگ سِیاو » _ « پیا » گوئشت . _ اگں
  من مردمانی وَرد ءَ به وَراں ، پیکه مدامی مردمانی نیام ءَ به ماناں .

      - اگں چوش انت ، من چه شما دَزبندی کناں که منی پـَجّـی ءَ به مان ئے !

      - اگں تو به لوٹ ئے ، منی دل سـَکّ ءَ لوٹیت که تئی پـَجّی ءَ پَشت
  به کـَپاں  . _ بے دَروَریں جنکو پسو دات .



Фея, картинка



      چو کـُشـْـک ءِ بَرکتی « پیا » ، نیزگار و بے وسین « وَنگ سِیاو »
  ءِ  لوگ ءَ ، آئی ءِ پجّی ءَ پَشت کـَپت و مَنت و آئی ءِ سانگ و جـَن بیت
  . « وَنگ سِیاو » شُت ماهیگ گِری ءَ ، و بے مَٹین « پیا » رُپت و روپ ءَ
  کت ، کـَن وَر ئی کت ، گـُدان ئی دُهت ، لوگ ئی چـِت و نزآرت . هر
  دوئیناں سک وَش ، گـَل و وَشدل اتنت .

      بلے هر رُژنئ ءِ کـَش ءَ ، تهاری و ساهِگے هم هست . باز انت چُشین
  وَشّی که کـدین کـُچـّـَل و زَهر ءَ بَنت . یگبرے چه « وَنگ سِیاو » ءِ
  لـَنگـَڑی کـُـڈ ءِ کـَش ءَ ، مـَزن ، سِیر و امیریں مَردے گوئزان ات .
  هما وَهد ءَ « وَنگ سِیاو » ءِ لوگی هم ، لوگ ءِ دَروازگ ءَ نشتگ ات و
  گـُـداں دوچگ ات  .



Китайский Мандарин увидел фею, картинка



      تا که سِـیریں مرد « مَندَرین » ءِ چم آئیا دیست ، ساه ئی بَـنـد
  بوت . چـُــشــیــں ماهیں جَنِکے ءَ ، هچ کـَدین آئیا نه دِیستگ ات .
  گــڑان رِپکباز و ٹــَـگـّیں « مَندرین » پگر کت که « وَنگ سِیاو » ءِ
  بــِـیــه ءَ من گار ءَ کناں .

      اِیدگه روچیں « وَنگ سِیاو » ئی وتی گواتگر ءَ لوٹائینت و هِـژم ءَ
  گوں گوئشت :

      - « وَنگ سِیاو » ترا بهمانگی ماهیں لوگی اے هست . اگں منی بد ئے
  من تیار اوں که پر تو نوکیں و جوانیں بانے _ لوگے _ به بَنداں ، بلے اگں
  مه دئے ، گُڑان تو پیکه پرمنا نوکیں و وَش زیبیں گواتگرے به بندئے و اگں
  تاں سئے روچ ءَ ماڑی ءَ تیار مه کن ئے ، من گوئشان که تئی گردن ءَ به
  گـُڈ انت !

      بے وَسیں « وَنگ سِیاو » ءَ چه « مندرین » ءِ زَهریں گپانی پگر و
  هیال ، هـَـنچیں ڈکّ و دردے گِپت که کمے هست ات که دل تِرَک به بیت . چم
  ئی سِیاه و تهار بیت انت . اِلاّ که بــِـلاّ وتی راهی وَدی کت و پادانی
  سرا وتا داشت . وَهدے که آئی‌ ءِ لوگی آئی ءِ نَگِیگیں جاور دیست که
  پادانی سرا تـُـت انت ، تـَــتـک چه دَروازگ ءِ دَپ ءَ آئی ءِ باسک _
  بَـگـَـل _ ئی گِپت و لوگ ءَ بُرت نادینت و سر سوج کت که چے بیتگ ؟

     - واه ، منا سوج مکن منی دلدوستیں بیلی _ « وَنگ سِیاو » کـِٹ اِت _
  من پیکه په مندرین ءَ ، سئے روچ ءِ اَندر ءَ شاهی گواتگریں ماڑی اے به
  بَنداں ، اگں اے کار ءَ کــُت مه کناں ، گوئشیت که منی گـَردِن ءَ به
  گـُڈ انت .

     - گـَم مه کن _ آئی ءِ مهرنگیں لوگی گوئشت. _ ماڑی ءِ کار ءَ بـِلّ
  پرمن . من سئے روچ ءِ اندر ءَ پر مندرین ءَ هنچیں گواتگر و ماڑی اے به
  ٹهیناں که آئی ءِ دل به لوٹیت .



План дворца, картинка



      ماڑی ءِ بندگ ءِ گـَپ ءَ آهاں کـُٹینت و دگه گـَپ اش نه جـَت . یک
  روچے گوئست ، رَندا دومی روچ هم گوئست . سئیمی روچ ءِ پگاه ءَ « پیا »
  وتی جود _ شوّ _ ءَ چه واب ءَ پاد کـُت که چِست بئے ، کمک کن که گِچینی
  هـَندے په مندرین ءِ گواتگر ءَ گچین به کـَن اوں .

      وَهدے که هَند و جاه اش گچین کت ، « پیا » وتی مودانی دِراج تریں
  سِنجاک ءَ کـَش اِت و گوں آئیا گواتگریں ماڑی ءِ بُندات ءِ نَـکش ءَ ڈگار
  ءِ  ریکاں کـَش اِت .


Китайский дворец, картинка




     رَند چه _ به چار ئی ! _ ءِ گوئشگ ءَ ، آهانی دیما بے مَٹیں تیاریں
  شاهی ماڑی اے جَــکِــتـَگ ات.

      « وَنگ سِیاو » هم وَشدل چه گـَل ءَ ، تتک مندرین ءِ نیمگ ءَ تاں
  آئیا هال به دَنت که ماڑی تیار انت .


Китайский мандарин, картинка




      مندرین ءَ وتی گوشانی اِشکتگیں گـَپ باور نه بیت . وتی گـُلامانی
  گوئشت که آئیا بَستگیں نوکیں ماڑی ءِ نیمگ ءَ به بَر انت . وَهـــدے که
  آئی اش مــاڑی پــیــش داشت  ، مندرین ءِ دَپ چه هـَیرانی ءَ کـُبل بیت و
  دانکے هبر ئی گوئشت نه کت .


Китайский дом, картинка




      ایدگه روچیں اپدا مندرین گوئشت که « وَنگ سِیاو » ءَ به لوٹائیننت
  و گوئشت ئی :

      - تو بے مَٹیں شاهی گواتگرے ٹهینت ، بزان تئی دَست ءَ هر کارے بیت
  ؛ نین بلے تو توان ئے که اے بے مَٹیں گواتگر ءِ چَپ و چاگرد ءَ ، بے مٹیں
  دیوالے چه رَنگ په رَنگیں ڈوک و سِنگاں به ٹهین ئے ؟ اے کار ءَ سئئ روچ
  ءِ اندر ءَ بکن ، اگں نه من گوئشاں که تئی گـَردن ءَ به گـُـڈ انت !


Драгоценные камни, картинка




      بے وَسیں « وَنگ سِیاو » ءِ چم اپدا چم چه اے کچّلیں گپاں تهار بیت
  انت . پاد ءِ تُـهک شُت انت ، هنچو که اِلاّ که بــِلاّ وتی راهی تا لوگ
  ءَ وَدی کت و وتی لوگ ءَ رَسینت .

      وهدے که آئی ءِ لوگ بانُک ، آئی ءِ نگیگیں جاور ءَ دیست ، تتک
  دَستاں گِپت ، بُرت نادینت و پول کت  که ترا چے بیتگ ؟

      - واه تو هچ هبر ءِ پول ءَ مه کن منی دلدوستیں لوگی _ « وَنگ سِیاو
  » کِــٹ اِت ._ من پیکه تاں سئے روچ ءَ گواتگر ءِ چپ و چاگرد ءَ بُرزیں
  دیوالے چه وڑوڑین و رنگ په رَنگیں ڈوکاں به بنداں ، اگں من اے کار ءَ
  کـُت مه کناں ، مندرین ءَ‌ گوئشیت که منی گردن ءَ به گـُڈ انت .

      - هچ گـَم مه کن  ، هچ وتا تَنگ مه کن _ « پیا » وتی مَرد ءَ
  لـَباس کنان ءَ گوئشت ._ دیوال ءِ بندگ منی کار انت . سئے روچ ءَ چه رَند
  په مندرین ءَ دیوالے بیت ، آئی ءِ دل ءِ واهگ ءِ برابر ءَ .


Фея построила стену, картинка




      سئیمی روچ ءِ پـَگاه ءَ « پیا » وتی جود ءَ زُرت و شـُت انت گواتگر
  ءِ نیمگ ءَ .

      وهدے که آهاں اودان سر بیت انت ، « پیا » چه وتی موداں دراج تریں
  سِنجاک ءَ کـَش اِت و کـَلات ءِ چپ و چاگرد ءَ ، گِردیں کِشکے کـَش اِت
  و - « ایش انت » - ءِ گون ءَ گواتگر ءِ چپ و چاگرد ءَ بـُرزیں و شـَـتکیں
  دیوالے مِک بیت .پر زیبیں دیوالے چه رنگ په رنگیں ڈوکاں !


Указание, картинка




      « وَنگ سِیاو » چه گـَل ءَ هما دَمان ءَ تتک مندرین ءِ نیمگ ءَ ،
  تاں که ائیا هال به دنت که دیوال تیار انت . مندرین ءَ وتی گوشان ءِ
  اشکتگیں هبر باور نه بوت . بلے وهدے که گـلاماں آئیا آرت ماڑی ءِ کـَش ءَ
  ، آئی گوں وتی چماں دیوال ءَ دیست ، باور ئی بیت ، آئی ءِ پر هژمیں توار
  مَٹ بیت و گوئشت ئی که به بَر انت ئی وتی گواتگر ءَ .

      بلے ایدگه روچیں مندرین سئیمی بر ءَ پـَرمات که « وَنگ سِیاو » ءَ
  بیار انت . ائرا بیهار دَیان ءَ گوئشت ئی :

      - کوٹ و کلات و ڈوک بندیں دیوال  وا تَیار بیت انت ، اگں تو چشیں
  وَش نماییں  کلات و دیوالے بَست ءَ کن ئے ، تئّی دَست ءَ وَش زِیدیں
  شاهــگانیں باگ و پارک ءِ جوڑ کنگ ، ادنایین گپے بیت ءَ کـَنت . پارک و
  باگے که چه وڑوڑیں درچک ، پـُلّ ، پــِرونک و مرگاں پـُر به بیت ، کواتگر
  ءِ چَپ و چاگرد _ دَؤر و گوئر _ ءَ ٹهین و اَڑ به کـَن ؛ که پـر آپیں
  رودے هم چه کـَلات ءِ دیوال ءِ چیر ءَ به رُمبیت که وڑوڑیں ماهیگاں ، آپ
  ءَ اوژناگ به کن انت . اگں تو تاں سئے روچ ءَ اے سرجمیں کاران ءَ جوانی
  ءَ کت مه کن ئے ، من هُگم ءَ کناں و لـَـلاّیاں که تئی گـردن ءَ به گـُـڈ
  انت !

      بے وسیں  « وَنگ سِیاو » اپدا گوں وتی بے وسی ، گوں ارسیگیں چماں و
  بَژنیگیں دلے ءَ لوگ ءَ رواں بیت . وَهدے که لوگ ءَ رَست ، لوگ ءِ
  دَروازگ ءَ ، جن آئی ءِ وَداریگ و رَهچار ات . « وَنگ سِیاو » دل ءَ داشت
  نه کت . گوں گِریتگیں دلے کوکار ئی کت ؛ مندرین دگه نه بیتگیں هگمے کتگ و
  سرجمیں هالی وتی زال ءَ گوئشت انت .

      - هچ دل ءَ تنگ مه کن _ جنیں آرامی ءَ وتی مرد ءَ آرام کت. _ اے
  منی کار انت ، سئیمی روچ ءَ اے کار پهک سرجم بَنت .

      سئیمی روچ ءِ گـُوَربام ءَ ، وَهدے که پگاه بُنگیج بیان ات  ، «
  پیا » ، « وَنگ سِیاو » ءَ چه لوٹ اِت که آئیا مَدَت بکنت و چه رَنگی
  کاگداں ، وڑوڑیں مـُرگ ، درچک و دار ، پـُـل ، پــرونک و ماهیگاں به
  بـُرّ اِیت .


Бумажные птицы, картинка




       « پیا » ی ءِ جِند چه وتی موداں مَستریں سِنجاک ءَ کـَش اِت و
  کـَلات ءِ چپ و چاگرد ءِ ڈوکی دیوال ءِ کـَش ءَ ، کِشکے کـَشـّاں بیت و
  دومی گِردیں کِشک ءِ کـُـٹـّـَـگ ءِ گون ءَ ، جـُهلیں رود ءِ رُمبوکیں
  سـَک ساپیں آپانی شـُرشُـر اشکـُنـَـگ بیت . پدا « پیا » کاگدی درچکاں ،
  پـُلاں ، پرونکاں _ مـُلاوکاں _ ، مُرگاں ، و ماهیگان ءَ وتی دست ءَ زُرت
  انت و آهانی باره ءَ پگر کناں بیت . هما دَمان ءَ مُرگاں آزمان ءَ بال کت
  ، درچکاں پارک ءِ اندر ءَ وتی جاه ءَ سبز بیت انت ،پلاں ، کاه و کاوَکانی
  اندر ءَ رداں و پل کناں و زباد درنزاں بیت انت ، پرونکاں ، په ٹهل ءَ هر
  نیمگ ءَ مـَلاّں و بال کناں بیت انت ، ماهیگاں ، رود ءِ ساپیں آپاں
  سِتـّـاں و اوژناگ کناں بیت انت .

       گـَلیں « وَنگ سِیاو » اپدا وتی وشّی و گـَلاں چه بال کناں ، شت و
  مندرین ءَ هال دات که پهک چیز اش اَڈ کـُتَـگ !

       مندرین وهدے که پارک و رود ءَ دیست گوئشت ئی :

       - « وَنگ سِیاو » تو وتی سرجمیں کار ءَ که من ترا  گوئشتگ انت ،
  کتگ انت ، اے کارانی بَدل ءَ ، من ترا داد تئی زندمان ءَ بکشاں ! اے بے
  مَٹیں کلات و گواتگر ، گوں وَشرنگیں سِنگی دیوالاں ، وَش زیدیں پارک و
  رمبوکیں شِیشَـگیں آپ گوں ماهیگاں ، بے ماهکانیں و شر رنگیں کاڑ و جنینے
  ءَ هِچ انت .
       من لوٹاں که تئی جـَن ءَ ، هر روچ ءَ بگند اوں ، په اے هاترا ،
  تئی لوگی هر روچ پگاه ءَ به ییت اے گواتگر ءَ و منی کاران ءَ بکنت .

       بے وَسیں « وَنگ سِیاو » وتی سرا لونج و جَهل کت . بلے ائی ءِ
  زانتکار و زانوگریں زال آئیا گوئشت :

       - ما مندرین ءِ اے واهگ ءَ هم پیلو _ پوره _ ءَ کنوں .


Сказка про фею, картинка




       ایدگه روچ پگاه ءَ ، « پیا » آتک مندرین ءِ گواتگر ءَ و شـُت
  مندرین ءِ پیشانیگ _ انیشگ _ ءَ دَست پــِرکـُت . هما دمان ءَ مندرین
  کسان و کسان بیاں بیت ، تا که آهر ءَ هُشک و بے ساهیں ڈوکیں بـُـٹــُکے
  بیت ، هنچین که هر جاه دروازگ و دیوالاں لَچـِتـَگ انت . هر جاه گواتو
  بها کنوکیں ڈکاناں شـَوَشْـکـَگ _ بها کنگ _ بنت . مندرین ءِ جِند ءِ
  کِرد ءِ آسر همیش ات .

      بلے اگں لنگڑیں ماهیگ گر و آئی ءِ مهرنگیں جن « پیا » ی ءِ پول ءَ
  کن ات ؛ آهاں چه وتی لـَنگـَـڑی کــُڈ ءَ در کـَپت و هما بے مٹیں شاهی
  گواتگر و ماڑی ءَ ، شت وَشدل ، ایمن و آبات نِشت انت  . تا وتی گـُڈی روچ
  ءَ .

       * زانگی :
     اے آزمانک اولی گـَشت ءَ ماں جرمنی زبان ءَ ، 1893 ءِ سال ءَ ماں
  پراگ ءَ چاپ بیتگ . چکسلواکیا 1966 ءِ سال ءَ دوارگ گوں جوانیں نَکش و
  نگاراں چاپ بیتگ .

      ** - برکتی :
      برکتی ، برکت دَیوک ، هَیر دَیوک ، واهگانی پیلو کنوک ، گیشتر مری
  _ بـُکـٹی گالوار ءَ کامرز ءَ بیت . جادوگر بد نیتیں مردم انت بلے
  بـَرکـَتی نیک نیتیں مردم انت . « معجزه گر » .

 ورنا و شرین جنک : کاڑ

http://www.bankreceptov.ru/skazki/skazki-0036.shtml


« ڈیـــــــڈلــــــی »

  چـُـکانی دیوان    گریم ءِ براتاں
  ----------------

   -------------------
  تـَرینـــــــوک :
       کریم بلوچ _ تـَهـل


                                    «  ڈیـــــــڈلــــــی  »


      هـَسـت ات سک بے وَس و نیزگاریں هـَش دُرُشے _ هـَـشـّـی اے _ .
  آئی ءِ تهناییں گـَنج و مـَڈی آئی ءِ وَشرَنگیں کاڑ و جَنِک ات .

      یگبرے بادشاه آئیا لوٹائینت و گوئشت ئی :

      - هَش درش ، تو وتی بادشاهی باج ءَ نداتگ انت ، چون بارین ترا سار هست ؟

     هـَـشـّـی ءَ زَرّ هِچ نیست ات ، یک گـَبَرّے هم نیست ات . بلے آئیا
  بادشاه ءَ ٹـَگائینت و ریپینت ؛ تا که وتی ساه ءَ در به بارت . په همے
  هاترا گوئشت ئی :


Иллюстрация к сказке Тителитури




      - منی جَنِکو چه کاهاں ، سُهر و سَونای ءِ بَندیک _ دَسـَـگ ،
  دَسْک _ اڈ ءَ کـَنت و ریسیت .

      - بیار ئی منی کِــرّ ءَ ! _ بادشاه پَرمات .

      بادشاه ، هـَـشـّـی ءِ جَنِکو ءَ پر کاهیں کهدانے ءَ بـُرت که
  اودان چَهرَگے ایر اَت و گوئشت ئی :


Иллюстрация к сказке Тителитури




      - تاں روٹـِکّ ءَ چه ایشاں سُهر ءِ بَندیک ءَ ٹهین ئے و ریس ئے ،
  اگں نه من ترا سَکّیں شِزا اے دَیاں _ بادشاه جنکو ءَ بیهار دات و پدا
  دروازگ ئی بَست و کـُبل کت و شُت .

      بیوسیں کاڑ ءَ نزانت و نه دیست که چون چه کاهاں سُهر ءِ بندیک جوڑ
  به کنت . آئیا وتا ڈگار ءَ دَؤر دات و سَکّ ئی گِریت .

      اناگت ءَ کوٹی ءِ دروازگ پَچ بیت و دروازگ ءِ دَپا کسانُکیں
  پَٹــَککیں هَیرانی مَردلکے گِندَگ بیت . مردلک گوئشت :


Иллюстрация к сказке Тителитури




      - دِیگر _ بیگاه _ وَش هـَـشـّـی مَهرنگ ! پرچا شما گِریوَگ ات ؟ _
  آئیا سوج کت .

      - من پیکه چه اے زَرد کاهاں ، سَونا و سُهر ءِ بَندیک به ریساں و
  به ٹـَهیناں . من نزان اوں که چون و چے پئیم اے کار ءَ بکن اوں . _
  جَنِکو پـریات کـُت .

     - منا تو چے دادے دئے ، اگں من اے کار ءَ پر تو وتئی بَدل ءَ بکناں
  ؟ _ کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک چو سوج _ جُست _ کت .

     هَشّی ءِ جَنِک ، وتی گـُٹ ءِ گردن بند ءَ پَچ کت و آئرا دات .

     کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک چَهر ءِ پشت ءَ نِشت ، تاں
  پـَـگاه _ سهب _ ءَ آئیا سرجمیں زردکاهان ءَ سهر ءِ بندیک رست و جوڑ کت .

Иллюстрация к сказке Тителитури




      وهدے که بادشاه ، کوٹی ءَ مان بیت و کوٹی ءَ چه سُهر _ طلا _ ءَ پر  دیست ، چم ئی چه هـیـرانــی ءَ بــِـرَشـْـکِــت انت . آئیا هَش دَرُش ءِ
  جـَنِـک ءَ گــوں چـَـهــرَگ ءَ زُرت و مَستریں کهدانے ءَ که چه کاه ءَ
  پـُرّ ات بـُرت و اپدا پَرمات ئی که چه زَردیں کاهاں ، سُهر به ٹهینیت .

      جنکو اپدا وتی بیوسی ءِ سرا نِشت و گِریباں بیت تا شپ بیت . شپ
  اپدا هما کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک آتک .جنکو اے بَرین آئی ءِ
  کارانی داد ءِ مُز ، وتی سُهر ءِ مُندریک _ چـَـلـّـَه _ دات .

      اپدا وهدے که بادشاه کهدان ءَ پُرّ چه سُهر دیست ، هیران بیت ، بلے
  تماه ئی هم وَدّ اِت و گِیش بیت . اے بَرین بادشاه ، هَشّی ءِ‌ جنکو ءَ
  بُرت و سَک مَزنیں کهدانے ءَ بند کت مه تا بان ءَ چه کاه پُـرّ ات وگوئشت
  ئی :

      - اگں تاں روٹکّ ءَ چه آهاں سهر ٹهین ئے ، من تئی گون ءَ سیر ءَ
  کناں و تو منی لوگبانک ءَ بئے  .

     سـئـیـمـی شـپ ءَ هـم  کـسـانُـکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک آتک و
  جنکو ئی گریواں دیست ، بلے هَشّی ءِ جَنِک ءَ ، آئی ءِ کار ءِ بدل ءِ داد
  ، هچّی نیست ات که بدنت .

      - نون که چوش انت ، _ کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک گوئشت .
  _ وهدے که تو سیر و مرد ءَ کن ئے ، وتی اولی چک ءَ منا بدئے .

      هشّی ءِ جَنِک ءَ هچ راه و درے نیست ات ، هـُجّ و مَجبور ات که به
  مَنّ اِیت .

      ایدگه روچ ءَ ، بادشاه گوں هیرانی دیست که مزنیں کهدان هم کاه ءِ
  بدل ءَ چه سُهر پـُـرّ انت . بادشاه هم هنچو که لبز ئی کتگ ات ، گوں
  هشّی ءِ جَنِک ءَ سیر کت و  هشّی ءِ جَنِک  ، شهبانُک بیت و سالے ءَ چه
  رَند په ورناییں بادشاه ءَ ، ماهیں جنکوے آرت .



Иллюстрация к сказке Тителитури



     شهبانک چه کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک و وتی لبز پهک
  شموشکار بیت . بلے یک آرام و وَش مولمیں روچے ، آتک شهبانک ءِ کِرّا و
  آئر ئی گوئشت :

     - نین آتکگ هما روچ که وتی داتگیں لـَبز ءَ پوره کن ئے .


Иллюстрация к сказке Тителитури




     بلے شهبانک هچ دابے ءَ وتی جنکو و وتی دل ءِ بَند ءِ دَیـَـگ ءَ
  تَیار نه ات، په همیش ءَ کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک ئی گوئشت :

     - ترا هرچی پکار انت ، من ترا دَیاں ؛ چینچو مال ، زَرّ و چیز ءَ
  لوٹ ئے به لوٹ ، بلے منی جَنِکو ءَ نه !

     بلے کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک پــه دگه چــیــز ءِ
  زیـــرگ ءَ هچ تَیار نه بیت و گوئشت ئی :

     - پر منا هَبـَر و لـَبز ءِ بها ، چه سرجمیں جهان ءِ مال و زَرّ ءَ گِیش انت .

      وهدے که شهبانک اے گپ ءَ اشکت ، ترونگلیں ارس ئی شِیوَگ و رِچاں
  بیت انت . گڑان کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک پگر کت و گوئشت ئی :

      - جوان انت من ترا سئے روچ موه ءَ دَیاں ، اگں تو اے سئیں روچاں
  زانت که منی نام کے انت ، گڑان تو وتی جنکو ءَ وتی کِرّا داشت ءَ کن ئے .

      سرجمیں شپ ءَ‌ شهبانُک نِشت و نامی ئیں نامانی دراج و مزنیں لـَـڑے
  ءَ نِبشت رِد و بَنـد دات .

      پگاه _ سُهب _ ءَ وهدے که مردلک آتک ، شهبانک وتی لـَـڑ ءِ نامان
  ءَ یک په یک چه آدم ءَ بگر تاں هنون گوئشاں بیت و وَنت انت ، بلے هر نامے
  ءِ اِشکـُنـَـگ ءَ چه رَند ، پَسّه _ پَسّو _ ئی دات :

      - نه ، منی نام اے نه انت .

     هما روچ ءَ ، شـهـبـانُـک وتی رَبالوان _ قاصدان _ ءَ شهر ءِ
  کـُــنــڈ-کــنــڈ ءَ راه دات و گوئشت انت  :

     - سرجمیں نامان ءَ پر من نبشگ و سرجم کن اِت و بیار اِت .

     ربالواں په شهبانک ءَ بازیں هیرانی نام هم نبشت و آرت انت چُش که :
  کـَپتاگی ،گوک والا ، گورانڈ دوست ، گوشت گِراد و ... بلے مردلک هر کجام
  ءَ که اِشکت یک و ٹـِک ءَ جواب ءَ دات :

      - نه ، نه ، نه . منی نام اے نه انت .

      ایدگه روچ ءَ شهبانک باز بَژنیگ ات . اپدا وتی ربالوئی په ملک ءِ
  کـُنڈ و دَراں راه دات انت تا که هما نامان ءَ که پیش ءَ آهاں شَموشتگ یا
  نه اشکتگ بیتگ انت به نبیس انت و بیار انت .

      شپ ءَ آهری ربالو آتک و هَیرانی هبر ئی گوئشت :

      - من جنگل ءَ شُتاں ، چاراں که جنگل ءَ آسے روک انت و
  کـَسـانُـکـیـں پَـٹــَکـُـکـیـں هَیرانی مَردلکے همے آس ءِ چَپ و چاگِرد
  ءَ چشیں شَئیرے جنان انت :

                            « ڈیڈلی منی نام انت
                               من شئیراں جناں
                                 لیباں کنان اوں ،
                                 شـهـبـانـک تــو
                                  لـَیب ءَ باهین ئے
                                  پر چا که تو منی نام ءَ نزان ئے ! »

      همے شَپ ءَ وهدے که کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک آتک شهبانک گوئشت :

      - بلکین تئی نام  « لیوتسرنا » انت ؟

      مردلک هم هما دمان ءَ پسو دات :

      - نه ، نه ، نه .

      - بلکین تئی نام « زیبلن » انت .

      - نه ، نه ، نه . منی نام اے نه انت .

      آهر ءَ شهبانک گوئشت :

      - اگں چوش انت گڑان تئی نام ڈیڈلی بیت ءَ کنت .


Иллюстрация к сказке Тителитури




     هنچو که مردلک اے نام ءَ اشکت ، چه هِژم ءِ آس و زراب ءَ هنچو
  تِـرَکّ اِت که ڈگار ءِ دَپ آئی ءِ پاد ءِ چیرا پَچ بیت و مردلک همودان
  همے تِرَکّ ءَ کـَپت و بیگواه بیت .


Иллюстрация к сказке Тителитури




     چه هما روچ ءَ اینگر ، شهبانک گوں وتی بادشاهیں جود ،شهکاڑیں جَنِکو
  و هَشّی ییں پت ، ایمن و آرام نِشتگ و آبات انت و په مردمانی آباتی و
  دیمرئی ءَ وتی جهداں کنان انت .

Иллюстрация к сказке Тителитури




 

معاهدهء تاریخی مـیـر چـاکر اعظم رند و مـیـر گـوَهرام لاشاری

‎پهره وبلاگ فرهنگی  ,هنری وادبی بلوچستان‎s foto.

معاهدهء تاریخی مـیـر چـاکر اعظم رند و مـیـر گـوَهرام لاشاری
( 25 رجب المرجب 957 هجری برابر با سال 1550 میلادی )

********************************************

دگرگونی مناسبات تاریخی جوامع همواره همراه با کشمکش ها و چه بسا کشمکش های خونین بوده است و در بلوچستان یکی از این دگرگونی ها همانا ارثی نمودن حاکمیت بر قبایل در سالهای 1500 میلادی  بود که بامرگ میر شیهک رند ( پدر میر چاکر رند ) پدیدار شد .

   بر اساس شواهد تاریخی موجود ، پادشاه بلوچها با توافق طوایف مختلف بر سر فردی مجرب و لایق توسط دیوان ( جلسه ) سران قبایل و ریش سفیدان انتخاب میشد که برای مثال از حاکمیت میر جلال خان میتوان نام برد که قریب هفتصد سال پیش پادشاه چهل و چهار طایفه و قبیله بوده است . در این مناسبات بعد از مرگ پادشاه یا حاکم بزرگ از سوی مجلس سران ، شخص دیگری و از قبیله ای دیگر به جانشینی وی انتخاب میشد ، یعنی سلطنت نه موروثی ؛ بلکه انتخابی بوده است . اما با مرگ میر شیهک عده ای میر چاکر رند _ فرزند وی _ را به جانشینی وی انتخاب انتخاب نموده و بر سر وی دستار ( پاگ )سرداری یا پادشاهی مینهند . این امر باعث رنجش قبایل لاشاری ، نوهانی ، جتویی و ... میگردد که قبایل مذکور از رندها و طرفداران میر چاکر جدا شده و از سیبی ( سیوی) و ڈاڈر به طرف دره مولا ( مولای ءِ شهجو ) و گنداوه میروند و بر سر میر گوهرام خان لاشاری دستار پادشاهی یا سرداری میبندند . شاعری در اینباره سروده است :

« پاگی بستگ ات گــُـوَهرام ءَ
نودبندگ سَهی پرمان ءَ
سردار بوتگ ات لاشار ءِ
تاں هـَـدّ ءَ نلی و بمپور ءِ »

نودبندگ بخشنده و مهربان
دستار سرداری و فرمانروایی را 
بر سر گوهرام بست و حدود فرمانروایی وی از نلی ( ناڑی)
تا بمپور بود ...

این اختلاف و رنجش مترسد بهانه و جرقه ای بود . میر چاکر و میر گوهرام هر کدام شصت تا هفتاد هزار مرد جنگی را برای رزم آماده مینمایند . مردانی که هر کدام هماورد هفتاد رستم پهلوان بوده اند ؛ که دشمنان از هیبت و بزرگی و ضرب شست آنها بر خود لرزیده اند . جنگاورانی که در میادین نبرد

« پاگ اِش په کهیبے بستاں
بور اِش بے لگاماں تاتکاں »

دستارشان را با ابهت میبستند
و اسبها را بدون افسار میتازاندند

و شمشیرشان از کشته پشته میساخت  . ( در سطور آینده به نمونه هایی خواهم پرداخت .)

    شیر مردانی که همچون برق از جای جهیده و همچون سیلاب ناگهانی حریفان را به وادی فنا سپرده اند . شیر زنانی که هماورد نبرد مردان بوده و در میدان جنگ پرچمدار جنگجویان بوده و همچون بی بی بانلی در عرصه رزم  جگر شیرهای ژیان را از دهانشان بیرون کشیده اند .

جرقه جنگ رند ها و لاشارها 

************************

*

بعد از مسابقه اسب دوانی که فرزندان میر چاکر و میر گوهرام ( ریحان و رامین )  نیز جزو شرکت کنندگان این مسابقه بوده اند ، رامین در این مسابقه برنده میشود ، اما چون این مسابقه در حیطه قلمرو رندها برگذار شده بود و روابط مابین دو قبیله تیره و تار بود ، رندها و فرزند میر چاکر نتیجه مسابقه را که به سود رامین ـ فرزند میر گوهرام ـ بوده است نمیپذیرد و این امر رامین و همراهان وی را مشتعل ساخته و آنها جهت نشان دادن ضرب شست خود به رندها ، به گله بچه شتران « گوهر » که زنی ثروتمند و دامدار بود و پناهندهء میر چاکر شده بود حمله مینمایند و چندین بچه شتر را میکشد و بر آتش کدورتهای دو شاه بلوچ نفت پاشیده میشود . شصت و هفت طایفه و قبیله همراه میر چاکر و در یک سو و سی و نه قبیله و خاندان همراه با میر گوهرام در جانب دیگر صف آرایی مینمایند و با وجود تلاشهای میر گوهرام برای پایان دادن به کدورتها موفق نمیشود .

 

معاهدهء تاریخی مـیـر چـاکر اعظم رند و مـیـر گـوَهرام لاشاری
( 25 رجب المرجب 957 هجری برابر با سال 1550 میلادی )

********************************************

جنگهای میرچاکر و میر گوهرام در زمان جوانی و غرور دو شاه بلوچ رخ داده است سنین میر چاکر و میر گوهرام در این دوره بین سی تا سی و پنج سال بوده است که احساسات و غرور بر عقل و اندیشه غالب بودند .
بنابر شواهد و اسناد تاریخی و اشعار بجا مانده از این نبردها جنگهای میر چاکر و میر گوهرام در دهه 1520م. شروع شده و معاهدهء صلح آنها در بیست و پنجم رجب المرجب 957 هجری برابر با سال 1550 میلادی امضا شده است .

بین سپاهیان میر چاکر و میر گوهرام در سالهای 1520 تا 1550 میلادی ،25 نبرد نامی صورت گرفته است که سه نبرد بسیار خرد کننده و عظیم بوده اند . نبرد اول نبرد « دابانی » است که سپاهیان میر چاکر غلبه مینمایند . نبرد خرد کننده و بزرگ دوم نبرد « نلی » یا « ناڑی » است که ارتش میر چاکر مغلوب سپاه میر گوهرام میشود و نبرد نهایی نیز نبردی خرد کننده ای بوده است که سپاه میرچاکر به همراهی سپاه شاه حسین ارغون پادشاه قندهار بر سپاهیان میر گوهرام غالب میشود .

بین سپاهیان میرگوهرام در طی سی سال جنگ ، بیست و پنج نبرد رویا رو صورت گرفته که ده بار سپاه میرچاکر و پانزده بار سپاه میر گوهرام مغلوب میشوند .

در نبردهای میرچاکر و میر گوهرام بیش از یکصد هزار مرد جوان و نوجوان جنگی از دو طرف و هزاران زن شمشیر زن کشته شده اند .

در اینجا برای نمونه به چند بیت از اشعار بجا مانده از نبرد « نلی » اشاره میکنیم :

اشعار میر چاکر و میر گوهرام در باره نبرد « نلی » :
************************************

از نبرد « نلی » اشعار بسیار روشن و گویایی از دوطرف بجا مانده است . اشعاری که به احتمال زیاد سرایندگان آنها همانا خود میر گوهرام و میر چاکر بوده اند .اشعاری که مدح حماسه سازان از جانب حریفان آنهاست . برای مثال به شعر و نظم بیمانند میر گوهرام که برای میر چاکر بعد از فتح « نلی » سروده و فرستاده است اشاره مینماییم :

« چاکر گر آزمان ءَ پدگ بند ئے
ڈاڈر ءِ جمپاں په سر ءَ زیر ئے 
سربُر ءَ اِستین ءِ جن ئے تهت ءَ
پَئور و اِستاراں په اِسپر سِند ئے
هاریں « میران » ءَ په گِدار گِندئے
کـُشتگ من نامانی مَلِک میران
پروشتگ من رِندانی بَزیں دیوان
هاجی ، شیهک ، اومر و گوهرام
هر چار همنامیں سماهیلاں
هر دو سُهراباں اومراییناں
تئی هسن نوتکی گوں نهیں بچاں
تئی سری رنداں مرد کـُشیں « هالی »
کشتگ و ، دپ بوج انت مزارانی ... »

چاکر ( میر )گر بر آسمان پله بسازی
بتوانی کوهها و تپه های « ڈاڈر » را بر سرت قرار دهی
بتوانی تخت سلطنت خود را بر اریکهء رعد و بر فراز ابرها استوار نمایی
و با سپر خویش ستاره های دب اکبر و دب اصغر را از جای برکنی
تو « میران » سیل آسا را برای لحظه ای هم نخواهی دید
من « میران » اسطوره ها و حماسه ساز را کشته ام
من مجلس پرپشت رندان را کم فروغ ساخته ام
« هاجی » ، « شیهک » ، « اومر » و « گوهرام » را
با هر چهار سپهسالار « سماهیل » نامت را
هر دو سُهراب دلاور و سرکش تو را
با فرمانده حسن نوتکی و نه فرزند دلاورش
و پر آوازه ترین لشکر شکنت « هالی » را 
من کشته ام و اجسادشان را
برای افطاری به شیرها سپرده ام

توجه نمایید که چگونه میر گوهرام از جنگجویان و سرداران جنگی میر چاکر که توسط سپاه وی کشته شده اند ؛ همچون فرزندان خود با هزار احترام و بزرگواری یاد مینماید و حقیقت هم این است که میر چاکر و میر گوهرام همچون دو برادر تنی بوده اند که در بارگاه میر شیهک پرورش یافته بودند و میر شیهک که رئیس یکصد و هشت ایل و قبیله بلوچ بوده است و مردی بسیار عدالت پرور و دور اندیش بوده است .

نظم میر گوهرام بسیار زیبا در نوع خود است که نه رجز خوانی است و نه نوحه سرایی ، بلکه ستایشگر حماسه سازانی است که در سپاه حریف وی قرار داشته اند .

میر چاکر در اشعارش هرچند به جزئیات همچون میر گوهرام نپرداخته است اما در اشعار مربوط به نلی در جواب شعر میر گوهرام ؛ بعد از گلایه هایی مختصر ، اعتراف مینماید :

« کاینت پیگام گوں ڈگاریاں
شئیر گونا شهر گولیں اگازیاں
تئی دپ ءِ بد بویں رسالتاں »
یا
« تو دَپ ءَ هپتاد شاهر ءِ مٹ ئے 
نئیکه په دروگ ءِ بندگ ءَ گٹ ئے
تئی دپ ءَ دروگے زیادهیں بستگ
تئی سر ءَ گرانیں اُگدهے زرتگ
من هپت براں چَنڈینتگ تئی بالاد
گوهرام وتی پیشیگیں براں گِیرآر
مئیگ و وتی جنگانی پداں شر چار
من کشتگ تئی نودبندگ مڑایانی...»

" پیامهایت توسط دهقانان میرسند
و اشعارت با رامشگران دوره گرد
همه گواه آرزوهای بد تو هستند "
یا
" تو در گفتار همتای هفتاد شاعر هستی
و نه احتیاجی به دروغ گویی داری
دهانت دروغی اضافی سرهم کرده است
و برای خودت مسئولیت سنگینی را پذیرفته ای
من هفت بار ، رعشه بر اندام تو انداخته ام
« گوهرام » از جنگهای گذشتهء بین ما خودت یادی بنما
به جنگهای رخ داده بین ما نگاهی بیفکن
من « نودبندگ » افتخار آفرین تو را کشته ام..."

و « نودبندگ » پدر میر گوهرام بوده است که در جنگی شدیدا" زخمی شده و از میدان جنگ بدر برده میشود و بر اثر همین زخم ها در میگذرد . و در جایی دیگر میرچاکر در باره جنگ « نلی » میگوید :

« چه هپتسد بنگویں ورنایاں
که پاگش په کهیبے بستاں
بور اِش بے لگاماں تاتکاں
آهاں په نشان یکے نے
تیگاں چرتگنت هَدنی آں
زهمانی رَهاں زوریناں ... »

« از هفتصد جوان رشید و دلاور
که دستار بزرگ خویش را با شکوه میبستند
و اسبهایشان را بدون افسار میتاختند
از آنها حتی یک نفر باز نگشته است
همه طعمهء شمشیرهای آخته و تشنه گردیده اند
تیغ های بُرّان و بیرحم ...»

حالا تصور چنین جنگهای وحشتاکی را بنمایید که ابزار جنگ فقط شمشیر ، خنجر ، تبر ، نیزه و ... بوده است ، چگونه فقط در یک جنگ از سپاه هفتصد نفرهء شمشیر زنان اسب سوار میر چاکر حتی یک نفر جان سالم بدر نبرده است و صدها سردار و سپهسالار نامدار جنگی دو طرف طعمهء شمشیرهای آخته و کین دو شاه بزرگ بلوچ گردیده اند ...

« چاکر کینگاں کوتاه کن ! » چاکر به کین خود پایان بده !
****************************************

در اولین روزهای صف آرایی میر چاکر علیه میر گوهرام دهها نفر از جوانان رشید و سرداران دلیر میر چاکر و از جمله میر « میران » خواهر زاده میر چاکر ، چاکر را از جنگ نهی و باز میدارند . افراد با سواد نیز به چاکر صریحا" میگویند : « چاکر ! کینگاں کوتاه کن » یعنی چاکر به کین خود پایان بده ! اما میر چاکر به اندرزهای هیچکس وقعی ننهاد و ... اما گذشت زمان مصداق ضرب المثل بلوچی شد که عکس آن را گفته است .

در بلوچی میگویند : « پیر بوت و میر نبوت » یعنی پیر شد ولی وجدانش بیدار نشد و صاحب کمال و دانایی نشد ! وجدان میر چاکر و میر گوهرام در سنین پیری و کهولت بیدار شد و آنها را به پذیرش اشتباهاتشان واداشت و بر همین بستر بود که هر دو به اندرزهای آگاهان و پیران بلوچ گوش سپرده و به نوشتن معاهده ای خردمندانه دست زدند . معاهده ای که به جنگهای سی ساله برادر کشی بلوچها پایان داد . معاهده ای تاریخی که ماحصل خونریزی های فراوان و برادر کشی ها و ویران شدن قرا و آبادیهای زیاد بود . معاهده ای که در آن از اشتباهات دو جانب و خونهای فراوان ریخته شده از دو جانب سخن رفته است .

معاهدهء میر چاکر و میر گوهرام سند افتخاری برای این دو بزرگمرد است که با خونها و رنجهای بسیار جانکاه و جانگداز تهیه شده است . چنین معاهدات و چنین روزهایی را میبایست هر چه با شکوه تر تجلیل نموده و جشن گرفت که به رنجهای بسیار پایان دادند و از خونریزی های بیشتر و جنگهای برادر کشی بیشتر جلوگیری نمودند و از نسل کشی بلوچ بدست بلوچ مانع شدند .تجلیل از چنین روزهایی سبب میشود که ما بیشتر تاریخ خود را کاویده و با آگاهی از گذشته ، مانع تکرار سرگذشت تراژدیک نیاکان خود باشیم .

چنین روزهایی حقیقتا" بزرگ هستند چرا که با خون هزاران سرمچار و جانباز بلوچ ، با خون صدها خردمند دلسوختهء ملت خود حاصل شده اند .

تجلیل و بزرگداشت چنین روزی ، تجلیل از خون میران ها ، نودبندگ ها و کلیهء شهدای گرانمایهء ملت و تاریخ درخشان ماست و نیاکان و اجداد ما به جهانیان نشان دادند که بلوچها میتوانند بیرحمانه با هم نبرد نمایند و میتوانند مردانه با هم به مصالحه دست یابند و پای معاهدات خود مردانه بایستند ...

اهم ضرورت دارد تا هر ساله در بیست و پنجم ماه رجب ، بزرگان همه اقوام بلوچ بخصوص بزرگان یکصد و هشت قبیله و طایفه ای که همراه میر چاکر و میر گوهرام بوده اند گرد هم جمع شده و بر میثاق صلح میر چاکر و میر گوهرام سوگند یاد نمایند تا خون هیچ بلوچی بدست بلوچی دیگر بیجهت ریخته نشود . میثاق میر چاکر و میر گوهرام با خونهای گزاف بدست آمده است . پاسداشت این میثاق ، گرامیداشت خون شهدای بلوچ ، یاد آوری اشک یتمان و مادران داغدار و خواهران دلسوخته جنگهای آن دوران است ! یادی از آوارگان و بیوه های زنده در آتش بیخانمانی آنزمان است ...

و ضرورت دارد تا روشنفکران بلوچ ، در ایفای این عهد ، وظیفه خود را هر ساله ادا نموده و تاریخ این معاهدهء تاریخی را دستاوردی از تلاشهای ملی خود ارزیابی نمایند . خوب است در این راستا به بازیابی گور شهدای جنگهای خونین برادر کشی ملی خود اقدام نموده و از آثار گورستانهای فوق بعنوان آثاری ملی حفاظت نماییم و در همین راستا به بازسازی آرامگاههای میر چاکر و میر گوهرام اقدام نماییم ! یادآر ، زشمع های تاریخ یاد آر !

25 رجب سال 2015 برابر با چهارصد و شصت و پنجمین سالروز معاهدهء صلح میر چاکر و میر گوهرام است !

گرامی باد 25 رجب هر سال !

****