چـــــاکــــر و گــُـــوَهــــرام ءِ جنگ و هــَــیــر ( سُهل ) ءِ باره ءَ

 

چـــــاکــــر و گــُـــوَهــــرام ءِ جنگ و هــَــیــر ( سُهل ) ءِ باره ءَ

و آهانی منئگ نامگ ءِ رجانک

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

بلوچ راجدپتر و شئیراں وهدے که ما چاراں و ٹپاساں ، گِنداں که بلوچانی یکویی تاں میر شیهک ( میرچاکر هان ءِ پت ) ءِ بیرانی ءَ ؛ باز په دلپهکی و رهبند بوتگ . وهدے که ما راجدپتر ءَ گندیں که میر جلال هان چل و چار بولک بزان زات و تــَکانی سروک بوتگ ، اے همے پیش داریت که بلوچانی سروک و کماش و بادشاه میر جلال هان بوتگ و بلوچانی سروکی ءِ منئگ و گچین ، سرجمیں کٹمانی هواری ءِ گون ءَ بوتگ . و اے دود تاں میر شیهک ءِ بیرانی ءَ برجاه بوتگ .

میر شیهک ءِ وهد ءَ هم سرجمیں بلوچ ٹــَک و زاتاں رند ، لاشاری ، جتویی ، نوهانی ، بزدار و ... میر شیهک ءِ مزنی ءِ منوک بیتگ انت و اے دود ءِ برابر ءَ سربراه ءِ بیران بیگ ءَ چه رند ، سرجمیں کٹماں هوری ءَ نوکیں سربراهے و چه دگه ٹکے ءَ په سربراهی ءَ وَش و گچین کرتگ.بزان ماں اے دود ءَبادشاهی چه پت ، چُک یاں سیاد و پشتپد ءَ نرستگ بلکیں دگه ٹکے ءِ گچینی مهترے که په زانت و بامردی نامدار بوتگ رستگ .

رند چه میر شیهک ءِ بیرانی ءَ ، بازیں ٹکانی هیال همے بیتگ که میر گوهرام ، میر شیهک ءِ جاه بنندیت و بلوچانی کماش و میر به بیت ، بلے لهتے میر چاکر ءِ پشت اوشت انت و میر چاکر ءِ سر ءَ سرداری ءِ پاگ بندنت .

گوں میر چاکر ءِ سرداری ءِ پاگ ءِ بندگ ءَ هما زات و کٹم که میر گوهرام ءِ سرداری ءِ پلومرز اتنت چه میر چاکر و رنداں جتا بیت انت . نودبندگ گوں لاشاری ، نوهانی ، جتوییاں و ... میر گوهرام ءِ سرا پاگ بست و مولای ءِ شهجو و گنداوه ءَ شت و نندوک بیت انت و میر چاکرهان ءِ بادشاهی ءِ بنجاه سیبی و ڈاڈر بیت . و چو بلوچانی هوری و یکویی پرشت و دوییں میر و بادشاهاں هر کجام پر وت مزنیں پئوجانی تیاریءَ کناں بیت انت . هما اولی سالاں یک نیمگے ءَ چل و دگه نیمگے ءَ شست (60) هزار تیاریں جنگی مرد اوشتاتگ اتنت و اے ابید چه جنینانی جنگی پئوج اتنت .

چاکر و گوهرام ءِ کینگ دویینانی دلاں سیه کتگ ات و په کمیں نیمونے ءَ وداریگ اتنت که ریهان و رامین ءِ اپس تاچی ءِ بروک و کٹوک ءِ گپ ءِ نیمون ودی بیت و رند چه همے نیمون ، ریهان ءِ اُرُش گوهر ءِ هِرانی سرا ، اے آس ءَ تیز کت و چو که آسے که کهدانے ءِ کاهاں کپیت ، بلوچ ءِ زندمان و جنگل ءَ کپت و بلوچ ءِ دپتراں برات کشی ءِ هما سیاهیں ٹــِک و پولنگ ءِ جنگ بنا بیت که لکانی وشیں و شادهانی مرادانی گار و بیگواه کت .

چاکر و گوهرام ءِ سی سالی تبهکاریں چنگانی برکت ءَ ، نه بلوچ ءِ بزیں و پر بیمیں پئوجے پَشت کپت و نه مزنی یے . میر چاکر چه کندهار ءِ بادشاه په وتی براتانی کشگ ءَ کمک لوٹست و میر گوهرام چه سند ءِ بادشاه ءَ مَدت لوٹت تاں وتی راج ءِ تباهی ءَ گیش بکنت . چاکر و گوهرام ءِ آهری جنگاں ، ڈنی پئوجاں هم گوں بے رهمی بلوچ کشی ءَ هوار بوتگ انت .

رند و لاشاریانی برات کشی جنگاں 25 بوتگ انت که ده گــَـشت ءَ لاشاری و پانزه بَر ءَ رنداں جنگانی کٹوک بیتگ انت. چه اے جنگاں سئے جنگ سک مزنیں بیتگ انت . اولی جنگ که رنداں لاشارانی سرا بیڑ بر انت و میلادی ءِ 1520 ءِ سال بیتگ « دابانی »ات  که کشت و هون هد ءَ چه گیش بیت و دومی مزنیں جنگ که لاشاری سوب کن انت « نلی » یا « ناڑی » ءِ جنگ ات که میر گوهرام وتی بے دروریں شئیر ءَ په میر چاکر ءَ راه دنت :

« چاکر گر آزمان ءَ پَدگ بند ئے

دادر ءِ جمپاں په سر ءَ زیر ئے

سر بر ءَ اِستین ءِ جن ئے تهت ءَ

پئؤر و استاراں په اِسپر سِند ئے

هاریں میران ءَ په گِدار گِند ئے

کـُشتگ من نامانی ملک میران

پروشتگ من رندانی بَزیں دیوان

هاجی شیهک ، اومر و گوهرام

گوں هر چار همنامیں سماهیلاں

هردو سُهراباں اومرائیناں

آ هسن (حسن)نوتکی ءِ نُهیں بَچاں

تئی سریں رنداں مرد کشیں هالی

من کشتگ و دپبوج انت مزارانی

من گر و کنڈوراں ٹکانپاراں

تو وتی ساه په هرجنئگ داشتگ

پادوں ماں مَلّ ءِ دورواں داتگ 

... »

چه چاکر ءِ شئیرے که گوهرام ءِ پسه ءَ دنت همے پـَدَر بیت که اے جنگانی تباهی چونیں بیتگ انت :

« تو دپ ءَ هپتاد شاهر ءِ مَٹ ئے

نئیکه په دروگ ءِ بندگ ءَ گــَـٹ ئے

تئی دپ ءَ دروگے زیادهیں بستگ

تئی سرا گرانیں اگدهے زرتگ

من هپت براں چنڈینتگ تئی بالاد

گوهرام  وتی پیشیگیں براں گیرآر

مئیگ و تئی جنگانی پداں شر چار »

***

یاں دگه جاهے گوئشیت :

« سیوی گهوڑوی گرداں بات

دُرّیں گوهر ءِ مرگاں بات

گوهرام شه دو جاه بے جاه بات

نئے بات گور و نئے گنداوه

شه هپت سد بنگویں ورنایاں

که پاگش په کهیبے بستاں

بورش بے لگاماں تاتکاں

آهاں په نشان یکے نے

تیگاں چرتگنت هدنی آں

زهمانی زهاں زوریناں

کل ماں گوهر ءِ مرک ءَ انت »

چه جنگانی اولی روچ و ساهتاں بازیں بلوچ ورنا و زانوگریں مردماں دوئیں میراں بزان هم میر چاکر و هم میر گوهرام ءَ چه جنگ ءَ مکن کت ، بلے آهاں گوش نداشت .

رند چه سی سال ءَ ، آهر ءَ دوئیناں په هیر و سُهل ءَ تیار بوت انت و دوییں دو جتاییں منئگ نامگ ءِ دسترند کنئگ په یک و دگر ءَ تیار بوت انت و اے وهد دوییں واجهاں پیر بوتگ اتنت  و سند چه هشتاد ءَ برز ات .

چاکر و گوهرام ءِ سُهل نامگ دو « کـُرآن » ( قرآن ) ءِ « سوره الناس » ءِ پشتی تاکدیم نبیسگ بیتگ انت که په همدگر اش دیم داتگ انت . دوییں وتی منئگ نامهاں دسترند کتگ ، مُهر جتگ و راه داتگ .

میر گوهرام و میر چاکر ءِ منئگ نامگانی نبیسوک بلوچ واننده بوتگ انت و دوییں کاگدانی توک ءَ نبشتانک یکے که تهنا نام ءِ جاه ءَ یا وتی یا دومی ءِ نام اش نبشتگ و روچ هم یکیں روج نبیسگ بیتگ انت .

رهداتگیں منئگ نامگ په میر گوهرام  که میر چاکر ءِ مُهر و دسترندی مان انت کراچی ءِ نشنل میوزم ءَ ایر انت و میر گوهرام ءِ ره داتگیں منئگ نامگ په میر چاکر ءَ قمر بلوچ ءِ گوئشتن ءِ برابر ءَ ساداتانی کجام هاندان ءِ کِرّ ءَ ایر انت که ده لک روپیه اش آئی ءِ دیگ ءَ لوٹتگ .

سیمی کتاب که دوئینانی منئگ نامگ گوں آهانی مهر و دسترندی هور ماننت هم سند ءِ ساداتانی کتابے که قمر بلوچ ءِ کتابجاه ءَ ایر انت . ( مولانا نور احمد فریدی :

« بلوچ اور اسکی تاریخ » تاکدیم X ) .

اے منئگ نامگ که 957 ءِ هجری ءِ رجب ءِ بیست و پنچمی روچ نبیسگ بیتگ بریبر انت گوں میلادی ءِ 1550 ءِ سال .

اے منئگ نامگ پارسی ءَ نبیسگ بیتگ . من اے منئگ نامگ ءِ گیشتریں بهر ءَ چه واجه مولانا نور احمد فریدی ءِ کتاب (تاکدیم :Xi ) ءَ چه اردو ءَ اداں بلوچی ءَ تریناں :

« چه زمانگ ءِ بدبهتی و  بدکِردی و نـَوَشیانی سوب ءَ ، بے سَوب و بے کجام اٹکلے ءَ ما دوئینانی نیام ءَ دلرنجی و نوشیاں ودی بیت انت که مزنیں و تباه کنوکیں جنگانی سوب بوت انت که اے جنگانی وجه ءَ چه ما دویینانی نیمگ ءَ ، بازیں ورنایے مَؤت ءِ دَپار بوت انت و اے بے سوبیں جنگاں بازیں سالے پُشت مه پُشت دیما آتک انت .

اے جنگاں ابید چه کُشت و کوش ، لوٹ و پُل ، هون ءِ ریچگ ، تباهی و بیرانی دگه کجام سیت و اسرے نه بیتگ . بلے نه دگنیا په کس پادار بیت و نه زیند .

ما دویینانی زمه انت که پیشی داب ءَ وتی دوستی و دلپهکی ءَ برجاه و گیش بکنوں و چه کشت و کوش و لوٹ و پل ءَ دور ببیاں . همے هاتر ءَ دوییناں واده کنیں و هاوند ( هُدا ) ءِ گپ « کرآن » و آئی ءِ رزای ءَ شاهد گِریں که جهان ، زمانگ و هستی ءِ اڈ کنوک انت و آهری ربالو (پیگمبر ) ءِ گون ءَ ما واده کنیں که آیی ءِ مبارکیں آیه ءِ برابر ءَ ( یا ایها الذین آمنوآ  اوفو  بالعقود ) که « اے ایمانداراں وتی وادهاں پورا کنیت »

په دلپهکی وتی گپ ءِ سرا اوشتاں . واده کنیں که پیشی داب ءَ وتی براتی و دوستی ءَ برجاه و نوک کنوں و همدگر ءِ دوست ءَ وتی دوست و یک و دگر ءِ دُژمن ءَ وتی دُژمن بزانوں و چه اے منئگ نامگ ءَ مود ءِ سر ءِ کـَچ ءَ دور نبئیں . تاں وهدے که چه شهمیریں واجه میر گوهرام  ءِ نیمگ ءَ اے منئگ نامگ ءَ نکسے نرستگ ، مزنیں و آزمان ءِ هاوند ءِ داد و برکتاں شاهد گراں ،که من ـ که مزنیں هاوند ءِ بندگے اوں ـ کجام سر ءِ مود ءِ کچ ءَ چه اے منئگ نامگ دور نبیاں .

اگں کجام وهدے یکے چه ما چه اے منئگ نامگ ءَ سر ءِ مود ءِ کچ ءَ ردی یے کت ، تو آ آزمان ءِ هاوند و آئی ءِ ربالو ءِ (ص) هِژم ءِ آس سُچات و کیامت ءِ روچ ءَ آ آزمان ءِ هاوند و آئی ءِ مزنیں ربالو ءِ دیما شهرگ و شرمنده بیت . همے هدای ءِ کرآن و جهان ءِ هاوند ءِ « آیتاں » آئی ءِ و آئی ءِ پشتپد ءِ دُژمن بات انت .

چه بُرزیں هاوند ءَ دزبندی کناں که اے منئگ نامگ ءَ چه دوییں نیمگاں پُشت ماں پُشت ءَ سک و پابرجاه بکنت . 

به مورخه 25 رجب المرجب شریف 957 هـ .

( مُهر : میرچاکر اعظم ) »

چاکر و گوهرام ءِ سی سالی جنگانی هرجان نه تهنا لک ءَ چه گیش بوهیر و مردیں زهم جناں بوت انت بلکیں هزاراں زهم جنیں و شیر شکاریں هاتون و بانکاں هم همے جنگانی هرجان بوت انت و لکانی لوگ و گِدانانی آس تُست و ایرمُرت انت .

گوں کندهار ءِ شاه ءِ  پئوج ءِ آرگ ماں بلوچستان ءَ ، پٹانانی پاد ماں بلوچستان تاں سند ءَ که آ وهدی میر گوهرام سند ءَ شتگ ات ، پاچ بوت .

مرچی پنچسد ـ پنچ سد و پنجاه سال ءِ کساس چه آ جنگاں گوئستگ ، بلے تاں هنوں چاکر و گوهرام ءِ زهم جنانی زهمانی شیکگ و هـَڈ چَری  و اسپرانی چاپ چه مئی شئیر و دپترانی تاکاں اشکنگ بیت . تاں هنگت بلوچ راجدوست و زانوگرانی دلسوچیں توار اشکنگ بیت که گوانک جنان انت : « چاکر کینگاں کوتاه کن ».

تاں هنگت هما گدان و لوگاں که آهانی آس گوں آهانی با مردانی کشجاه بوگ ءَ تست انت  ، گندگ بنت  و تاں هنگت هما چوره و یتیمانی ارساں که آهانی پت ، برات ، گهار ، مات و مردم اے جنگاں شهید و نمیران بیت انت ، کس پهک نکتگ انت که هچ ، تاں هنگت نزانوں که مئے برات و مئے دژمن کئے انت و ڈنی دژمنانی پاد ءَ وتی ملک ءَ مُهر کنان اوں !

چاکر و گوهرام ءِ سی سالی جنگانی ڈک و سوب جاهے گوهر ءِ هِرّانی نیمون گوئشگ بیتگ و جاهے رامین و ریهان ءِ اپس تاچی ءِ چکاس ءِ کتگ . بلے دلجمیں گپ ایش انت که گوں میر چاکر ءِ سرداری ءِ پاگ ءِ بندگ ءَ ، بازیں ٹک و زاتاں نوش بنت و میر گوهرام ءِ سرا سرداری ءِ پاگ بندنت . و شئیرے چوش گوئشیت که نودبندگ :

« پاگی بستگ ات گوهرام ءَ

نودبندگ سهی پرمان ءَ

سردار بوتگ ات لاشار ءِ

تاں هَـدّ ءَ نلی ـ بمپور ءِ

بیا او مرید! بیا او مرید! بیا او مرید ! دردانگیں

 

بیا او مرید! بیا او مرید! بیا او مرید ! دردانگیں

بیا بیا کہ دیوانے کنوں، مولانگ و مستانگیں

سهته ترا اشکءِ زراب، مارا گماں کرته کباب

تو ھانلءِ درداں زرئے، ما پہ وطن جانانگیں

چاکر تئی دوستءَ پلت، چما دگہ ڈنگاں وتن

تو سر پہ شیدائی شتئے، ما پیھناں زندانگیں

تو ھانلءَ اِشت و شتئے، ماڑیءَ میریں چاکرءِ

ما ھانلءِ ملکءَ ندوں، جوریں بدان دلمانگیں

اِشتے وطن پہ مکہءَ، لوچیں ملنگاں گوں شتئے

مئے مکہ و مات اِنت وتن، نیلوں وتن دَؤرانگیں

پردیس تو مَں مکہءَ، شیئراں زھیرنالیں جتئے

ما کپتہ زندانءِ تھا، شیئراں جنوں رندانگیں

ھجرءِ چہ درد و دوریاں، بند بند وتی داگ داتگے

مئے بند و بنداں سوھتگنت، جوریں بدان مستانگیں

تو زرتہ کچکول و هسا، کوڑیں جھاں داتئے یلہ

در کپتگوں سربازیءَ، ما مَں پڑا مردانگیں

پرک ھچ نہ اِنت مئیگ و تئی، دردءَ و زردءِ آچشءَ

تو ھانلءِ اِشکءِ گنوک، ما پہ وتن دیوانگیں

مَں شیئرو اِشکءِ دپتراں، دانکہ جھان استیں توئے

ما ھم جھانءَ یات بوں، مں مجلساں پروانگیں

پُلیّں مرید ! پُلیّں مرید ! بیا گوں پکیری باتن ءَ

گوشدار شیئراں شکّلیں، گوشتگ نصیر دیر زانگیں

نوشکے 18 ستمبر 1961

https://www.facebook.com/video.php?v=737102149659332

بــیــا ای مـــریـــد ( بیا او مرید ) *
**********************
گل خان نصیر / کریم بلوچ ـ تهل
بیا ای مرید ! بیا ای مرید ! بیا ای مرید ! نور چشمان من !
بیا بیا که مجلسی آراسته کنیم، مجلسی قلندرانه و سرشار از خود گذشتگی ها !
تو را آتش سوزان عشق سوزانده است ، و ما را نیز غم ها کباب نموده اند ؛
تو از عشق « هانی » بیتاب و در سوز هستی، ما بخاطر سرزمین جانانه خویش !
چاکر از تو عشق و محبوب تو را ربود ، و رهزنانی دیگر استقلال و وطن ما را از ما گرفتند **
تو از جنون عشقت ترک وطن نمودی، و ما با طعن و نکوهش وجدانی زنده ایم
تو « هانی » را در بارگاه میر چاکر اعظم رها نموده از موطن خویش رفتی
اما ما سرزمین « هانی » را هیچگاه به دشمنان سوگند خورده خود نخواهیم بخشید .
تو موطن و سرزمین خود را ترک نموده و با دراویش ژنده پوش به مکه پناه بردی
مادر و مکـّـهء مقدس ما سرزمین ماست و ما سرزمین زخمی خود ترک نخواهیم کرد
شئے مرید ! تو اشعار حزین و غمناکت را در مکه سروده زمزمه نمودی
ما اسیر و در بندیم و در زندان اشعار پایداری و مردانگی را میسراییم
( در زمان سرایش این شعر گلخان در خانه اش در نوشکی در بازداشت خانگی بود )
تو از درد فراق و دوری بند بند وجودت را داغ نمودی
اما ذره ذره وجود ما را دشمنان سرمست ما سوزانده اند
شئے مرید ! تو کچکول گدایی و عصایی گرفته و به خوشی های زندگی و عشقت پشت نمودی
اما ما مردانه در میدان جانفشانی برای آزادی وطن و ملت خویش بر آمده ایم
تو با روحیه ء درویشی خویش ، به آرزوهای نیک خویش رسیدی
ما با جانفشانی خویش ، حقوق کامل خود را خواهیم گرفت
هیچ فرقی بین درد و آتش وجود من و تو وجود ندارد
تو شیدای عشق « هانی » هستی و ما مجنون سرزمین خویش .
شئے مرید ! در کتاب های عشق و شعر ، تا جهان باقییست تو و یادت زنده خواهید بود
از ما هم در جهان یادی در مجالس عشاق پروانه صفت خواهد شد
ای مرید گل من ! ای مرید گل من ! بیا با باطن درویشی خویش
بشنو کلام شیرین و دل انگیزی را که « نصیر » دورنگر سروده است !
نوشکی
18 سپتامبر 1961
کلیات نصیر ص 261 و 262
######################
*ـ شئے مرید فرزند مبارک در زمان میر چاکر رند فرزند میر شیهک و میر گوهرام لاشاری فرزند نود بندگ در سنه 1450 تا 1500 میلادی میزیسته است . وی در تاریخ ملت بلوچ از آن جهت که سر حرفی که زده بود و پیمانی که بسته بود ایستاد و اینکه وعده کرده بود که هر کس صبح روز پنج شنبه بعد از نماز صبح از وی بخششی بخواهد از دادن و بخشیدنش دریغ نمیکند و میر چاکر که عاشق نامزد شئے مرید یعنی « هانی » دختر دینار شده بود به خدعه ای متوسل میشود .
گروهی کولی و خنیاگر را فراخوانده و از آنها میخواهد که صبح روز پنج شنبه بعد از اینکه شئے مرید نماز صبحگاهی را خواند بر سر راهش قرار گرفته و از وی بخششی طلب نمایند و اگر پرسید که چه چیزی را به آنها ببخشد ؟ بخشیدن « هانی » را طلب نمایند .
کولیان نیز چنین نموده و هانی را بعنوان بخشش خویش در خواست مینمایند ، شئے مرید سعی مینماید به چیز دیگری آنها را قانع نماید ولی وقتی میشنود که " تو فردی نیستی که بر سر حرفت بایستی و اهل بخشش و انعام دادن نیستی " با دلی مشتعل از هانی میگذرد و به هانی خبرش را میبرد و هانی نیز که دلباخته شئے مرید بوده است ... از عشق و دلدادگیش به شئے مرید بیشتر بیتاب میشود و ... داستان هانی و شئے مرید بسیار طولانی است و دهها شعر طولانی بلوچی در وصف این ماجرا و سر انجام آن در ادبیات بلوچی وجود دارد که از لحاظ زیبایی و بیان وقایع بسیار دلچسب و دلنشین هستند .
شئے مرید از آن جهت که به گفته بلوچی خود پایبند ماند و از عشق و آینده اش گذشت، و اینکه چاکرخان پادشاه وقت بلوچستان به وی ظلم نموده است مورد احترام است و در اینجا شئے مرید مظهر مظلومیت و بلوچ پاکدل است .
**ـ در جون 1928 سپاه رضا شاه و جهانبانی بلوچستان غربی را اشغال نموده و به استقلال بلوچستان غربی پایان داد و 27 مارس 1948 دولت پاکستان بلوچستان شرقی را اشغال نموده و به استقلال بلوچستان شرقی پایان داد . اشاره میر گل خان به همین دوران است

موریک و کــــپــــــوت

باسنی ژان لاپونتینا / کریم بلوچ - تهل

موریک و کــــپــــــوت

       نیلیں آزمان ءِ پراهی ءَ کپوتے بال کنان ات . آئی ءِ دوئیں مزنیں پَچیں بانزل ، چو دو نگرهی گواتگیچن ، گوات ءَ لیب کنان اتنت .

          موریک آزمان ءَ چارست و کپوت ءِ بے دروریں بال شانگی دیست و هنچو هیرانی آئی ءِ پر نماهیں بانزلانی لیب ءَ چاراں بوت تاں که سری چهر کت و شترت و تچوکیں آپ ءَ کپت . آپ رُمبان و تچان ات و ترستگیں موریک ءَ هم گوں وت بران ات .

         کپوت موریک ءَ دیست که آپ ءَ بُـڈوران ات . کپوت دَلهار و هما دمان وتا تاں آپ ءَ سرکـُت ، کاهی سِست و موریک ءِ نیمگ ءَ دراج کناں بیت و آئی یے چه آپکــَـش ــ آپگرد ــ  رکینت .

       آپتاپ زوت لیهڑ و تــَـریں موریک ءَ هُشک کت و وژبهتیں موریک جهد کت که کپوت ءِ نیکی ءِ بدل ءَ پرآئیا کارے بکنت . « چون من تئی نیکی ءِ بدل ءَ ادا کت کناں ؟» - موریک پگر کناں گوئشت .

        بلے اناگت پیش چه آئیا که آئی پگرے کت بکنت ، پرآئیا چشیں جاورے تیار بوت .

         کپوت نیمروچ و پیشیم ءَ آتک و درچک ءِ ٹالے ــ شاهڑے ــ ءَ نشت تاں که کمے آرام بکنت . کپوت ءِ آرام کنگ ءِ وهد ءَ چـُکــَـلــُکے آئیا دیست . آئیا وتی تیرکمان چه کیسگ ءَ کــَشـّـِـت ، ڈوکی چت و تیر کمان ءِ پوست ءَ مان کت وتیار ، آرام ، آرام درچک ءِ نیمگ ءَ روان بوت .

         پوره تیرکمان ءِ جنگ ءِ دمان ات که موریک بَچَلــُـک ءِ پاد ءَ گـَست ــ گــَـٹ گپت ــ.

          بچلک کوکارے کش اِت و تیرکمان چه دستی کپت .

        کپوت چه واب جهسرت ، وتی بالی راست کرت انت و بالی کت تاں برز برز ، په روچ ءِ گندک ءَ !

                                                     ٭٭٭٭٭٭

 لیو ٹالستوی
----------------------
کریم بلوچ _ تهل

                                                 پیریں اپس ( مادِن )


       یک سک پیریں پیرمردے هست ات که نام ئی « پیمن تیماپویچ » ات . آیرا نود سال ات . آ ، وتی نماسگ ءِ لوگ ءَ داشتگ ات و بیکار ات . آئی ءِ سُرین چَنگ و چوٹ ات. و لٹ ئی  دست ات ؛ باز آرام پادا ڈگار ءَ کـَشاں و زَبـَرّینان ات . آئی ءِ دپ ءَ دَنتانے پَشت نه کپتگ ات. دیم ئی پر کرچک ات ؛ جَهلیں لـُـنٹ ئی ترکتگ ات ؛ وهدے که راه ءَ روان ات ، یا هبر ئی کت ، وتی لنٹ ئی گـَٹ ءَ گـِپت انت و په بـِه کس سرپد نه بیتگ ات که  چے گوئشیت .
       ما چار برات اتوں ، ما را پهکاں ، اپس سواری و مادن ءِ تاچینگ و گوانز دیَگ  ، سک دوست بیتگ ات . بلے ما را چشیں رَهوار و تیزیں اپس و مادنے نیست ات . تهنا یک پیریں اپسے هست ات که ما را سوار بیگ ءَ هِشت ئی ؛ و اپس ءِ نام « گـُوَرَاگ » ات.
       یک برے مئی ماسی جان ، ما را هشت و اجازت دات که اپس سواری ءَ به رئیں ، و ما پهکاں پیرُک ءِ همراه ءَ ،تمبه و کـَـلینگ ءَ شت ایں . پیرک ، « گوراگ » ءَ سنج و زین کت و اول ءَ مستریں برات سوار بیت .
      آ ، تاں دیرا اپس سواری کت و مادن تاچینت. تاں لوگاں و باگانی چَپ و چاگرد ءَ شت ، و وهدے که بِر تَرّان ات، پهکاں یک گـُٹ توار کت :
      _ نون زوت ایر کـَـپ !
      مَستریں برات ، پادان « گوراگ » ءِ لاپ ءَ جت انت و شیپاک ءِ پجی ءَ ، نِهرّئی دات. « گوراگ »مئی نیمگ ءَ بال کت .
     رند چه مَستریں برات ، دومی برات سوار بیت و تاں دیرا ، گوں شیپانکاں ؛ « گوراگ » ءَ بال دیاں بیت. تاں کوه بن ءَ ، اپس ئی تاچینت و چه کوه بن ءَ مئی نیمگ ءَ تتک و آتک . آ ، هنگت لوٹتگ ات که به تاچینیت ئی ، بلے سیمی برات ، لوٹ ات که هرچی زوتر ایر کپ ایت .
       سیمی برات مهمانجاه ءِ نیمگ ءَ شت ، باگ ءِ نیمگ ءَ چکرینت ئی ، کلـّگ ءِ لوگانی نیمگ ءَ شت  ، و چه کوه بن ءَ ، زوت گوراگ ئی ، بال ءَ اپس جاه ءَ آورت . وهدے که مئی نیمگ ءَ آتک انت ، « گوراگ » ءِ لِمپ و گـَجّ ، رِچان اتنت و چه هیداں ، گردن و بَز ران ءِ کـَپتِگ ءِ رنگ ، بدلتگ و سیه چـِک بیتگ ات . 
       وهدے که منی وَار و گـَشت بیت  ، من لوٹ ات که وتی براتاں ، هَیران و اجکه به کناں و پیش به داراں که من چون جوانی ءَ اپس سواری و  مادن ءِ تراس دیگ ءَ بلداں ، __ من لوٹ ات که « گوراگ » ءَ بال دیاں به بیاں، بلے اپس ، چه تَمبَه و اپس جاه ءَ نه سُرات . من هرچی که آیرا هـَیّ کت ، آ ، نه لوٹ ات که به تَچ ایت و گوں نرمیں رواج و گاماں ، روان بیت و آ هم مدام پَشت ءَ چَک جناں و چاران ات . من چه اپس ءِ رواج و  هبر مه زیری ، سک هژمی و گنوک بیتگ اتوں ، و گوں سرجمین زور ءَ اپس ءَ پاداں و شیپاکاں جناں بیتاں .
      من جهد کنان اتوں که اپس ءَ هما جاه ءَ به کـُٹاں و به چوپاں ، که آیرا گیشتر درد به بیت، شیپاک پرشت و شیپاک ءِ بُنڈ ءِ گون ءَ ، من اپس ءِ سگر _ سرگ _ ءَ جَناں بیت اوں ، بلے اپس ، من ءَ جواب کتگ ات و نه لوٹت ئی که گوانز به کنت و من ءَ گوانز به دنت .
       گڑاں من اپس ءِ سرا پُشت ءَ گردینت ، و آتکیں پیرک ءِ کرّا ، و من پیرک ءَ گوئشت که من ءَ سکیں و جوانیں شیپاکے به دنت . بلے پیرک ، من ءَ گوئشت :
      _ ترا سواری دنت منی واجهیں پت ، ایر کـَپ نیں ، تو پرچا اپس ءَ تنگ کنگ ئے ؟ 
      من په نه وشّی و زَهری ءَ گوئشت :
       _ چے ؟ من هنگت هچ سوار نه بوتگ اوں ، بچار که من هنوں  چون گوانز ئی به دیاں و به تاچینان ئی ! دزبندی کناں که من ءَ ، سَکیں و زِپتیں شیپاکے به دئے ات . من اپس ءَ پیش داراں .
      پیرک سرگ ءَ په بَژنی ءَ چنڈینت و گڑاں گوئشت ئی :
       _ اوه منی واجه ، شما را اے گنگدامیں اپس ءِ سرا هچ بَزّگ نه بیت . شمئی دل ءَ هچ رحم نیست، منی دل ءِ بند ، تو اپس ءَ چے پیش دارگ لوٹ ئے ؟گندگ ءَ اپس ءَ چه بیست سال ءَ گیش بیت انت؛ چینچو واری و ڈکّی ئی کـَشتگ ،هنچو په ازابے نیم ساهے کشگ انت . هَو من ندر ، پیر انت هم ! پَـدر انت که پیر انت ! هنچو که « پیمن تیماپویچ » ءِ وڑ و داب ءَ ،شما تیار ات که پیریں « پیمن تیماپویچ » ءِ چـَک ءَ ، گوں زور و زَبـَردستی و شیپاک ءَ سوار به بئیت و گوانز ئی دئیت ؟ چون شما را بَزّگ نه بیت ؟
      من ءَ گوں پیرک ءِ هبرانی اشکنگ ءَ ، پیریں « پیمن تیماپویچ » گیر و یات آتک . من چه اپس ءَ ایر کپت اوں ، و وهدے که من چار ات که آئی ءِ رنگ چون ٹگلتگ و بدل بیتگ ، و ساه ئی چون چه گرانشوکاں « هِرک _ هرک » کناں ،پیری و ژَندی ءَ چه دَر کپان انت ، و چون وتی بے مود و لِـٹکین - لِـٹـگ { دمب}  ءَ ، چنڈیناں و وتُی کـَپتاگ و پهلوگاں چوپان انت ، دیست انت ؛ من سرکچ وارت و زانت که په اپس ءَ باز سک و نه وش بیته . و من پگر کت که چون ، وتی اپس ءَ وَش به کناں ، که تاهیر به گیپت و آرام به بیت ، وَشّ ئی به بیت . من ءَ « گوراگ » این اپس هنچو بزگ و ازاب بیت که من آیی ءِ هید پر و لیهڑیں گردن ءَ ، امبازاں گپت و هیدیں گردن ءَ مُشاں و چُکاں بیتاں و چه اپس ءَ پهلی لوٹ ات .
       چه هما روچ ءَ اینگر ، که من مزن بیتگاں ، من ءَ مدام اپسانی سرا بزگ بیتگ ، و هر وهدے که من ڈکیں و تنگیں اپسے دیستگ ، من « گوراگ » و « پیمن تیماپویچ » ءِ یات و ترانگ ءَ  کپتگاں

کــُچــْــک ءِ بـَـرکـَـتــی کـاڑ « پــِـیــا »

  چـُـکانی دیوان
    گریم ءِ براتاں
  ----------------
   -------------------
  تـَرینـــــــوک :
       کریم بلوچ _ تـَهـل


                                   شـَـهــکاڑ  و  پـُـگٹ


       باز کــُـوَهـنـیـں زمـانگاں ماں ، هست ات شهجـَـنِـکے که سـُـهر
  _ سَونا ، طلا _ ءِ چیز ئی باز دوست ءَ بیت انت .و تنگه ءِ

       آئی ءِ‌ دوستیں لـَیبوک یک سُهر ءِ ٹــوپـُـکے ات .

      آهاڑ _ گـَرماگ _ ءِ گرمیں روچاں آئیا دوست بیتگ ات که جنگل ءَ ،
  کوهنیں چاتے ءِ کـَش ءَ وتی ٹوپ ءِ گون ءَ لـَیب و گوازی _ بازی _ بکنت .
  وتی سُهر ءِ ٹــوپی بُرز ءَ سَـٹ ات و چـَکاپت ئی .

     یگبرے که ٹوپـُـک ءَ آئی ءِ دست لـَگّ اِت ، ٹوپک کوهنیں چات ءَ
  کـَپت . چات هَـنـچین جـُهلینے ات که آئی ءِ بـُن هم وَدی نه بیتگ ات .

     - اوه هـُداجان ! منی سُهر ءِ ٹوپک گار بیت . _   شـَـهــکاڑ ءَ چه
  گـُرسَت ءَ چِیهانٹے _ چیهالے _ جـَت و گِریت ئی .

      آئیا اناگت ءَ توارے گوشان کـَپت :

      -   شـَـهــکاڑ ! شما را چے بیتگ ؟

      شـَـهــکاڑ وتی چـَپ و چاگِرد ءَ چار اِت ، بَگیر _ بَید _ چه آپی
  پـُـگُٹ ، هچ چیز ئی نه دیست . سوج ئی کت :

     - اوه اے تـَوئے ، اگں تو لوٹ ئے بزان ئے که من پرچا گـَمــیــگ و
  بَـژنـیـگ اوں ، ترا گوئشاں که من وتی سُهر ءِ ٹوپک ءَ چات ءَ دَؤر داتَگ
  .

     - من توان اوں که آئیا چه چات ءَ به کـَشّاں ، بلے آئی ءِ بَـدل ءَ
  تو منا کجام داد ءَ دَیَگ لوٹ ئے ؟ _ پـُـگـُٹ _ پـُـگُل _ گوئشت .

     - هرچی که تئی دل به لوٹ ایت منی پـُـگـُٹــَـلـُک . لوٹ ئے منی
  گـَردن بند و سَهتان ءَ ؟ بلکین ترا منی سُهر ءِ تاج پکار انت ؟ _
  شـَـهــکاڑ آئیا پسو دات .

     پُگُٹ گوئشت :

     - من تئی سُهر ءِ تاج و تئی سَهت و تئی گردن بند ءَ چے کناں ؟ اگں
  تو گوں من زبان بکن ئے که تو منا وتی گهتریں سنگت کن ئے ، اگں تو منا
  چاشت و سُبارَگ ءَ وتی ماڑی ءَ مهمان کن ئے و بـِلّ ئے که من تئی لوگ ءَ
  آرام بکناں ، من تئی سُهر ءِ ٹوپک ءَ کَشاں و دَر کناں .

      - جوان انت _ شـَـهــکاڑ مـَنّ اِت . _ بَلے وتی دل ءَ پــگـــر ئی
  کــت که پـُـگـٹ ءِ وا هَنچین هُشکیں گـَپ انت .

      پـُـگٹ چات ءَ کـُپ کت و دمانے ءَ چه رَند گوں سهر ءِ ٹوپـُـک ءَ دَرکـَپت .

      هَنچو که پُگُل سُهر ءِ ٹوپُک ءَ شـَـهــکاڑ ءِ پادانی دیما ایر کت
  ، شـَـهــکاڑ وتی دوستیں ٹوپُک ءَ چـَـکاپت و یک « منت وار » ے هم پـُـگٹ
  ءَ نه گوئشت و تـَتـْـک دیم په وتی لوگ ءَ .

      - بوشت ! من چو تیزی ءَ تئی گون ءَ تتک ءَ نه کناں . _ پـُـگٹ آئیا
  گوانک جـَت .

      بَلے شـَـهــکاڑ آئی ءِ نیمگ ءَ چـَـکے هم نه جـَت و آئی ءِ گپان
  ءَ دلگوش هم نه کـُت .

      شـَـهــکاڑ چـَٹ چه پـُـگٹ شموشکار _ رَموشکار _ بیت . دومی روچ ءَ
  وهدے که وتی مات و پت _ پــِس _ ءِ پَجّی ءَ سـُبارَگ _ چاشت _ ءِ وَرَگ
  ءَ نِشتَگ اتنت ، اِشکت ئی که کسے گوں وتی تَرّیں پاداں ، ماڑی ءِ
  مَلملیں پدانکاں _ پـَدَکانکاں _ چـُلـُپ چـُلُپ کناں سَرکـَپان انت
  .اناگت ءَ تَوار ئی اِشکـُت :

      - شـَـهــکاڑ ! دَروازَگ ءَ پَچ کن .

      شـَـهــکاڑ هم چه هَیرانی ءَ که بزانت که کے آئیا توار کنگ انت ،
  شُت و دَروازگ ئی پَچ کت  . دَروازگ ءِ دَپ ءَ ، تـَـرّیں و شونزیں
  پـُگـُٹ ئی دیست و هما دَمان ءَ « ٹـُهک » دروازگ ئی پـُـگٹ ءِ دیما بَست
  .

      بادشاه پهک چیزان ءَ وتی چماں دیست و جـُست ئی کت :

      - چون منی جـَنِک کجام دِیه تئی دُزّگ ءِ باڑه ات ؟

      - نه منی دُردانگ و میریں پت . تهنا یک بـَد رَنگ و نه وَشیں
  پـُـگٹے . _ شـَـهــکاڑ ءَ جواب دات .

      - پـُـگٹ ترا چه چے لوٹ ایت ؟ _ بادشاه سوج کت .

     وهدے که شـَـهــکاڑ گوستگیں روچ ءِ بیتگیں گپاں گوئشان ات ، اپدا
  دروازگ ءَ کسے ٹکینت :

      - بِلّ منا که ماں به بیاں ، چو مبات که تو وتی زیکیں _ زکیکیں _
  هبر ءَ به شموش ئے ، وتی داتگیں زبان و کتگیں قول که جُهلیں و سارتیں آپ
  ءَ پـُرّیں چات ءِ کـش ءَ گون من اِت کتگ ؟ _ پـُـگٹ وَس و دزبندی کنان
  ات .

     - وتی زبان ءِ هبر ءَ پیکه به دار اوں ، منی ماهیں جَنِکـَـلـُـک .
  بلّ که پگل مان به بیت . - شـَه پـَرمات .

     گوں تهار و تَهروزیں دیم و په دل ناکشی ءَ ، شـَـهــکاڑ دَروازگ ءَ
  پَچ کت . پـُـگٹ سِٹ سِٹاں دیم په نان وری چارپادَگ _ میز _ شُت . سَلام
  ئی دات و گوئشت ئی :

     - منا چِست کن و وتی کـَش ءِ چارپادگ ءَ به نادیں .

     - هوڈیں هَبراں بَس کن . _ شـَـهــکاڑ پسودات .

     بلے بادشاه ءَ هَنچین چـمّ سُهرے دات که شـَـهــکاڑ وتی هبر ءَ
  شموشت و پـُـگٹ ءِ هبر ئی زُرت .

     نِندَگی چارپادَگ په پـُـگٹ ءَ جهل ات . پـُـگٹ لوٹت که آئیا وَرَگ
  ءِ چارپادگ _ میز _ ءَ اِیر کن انت . گڑان لوٹت ئی :

     - وتی سُهر ءِ هِیران ءَ منی نَزیک ءَ ایر بکن تا ما دوئیناں چه
  آئیا هوری ءَ وَرد وارت بکن اوں .

     شـَـهــکاڑ آئی ءِ اے واهگ ءَ هم پیلو کت . هر چـنت که آئی ءِ جِند
  هچ وَرَگ وارت نه کـُت ، بلے پگل پهک ورد ءَ په دلکشّی و وشتامی ءَ وارت
  انت و گوئشت ئی :

      - من ژَند بیتگاں ، منا بُرزَگ ءَ به بَر وتی کـَت و کوٹی ءَ ، تا
  من دمے ساهی _ آرام _ به کناں .

      چه چشین پگرے که آئی گوں سارتیں ، تــَـرّ و لِپـْچـَکیں پـُـگٹے
  ،مان یک کوٹی اے وَسپ انت ، هَنچو تـُرس اِت و نگیگ بیت که یک کمے هست ات
  که اپدا به گریو ایت . بلے بادشاه آئیا پَرمات :

      - برو ات برزگ ءَ ، کسے ءِ گـَپ ءَ نه زورگ که سَـکـّی ءِ روچ ءَ
  ترا ئی مَدَت داتگ ، جوانیں کارے نه انت .

      - جوان انت منی میریں و بوهیریں پت . _ شـَـهــکاڑ گوئشت و هنچو په
  ترس و نادلکشی ءَ گوں دوئیں لَنکُکاں _ چـَنـْـگـُـلاں _ پـُـگٹی زُرت و
  برت ئی وتی کـَت _ کوٹی _ ءَ و دور چه وتا اِیر ئی کت .

      بلے دیرے نه گوئست که اِشکت ئی که پـُـگٹ آئی ءِ وابجاه ءِ تَهت ءَ
  اِر سَٹ اِت و گوئشت ئی :

      - من هم ژَند بیتگاں ، منا هم وتی تَهت ءَ به واپین ، اگں نه من
  بادشاه ءَ گوئشاں .

     شـَـهــکاڑ ، پـُگُل ءَ وتی تَهت ءِ کَمپل ءِ چیرا اِیر کـُت .
  شونزیں پـُـگٹ ءِ سرگ ءَ ، نرمیں بالشتے ءَ ایر کت .

     وَهدے که شـَـهــکاڑ اپدا وَپت ، گوں هَیرانی ءَ نَرمیں هـَڑوسْکَـگ
  و گریوگ ءِ توار ئی اِشکت . شـَـهــکاڑ پول کت :

     - پـُـگٹ ترا چے بیتگ ؟

     پـُـگٹ آئیا گوں بَژن ءَ پسو دات :

     - منی دل ءِ واهگ تهنا همے بیتگ که پر وتا جوانیں سَنگتے وَدی بکناں
  ، بلے هنون گِنداں که من ترا چـَٹ وَش و دوست ءَ نه بیان . گهتر انت که
  منا هما کوهنیں ، سارتیں و تهاریں چات ءَ بــِرگـَردین ئے !

      شـَـهــکاڑ چه شرم ءَ سُهر بیت .

      شـَـهــکاڑ پـُـگٹ ءِ تَهتـُک ءِ کِـرّا نِشت و گوئشت ئی :

      - چِدو رَند من ترا پَهاله _ پهالا _ و چه دل ءَ زبان ءَ کناں که
  ترا گوں دوست وسَنگت ءَ بیاں .

      اے بریں شـَـهــکاڑ ءِ گپ چه دل ءِ جُهلانکی و راستیں گپے ات .
  پرچا که هما دَمان ءَ شَهـجَــنِــک پـُگـُــٹـُک ءِ شونزیں کسانکیں
  گـُجّ و کـُلـُپان ءَ چـُکّ اِت و پرآئیا وَش و جوانیں شپے ءِ واهگدار _
  لوٹــوک _ بیت .

     دَمانے ءَ چه رَند ، انچنائین پـُـگٹ وَشرنگ ، برز بالاد و پر
  زیـبـیں شَه بـَچـیـں ورنا اے بیت . شـَـهــکاڑ گوں هیرانی ءَ شهزاتیں
  ورنائیں مرد ءَ چاران ات و سک سک وَش و گـَل بیت .

     هنچو که آهاں لوٹـتـگ و گوئشتگ ات ، آهاں سک دوست و سَنگت بیت انت و
  چنت سال ءَ رَند آهانی سانگبندی و سِیر بیت و هوری ءَ یکجاه وتی زند اِش
  بنگیج کت و په مردم اش نیکی کت .
 http://www.bankreceptov.ru/skazki/skazki-0008.shtml

کــُچــْــک ءِ بـَـرکـَـتــی کـاڑ « پــِـیــا »

  چـُـکانی دیوان
    چینی گِیدی آزمانک
  ----------------
     --------------------
  تـَرینـــــــوک :
         کریم بلوچ _ تـَهـل

                               کــُچــْــک ءِ بـَـرکـَـتــی کـاڑ « پــِـیــا »


        جهان ءَ هـَست ات یک وَرنا اے که نام ئی « وَنگ سِیاو » ات . چه
  پــِـت ءَ پرآئیا یک داری کــُـڈے رود ءِ تـَـیاب گـورا ، پـَشت کـَپت
  گوں کوهنیں ماهیگ کـُشی _ ماهیگ گِری _ یـَدارے .

       وَرنا هـُجّ و مجبور ات که وت پر وتا وَرد و ورگے شوهاز بکنت  .
  آئیا هر روچ وتی یدار ءَ سوار بیتگ ات و رود ءَ ماهیگ ئی گِپت و نزیکیں
  شهرُک ءِ بازار ءَ بُرت انت و بهای ءَ کـُت انت .

     یگبرے وَهدے که « وَنگ سِیاو » وتی یَدار ءَ سوار ات و آپ ءَ روان
  ات ، دیست ئی که تیاب ءَ چیزے بـَلیت _ جـَلـَشکیت _ . « وَنگ سِیاو »
  وتی یدار ءَ تیاب ءِ نیمگ ءَ بـُرت ، و هَیرانی ءَ دیست ئی که تیاب ءِ
  ریکان ءَ باز هـَیرانی سـوناییں _ شر رنگیں _سـُهـر چـَکـْیـں کـُـچـْـکے
  _ کـُـشـْـکے _ بـَلیت .

      نیزگاریں وَرنای ءَ ، سـُهـر چـَـکـْیـں کـُـچـْـک سَک دوست بیت .
  کـُـچـْـک ئی زُرت و گوں وتا لوگ ئی بـُرت . مان پـراه دَپیں کانچی
  پـُـلـدانے ءَ آپاں مان کـُت و اِیر کت .

      رَندا وتی کـَمیں ڈلـَـگ ءِ شامی وارت و شُت که به وَسپیت _ وَپسیت
  _ و آرام به کـَنت . دومی روچ ءَ « وَنگ سِیاو » مدامی داب ءَ ، پـَـگاه
  مـُـهـَلاّ وتی ماهیگ گِری ءِ رَندا شُت  و تَهنا بیگاه ءَ لوگ ءَ
  بــِـرگـَشت .

      هـَنچو که دَروازگ ئی پـَاچ کـُت ، هـُشک و هَیران بیت. چـُلدان ءَ
  آس روک ات و پادینگ ءَ دیگے پـُرّ چه بـَٹ و وڑوڑیں ورگاں بــِر ات .

      اول ءَ بی وَسین و بئ کسین ماهیگ گِر پگر کت که آئی ءِ همساهگ وتی
  شام ءِ وَرد ءَ آئی ءِ دِیگ و چـُلدان _ آچدان _ ءَ گِرادَگ انت . نِشت و
  آهانی وَدار ئی کـُت .

      آئی ءِ دل باز ءَ لوٹ اِت که بزانت که بارین اے کـُجام همساهِگ و
  کـُجام کس انت . شپ بیت . شپ سیاه و تَهار بیت . بلے هِچ کـَس نیاتک .
  گـُڑان آئیا پگر کت که بلکین آئی ءِ همساهگاں ، اے وَرَگ پر آئیا گِرَستگ
  انت . گـُڑان وَرنا نِشت و بـَـٹـاں وارت .

     دومی روچ ءَ هم ، وهدے که لوگ ءَ مان بیت ؛ دیست ئی که دِیگ چه
  گِرَستگیں بَـٹـاں و وَرَگاں پـُـرّ اِنت . « وَنگ سِیاو » سرجمیں روچ ءَ
  لـَنگـَـڑ و بے وَرد گِرانیں کاراں دَربَراں بیتگ ات . سَکّ ژَند و سَکّ
  شـُدیگ ات . گِـرَسْتـَـگ و تَیاریں وَرد ، آئیا سک پکار ات . آئی نِشت و
  سرجمیں دیگ ءِ ورد ئی گوں دِل ءِ مَئیل وارت انت . بلے پدا هَیران ات که
  اے چونیں رازے و لوٹت ئی که اے راز ءَ بزانت و دَر به بارت .

     بانداتیں روچ هم ، آئیا مُهـَـلاّ چه واب ءَ پاد آتک و چه لوگ ءَ
  دَرکـَپت . بلے اے بَریں رود ءِ آپ ءِ نیمگ ءَ نه شـُت بلکین په آرامی
  شـُت وتی کـُـڈ و لوگ ءِ پـُشـت ءَ چــِـیر بیت و سْرَپت تا که بزانت که
  کے اے کاراں پر آئیا کـَنگ انت .

     تاں دِیریں وَهدے ءَ آئیا وَدار کـُت . تاں چاشت ءِ وَهد ءَ . چه
  ٹـُنگ _ کـَڑک _ ے ءَ وتی لوگ ءَ چاران ات ؛ بلے هِچ کس و هچ چیز ئی نه
  دیست .

     رَند چه چاشت ءِ وَهد ءَ ، دیست ئی که پراه دَپیں کانچیں پـُلدان ءِ
  آپ ، پـُلـپُـٹـارَک جـَت . کـُچْـک ءِ دَپ پـَچ بیت و چه آئیا جـَنِـکو
  - کار _ ے دَر کـَپت که په زیب و رَنگ ءَ چه ماه و پـُـلاں هم سـَد سَر
  ات .

     جــنــکــو ، هما دمان ءَ کار ءَ گـُـلائـیـش بیت . بے تـِرک
  وتـَوار ، چو کـَواسیں بـَلـَدیں زانوگِریں مردماں ، چـُلدان ءَ آس روک
  کت و پادینگ ئی ایر کت دیگ ئی گوں بَٹ و وَرگاں پادینگ ءِ بُرزگ ءَ پــِر
  کـُت .

      « وَنگ سِیاو » گیش چه ایشی ءَ ودار نه کت . دِهدے دَروازگ ئی پچ
  کت و تتک لوگ ءَ و بے مَـٹـین جَنِکو ءِ دَست ئی گِپت . کاڑ لوٹ اِت که
  وتا یله بکنت و دیم په پراه دَپیں کانچی پـُلدان ءَ به تَچیت . بلے
  وَرناییں ماهیگ گِر آئیا وَیل نه کـُت .

      - مَه تـُرس ، مه تَچ بے دَروَریں بانـُک . دَزبندی انت منا بگوئش
  ات که شما کے ات ؟ _ وَرنا پـْـول کت .

       - منی نام  « پیا » انت ، کـُشْـک منی هـَنـْد و جاه انت . وَهدے
  که من دیست که تئی زندمان سـَکّ و نـه وَش انت ، من لوٹ ات که ترا مـَدَت
  به کناں و بـَڑایی به دَیاں . هنون من پیکه اپدا آپ ءَ به رَواں .

      - مـُدامی ءَ منی پـَچی ءَ به مان ! منی دَزبندی انت بے دَروَریں
  کاڑ ! _ « وَنگ سِیاو » ءَ چه آئیا دَزبندی کت .

      - منی دِل هم لوٹیت ، بلے مَنت ءَ نه کناں  . _ کـُچک ءِ « پیا »
  گوں دلگرانی ءَ پسو دات .

      - جوان انت منی پَـجـّـی ءَ اگں نه تاں دیر ، بلکین یک کـَمَـڑکے _
  کـَمے ، دمانے _ به نند . یک دَمانے منی پجی ءَ دَپے _ زَنبے _ بـَـٹ به
  وَر . _ وَرنا اے گپ ءَ گوئشت و هِیرانے _ گـَلاسے _ چه بَـٹ و وَرَگ ءَ
  پـُـرّ ، آئیا پیش کت .

      بلے هَنچو که « پیا » کـَـنـَـگ _ بــِـرِنج _ ءِ اولی دانگ ءَ
  دَست پــِـرکـُت ، آئی ءِ تهاریں و تَهروزیں دیم روشن بیت .

      - تو منا رَکـّیـنـت منی « وَنگ سِیاو » _ « پیا » گوئشت . _ اگں
  من مردمانی وَرد ءَ به وَراں ، پیکه مدامی مردمانی نیام ءَ به ماناں .

      - اگں چوش انت ، من چه شما دَزبندی کناں که منی پـَجّـی ءَ به مان ئے !

      - اگں تو به لوٹ ئے ، منی دل سـَکّ ءَ لوٹیت که تئی پـَجّی ءَ پَشت
  به کـَپاں  . _ بے دَروَریں جنکو پسو دات .

      چو کـُشـْـک ءِ بَرکتی « پیا » ، نیزگار و بے وسین « وَنگ سِیاو »
  ءِ  لوگ ءَ ، آئی ءِ پجّی ءَ پَشت کـَپت و مَنت و آئی ءِ سانگ و جـَن بیت
  . « وَنگ سِیاو » شُت ماهیگ گِری ءَ ، و بے مَٹین « پیا » رُپت و روپ ءَ
  کت ، کـَن وَر ئی کت ، گـُدان ئی دُهت ، لوگ ئی چـِت و نزآرت . هر
  دوئیناں سک وَش ، گـَل و وَشدل اتنت .

      بلے هر رُژنئ ءِ کـَش ءَ ، تهاری و ساهِگے هم هست . باز انت چُشین
  وَشّی که کـدین کـُچـّـَل و زَهر ءَ بَنت . یگبرے چه « وَنگ سِیاو » ءِ
  لـَنگـَڑی کـُـڈ ءِ کـَش ءَ ، مـَزن ، سِیر و امیریں مَردے گوئزان ات .
  هما وَهد ءَ « وَنگ سِیاو » ءِ لوگی هم ، لوگ ءِ دَروازگ ءَ نشتگ ات و
  گـُـداں دوچگ ات  .

      تا که سِـیریں مرد « مَندَرین » ءِ چم آئیا دیست ، ساه ئی بَـنـد
  بوت . چـُــشــیــں ماهیں جَنِکے ءَ ، هچ کـَدین آئیا نه دِیستگ ات .
  گــڑان رِپکباز و ٹــَـگـّیں « مَندرین » پگر کت که « وَنگ سِیاو » ءِ
  بــِـیــه ءَ من گار ءَ کناں .

      اِیدگه روچیں « وَنگ سِیاو » ئی وتی گواتگر ءَ لوٹائینت و هِـژم ءَ
  گوں گوئشت :

      - « وَنگ سِیاو » ترا بهمانگی ماهیں لوگی اے هست . اگں منی بد ئے
  من تیار اوں که پر تو نوکیں و جوانیں بانے _ لوگے _ به بَنداں ، بلے اگں
  مه دئے ، گُڑان تو پیکه پرمنا نوکیں و وَش زیبیں گواتگرے به بندئے و اگں
  تاں سئے روچ ءَ ماڑی ءَ تیار مه کن ئے ، من گوئشان که تئی گردن ءَ به
  گـُڈ انت !

      بے وَسیں « وَنگ سِیاو » ءَ چه « مندرین » ءِ زَهریں گپانی پگر و
  هیال ، هـَـنچیں ڈکّ و دردے گِپت که کمے هست ات که دل تِرَک به بیت . چم
  ئی سِیاه و تهار بیت انت . اِلاّ که بــِـلاّ وتی راهی وَدی کت و پادانی
  سرا وتا داشت . وَهدے که آئی‌ ءِ لوگی آئی ءِ نَگِیگیں جاور دیست که
  پادانی سرا تـُـت انت ، تـَــتـک چه دَروازگ ءِ دَپ ءَ آئی ءِ باسک _
  بَـگـَـل _ ئی گِپت و لوگ ءَ بُرت نادینت و سر سوج کت که چے بیتگ ؟

     - واه ، منا سوج مکن منی دلدوستیں بیلی _ « وَنگ سِیاو » کـِٹ اِت _
  من پیکه په مندرین ءَ ، سئے روچ ءِ اَندر ءَ شاهی گواتگریں ماڑی اے به
  بَنداں ، اگں اے کار ءَ کــُت مه کناں ، گوئشیت که منی گـَردِن ءَ به
  گـُڈ انت .

     - گـَم مه کن _ آئی ءِ مهرنگیں لوگی گوئشت. _ ماڑی ءِ کار ءَ بـِلّ
  پرمن . من سئے روچ ءِ اندر ءَ پر مندرین ءَ هنچیں گواتگر و ماڑی اے به
  ٹهیناں که آئی ءِ دل به لوٹیت .

      ماڑی ءِ بندگ ءِ گـَپ ءَ آهاں کـُٹینت و دگه گـَپ اش نه جـَت . یک
  روچے گوئست ، رَندا دومی روچ هم گوئست . سئیمی روچ ءِ پگاه ءَ « پیا »
  وتی جود _ شوّ _ ءَ چه واب ءَ پاد کـُت که چِست بئے ، کمک کن که گِچینی
  هـَندے په مندرین ءِ گواتگر ءَ گچین به کـَن اوں .

      وَهدے که هَند و جاه اش گچین کت ، « پیا » وتی مودانی دِراج تریں
  سِنجاک ءَ کـَش اِت و گوں آئیا گواتگریں ماڑی ءِ بُندات ءِ نَـکش ءَ ڈگار
  ءِ  ریکاں کـَش اِت .

     رَند چه _ به چار ئی ! _ ءِ گوئشگ ءَ ، آهانی دیما بے مَٹیں تیاریں
  شاهی ماڑی اے جَــکِــتـَگ ات.

      « وَنگ سِیاو » هم وَشدل چه گـَل ءَ ، تتک مندرین ءِ نیمگ ءَ تاں
  آئیا هال به دَنت که ماڑی تیار انت .

      مندرین ءَ وتی گوشانی اِشکتگیں گـَپ باور نه بیت . وتی گـُلامانی
  گوئشت که آئیا بَستگیں نوکیں ماڑی ءِ نیمگ ءَ به بَر انت . وَهـــدے که
  آئی اش مــاڑی پــیــش داشت  ، مندرین ءِ دَپ چه هـَیرانی ءَ کـُبل بیت و
  دانکے هبر ئی گوئشت نه کت .

      ایدگه روچیں اپدا مندرین گوئشت که « وَنگ سِیاو » ءَ به لوٹائیننت
  و گوئشت ئی :

      - تو بے مَٹیں شاهی گواتگرے ٹهینت ، بزان تئی دَست ءَ هر کارے بیت
  ؛ نین بلے تو توان ئے که اے بے مَٹیں گواتگر ءِ چَپ و چاگرد ءَ ، بے مٹیں
  دیوالے چه رَنگ په رَنگیں ڈوک و سِنگاں به ٹهین ئے ؟ اے کار ءَ سئئ روچ
  ءِ اندر ءَ بکن ، اگں نه من گوئشاں که تئی گـَردن ءَ به گـُـڈ انت !

      بے وَسیں « وَنگ سِیاو » ءِ چم اپدا چم چه اے کچّلیں گپاں تهار بیت
  انت . پاد ءِ تُـهک شُت انت ، هنچو که اِلاّ که بــِلاّ وتی راهی تا لوگ
  ءَ وَدی کت و وتی لوگ ءَ رَسینت .

      وهدے که آئی ءِ لوگ بانُک ، آئی ءِ نگیگیں جاور ءَ دیست ، تتک
  دَستاں گِپت ، بُرت نادینت و پول کت  که ترا چے بیتگ ؟

      - واه تو هچ هبر ءِ پول ءَ مه کن منی دلدوستیں لوگی _ « وَنگ سِیاو
  » کِــٹ اِت ._ من پیکه تاں سئے روچ ءَ گواتگر ءِ چپ و چاگرد ءَ بُرزیں
  دیوالے چه وڑوڑین و رنگ په رَنگیں ڈوکاں به بنداں ، اگں من اے کار ءَ
  کـُت مه کناں ، مندرین ءَ‌ گوئشیت که منی گردن ءَ به گـُڈ انت .

      - هچ گـَم مه کن  ، هچ وتا تَنگ مه کن _ « پیا » وتی مَرد ءَ
  لـَباس کنان ءَ گوئشت ._ دیوال ءِ بندگ منی کار انت . سئے روچ ءَ چه رَند
  په مندرین ءَ دیوالے بیت ، آئی ءِ دل ءِ واهگ ءِ برابر ءَ .

      سئیمی روچ ءِ پـَگاه ءَ « پیا » وتی جود ءَ زُرت و شـُت انت گواتگر
  ءِ نیمگ ءَ .

      وهدے که آهاں اودان سر بیت انت ، « پیا » چه وتی موداں دراج تریں
  سِنجاک ءَ کـَش اِت و کـَلات ءِ چپ و چاگرد ءَ ، گِردیں کِشکے کـَش اِت
  و - « ایش انت » - ءِ گون ءَ گواتگر ءِ چپ و چاگرد ءَ بـُرزیں و شـَـتکیں
  دیوالے مِک بیت .پر زیبیں دیوالے چه رنگ په رنگیں ڈوکاں !

      « وَنگ سِیاو » چه گـَل ءَ هما دَمان ءَ تتک مندرین ءِ نیمگ ءَ ،
  تاں که ائیا هال به دنت که دیوال تیار انت . مندرین ءَ وتی گوشان ءِ
  اشکتگیں هبر باور نه بوت . بلے وهدے که گـلاماں آئیا آرت ماڑی ءِ کـَش ءَ
  ، آئی گوں وتی چماں دیوال ءَ دیست ، باور ئی بیت ، آئی ءِ پر هژمیں توار
  مَٹ بیت و گوئشت ئی که به بَر انت ئی وتی گواتگر ءَ .

      بلے ایدگه روچیں مندرین سئیمی بر ءَ پـَرمات که « وَنگ سِیاو » ءَ
  بیار انت . ائرا بیهار دَیان ءَ گوئشت ئی :

      - کوٹ و کلات و ڈوک بندیں دیوال  وا تَیار بیت انت ، اگں تو چشیں
  وَش نماییں  کلات و دیوالے بَست ءَ کن ئے ، تئّی دَست ءَ وَش زِیدیں
  شاهــگانیں باگ و پارک ءِ جوڑ کنگ ، ادنایین گپے بیت ءَ کـَنت . پارک و
  باگے که چه وڑوڑیں درچک ، پـُلّ ، پــِرونک و مرگاں پـُر به بیت ، کواتگر
  ءِ چَپ و چاگرد _ دَؤر و گوئر _ ءَ ٹهین و اَڑ به کـَن ؛ که پـر آپیں
  رودے هم چه کـَلات ءِ دیوال ءِ چیر ءَ به رُمبیت که وڑوڑیں ماهیگاں ، آپ
  ءَ اوژناگ به کن انت . اگں تو تاں سئے روچ ءَ اے سرجمیں کاران ءَ جوانی
  ءَ کت مه کن ئے ، من هُگم ءَ کناں و لـَـلاّیاں که تئی گـردن ءَ به گـُـڈ
  انت !

      بے وسیں  « وَنگ سِیاو » اپدا گوں وتی بے وسی ، گوں ارسیگیں چماں و
  بَژنیگیں دلے ءَ لوگ ءَ رواں بیت . وَهدے که لوگ ءَ رَست ، لوگ ءِ
  دَروازگ ءَ ، جن آئی ءِ وَداریگ و رَهچار ات . « وَنگ سِیاو » دل ءَ داشت
  نه کت . گوں گِریتگیں دلے کوکار ئی کت ؛ مندرین دگه نه بیتگیں هگمے کتگ و
  سرجمیں هالی وتی زال ءَ گوئشت انت .

      - هچ دل ءَ تنگ مه کن _ جنیں آرامی ءَ وتی مرد ءَ آرام کت. _ اے
  منی کار انت ، سئیمی روچ ءَ اے کار پهک سرجم بَنت .

      سئیمی روچ ءِ گـُوَربام ءَ ، وَهدے که پگاه بُنگیج بیان ات  ، «
  پیا » ، « وَنگ سِیاو » ءَ چه لوٹ اِت که آئیا مَدَت بکنت و چه رَنگی
  کاگداں ، وڑوڑیں مـُرگ ، درچک و دار ، پـُـل ، پــرونک و ماهیگاں به
  بـُرّ اِیت .

       « پیا » ی ءِ جِند چه وتی موداں مَستریں سِنجاک ءَ کـَش اِت و
  کـَلات ءِ چپ و چاگرد ءِ ڈوکی دیوال ءِ کـَش ءَ ، کِشکے کـَشـّاں بیت و
  دومی گِردیں کِشک ءِ کـُـٹـّـَـگ ءِ گون ءَ ، جـُهلیں رود ءِ رُمبوکیں
  سـَک ساپیں آپانی شـُرشُـر اشکـُنـَـگ بیت . پدا « پیا » کاگدی درچکاں ،
  پـُلاں ، پرونکاں _ مـُلاوکاں _ ، مُرگاں ، و ماهیگان ءَ وتی دست ءَ زُرت
  انت و آهانی باره ءَ پگر کناں بیت . هما دَمان ءَ مُرگاں آزمان ءَ بال کت
  ، درچکاں پارک ءِ اندر ءَ وتی جاه ءَ سبز بیت انت ،پلاں ، کاه و کاوَکانی
  اندر ءَ رداں و پل کناں و زباد درنزاں بیت انت ، پرونکاں ، په ٹهل ءَ هر
  نیمگ ءَ مـَلاّں و بال کناں بیت انت ، ماهیگاں ، رود ءِ ساپیں آپاں
  سِتـّـاں و اوژناگ کناں بیت انت .

       گـَلیں « وَنگ سِیاو » اپدا وتی وشّی و گـَلاں چه بال کناں ، شت و
  مندرین ءَ هال دات که پهک چیز اش اَڈ کـُتَـگ !

       مندرین وهدے که پارک و رود ءَ دیست گوئشت ئی :

       - « وَنگ سِیاو » تو وتی سرجمیں کار ءَ که من ترا  گوئشتگ انت ،
  کتگ انت ، اے کارانی بَدل ءَ ، من ترا داد تئی زندمان ءَ بکشاں ! اے بے
  مَٹیں کلات و گواتگر ، گوں وَشرنگیں سِنگی دیوالاں ، وَش زیدیں پارک و
  رمبوکیں شِیشَـگیں آپ گوں ماهیگاں ، بے ماهکانیں و شر رنگیں کاڑ و جنینے
  ءَ هِچ انت .
       من لوٹاں که تئی جـَن ءَ ، هر روچ ءَ بگند اوں ، په اے هاترا ،
  تئی لوگی هر روچ پگاه ءَ به ییت اے گواتگر ءَ و منی کاران ءَ بکنت .

       بے وَسیں « وَنگ سِیاو » وتی سرا لونج و جَهل کت . بلے ائی ءِ
  زانتکار و زانوگریں زال آئیا گوئشت :

       - ما مندرین ءِ اے واهگ ءَ هم پیلو _ پوره _ ءَ کنوں .

       ایدگه روچ پگاه ءَ ، « پیا » آتک مندرین ءِ گواتگر ءَ و شـُت
  مندرین ءِ پیشانیگ _ انیشگ _ ءَ دَست پــِرکـُت . هما دمان ءَ مندرین
  کسان و کسان بیاں بیت ، تا که آهر ءَ هُشک و بے ساهیں ڈوکیں بـُـٹــُکے
  بیت ، هنچین که هر جاه دروازگ و دیوالاں لَچـِتـَگ انت . هر جاه گواتو
  بها کنوکیں ڈکاناں شـَوَشْـکـَگ _ بها کنگ _ بنت . مندرین ءِ جِند ءِ
  کِرد ءِ آسر همیش ات .

      بلے اگں لنگڑیں ماهیگ گر و آئی ءِ مهرنگیں جن « پیا » ی ءِ پول ءَ
  کن ات ؛ آهاں چه وتی لـَنگـَـڑی کــُڈ ءَ در کـَپت و هما بے مٹیں شاهی
  گواتگر و ماڑی ءَ ، شت وَشدل ، ایمن و آبات نِشت انت  . تا وتی گـُڈی روچ
  ءَ .

       * زانگی :
     اے آزمانک اولی گـَشت ءَ ماں جرمنی زبان ءَ ، 1893 ءِ سال ءَ ماں
  پراگ ءَ چاپ بیتگ . چکسلواکیا 1966 ءِ سال ءَ دوارگ گوں جوانیں نَکش و
  نگاراں چاپ بیتگ .

      ** - برکتی :
      برکتی ، برکت دَیوک ، هَیر دَیوک ، واهگانی پیلو کنوک ، گیشتر مری
  _ بـُکـٹی گالوار ءَ کامرز ءَ بیت . جادوگر بد نیتیں مردم انت بلے
  بـَرکـَتی نیک نیتیں مردم انت . « معجزه گر » .

 ورنا و شرین جنک : کاڑ

http://www.bankreceptov.ru/skazki/skazki-0036.shtml

« ڈیـــــــڈلــــــی »

  چـُـکانی دیوان    گریم ءِ براتاں
  ----------------
   -------------------  تـَرینـــــــوک :
       کریم بلوچ _ تـَهـل

                                    «  ڈیـــــــڈلــــــی  »


      هـَسـت ات سک بے وَس و نیزگاریں هـَش دُرُشے _ هـَـشـّـی اے _ .
  آئی ءِ تهناییں گـَنج و مـَڈی آئی ءِ وَشرَنگیں کاڑ و جَنِک ات .

      یگبرے بادشاه آئیا لوٹائینت و گوئشت ئی :

      - هَش درش ، تو وتی بادشاهی باج ءَ نداتگ انت ، چون بارین ترا سار هست ؟

     هـَـشـّـی ءَ زَرّ هِچ نیست ات ، یک گـَبَرّے هم نیست ات . بلے آئیا
  بادشاه ءَ ٹـَگائینت و ریپینت ؛ تا که وتی ساه ءَ در به بارت . په همے
  هاترا گوئشت ئی :

      - منی جَنِکو چه کاهاں ، سُهر و سَونای ءِ بَندیک _ دَسـَـگ ،
  دَسْک _ اڈ ءَ کـَنت و ریسیت .

      - بیار ئی منی کِــرّ ءَ ! _ بادشاه پَرمات .

      بادشاه ، هـَـشـّـی ءِ جَنِکو ءَ پر کاهیں کهدانے ءَ بـُرت که
  اودان چَهرَگے ایر اَت و گوئشت ئی :

      - تاں روٹـِکّ ءَ چه ایشاں سُهر ءِ بَندیک ءَ ٹهین ئے و ریس ئے ،
  اگں نه من ترا سَکّیں شِزا اے دَیاں _ بادشاه جنکو ءَ بیهار دات و پدا
  دروازگ ئی بَست و کـُبل کت و شُت .

      بیوسیں کاڑ ءَ نزانت و نه دیست که چون چه کاهاں سُهر ءِ بندیک جوڑ
  به کنت . آئیا وتا ڈگار ءَ دَؤر دات و سَکّ ئی گِریت .

      اناگت ءَ کوٹی ءِ دروازگ پَچ بیت و دروازگ ءِ دَپا کسانُکیں
  پَٹــَککیں هَیرانی مَردلکے گِندَگ بیت . مردلک گوئشت :

      - دِیگر _ بیگاه _ وَش هـَـشـّـی مَهرنگ ! پرچا شما گِریوَگ ات ؟ _
  آئیا سوج کت .

      - من پیکه چه اے زَرد کاهاں ، سَونا و سُهر ءِ بَندیک به ریساں و
  به ٹـَهیناں . من نزان اوں که چون و چے پئیم اے کار ءَ بکن اوں . _
  جَنِکو پـریات کـُت .

     - منا تو چے دادے دئے ، اگں من اے کار ءَ پر تو وتئی بَدل ءَ بکناں
  ؟ _ کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک چو سوج _ جُست _ کت .

     هَشّی ءِ جَنِک ، وتی گـُٹ ءِ گردن بند ءَ پَچ کت و آئرا دات .

     کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک چَهر ءِ پشت ءَ نِشت ، تاں
  پـَـگاه _ سهب _ ءَ آئیا سرجمیں زردکاهان ءَ سهر ءِ بندیک رست و جوڑ کت .

      وهدے که بادشاه ، کوٹی ءَ مان بیت و کوٹی ءَ چه سُهر _ طلا _ ءَ پر  دیست ، چم ئی چه هـیـرانــی ءَ بــِـرَشـْـکِــت انت . آئیا هَش دَرُش ءِ
  جـَنِـک ءَ گــوں چـَـهــرَگ ءَ زُرت و مَستریں کهدانے ءَ که چه کاه ءَ
  پـُرّ ات بـُرت و اپدا پَرمات ئی که چه زَردیں کاهاں ، سُهر به ٹهینیت .

      جنکو اپدا وتی بیوسی ءِ سرا نِشت و گِریباں بیت تا شپ بیت . شپ
  اپدا هما کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک آتک .جنکو اے بَرین آئی ءِ
  کارانی داد ءِ مُز ، وتی سُهر ءِ مُندریک _ چـَـلـّـَه _ دات .

      اپدا وهدے که بادشاه کهدان ءَ پُرّ چه سُهر دیست ، هیران بیت ، بلے
  تماه ئی هم وَدّ اِت و گِیش بیت . اے بَرین بادشاه ، هَشّی ءِ‌ جنکو ءَ
  بُرت و سَک مَزنیں کهدانے ءَ بند کت مه تا بان ءَ چه کاه پُـرّ ات وگوئشت
  ئی :

      - اگں تاں روٹکّ ءَ چه آهاں سهر ٹهین ئے ، من تئی گون ءَ سیر ءَ
  کناں و تو منی لوگبانک ءَ بئے  .

     سـئـیـمـی شـپ ءَ هـم  کـسـانُـکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک آتک و
  جنکو ئی گریواں دیست ، بلے هَشّی ءِ جَنِک ءَ ، آئی ءِ کار ءِ بدل ءِ داد
  ، هچّی نیست ات که بدنت .

      - نون که چوش انت ، _ کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک گوئشت .
  _ وهدے که تو سیر و مرد ءَ کن ئے ، وتی اولی چک ءَ منا بدئے .

      هشّی ءِ جَنِک ءَ هچ راه و درے نیست ات ، هـُجّ و مَجبور ات که به
  مَنّ اِیت .

      ایدگه روچ ءَ ، بادشاه گوں هیرانی دیست که مزنیں کهدان هم کاه ءِ
  بدل ءَ چه سُهر پـُـرّ انت . بادشاه هم هنچو که لبز ئی کتگ ات ، گوں
  هشّی ءِ جَنِک ءَ سیر کت و  هشّی ءِ جَنِک  ، شهبانُک بیت و سالے ءَ چه
  رَند په ورناییں بادشاه ءَ ، ماهیں جنکوے آرت .

     شهبانک چه کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک و وتی لبز پهک
  شموشکار بیت . بلے یک آرام و وَش مولمیں روچے ، آتک شهبانک ءِ کِرّا و
  آئر ئی گوئشت :

     - نین آتکگ هما روچ که وتی داتگیں لـَبز ءَ پوره کن ئے .

     بلے شهبانک هچ دابے ءَ وتی جنکو و وتی دل ءِ بَند ءِ دَیـَـگ ءَ
  تَیار نه ات، په همیش ءَ کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک ئی گوئشت :

     - ترا هرچی پکار انت ، من ترا دَیاں ؛ چینچو مال ، زَرّ و چیز ءَ
  لوٹ ئے به لوٹ ، بلے منی جَنِکو ءَ نه !

     بلے کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک پــه دگه چــیــز ءِ
  زیـــرگ ءَ هچ تَیار نه بیت و گوئشت ئی :

     - پر منا هَبـَر و لـَبز ءِ بها ، چه سرجمیں جهان ءِ مال و زَرّ ءَ گِیش انت .

      وهدے که شهبانک اے گپ ءَ اشکت ، ترونگلیں ارس ئی شِیوَگ و رِچاں
  بیت انت . گڑان کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک پگر کت و گوئشت ئی :

      - جوان انت من ترا سئے روچ موه ءَ دَیاں ، اگں تو اے سئیں روچاں
  زانت که منی نام کے انت ، گڑان تو وتی جنکو ءَ وتی کِرّا داشت ءَ کن ئے .

      سرجمیں شپ ءَ‌ شهبانُک نِشت و نامی ئیں نامانی دراج و مزنیں لـَـڑے
  ءَ نِبشت رِد و بَنـد دات .

      پگاه _ سُهب _ ءَ وهدے که مردلک آتک ، شهبانک وتی لـَـڑ ءِ نامان
  ءَ یک په یک چه آدم ءَ بگر تاں هنون گوئشاں بیت و وَنت انت ، بلے هر نامے
  ءِ اِشکـُنـَـگ ءَ چه رَند ، پَسّه _ پَسّو _ ئی دات :

      - نه ، منی نام اے نه انت .

     هما روچ ءَ ، شـهـبـانُـک وتی رَبالوان _ قاصدان _ ءَ شهر ءِ
  کـُــنــڈ-کــنــڈ ءَ راه دات و گوئشت انت  :

     - سرجمیں نامان ءَ پر من نبشگ و سرجم کن اِت و بیار اِت .

     ربالواں په شهبانک ءَ بازیں هیرانی نام هم نبشت و آرت انت چُش که :
  کـَپتاگی ،گوک والا ، گورانڈ دوست ، گوشت گِراد و ... بلے مردلک هر کجام
  ءَ که اِشکت یک و ٹـِک ءَ جواب ءَ دات :

      - نه ، نه ، نه . منی نام اے نه انت .

      ایدگه روچ ءَ شهبانک باز بَژنیگ ات . اپدا وتی ربالوئی په ملک ءِ
  کـُنڈ و دَراں راه دات انت تا که هما نامان ءَ که پیش ءَ آهاں شَموشتگ یا
  نه اشکتگ بیتگ انت به نبیس انت و بیار انت .

      شپ ءَ آهری ربالو آتک و هَیرانی هبر ئی گوئشت :

      - من جنگل ءَ شُتاں ، چاراں که جنگل ءَ آسے روک انت و
  کـَسـانُـکـیـں پَـٹــَکـُـکـیـں هَیرانی مَردلکے همے آس ءِ چَپ و چاگِرد
  ءَ چشیں شَئیرے جنان انت :

                            « ڈیڈلی منی نام انت
                               من شئیراں جناں
                                 لیباں کنان اوں ،
                                 شـهـبـانـک تــو
                                  لـَیب ءَ باهین ئے
                                  پر چا که تو منی نام ءَ نزان ئے ! »

      همے شَپ ءَ وهدے که کسانُکیں پَٹــَککیں هَیرانی مَردلک آتک شهبانک گوئشت :

      - بلکین تئی نام  « لیوتسرنا » انت ؟

      مردلک هم هما دمان ءَ پسو دات :

      - نه ، نه ، نه .

      - بلکین تئی نام « زیبلن » انت .

      - نه ، نه ، نه . منی نام اے نه انت .

      آهر ءَ شهبانک گوئشت :

      - اگں چوش انت گڑان تئی نام ڈیڈلی بیت ءَ کنت .

     هنچو که مردلک اے نام ءَ اشکت ، چه هِژم ءِ آس و زراب ءَ هنچو
  تِـرَکّ اِت که ڈگار ءِ دَپ آئی ءِ پاد ءِ چیرا پَچ بیت و مردلک همودان
  همے تِرَکّ ءَ کـَپت و بیگواه بیت .

     چه هما روچ ءَ اینگر ، شهبانک گوں وتی بادشاهیں جود ،شهکاڑیں جَنِکو
  و هَشّی ییں پت ، ایمن و آرام نِشتگ و آبات انت و په مردمانی آباتی و
  دیمرئی ءَ وتی جهداں کنان انت .

معاهدهء تاریخی مـیـر چـاکر اعظم رند و مـیـر گـوَهرام لاشاری

معاهدهء تاریخی مـیـر چـاکر اعظم رند و مـیـر گـوَهرام لاشاری

( 25 رجب المرجب 957 هجری برابر با سال 1550 میلادی )

********************************************

دگرگونی مناسبات تاریخی جوامع همواره همراه با کشمکش ها و چه بسا کشمکش های خونین بوده است و در بلوچستان یکی از این دگرگونی ها همانا ارثی نمودن حاکمیت بر قبایل در سالهای 1500 میلادی  بود که بامرگ میر شیهک رند ( پدر میر چاکر رند ) پدیدار شد .

   بر اساس شواهد تاریخی موجود ، پادشاه بلوچها با توافق طوایف مختلف بر سر فردی مجرب و لایق توسط دیوان ( جلسه ) سران قبایل و ریش سفیدان انتخاب میشد که برای مثال از حاکمیت میر جلال خان میتوان نام برد که قریب هفتصد سال پیش پادشاه چهل و چهار طایفه و قبیله بوده است . در این مناسبات بعد از مرگ پادشاه یا حاکم بزرگ از سوی مجلس سران ، شخص دیگری و از قبیله ای دیگر به جانشینی وی انتخاب میشد ، یعنی سلطنت نه موروثی ؛ بلکه انتخابی بوده است . اما با مرگ میر شیهک عده ای میر چاکر رند _ فرزند وی _ را به جانشینی وی انتخاب انتخاب نموده و بر سر وی دستار ( پاگ )سرداری یا پادشاهی مینهند . این امر باعث رنجش قبایل لاشاری ، نوهانی ، جتویی و ... میگردد که قبایل مذکور از رندها و طرفداران میر چاکر جدا شده و از سیبی ( سیوی) و ڈاڈر به طرف دره مولا ( مولای ءِ شهجو ) و گنداوه میروند و بر سر میر گوهرام خان لاشاری دستار پادشاهی یا سرداری میبندند . شاعری در اینباره سروده است :

« پاگی بستگ ات گــُـوَهرام ءَ

نودبندگ سَهی پرمان ءَ

سردار بوتگ ات لاشار ءِ

تاں هـَـدّ ءَ نلی و بمپور ءِ »

نودبندگ بخشنده و مهربان

دستار سرداری و فرمانروایی را 

بر سر گوهرام بست و حدود فرمانروایی وی از نلی ( ناڑی)

تا بمپور بود ...

این اختلاف و رنجش مترسد بهانه و جرقه ای بود . میر چاکر و میر گوهرام هر کدام شصت تا هفتاد هزار مرد جنگی را برای رزم آماده مینمایند . مردانی که هر کدام هماورد هفتاد رستم پهلوان بوده اند ؛ که دشمنان از هیبت و بزرگی و ضرب شست آنها بر خود لرزیده اند . جنگاورانی که در میادین نبرد

« پاگ اِش په کهیبے بستاں

بور اِش بے لگاماں تاتکاں »

دستارشان را با ابهت میبستند

و اسبها را بدون افسار میتازاندند

و شمشیرشان از کشته پشته میساخت  . ( در سطور آینده به نمونه هایی خواهم پرداخت .)

    شیر مردانی که همچون برق از جای جهیده و همچون سیلاب ناگهانی حریفان را به وادی فنا سپرده اند . شیر زنانی که هماورد نبرد مردان بوده و در میدان جنگ پرچمدار جنگجویان بوده و همچون بی بی بانلی در عرصه رزم  جگر شیرهای ژیان را از دهانشان بیرون کشیده اند .

جرقه جنگ رند ها و لاشارها 

************************

*

بعد از مسابقه اسب دوانی که فرزندان میر چاکر و میر گوهرام ( ریحان و رامین )  نیز جزو شرکت کنندگان این مسابقه بوده اند ، رامین در این مسابقه برنده میشود ، اما چون این مسابقه در حیطه قلمرو رندها برگذار شده بود و روابط مابین دو قبیله تیره و تار بود ، رندها و فرزند میر چاکر نتیجه مسابقه را که به سود رامین ـ فرزند میر گوهرام ـ بوده است نمیپذیرد و این امر رامین و همراهان وی را مشتعل ساخته و آنها جهت نشان دادن ضرب شست خود به رندها ، به گله بچه شتران « گوهر » که زنی ثروتمند و دامدار بود و پناهندهء میر چاکر شده بود حمله مینمایند و چندین بچه شتر را میکشد و بر آتش کدورتهای دو شاه بلوچ نفت پاشیده میشود . شصت و هفت طایفه و قبیله همراه میر چاکر و در یک سو و سی و نه قبیله و خاندان همراه با میر گوهرام در جانب دیگر صف آرایی مینمایند و با وجود تلاشهای میر گوهرام برای پایان دادن به کدورتها موفق نمیشود .

معاهدهء تاریخی مـیـر چـاکر اعظم رند و مـیـر گـوَهرام لاشاری
( 25 رجب المرجب 957 هجری برابر با سال 1550 میلادی )

********************************************

جنگهای میرچاکر و میر گوهرام در زمان جوانی و غرور دو شاه بلوچ رخ داده است سنین میر چاکر و میر گوهرام در این دوره بین سی تا سی و پنج سال بوده است که احساسات و غرور بر عقل و اندیشه غالب بودند .
بنابر شواهد و اسناد تاریخی و اشعار بجا مانده از این نبردها جنگهای میر چاکر و میر گوهرام در دهه 1520م. شروع شده و معاهدهء صلح آنها در بیست و پنجم رجب المرجب 957 هجری برابر با سال 1550 میلادی امضا شده است .

بین سپاهیان میر چاکر و میر گوهرام در سالهای 1520 تا 1550 میلادی ،25 نبرد نامی صورت گرفته است که سه نبرد بسیار خرد کننده و عظیم بوده اند . نبرد اول نبرد « دابانی » است که سپاهیان میر چاکر غلبه مینمایند . نبرد خرد کننده و بزرگ دوم نبرد « نلی » یا « ناڑی » است که ارتش میر چاکر مغلوب سپاه میر گوهرام میشود و نبرد نهایی نیز نبردی خرد کننده ای بوده است که سپاه میرچاکر به همراهی سپاه شاه حسین ارغون پادشاه قندهار بر سپاهیان میر گوهرام غالب میشود .

بین سپاهیان میرگوهرام در طی سی سال جنگ ، بیست و پنج نبرد رویا رو صورت گرفته که ده بار سپاه میرچاکر و پانزده بار سپاه میر گوهرام مغلوب میشوند .

در نبردهای میرچاکر و میر گوهرام بیش از یکصد هزار مرد جوان و نوجوان جنگی از دو طرف و هزاران زن شمشیر زن کشته شده اند .

در اینجا برای نمونه به چند بیت از اشعار بجا مانده از نبرد « نلی » اشاره میکنیم :

اشعار میر چاکر و میر گوهرام در باره نبرد « نلی » :
************************************

از نبرد « نلی » اشعار بسیار روشن و گویایی از دوطرف بجا مانده است . اشعاری که به احتمال زیاد سرایندگان آنها همانا خود میر گوهرام و میر چاکر بوده اند .اشعاری که مدح حماسه سازان از جانب حریفان آنهاست . برای مثال به شعر و نظم بیمانند میر گوهرام که برای میر چاکر بعد از فتح « نلی » سروده و فرستاده است اشاره مینماییم :

« چاکر گر آزمان ءَ پدگ بند ئے
ڈاڈر ءِ جمپاں په سر ءَ زیر ئے 
سربُر ءَ اِستین ءِ جن ئے تهت ءَ
پَئور و اِستاراں په اِسپر سِند ئے
هاریں « میران » ءَ په گِدار گِندئے
کـُشتگ من نامانی مَلِک میران
پروشتگ من رِندانی بَزیں دیوان
هاجی ، شیهک ، اومر و گوهرام
هر چار همنامیں سماهیلاں
هر دو سُهراباں اومراییناں
تئی هسن نوتکی گوں نهیں بچاں
تئی سری رنداں مرد کـُشیں « هالی »
کشتگ و ، دپ بوج انت مزارانی ... »

چاکر ( میر )گر بر آسمان پله بسازی
بتوانی کوهها و تپه های « ڈاڈر » را بر سرت قرار دهی
بتوانی تخت سلطنت خود را بر اریکهء رعد و بر فراز ابرها استوار نمایی
و با سپر خویش ستاره های دب اکبر و دب اصغر را از جای برکنی
تو « میران » سیل آسا را برای لحظه ای هم نخواهی دید
من « میران » اسطوره ها و حماسه ساز را کشته ام
من مجلس پرپشت رندان را کم فروغ ساخته ام
« هاجی » ، « شیهک » ، « اومر » و « گوهرام » را
با هر چهار سپهسالار « سماهیل » نامت را
هر دو سُهراب دلاور و سرکش تو را
با فرمانده حسن نوتکی و نه فرزند دلاورش
و پر آوازه ترین لشکر شکنت « هالی » را 
من کشته ام و اجسادشان را
برای افطاری به شیرها سپرده ام

توجه نمایید که چگونه میر گوهرام از جنگجویان و سرداران جنگی میر چاکر که توسط سپاه وی کشته شده اند ؛ همچون فرزندان خود با هزار احترام و بزرگواری یاد مینماید و حقیقت هم این است که میر چاکر و میر گوهرام همچون دو برادر تنی بوده اند که در بارگاه میر شیهک پرورش یافته بودند و میر شیهک که رئیس یکصد و هشت ایل و قبیله بلوچ بوده است و مردی بسیار عدالت پرور و دور اندیش بوده است .

نظم میر گوهرام بسیار زیبا در نوع خود است که نه رجز خوانی است و نه نوحه سرایی ، بلکه ستایشگر حماسه سازانی است که در سپاه حریف وی قرار داشته اند .

میر چاکر در اشعارش هرچند به جزئیات همچون میر گوهرام نپرداخته است اما در اشعار مربوط به نلی در جواب شعر میر گوهرام ؛ بعد از گلایه هایی مختصر ، اعتراف مینماید :

« کاینت پیگام گوں ڈگاریاں
شئیر گونا شهر گولیں اگازیاں
تئی دپ ءِ بد بویں رسالتاں »
یا
« تو دَپ ءَ هپتاد شاهر ءِ مٹ ئے 
نئیکه په دروگ ءِ بندگ ءَ گٹ ئے
تئی دپ ءَ دروگے زیادهیں بستگ
تئی سر ءَ گرانیں اُگدهے زرتگ
من هپت براں چَنڈینتگ تئی بالاد
گوهرام وتی پیشیگیں براں گِیرآر
مئیگ و وتی جنگانی پداں شر چار
من کشتگ تئی نودبندگ مڑایانی...»

" پیامهایت توسط دهقانان میرسند
و اشعارت با رامشگران دوره گرد
همه گواه آرزوهای بد تو هستند "
یا
" تو در گفتار همتای هفتاد شاعر هستی
و نه احتیاجی به دروغ گویی داری
دهانت دروغی اضافی سرهم کرده است
و برای خودت مسئولیت سنگینی را پذیرفته ای
من هفت بار ، رعشه بر اندام تو انداخته ام
« گوهرام » از جنگهای گذشتهء بین ما خودت یادی بنما
به جنگهای رخ داده بین ما نگاهی بیفکن
من « نودبندگ » افتخار آفرین تو را کشته ام..."

و « نودبندگ » پدر میر گوهرام بوده است که در جنگی شدیدا" زخمی شده و از میدان جنگ بدر برده میشود و بر اثر همین زخم ها در میگذرد . و در جایی دیگر میرچاکر در باره جنگ « نلی » میگوید :

« چه هپتسد بنگویں ورنایاں
که پاگش په کهیبے بستاں
بور اِش بے لگاماں تاتکاں
آهاں په نشان یکے نے
تیگاں چرتگنت هَدنی آں
زهمانی رَهاں زوریناں ... »

« از هفتصد جوان رشید و دلاور
که دستار بزرگ خویش را با شکوه میبستند
و اسبهایشان را بدون افسار میتاختند
از آنها حتی یک نفر باز نگشته است
همه طعمهء شمشیرهای آخته و تشنه گردیده اند
تیغ های بُرّان و بیرحم ...»

حالا تصور چنین جنگهای وحشتاکی را بنمایید که ابزار جنگ فقط شمشیر ، خنجر ، تبر ، نیزه و ... بوده است ، چگونه فقط در یک جنگ از سپاه هفتصد نفرهء شمشیر زنان اسب سوار میر چاکر حتی یک نفر جان سالم بدر نبرده است و صدها سردار و سپهسالار نامدار جنگی دو طرف طعمهء شمشیرهای آخته و کین دو شاه بزرگ بلوچ گردیده اند ...

« چاکر کینگاں کوتاه کن ! » چاکر به کین خود پایان بده !
****************************************

در اولین روزهای صف آرایی میر چاکر علیه میر گوهرام دهها نفر از جوانان رشید و سرداران دلیر میر چاکر و از جمله میر « میران » خواهر زاده میر چاکر ، چاکر را از جنگ نهی و باز میدارند . افراد با سواد نیز به چاکر صریحا" میگویند : « چاکر ! کینگاں کوتاه کن » یعنی چاکر به کین خود پایان بده ! اما میر چاکر به اندرزهای هیچکس وقعی ننهاد و ... اما گذشت زمان مصداق ضرب المثل بلوچی شد که عکس آن را گفته است .

در بلوچی میگویند : « پیر بوت و میر نبوت » یعنی پیر شد ولی وجدانش بیدار نشد و صاحب کمال و دانایی نشد ! وجدان میر چاکر و میر گوهرام در سنین پیری و کهولت بیدار شد و آنها را به پذیرش اشتباهاتشان واداشت و بر همین بستر بود که هر دو به اندرزهای آگاهان و پیران بلوچ گوش سپرده و به نوشتن معاهده ای خردمندانه دست زدند . معاهده ای که به جنگهای سی ساله برادر کشی بلوچها پایان داد . معاهده ای تاریخی که ماحصل خونریزی های فراوان و برادر کشی ها و ویران شدن قرا و آبادیهای زیاد بود . معاهده ای که در آن از اشتباهات دو جانب و خونهای فراوان ریخته شده از دو جانب سخن رفته است .

معاهدهء میر چاکر و میر گوهرام سند افتخاری برای این دو بزرگمرد است که با خونها و رنجهای بسیار جانکاه و جانگداز تهیه شده است . چنین معاهدات و چنین روزهایی را میبایست هر چه با شکوه تر تجلیل نموده و جشن گرفت که به رنجهای بسیار پایان دادند و از خونریزی های بیشتر و جنگهای برادر کشی بیشتر جلوگیری نمودند و از نسل کشی بلوچ بدست بلوچ مانع شدند .تجلیل از چنین روزهایی سبب میشود که ما بیشتر تاریخ خود را کاویده و با آگاهی از گذشته ، مانع تکرار سرگذشت تراژدیک نیاکان خود باشیم .

چنین روزهایی حقیقتا" بزرگ هستند چرا که با خون هزاران سرمچار و جانباز بلوچ ، با خون صدها خردمند دلسوختهء ملت خود حاصل شده اند .

تجلیل و بزرگداشت چنین روزی ، تجلیل از خون میران ها ، نودبندگ ها و کلیهء شهدای گرانمایهء ملت و تاریخ درخشان ماست و نیاکان و اجداد ما به جهانیان نشان دادند که بلوچها میتوانند بیرحمانه با هم نبرد نمایند و میتوانند مردانه با هم به مصالحه دست یابند و پای معاهدات خود مردانه بایستند ...

اهم ضرورت دارد تا هر ساله در بیست و پنجم ماه رجب ، بزرگان همه اقوام بلوچ بخصوص بزرگان یکصد و هشت قبیله و طایفه ای که همراه میر چاکر و میر گوهرام بوده اند گرد هم جمع شده و بر میثاق صلح میر چاکر و میر گوهرام سوگند یاد نمایند تا خون هیچ بلوچی بدست بلوچی دیگر بیجهت ریخته نشود . میثاق میر چاکر و میر گوهرام با خونهای گزاف بدست آمده است . پاسداشت این میثاق ، گرامیداشت خون شهدای بلوچ ، یاد آوری اشک یتمان و مادران داغدار و خواهران دلسوخته جنگهای آن دوران است ! یادی از آوارگان و بیوه های زنده در آتش بیخانمانی آنزمان است ...

و ضرورت دارد تا روشنفکران بلوچ ، در ایفای این عهد ، وظیفه خود را هر ساله ادا نموده و تاریخ این معاهدهء تاریخی را دستاوردی از تلاشهای ملی خود ارزیابی نمایند . خوب است در این راستا به بازیابی گور شهدای جنگهای خونین برادر کشی ملی خود اقدام نموده و از آثار گورستانهای فوق بعنوان آثاری ملی حفاظت نماییم و در همین راستا به بازسازی آرامگاههای میر چاکر و میر گوهرام اقدام نماییم ! یادآر ، زشمع های تاریخ یاد آر !

25 رجب سال 2015 برابر با چهارصد و شصت و پنجمین سالروز معاهدهء صلح میر چاکر و میر گوهرام است !

گرامی باد 25 رجب هر سال !

****

ed student leader Zakir Majeed Baloch. Her brother was abducted in 2009 and he is still missing. 
2. Mama Qadeer Baloch, Vice chairman of the Voice for Baloch Missing Persons and father of Jalil Reki Baloch was abducted and killed in custody by Pakistani security forces. 
3. Dr Hussain Bor a Baloch lawyer and author who testified at first ever hearing on Balochistan in United States. 
4. Dr Sami Baloch, a Baloch Human rights activists and a victim of Enforced-disappearences who survived Pakistani forced torture and inhuman treatment.

آآآآآآآآآآآآآآزااااااااااااتـــــــی

********************
{ ندر په بانک فرزانه بلوچ و آئی ءِ همراهاں }

وتی اُمیتانی بانزلاں مانشاں

رنگ بدئے زند ءَ مَئیل ءِ گوں چاڑاں

دل که کــَـشّـیـت و همت هم بُرز انت

دلجماں وَشی کیت مئی نیاداں

،

دلجماں مَرداں هم بـَـیـَـنـت زور ءَ

شاده ءِ پُـلـّـیـت نیکیں هم بچکند

دلجماں بـَـیــرک ما بـلـوچـانی

بُرز بیت دنیا ، ڈیه ءِ مِسکیں هَند

،

دلجماں مَـرداں هم بَـیَـنـت زور ءَ

سر په آزاتی ندر کن انت سَه گوں

دلجماں اَلــّــَـم جَـهجـَن انت زال هم

پهر په آزاتی هم بلوچ ءِ هون !

کریم بلوچ _ تــَـهــل

16.01.16

یو . هارکپ

آآآآآآآآآآآآآآزااااااااااااتـــــــی

آآآآآآآآآآآآآآزااااااااااااتـــــــی

********************

{ ندر په بانک فرزانه بلوچ و آئی ءِ همراهاں }

وتی اُمیتانی بانزلاں مانشاں

رنگ بدئے زند ءَ مَئیل ءِ گوں چاڑاں

دل که کــَـشّـیـت و همت هم بُرز انت

دلجماں وَشی کیت مئی نیاداں

،

دلجماں مَرداں هم بـَـیـَـنـت زور ءَ

شاده ءِ پُـلـّـیـت نیکیں هم بچکند

دلجماں بـَـیــرک ما بـلـوچـانی

بُرز بیت دنیا ، ڈیه ءِ مِسکیں هَند

،

دلجماں مَـرداں هم بَـیَـنـت زور ءَ

سر په آزاتی ندر کن انت سَه گوں 

دلجماں اَلــّــَـم جَـهجـَن انت زال هم

پهر په آزاتی هم بلوچ ءِ هون !

کریم بلوچ _ تــَـهــل

16.01.16

یو . هارکپ

خــــیـــــام کـــــــے انت ؟

خــــیـــــام کـــــــے انت ؟
کریم بلوچ _ تـَــهــــل

عمر خیام که خیام ءِ نام ءَ سَک نامدار انت ، جهانی نامے انت
، بزان هنچین نامے انت که جهان ءِ واننده و زانتکاراں ، آئی ءِ پگر و
هیالانی روشنی ءِ باره ءَ تاں مرچی هیران و هبکه انت .

عمر خیام ءِ جند ۴۲۷ ءِ روچی (خورشیدی ) سال ءِ اردیبهشت
ماه ءِ بیست و هشتمی روچ ءَ ماں نیشابور ءَ چه مات ءَ بیتگ و روچی ۵۱۰
ءِ سال ءِ آذر ماه ءِ دوازهمی روچ ءَ ماں نیشابور ءَ بیران بیتگ . آئی
ءِ سرجمیں نام « حکیم غیاث الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خیام
نیشابوری » انت .

خیام هنچین پیرے انت که پَشت کپتگیں و مَنتگیں هبر ئی کم ،
بلے باز پر بزانت و پر مانا انت و سرجمیں مهلوک آئی ءِ هبراں پوه و سرپد
بَینت . آئی ءِ هبر آئی ءِ پُهتَوی و سوهو ئی ءِ روشنیں پـَـدَر انت .

خیام حساب زانت ، اِستار پَجـّـار ، شائر و مَزنیں ڈاکٹرے
بیتگ که په مردمانی درد و رنجانی توسینگ و گار کنگ ءَ ، وتی وهد ءِ
مزنیں جهدکارے بیتگ . خیام سَدانی سال پیش ءِ مردم انت که تا هنوں هم آئی
ءِ باره ءَ پـَٹ و پول بَـیـَگ انت . هرچنت آئی ءِ باره ءَ سَدانی کتاب
نبیسگ بیتگ و آئی ءِ چاربند جهان ءِ بازیں زباناں رجانک و ترینگ بیتگ انت
، بلے پدا هم کمتر کسے جوانی ءَ زانت که خیام کے انت ؟

خیام هما برُزهـَـیال و پر مارشتیں مردم اَت که کــَــرَٹ ئیں
ملا و نمازیاں آئی ءِ روشن هیالی ءَ پــِــٹ و نالـَت ءَ کت و خیام
کدیں ملا و نمازیانی دوتَل و دوپوستیانی مَنـّـوک و منوگر نه ات و نه بیت
.

خیام وتی وهد ءِ بلوکیں ڈیوایے ات که آئی ءِ شـَهم و نور تاں
جهان هست انت ، ابدمان و پرشهم بیت و مردم گـَری چُشیں کس ءِ سرا پهر ءَ
کنت .


خــــــیـــــــــــام ءِ هــَـــیـــــــــال


خیام باز نازرک تَب و نازُرک هیالے بیتگ . خیام ءِ هیال ءَ ،
هاک ءِ ارزشت چه هر چیز ءَ برز انت . همے هاک که پادانی چیر انت ، په
خیام ءَ ادناییں هاکے نه انت ؛ بلکین اے مئی کوهنیں مردماں و گوستگیں
مردمانی آرت بیتگیں جان و سر و هـَـڈ انت ، آهانی چمانی هردک انت . مئی
رپتگیں مَهتوس و مَهرنگانی وَش زیبیں چمان انت . بادشاهانی سر انت و ...
همے هاک انت که مئی بنیات انت ، مئی مهر و مئی هستی انت ۔ ۔ ۔.

و اے راستیں گپے که مردمانی جنگ و چوپانی وجه ءَ ، لـَکــّانی
لـَکّ مردم کشجاه بیتگ انت ؛ یا دگه لکانی در لکّ مردم مردم ودی و بیران
بیتگ انت . آهانی جونانی هاک ، همے هاک ءَ هوار بیتگ و بیت که هر دنزے
ءِ هاک ، یا هر پُـلـّـے و جـَـرّے ءِ سبزی و براه هما مردمانی ، هما
شهکاڑانی ، هما بامردانی ، هما پت - مات - گهار - برات ، پیرُک و
بَـلـّـُکانی پَشکپتگیں جان ءِ نشانے به بیت که دوست دارگ لوٹ انت .

یا جاهے خیام کونزگ ءِ دستگ ءَ چار ایت و گوئش ایت : اے مهروار
( عاشق ) ے ءِ دست انت که وتی مهتوس ءِ گردن ءَ چَنگ انت .

خیام هستی و « ماده » ءِ مَنـّوک انت که مدام ڈؤل و شِگلی بدل
بیت . بزان همے هَستیں مردم روچے مر انت و هاک بَیَنت . بیت که همے هستیں
مردمانی روچے چه گِل و هاکاں کونزگ ، کـَـپـَـل ، هِشت ، بان ( لوگ ) یا
دگه هزار چیز ٹهین انت . ادان انت که خیام مردمانی باندات ءَ یک چیزے
گند ایت که په دَرور هم کونزگ ءِ جوڑ کنوک و ٹهینوک ، هم کونزگ ءِ بها
کنوک و شَوَشکوک ، هم کونزگ ءِ گروک ، پَهک روچے بیت که وت کونزگ به بنت
بزان چه آهانی گِل و هاکاں کونزگ جوڑ کنگ به بیت .


« در کـارگــــــه کـوزه‌گــــری رفــتـم دوش
دیــدم دوهـــزار کـــــوزه گــــویا و خـموش
ناگاه یــکــی کـــوزه بــــر آورد خـــــــروش
کــــو کوزه‌گر و کــــوزه‌خر و کــــــوزه‌فروش »

بزان :

کونزگی ءِ کارجه ءَ رپت اوں من شپ

دیست من دوهزار کونزگ انت بے موچ پر گـَپ

اناگت ءَ کونزگے گوانک جَت ، بیت گـَـپ

کو کونزگی انت ، گِروک کے انت ، سوداگر و نَپ



جی هـَو ! روچے کونزگی ( کونزه جوڑ کنوک ) ، کونزه سودا کنوک
و کونزگ ءِ گِـراک ( گِروک ) سئے 3 جتاییں و داب دابیں مردم اتنت ، بلے
اگں روچے چه آهانی هاکاں کونزگ ٹهین انت ، آهاں یکیں رنگ ءَ بَینت و تهنا
آ وت انت اگں گوئشت به کن انت ، پیکه بگوئش انت که کے کے انت و کجام انت
!

خیام ءِ دین و نیکراهی دوست دارگ و جهد کنگ انت . خیام ءِ
نیکراهی زانگ و دربَرگ و دگرانی چست کنگ ، کوپگ و دلبڈی دیگ انت . خیام
ءِ نیکراهی و دین مردمانی دردانی گار کنگ ، ٹپانی درمان ، ، کـَلپ و جان
دُزانی هوڈی ءِ نه مَـنــّگ انت . خیام ءِ نیکراهی و پگر ءَ دوتل و
دوپوستی ءَ جاهے نیست . خیام ءِ نیکراهی و دین ءَ ، مردم ءِ کِرد انت که
چارگ و ٹپاسگ لوٹ انت نه هبر . پر چا که هبر ءِ سَنگ ، گوں کِرد ءَ
همگرنچ و بندوک انت .


« ناکرده گنه در این جهان کیست بگو
آن کس که گنه نکرد چون زیست بگو
من بد کنم و تو بد مکافات دهی
پس فرق میان من و تو چیست بگو »


بے مَیار و گناه اے جهان کـَئے انت بگوئش

آ کس که میارے نکرتگ ، زند ئی چے بَئے انت بگوئش

من رَد کناں ، تو منا رَدی ءَ شزایاں دئے

تو وت شرءَجن،منی و تئی دگریءَ،وَت تئے انت بگوئش



« خیام اگر ز باده مستی خوش باش

با لاله رخی اگر نشستی خوش باش

چون عاقبت کار جهان نیستی است

انگار که نیستی چو هستی خوش باش »



خیام اگں ترندآپ ءَ چه مَست ئے شات بئے

مَهدیمے ءِ گون ءَ اگں که نِست ئے شات بئے

جهان ءِ کار ءِ آسر و انجام نیستی انت

پگر کن که نیست ئے ، چو هست ئے شات بئے




« آنان که محیط فضل و آداب بدند

در جمع کمال شمع اصحاب بدند

ره زین شب تاریک نبردند به روز

گفتند فسانه ای و در خواب شدند »




آواں که زانت و دودانی سروکین اتنت

مه زانتکارانی دیوان ءَ،ڈیوا بَلوکین اتنت

چے تهاریں شپ ءَ راه اِش نبرتگ ڈن ءَ

گوئشتش آزمانکے و وابانی تَلوکین اتنت




« یک چند به کودکی به استاد شدیم

یک چند ز استادی خود شاد شدیم

پایان سخن شنو که ما را چه رسید

از خاک در آمدیم و بر باد شدیم »





کسانی ءَ زانگ ءَ په ، اُستای ءَ شتاں

وهدے وتی استایی ءَ چه ، شاده اتاں

گپ ءِ آسر ءَ گوشدار چے رَست منا

هاک ءَ چه بیتاں چست، گوات ءَ شتاں





« در کـارگــــــه کـوزه‌گــــری رفــتـم دوش
دیــدم دوهـــزار کـــــوزه گــــویا و خـموش
ناگاه یــکــی کـــوزه بــــر آورد خـــــــروش
کــــو کوزه‌گر و کــــوزه‌خر و کــــــوزه‌فروش »

بزان :

کونزگی ءِ کارجه ءَ رپت اوں من شپ

دیست من دوهزار کونزگ انت بے موچ پر گـَپ

اناگت ءَ کونزگے گوانک جَت ، بیت گـَـپ

کو کونزگی انت ، گِروک کے انت ، سوداگر و نَپ



***********************


کریم بلوچ - تهل



زند ءِ اے کاروان ، هیرانی گوئز ایت

سرپَد بئے دمانے که شادهانی گوئز ایت

ساقی وتی مَٹ ءِ هیال ءِ باندات چے کنئے

بیار پُریں پیالهے، شپ نمانی گوئز ایت

********

این قافله عمر عجب میگذرد

دریاب دمی که با طرب میگذرد

ساقی غم فردای حریفان چه خوری

پیش آر پیاله را که شب میگذرد



*************

وَش مَست شرابجاه ءَ چه گوئست اوں من شپ

دیست پیرے شراب ءِ کونزگ ءَ گوں لـُڈ و کـَپ

گوئشت اوں : نیست پیر ترا هُدا چه شرمے

گوئشت ئی : بکشگ چه هدا انت شراباں وَر لـَپ لـَپ

***********

سرمست به میخانه گذر کردم دوش

پیری دیدم مست و سبوئی بر دوش

گفتم ز خدا شرم نداری ای پیر

گفتا کرم از خداست می نوش خموش

*********

روچے انت وَشیں و مولم نه گرم انت و نه سارت

هـَؤر پـُلانی دیم شودگ ءَ ، دَنزاں بارت

زرد پـُل ءَ په گوانک انت کـُلی وتی دلی درد

ترندآپ دوا انت پمن ، پیکه وارت 

*************

روزیست خوش و هوا نه گرم است و نه سرد

ابر از رخ گلزار همی شوید گرد

بلبل به زبان حال خود با گل زرد

فریاد همی زند که می باید خورد

**********

اے کـُهنگیں کاروانسرا که جهان انت نام ئی

آرام جَهے دو رنگیں سُهب و شام ئی

سراروک سورے که سَدانی جمشید وارتگ

کوٹ انت و کلات انت سَداں گوهرام ئی

************

این کهنه رباط را که عالم نام است

و آرامگه ابلق صبح و شام است

بزمی‌ست که وامانده صد جمشید است

قصریست که تکیه‌گاه صد بهرام است

************

هستی ءِ رازان ءَ نه تو زان ئے و نه من

پسّو ءِ اے چاچان ءَ نه تو زان ئے و نه من

اے رازانی چه پُشت انت مئیگ ءِ نیام ءِ هبر

گار بنت چو رازاں ، نه تو مان ئے و نه من

************

اسرار ازل را نه تو دانی و نه من

وین سر معما نه تو خوانی و نه من

پس در پس پرده گفتگوی من و توست

چون پرده بر افتد نه تو مانی و نه من

**********

چه آ پیش که تئی سرا بیڑ گِر انت

گوئش تا که پتو پُلرنگیں شراب سیر گِر انت

تو سُهرے نه ئے ،جَٹ و نازانت که ترا

هاکی به کن انت و پدا ، دیر ئی گِر انت

**********

زان پیش که بر سرت شبیخون آرند

فرمای که تا باده گلگون آرند

تو زر نئی ای غافل نادان که ترا

در خاک نهند و باز بیرون آرند

**********

تـُرُندآپ ءِ کونزگ ءِ لـُنٹ ءَ من وتی لنٹ رَسینت

تماهدار که په من عمرے دراجینے به گِینت 

لنٹ ئی منی لنٹ ءَ سک کرت گوئشتی سِرّیں

ترندآپ به ور، کس جهان ءَ دو رَند ءَ نه گِینت

***********

لب بر لب کوزه بردم از غایت از

تا ز و طلبم واسطه عمر دراز

لب بر لب من نهاد و میگفت به راز

می‌ خور که بدین جهان نه می‌‌آیی باز

**************

نیکیں بیلاں سرجم بیگواه شت انت 

هَجل ءِ دست ءَ یک یک بے ساه شت انت

وارت یکیں ترنداپ ماں زند ءِ دیوان ما

چُنت پٹ چه ما زوتر،مست وابجاه شت انت

**********

یاران موافق همه از دست شدند

در پای اجل یکان یکان پست شدند

خوردیم ز یک شراب در مجلس عمر

دوری دو سه پیشتر ز ما مست شدند



************

تاں زُهره و ماه مَه آزمان گـَشت انت ودی

گِهتر چه پَهکیں ترندآپ ءَ کسے هِچ نه دِی

من اَچکـّه آں چه ترندآپ ءِ باپار که آ

گِهتر چه آ که شَوشکگ انت چے گِـرِی

************

تا زهره و مه در آسمان گشت پدید

بهتر ز می ناب کسی هیچ ندید

من در عجبم ز میفروشان کایشان

به زانکه فروشند چه خواهند خرید


*********

مَیل که گـُرسَت و گـَم وارت ترا

بـَـژن بیت و ارمان دار اِت ترا

مَیل تو کتاب ءَ،جوسر و کِشت ءِ ڈگارءَ

چا پیش که هاک په بــِه بارت ترا

**********

مگذار که غصه و غم در کنارت گیرد

و اندوه و ملال روزگارت گیرد

مگذار کتاب و لب جوی و لب کشت

زان پیش که خاک در کنارت گیرد

***********

کِردے انت پگر کناں دین ءِ ماں رَه ءَ

کِردے انت هَیران و په شَک دین ءِ تها

تـُرساں که چه دَرنـَگیب گوانک کِیت روچے

او راه رَداں ، دویین ایت ســَــــه ءَ

*********

قومی متفکرند اندر ره دین

قومی به گمان فتاده در راه یقین

میترسم از آن که بانگ آید روزی

کای بیخبران راه نه آنست و نه این


***********

اگں جهان ءِ سرا وَس بوتیں منا چو که هـُدا

گار کُرت جهان ءَ چُشیں ، جوڑ کرتیں پدا

چه نوک جهان اوں اڈ کـُـرتیں چـُشـیں

که جـُهـدکار مدام وتی مَئیل ءَ برستیں سَـد ءَ

***********

گر بر فلکم دست بدی چون یزدان

برداشتمی من این فلک را ز میان

از نو فلکی دگر چنان ساختمی

کازاده بکام دل رسیدی آسان

************

نیکی وبدی که مردمانی گِل انت هَوار

وَشـّی و گمے که جهان انت سِینگار

تو دَؤر ءِ سرا مَه لـَـڈ که په زانگ و زانت

دَؤر وَت چه ترا ، وار انت هزار

*********

نیکی و بدی که در نهاد بشر است

شادی و غمی که در قضا و قدر است

با چرخ مکن حواله کاندر ره عقل

چرخ از تو هزار بار بیچاره‌تر است

************

گوں تو شرابجاه ءَ اگں گوئشاں وتی راز

گِهتر چه محراب انت که کناں رپک و نماز

اے اول ءِ ٹهینوک توئے، آهرءِ هم گار کنوک

لوٹ ئے که لـَباس کنئے منا،یا سوچ ئے گں داز 

********

با تو به خرابات اگر گویم راز 

به زانکه به محراب کنم راز و نیاز

ای اول و ای آخر خلقان همه تو

خواهی تو مرا بسوز خواهی بنواز

***********

جوڑ کنوک چو مَئیل ءِ تـَب ءَ هر مُود کتگ

چیا گوں چَپی و چوٹی کس بـُود کتگ

اگں وَش کـُتگ ئے ، چیا پروشان انت پـَدا

اگں نه وَش انت ، رَدی کے اود کـُتـَگ

**************

دارنده چو ترکیب طبایع آراست

از بهر چه او فکندش اندر کم و کاست

گر نیک آمد شکستن از بهر چه بود

ورنیک نیامد این صور عیب کراست

**************

اول من پریشان بیتاں، بیتاں که چه مات

هیرانی منی گیش بیت زند ءِ سـَوات

په نادلکشی ءَ رَپتیں و نزانتیں چے ات

چے یهتن و بیتن و رَپتن،مول و مرات

**********

آورد به اضطرابم اول به وجود

جز حیرتم از حیات چیزی نفزود

رفتیم به اکراه و ندانیم چه بود

زین آمدن و ماندن و رفتن مقصود

*************










زمانگ و دَؤر ءَ چه کسے بیت ننگ

زمانگ ءِ رهچار به نندیت گوں سوک

شیشگیں پیالهے ترندآپ به ور گوں چَنگ

چا پیش که پیالگ ءَ پروشیت ڈوک


٭٭٭٭٭٭٭٭


ایـام زمـانه از کسی دارد ننگ

کــو در غـم ایـام نـشیند دلتـنگ

می خور تو در آبگینه با ناله چنگ

ز آن پیش که آبگینه آید بر سنگ


٭٭٭٭٭٭٭٭٭
٭٭٭٭٭٭٭٭٭


سُهب انت و دمے پُلرنگیں شراباں چه وَریں

نام و ننگ ءِ شیشگ ءَ ڈوکاں ماں ڈریں

چه امیت دست ءَ وتی شودیں پَهک 

مهلب ءِ ماپر و دراجیں دامن ءَ دست گریں


٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭


صبح است دمی بر می گلرنگ زنیم

وین شیشه نام و ننگ بر سنگ زنیم

دست از امل دراز خـود بـاز کشیم

در زلف دراز و دامن چنگ زنیم


٭٭٭٭٭٭٭
*********

بے جوانیں ترندآپ ، منی زند ءَ نه بیت

بے ترندآپ ءَ بَـرَگ بار وتی جند ءَ نه بیت

من هما دمان ءِ منـّت ءَ زیراں که ساقی گوئشیت

پیالهے دگر گر و من گوئشان کند ءَ نه بیت


************


من بی می ناب زیستن نـتـوانم

بی باده کشید بار تن نـتـوانم

من بنده آن دمم که ســاقی گـوید

یک جام دگر بگیر و من نتوانم


٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭
****************


هَجل ءِ دست ءَ چو منی ساه برؤت

امیتے چه زند ءَ که مه گواهیت به بیت مَؤت

هُشیار ! منی گِلءَ شراب ءِ کـَدّه کـَن اِت

بات انت چه شراب ءِ بو ءَ زند ءِ دَمیت سَؤت


***********


در پای اجل چو من سرافکنده شوم

وز بیخ امید عمر بـرکنده شوم

زینهار گلم بجز صراحی نـکنید

باشد که ز بوی می دمی زنده شوم



***********
*********** 

اے مُلاّ و وازی چه تو پر کارتریں

گوں وتی مستی چه تو هـُژیارتریں

تو مردم ءِ هوناں ورئے ،ما هنگور ءِ هون

تو وت شر ءَ جن ، کجام هون وارتریں ؟


***********


ای صاحب فتوا ز تو پر کارتریم

با این همه مستی ز تو هُشیار تریم

تو خون کسان خوری و ما خون رزان

انصاف بـده کـدام خونخوار تریم؟



***********
***********

پرچا که نه انت جاه مئی ابدمان ادا

ترندآپ و مهتوس ءَ ابید رَد بیت سَد ءَ

تاں چنت چه وازی و پیراں من اوں بیم

چه جهان من که شتاں،بلّ وازی پیر بنت پدا


************


چـون نیست مـقام ما درین دهـر مـقیم

پس بی می و معشوق خطایی است عظیم

تـا کـی ز قدیـم و مـحدث امـیدم و بیـم

چون من رفتم جهان چه محدث چه قدیم


**************
**************


اگں من مغان ءِ چه ترندآپ ءَ مست اوں هست اوں

اگں کافر ، گـَـؤر و بُٹ پرست اوں هست اوں

هر زاتے ءِ جند ءِ وتی شک و هیا ل انت پمن

من وت وتیگاں ، همے که هست اوں ، هست اوں


************


گــر مــن ز می مغانه مـستم هستم

گر کافر و گبر و بت پرستم هستم

هر طایفه ای بمن گــمـانی دارد

من زان خودم چنان که هستم هستم


**************
**************

اے دَؤر و جهان که هیرانیں چه آ

هیالانی ڈیوا انت که بلانینں چه آ

روچ ءَ تو چراگے زان و جهان ءَ ڈیوا

پـَــؤرانی چو داب ءَ ، ما چـَرانیں چه آ


***********



این چرخ فلک که ما در او حیرانیم

فانوس خـیال از او مـثالی دانیم

خورشید چراغ دان و عالم فانوس

ما چـون صوریم کاندر او گردانیم


*************
*************

من هستی ءِ چیر و سر ءَ ، سرجم زاناں

من هر سربُرزی و سرجهلی ءِ اندر ءَ واناں

اے زانت ءِ پراهی ءَ گوں شرم بیت منا

که من مستی ءَ چه برزتریں دَروَر زاناں


************


من ظاهر نیستی و هستی دانم

من باطن هر فراز و پستی دانم

با این هـمه از دانش خود شرمم باد

گـر مرتبه ای ورای مستی دانم


*************
*************


هاک ءِ ماں سرا ، وَپتگیناں گِنداں

ڈگار ءِ چیر ءَ کــَـڈ بیتگیناں گِنداں

وهدے که نیستی ءِ پـَـٹ ءَ چاراں

نیاتکگیں هم اود،هم رَپتگیناں گنداں


***********


بر مفرش خاک خفتگان می بینم

در زیر زمین نهفتگان می بینم 

چندان که به صحرای عدم می نگرم

ناآمدگان و رفتگان می بینم



*************
*************


او دوست بیا تا باندات ءِ گـَمان ءَ مه وَریں

وتی دمانی زند و هستی ءَ شاده بات بَریں

باندات که چه اے کهنگ جهان ءَ برویں

گوں هپت هزار سالگیناں یک برابریں


***********


ای دوست بیا تا غم فردا نخوریم

وین یکدم عمر را غنیمت شمریم

فردا که ازین دیر کهن در گذریم

با هفت هزار سالگان سر بسریم


************
**************

گوکے انت آزمان و زُهره ءِ نزیک ءَ

گوکے دگه هست ڈگار ءِ چیر و توک ءَ

اگں راست گندے ئے ، چماں کن پاچ

بازیں هرے گندئے، سرو چیر دوئیں آ گوک ءَ


*********


گاویست بر آسمان قرین پروین

گاویست دگر نهفته در زیر زمین

گر بینایی چشم حقیقت بگشا

زیر و زبر دو گاو مشتی خر بین


*********
**********

هـُژیارے ءَ من دیست که زمین ءَ سوار انت

نه مسلمانے،نه گـَؤرے ،نه دین،نه دنیا دار انت

نه حق و نه راستی،نه شر ءِ گپ و نه ایمان ات

زهرگے چشیں هست دو جهان ءَ تام سار انت


**********

رندی دیدم نشسته بر خنگ زمین

نه کفر و نه اسلام و نه دنیا و نه دین

نی حق نه حقیقت نه شریعت نه یقین

اندر دو جهان کرا بود زهره این


**********
***********


چست بئے و مه کن گـَم گوزوکیں جهان ءِ

گـَل بئے و دمے زور چـَنـگ شادهان ءِ

جهان ءِ تــَـب ءَ ، اگاں وفایے بــــوتیـــں

تئی باریگ نیاتکگ ات ، نه کـُٹ اِت دگران ءِ


**********


بر خیز و مخور غم جهان گذران

خوش باش و دمی به شادمانی گذران

در طـبع جـهان اگــر وفـایی بودی

نوبت بـه تو خود نیامدی از دگـران


***********
************


جان ءَ چو بروت ، ساه ءَ منیگ و تئیگ

دو هِشت کِلنت وابجاه ءَ منیگ و تئیگ

رندا چه مئی هاک په دگرانی کـَڈ و گور

چُنت هِشت بیت گواه ءَ منیگ و تئیگ


***********

از تن چو برفت جان پاک من و تو

خشـتی دو نـهند بر مغـاک مـن و تو

و آنــگه برای خشت گــور دگران

در کـالبدی کـشند خـاک من و تو



*************
**************


چه مئی آیگ و روگ ءَ کـَٹ و سیت انت کو

چه مئی بوتن ءِ شَت ءَ ، دَسک و پوت انت کو

جهان ءِ چَهروکیں چَهر ءِ چیر ءَ بازیں بزرگ

سُهتگ و هاک بیتگ انت ،هاک و دوت انت کو


************


از آمدن و رفتن ما سودی کو

وز تار وجود عمر ما پودی کو

در چنبر چرخ جان چندین پاکان

می سوزد و خاک می شود دودی کو


************
************






پـُلّ گوئشت : باگ ءِ مصر ءِ اِیسُپ مناں

دپ پـُرّ انت چه آکوت بهادار و گران

گوئشت اوں : اگں تو اِیسُپ ئے نشانی اے بیار

گوئشت ئی : منی جامگ انت هونیں نشان


٭٭٭٭٭٭٭


گل گفت که من یوسف مصر چمنم‏

یاقوت گرانمایه پُر دُر دهنم 

گفتم چو تو یوسفى نشانى بنماى 

گفتا که به خون غرقه نگر پیرهنم


٭٭٭٭٭٭٭
*********

منی راه ءِ سرا هزار جاه دام انت تئی

گوئش ئے گران اِت ،اگں گنداں گام انت تئی

ٹـِکـّے نه چه جهان انت چه تئی رضایءَ هالیگ

مَیاریگ کن ئے منا چو پــرّام انت تئی


**********

بر رهگذرم هزار جا دام نهی

گوئی که بگیرمت اگر گام نهی

یک ذره زحکم تو جهان خالی نیست

حکم تو کنی و عاصیم نام نهی


************
*************

من کپتگیں تئی بندگاں ، رضا تئی کج انت

بے نور انت دل اوں ، رُژن و نما تئی کج انت

تو منا ، بهشت ءَ چو منی کِرد ءَ بکش ئے

اے مُزّ بیت منی ، داتگیں دا تئی کج انت


***********

من بنده عاصیم رضای تو کجاست 

تاریک دلم نور و صفای تو کجاست

برمن تو بهشت ار به طاعت بخشی

این مزد بود، لطف و عطای تو کجاست


**********
**********


گوئش انت بهشت و پریانی دوار راستیں گپے

اود ءِ شهد و شراب انت و بهار راستیں گپے

وتیگ کتگ گر شهد و شراب و دلبر ءَ ما نیں

چے انت میارچو بیت آهر کار راستیں گپے


٭٭٭٭٭٭٭


گویند بهشت و حور عین خواهدبود

آنجا مى ناب و انگبین خواهدبود

گر ما مى و معشوق گزیدیم چه باک

چون عاقبت کار همین خواهدبود


٭٭٭٭٭٭٭
*********

مـُلااے وَدَگیں زالے ءَ گوئشت که مست ئے

هــر دم تو دگــــرے ءِ گـــــــون ءَ هست ئے 

گوئشت ئی:ملا هرچی گوئش ئے من هست اون

بارین هما که توگوئشگ ئے وت هست ئے ؟


**********



شیخی به زنی فاحشه گفتا مستی

هر لحظه به دام دگری پــا بستی

گفتا شیخا هر آن چه تو گویی هستم

آیا تو چنان که می نمایی هستی


************
************ 


اے دل جهان ءِ سرجمیں واهگاں تو لوٹ وتی

براهدار گوں سبزی و پل، باگ وتی کوٹ وتی

هــمــا بـِـراه ءِ سرا ، نِند شپے چو شپ نمب 

پــگاه ءَ ، پـــــدا راه ءَ بـــکن چوٹ وتی


٭٭٭٭٭٭٭


ایدل همه اسباب جهان خواسته‏گیر

باغ طربت به سبزه آراسته گیر 

وانگاه بر آن سبزه شبى چون شبنم 

بنشسته و بامداد برخاسته‏ گیر 


٭٭٭٭٭٭٭
*********


ترندآپ بور که دل ءَ چه کمی و گیشی ءَ گار کنت

هپتاد و دو راجانی هیال بے سار کنت

پَهریز مه بئے چه کیمیایے که چه آ

یک پٹے ورئے ، هزار سِلـّی ءَ کـَڈ و بار کنت


٭٭٭٭٭٭٭


می خور که زدل کثرت و قلـّت ببرد

و اندیشه هفتاد و دو ملـّت ببرد

پرهیز مکن زکیمیایی که ازو

یک جرعه خوری هزار حلـّت ببرد


٭٭٭٭٭٭٭
٭٭٭٭٭٭٭

مبات که چه ترندآپ ءِ پیاله ءَ منا دور کن اِت

منی گـَلـّهی چهرگ ءَ چو آکوت ءِ نور کن اِت

وهدے که مراں ، ترندآپ گوں شود ایت منا

چه هَنگور ءِ درچک ءِ دار پیٹی و گور کن اِت


٭٭٭٭٭٭٭

زنهار مرا ز جام مى قوت کنند 

وین چهره کهربا چه یاقوت کنند 

چون درگذرم به مى بشوئید مرا 

وز چوب رزم تخته تابوت کنند


٭٭٭٭٭٭٭
*********

کونزگی ءِ کارجه ءَ پَـیـری چو شتاں

اودانی هـنـر ات چه هاک بیاں

من دیست هما که نه دیست بے مارشت

پـِس ءِ منی هاک انت چه کونزه کناں


٭٭٭٭٭٭٭

بر کوزه‏گرى پریر کردم گذرى 

از خاک همى نمود هر دم هنرى 

من دیدم اگر ندید هر بى‏بصرى 

خاک پدرم در کف هر کوزه‏ گرى


٭٭٭٭٭٭٭
*********

چه گوئستگیناں مـَـٹ و بدل هچ نه بیت

چه گـَم کنگ ءَ ، دل ءَ چه تـَل هچ نه بیت

اگں سرجمیں زند ءَ وتی گمدار به بئے

ٹـِکے نه کـَدیں هچ بدل هچ نه بیت


*******

از رفته قلم هیچ دگرگون نشود

وز خوردن غم بجز جگر خون نشود

گر در همه عمر خویش خونابه خوری

یکذره از آنچه هست افزون نشود


**********
**********

اپسوزکه ورنایی - کسانی گوئست شـُت

آ نوک بهاریں زندمانی گوئست شـت

آ زند ءِ دماں که ورنایی ات نام ئی

ارمان نزانتں آتک چون،گوزانی گوئست شت


٭٭٭٭٭٭٭


افسوس که نامه جوانى طىّ شد 

وین تازه بهار ارغوانى دى شد

آن مرغ طرب که نام او بود شباب 

افسوس ندانم که کى آمد کى شد

٭٭٭٭٭٭٭
*********







اے او کــــه آســــر چار و هپت ئے

چے چار و هپت ءَ تو دائم کپت ئے

ترندآپ به ور، که هزار گَشت گیش اوں گوشتئے

واگـَردے ترا نیست، چو رَپت ئے رَپت ئے


**********



ای آن که نتیجه چهار و هفتی

وز هفت و چهار دایم اندر تفتی

می خور که هزار باره بیش ات گفتم

باز آمدنت نیست چو رفتی ، رفتی



************
************




منی دل ءِ ماں گوش ءَ گوئشت جهان ءَ چیری

چیزے که ترا نبشتگ اِش چه وَهد و دیری

لـَڈے منی سرا و نزان ئے وَس بیتیں منا

چُٹینت وتا من چه سرگردانی و پیری 


***********



در گوش دلم گفت فلک پنهانی

حکمی که قضا بود ز من می دانی ؟

در گردش خود اگر مرا دست بدی 

خود را برهاندمی ز سرگردانی



**************
***************


پیرے ءَ من دیست شراب جاهے ءَ مَست

گوئشتوں چه رَپتگیناں کجام هبرے هست

گوئشتی : ترندآپ به وَر که بازینے چو ما

رَپتگ انت و نیاتکگ انت نے چه آ دست


***********


پیری دیده به خانه خماری 

گفتم نکنی ز رفتگان اخباری

گفتا می خور که همچو ما بسیاری 

رفتند و کسی باز نیامد باری



************
*************


دِریگتین که ساهی و آرامی ءَ جاهے بوتیں

یاں اے دورسریں کـُـٹـگی راهے بوتیں

دِریگتین سد هزار سال ءَ چه رَند

چو کاوَک امیتے په سبز بیگ و ساهے بوتیں


************



اے کاش که جای آرمیدن بودی

یا این ره دور را رسیدن بودی

کاش از پی صد هزار سال از دل خاک 

چون سبزه امید بر دمیدن بودی



**********
**********


بـَیـد چه شرابجاه ءِ مَلنگانی راه ءَ مرو

بـَیـد چه ترندآپ، سازگر و یار ءَ مه لوٹ

دستءِ دلءَ پیالهءَ زیر و کوپگءَ شرابءِ کونزگ

ترندآپ به وَر که هانگـُل پوتاری انت چوٹ


************


جــز راه قـلـنـدران مـیخـانه مـپوی

جز باده و جز سماع و جز یار مجوی

بر کف قدح باده و بر دوش سبوی

می نوش کن ای نگار و بیهوده مگوی


**********
**********


کونزگی ءِ کارجه ءَ من دات چمشانک

اُستا اوشتاتگ ات چـهرَگ ءِ پـَـدانــک

شاه و گدایانی چه سر و دست ئی پــِر کـُت

بے مَٹیں کونزگ ءَ سر و زیب و دَستانک


*********

در کارگه کوزه گری کردم رای

بر پله چرخ دیدم استاد بپای

می کرد دلیر کوزه را دسته و سر

از کله پادشاه و از دست گدای



************
************


اگں اے جهان ءِ آیگ منی دست به بیتیں نیاتکگ اتاں

رَوگ هم اگں منی دست ءَ به بیتیں کدیں شتگ اتاں ؟

گِـهـتـر نه هـمـا ات که اے بیرانیں جهان ءَ

نه آتکگ اتاں ، نه بیتگ اتاں ، نه شتگ اتاں


**********


گر آمدنم به من بُدی نامدمی

ور نیز شدن به من بُدی کی شدمی؟

به زان نبدی که اندرین دیر خراب

نه آمدمی ، نه شدمی ، نه بدمی


**********
**********


او دل چاچانی بزانت پتو بَنت اِنت نه کـَدیں

شهزانت ءِ چیریں زانت پتو بنت انت نه کدیں

پر وَت تو بهشتے چه شراب اڈ کن ادا

که اودان که بهشت انت پتو بنت انت نه کدیں


**********


ای دل تو به ادراک معما نرسی

در نکته زیرکان دانا نرسی

اینجا به مِی و جام بهشتی میساز

کانجا که بهشت است رسی یا نرسی


*************
*************


بامگواه ءِ روشنی ءَ بانگی ئیں کروس

زان ئے که چیا سَلات کناں و گوانک انت

زان تو که پـَگاه ءِ بے رنگیں پیاله ءَ

تئی زند ءِشپے اِش کتگ،ترا گوں چانک انت


**********


هنگام سپیده دم خـروس سحری

دانی که چرا همی کند نوحـه گری

یعنی که نمودند در آیـینه صبح

کز عمر شبی گذشت و تو بی خبری


*********
*********


اگں دست منی رسیت چَهروکیں چـَهر ءَ

منی پول ءَ کناں رازانی تـَهــر ءَ

یکے ءَ داتگ تو سَد دابیں مـَـڈی

یکے ءَ چـُنـڈے نان هونیں و زهر ءَ



**********


پگاه ءِ دمان ءَ اَے نیک گامیں منی مَهتوس

گـُٹـے تو به وان و ترندآپاں دیما بیار

سَٹ اِت مان هاک ءَ سَدهزار جـَم و کـَیشاه ءَ

اِے جوپاک ءِ آیگ و زمستان ءِ لــَـوار


***********

هنگام صبوح ای صنم فرخ پی

بر ساز ترانه ای و پیش آور می

کافکند به خاک صد هزاران جم و کی

ایــن آمــدن تیر مه و رفتـن دی


***********
************

جان ءَ چو بروت ، ساه ءَ منیگ و تئی

دو هِشت کِلـّنت وابجاه ءَ منیگ و تئیگ

رند ءَ چه مئی هاک ءَ په دگرانی کـَڈ و گورّ ءَ

چُنت هِشت ءَ بیت گواه ءَ منیگ و تئیگ


***************


از تن چو برفت جان پاک من و تو

خشـتی دو نـهند بر مغـاک مـن و تو

و آنــگه برای خشت گــور دگران

در کـالبدی کـشند خـاک من و تو


************
************


چه مئی آیگ و روگ ءَ کـَٹ و سیت انت کو 

چه مئی بیتن ءِ شـَت ءَ ، بند و پوت انت کو

جهان ءِ چَهروکیں چَهر ءِ چیر ءَ بازیں پیرے

سُهتگ و هاک بیتگ انت، هاک و دوت انت کو 


*************


از آمدن و رفتن ما سودی کو

وز تار وجود عمر ما پودی کو

در چنبر چرخ جان چندین پاکان

می سوزد و خاک می شود دودی کو


*************
*************


ترندآپ به ور که جهان منی و تئی گاری ءَ 

باز جهد کنان انت و بکنت انت واری ءَ

نند کاوکانی سرا دمانے و ور پهکیں شراب

اے کاه رُد انت ، هاک ءَ مئیگ ءِ هم باری ءَ 

************


می خور که فلک بهر هلاک من و تو

قصدی دارد به جان پاک من و تو

در سبزه نشین و مــی روشن می خور

کاین سبزه بسی دمد ز خاک من و تو



*************
*************


زیر پیاله و شراب ءِ کونزگ ءَ او دلدوست

اِر گـَرد کِشارانی سرا و کـَش جوگ

اِے چَهرَگ ءَ بازیں وَشرنگیں بُـٹـاں

سَد گَـَشت پیاله ، کونزگ کرتگ انت و کدوگ


*************


بردار پیاله و سبو ای دل جو

برگرد بگرد سبزه زار و لب جو

کاین چرخ بسی قد بتان مهرو

صـد بار پیاله کرد و صـد بار سبو


****************
****************

آ کوٹ که آزمان ءِ داب ءَ بُرز ات

شاهانی مرادانی دوار و اڑز ات

دیستیں که چون چاهیک گوئشیت انت بانی

کو انت و کجام شاه انت هدامُرز ات ؟


************


آن قصر که بر چرخ همی زد پهلو 

بر درگه او شهان نهادندی رو

دیدیم که بر کنگره اش فاخته ای

بنشسته همی گفت که کوکو کوکو؟


***********
***********

زانت ءِ پـَـڑ ءَ که تـَچ ئے باز شرّ انت

اگں دلبر ءِ ماپر ءَ بندیگ وپـَچ ئے باز شر انت

چا پیش که زمانگ ریچیت تئی هون ءَ

تو کونزگ ءِ هون ءَ پیاله رِچ ئے باز شر انت


**********

از درس عـلوم جمله بـگریزی به

وانـدر سـر زلف دلـبر آویزی به

زآن پیش که روزگار خونت ریزد

تو خون قنینه در قدح ریزی به


**********
**********

تاں کـَد گـَم کناں که منا هست انت یاں نه

منی زند ءَ شاده ءَ رَست انت یاں نه

پیاله ءَ پر کن که نزاناں من هچ

اِیربَرَگ ءِ ساه ءَ ، دَمے هست انت یاه نه


**********



تا کی غم آن خورم که دارم یا نه

وین عمر به خوشدلی گذارم یا نه

پر کن قدح باده که معلومم نیست

کاین دم که فرو برم برآرم یا نه


**************
**************


دنیای ءَ وتی مراداں به بئے ، گـُـڈسر چے ؟

زند ءِ کتاب ءَ واناں به بئے ، گـُـڈسر چے ؟

اگں دل ءِ مراداں به بئے هم سـَــد سال

سـَـد سال دگه هم ماناں به بئے ، گـُـڈسر چے ؟


**********

دنیا بـمراد رانـده گیر آخــر چه

وین نامه عمر خوانده گیر آخر چه

گیرم که بکام دل بماندی صد سال

صد سال دگر بمانده گیر آخر چه



***********

***********

سمین ءَ تو چار ، پـُلّ دِرتـَگ چون زِنچـِک

کـُلی ، پلانی چه گِندُک ءَ چون انت مَست

پُلانی تو ساهگ ءَ نـِنــد ، اِے پـُلّ باز

سَد گـَشت رُستگ هاکءَ و پدا هاک رَست


************

بنـگر ز صـبـا دامن گل چاک شده

بلبل ز جـمال گــل طـربناک شده

در سایه گل نشین که بسیار این گل

از خاک بر آمده است و در خاک شده


***********

***********

چه بهارگه ءِ آیگ و زمستان ءِ رَوگ

مئی زند ءِ کتاب ءِ تاک بیت وَدَگ

ترندآپ به وَر ، کدیں بَژنیگ مه بئے

جهان ءِ گـَم زهر انت و دوائی وَرَگ


***********

از آمـدن بـهار و از رفـتن دے

اوراق وجــود مـا هـمی گــردد طی

می خور، مخور اندوه که گفته است حکیم

غم های جهان چو زهر و تریاقش می


************

************

جهان ءِ چَهرَگ ءِ چیر ءَ دلیر و ڈڈ ئے

ترندآپ به ور که جهان ءَ لـَـڈ ئے

تئی اول و آهر انت نه هاکے گیش

پگر کن که هاک ءِ سرا نـَهے،هاک ءَ کـَڈ ئے


*********

تن زن چو بزیر فلک بـی باکی

می نوش چو در جهان آفـت ناکی

چون اول و آخرت به جز خاکی نیست

انگار که بر خاک نه ای در خاکی


**********

**********

تِنگے جوانیں ترندآپ ءَ لوٹاں و دیوانے

بـَنـد هیلهے لوٹیت و زَنبے نانے

گـُڑاں من و تو نشتگیں ماں بیرانے

گِهتر چه شاهی مِلکت انت و هانے


**********

تنگی می لعل خواهم و دیوانی

سد رمقی خواهد و نصف نانی

وانگه من و تو نشسته در ویرانی

خوش تر بود آن ز ملکت سلطانی


**********

**********

آواں که پیش ءَ شـُتگ انت اَو ساقی

وتی وَڑایی ءِ واب ءَ وَپتگ انت او ساقی

رو ترندآپ ور و راستی ءَ دار گوش

گواتیں هبر انت که گوشتگ انت او ساقی


**********

آنان که ز پیش رفته اند ای ساقی

در خاک غرور خفته اند ای ساقی

رو باده خور و حقیقت از من بشنو

باد است هر آن چه گفته اند ای ساقی


***********

***********

من ڈگار ءَ سَٹ اِت ترندآپ ءِ پیاله دوشی

سرمَست اتتاں نزانتوں پیاله ءَ پروشی

گوں من وتی راز ءَ پدا گوئشتگ پیاله :

داب ءَ تئیگ اتاں ، و بئے تو هم چوشی


************

بر سنگ زدم دوش سبوی کاشی

سر مست بدم چو کردم این اوباشی

با من به زبان حال می گفت سبو

من چو تو بدم تو نیز چون من باشی


************

************

چه آ ترندآپ ءِ کونزگ ءَ که نیست ئی زَلرے

پر کن پیالهے و ور، منا دئے دگرے

چه آ پیش که مئی هاک ءَ کجام راه ءِ سرا

سـُرُش انت و کن انت کونـــزه ، بـَــرے


************

زان کوزه می که نیست دروی ضرری

پر کن قدحی بخور به من ده دگری

زان پیش تر ای پسر که در رهگذری

خاک من و تو کوزه کند کوزه گری


**********

**********

کونـزگی ! تو سار بکن اگں هـُژیار ئے

چینچو مردمانی گِلاں گوں مَلنڈی دارئے

فریدون ءِ لنکـُک و کیخسرو ءِ دست ءِ دل

چـُلدان ءَ پـَچان ئے ، اگں زان ئے سار ئے


************

هان کوزه گرا بپای اگر هُشیاری

تا چند کنی بر گِل مردم خواری

انگشت فریدون و کف کیخسرو

بر چراغ نهاده ای چه می پنداری


************

************

اِے کونزگ منی داب ءَ شیدا و مهروارے بیتگ

بندیگ گرانملے ءِ ماپر ءِ بستارے بیتگ

اِے دَستگ که آئی ءِ گــردن ءَ گِندان اِت

دستے که چـَنگ کوپگ ءَ وتی یارے بیتگ


**********

این کوزه چو من عاشق زاری بوده است

در بند ســر زلف نــگاری بــوده است

ایــن دسته کــه بر گردن او می بـینی

دستی است که بر گردن یاری بوده است


**********

**********

اِے هَستی وَدی بیتگ چه گاری ءِ دل

نیست کسے به سُمبیت اِے راز ءِ گِل

هر کس که هیالے چه وتا هم گوئشته

چه آ دیم دگه کس که نزانت ئی بــِل


********

این بحر وجود آمده بیرون ز نهفت

کس نیست که این گوهر تحقیق بسفت

هر کس سخنی از سر سودا گفته است

زان روی که هست کس نمی داند گفت


************

************

دل ، زند ءِ تو رازان ءَ که لوٹ ئے زان ئے

تو مَؤت ءِ هم رازان ءَ هُدا گوں وان ئے

مرچی که نزان ئے وت وتی هَستی ءِ گوں

باندات تو زان ئے چے، وَت ات که نمان ئے


***********

دل سر حیات اگر کماهی دانست

در مرگ هم اسرار الهی دانست

امروز که با خودی ندانستی هیچ

فردا که ز خود روی چه خواهی دانست


**********

**********

چـَهر ءِ چوٹی ءَ چارئے چو مئی پیری ءِ بالاد انت

«جیحون»ءَ بچار ئے چو مئی کـَچریں ارس ءِ آپ واد انت

دوزه ءَ گِند ئے ، مـئـی بـیـکاریـں جـُهـدانی نشان

جَـنـّت گِندئے ، دَمے مئی ساهی و آرامی ءِ داد انت


********

گردون نگری ز قد فرسوده ماست

جیحون اثری ز اشک آلوده ماست

دوزخ شرری ز رنج بیهوده ماست

فردوس دمی ز وقت آسوده ماست


********

********

گوں یک ، دو و سئے پری دابیں مهرنگیں دلبر

پلانی مولـُـم ، جوگ ءِ نیمگ و کِشارانی کـَش ءَ

دیم کن ترندآپ ءِ پیاله ءَ پگاه ءِ ترندآپ وراں

چه مَسیت ءِ هیال ءَ وا دَر اِنت،چه بهشتانی شش ءَ


*********

فصل گل و طرف جویبار و لب کشت

بــا یـک دو سـه دلبـری حــور سـرشت

پیش آر قــدح که بـاده نــوشان صــبوح

آسوده ز مسجدند و فــارغ ز بـهشت


*********

*********

پُلانی په دیم ءَ ، نوک روچ ءِ سمین انت وَش

باگانی دل ءَ ، مهلب ءِ دیم ماهین انت وَش

چه تاکریچ که گوئست هرچی گوئشئے ناوَش انت

شات بئے چه زردبهار مگوئش،مَرچین انت وَش


*******

٭٭٭٭٭٭

بر چـهره گـل نـسیم نـوروز خـوش است

در صحن چمن روی دل افروز خوش است

از دی که گذشـت هر چه گویی خوش نیست

خوش باش و زدی مگو که امروز خوش است


*********

*********






هر چُنت که منی رنگ و براه انت باز شـَرّ
... 
چو گواڑگ رنگ انت و بالاد چو سـَـؤل

پـَـدّر نه انت پَرچا ، چه هاکانی سپاه

هَستی ءِ بـُٹ کش منا جوڑ کرته چـے ڈؤل

***********

هر چند که رنگ و روی زیباست مرا

چون لاله رخ و چو سرو بالاست مرا

معلوم نشد که در طربخانه خاک

نقاش ازل بهر چه آراست مرا


***********
***********



پرچا که باندات ءِ مانزمان بیت نه کس

هنوں دل ءَ وَش کن چو وَهد اِت هـَس

مَهکان ءَ ترندآپ به ور منی ماه که ماه

باز کـَیت و بچاریت و نگندیت مئی جَس

**********

چون عهده نمی شود کسی فردا را

حـالی خوش دار این دل پر سودا را

می نوش به ماهتاب ای ماه که ما

بـسیار بـــگردد و نــیـابد ما را


***********
***********

وَهدِے که مِراں ، شراب گوں شود ایت منا

گـُٹ ءَ هم گـُلـُمبے جوانیں ترندآپ دئیت منا

لوٹیت که آدگه جهان ء َ دَرگِیجیت منا

چه شرابجاه ءِ پیژدَر ءِ هاک ءَ پولیت منا

************

چون در گذرم به باده شویید مرا

تلقین ز شراب ناب گویید مرا

خواهید به روز حشر یابید مرا

از خاک در میکده جویید مرا


************
************

همینچو به وراں شراب که شراب ءِ هم بو

کـَیت منی هَدیره ءَ چه چو کـَڈ به باں من او

اگں منی هاک ءِ سرا به ییت شرابی اے هم

چه منی ترندآپ ءِ بو به بیت مست و گـَنـو

************

چندان بخورم شراب کاین بوی شراب

آید ز تراب چون روم زیر تراب

گر بر سر خـاک من رسد مخموری

از بوی شراب من شود مست وخراب

شراب (ترنداپ

شراب (ترنداپ

شرابیانی نام ءَ

سُنّی مذھبیں عمر خیاّم ءُ راوندی ءِ گوشتن ءَ چہ جمشید ءِ خاندان ءَ خراسان ءَ باد شاھے شمیران ءِ نام ءَ بوتگ . یک روچے مُرگے پریات کنان آئی ءِ تھت ءِ دیم ءَ نند یت کہ مارے ءَ آئی ءِ گردن ءَ وت ءَ پتائتگ . گندگ ءَ مرگ وتی نجات ءَ چہ بادشاہ ءَ لوٹیت .شمیران ءِ بچّ بادام کہ چالاک ءُ زبردستیں تیر اندازے ات گوں پت ءِ اشارہ ءَ مارءِ سر ءَ گوں یکّیں تیر ءَ زمین ءَ دوچیت ءُ مرگ ءَ نجات دنت.یک سالے ءَ رند ھما روچ ءَ مرگ پدا کیت ءُ چیزے کہ دپ ءَ ات بادشاہ ءِ دیم ءَ ایرکنت ءُ بانگے دنت ءُ روت . وھدیکہ دیوان ءِ مردم چار انت چنت دانگ انتءُآیانی کشگ ءِ شور بیت . کشگ ءَ رند ھنگور رُدیت ءُ نیبگ دنت .کواس ءُ زانتکاریں مردم گوش انت اے نیبگ ءِ نپ ءُ سوت آئی ءِ آپ ءَ بوت کنت.باید انت کوزگے ءَ بپرنچیں ءُ چاریں باریں چے بیت . ھنچش اش کت

یکروچے باگپان ءَ گوں بادشاہ ءَ گوشت کہ کوزگ ءِ آپ چہ جُشگ ءُ پُکّگ ءَ آرام گپتگ ءُ ھنوں ساپ ءُ لسّہ چو یاقوت ءَ ترپگ ءَ انت. کواساں گوشت نیبگ ءِسوت ءُآسر ھمیش انت.بلے کس نزانت کہ اے کشوکیں زھرءُ یاکہ زھر ءِ درمان انت.پہ آئی ءِ چکاّس ءَ یک بندیگے ءَ کہ کوش ءِ سزا دیگ بوتگ ات آورت اش ءُ چہ آ آپ ءَ کدّھے آئی اش دات.تنگگ ءَ رند آئی ءَ وتی مورک مجیت بلے کمّے وھد ءَ رند دگہ کدّھے لوٹ ات.گوں آئی ءِ تنگگ ءَ وش شادان ءُ کندان بوت ءُ بے پروا چہ شاہ ءُ وزیر ءَ پاد آتک چاپ جت ءُ ناچ ءُ سُھبت گپت ءُ سوت جت . پدا سیمی کدّہ کہ تنگِت آرام بوت ءُ, گرانیں وابے ءَ شت ءُ دانکہ بامگواہ ءَواب ات. اے ڈول ءَ ھنگور ءُ شراب بزاں ترنداپ ءِ پجاّر بوت

ملایانی گوشتن پہ شراب ءَ
...................................
شیعہ مذھبیں مجلسی ءَ بحار الانوار ءَ نبیستگ : کہ حضرت آدم کہ چہ جنتّ ءَ گلینگ بوت ءُ زمین ءَ آتک آئی ءَ ٨٠ درچڪ ءِ شاھل گون ات کہ چہ آیانی نیمے پشت ءُ نیمے ءِ لاپیگ ورگی ات . دگہ گوالگی پُرّے چہ بازیں درچک ءُد ارانی تُھم ھم گوں وت ءَ آورت.ھنچو کہ ھنگور ءِ شاھل کشت شیتان ءَ تاووسے آئی ءِ بُن ءَ کُشت ءُ درچک ءَ تاووس ءِ ھون چوس ات. ھنچو کہ تاک جت شیتان ءَ شادکے آئی ءِ بن ءَ کشت ءُ ھنچو ھنگور ءَ بر ءُ نیبگ دات شیرے آئی ءِ بن ءَ سر بُرّاتءُ گڈ سر ءَ گرازے . پھمیشا شرابی مردماں اے چاریں جناورانی وڑ ءُ پیم ءَ انت.ساری ءَ دیم ءِ رنگ بدل بیت ءُ تاووس ءِ پیم ءَ جلوان دنت. وھدیکہ سراماز بیت شادُک ءِ پیم ءَ ناچ ءُ سھبت کنت. ھنچو کہ سرامازی چہ ھدّ ءَ گوزیت چھ شیر ءَ گُرّیت پہ جنگ ءَ لاکاریت. ءُ گڈ سر ءَ گراز ءِ پیم ءُ پوڈزاھر بنت وراک ءُ لنڈری ءِ واھگ درشان بنت ءُ گڈ سر ءَ وپسیت

روضتہ العلما اسپانک ءَ گوں نوح ءَ ھمگرنچ کنت
وھدیکہ نوح چہ بوجیگ ءَ ایرکپت درچک کشت ءُ تھم چنڈ ات . ھنچو کہ ھنگور کشت شیتان آتک ءُ آئی دم جت , ھنگور ھشک بوت .نوح دلگران بوت کہ اے ارزشداریں درچک پرچا ھشک بوت. شیتان آتک ءُگوشت ئے اگاں تو لوٹئے اے درچک پدا سبز ببیت من چنت گنگدام اشی ءِ بن ءَ کُشاں .نوح ءَ آئی ءِ ھبر منّ ات. شیتان ءَ شیرے پُشنزے کچکے روباھے تولگے ءُ کروسے آئی ءِ بن ءَ سر برّاِت .درچک سبز بوت ءُ شش رنگ پہ ر نگیں نیبگ دات . پیش ءَ یک نیبگے داتگ ات . شرابی اے ششیں جناورانی ڈول ءِ انت . چو شیرءَ دلیر چو پشنز ءَ گزبناک چو تولگ ءَ وت ءَ نجس کنت چو کچک ءَ دپ جنت روباہ ءِ ڈول ءَ مکر ءُ ھنر کنت ءُ ھنچو کروس ءَ بانگ دنت.پہ ھمیشاہ شراب پہ نوح ءُ آئی ءِ امت ءَ حرام ءُ نبکشادہ بوت .مجمع النورین تاکدیم ٣۵٣
محمد بن احمد توسی ءَ عجایب المخلوکات تاکدیم ٣٢٣ ءَ نبیستگ ; واجہ ھدا ءَ ھنگور مھتر آدم ءَ دات شیتان ءَ بد بُرت ءُچہ آئی ءَ دُزّات . مھتر آدم زھر گپت .دوئینانی میان ءَ جنگ مچّ اِت . جبرائیل توک ءَ کپت .نیمے اشی ءُ نیمے آئی ءَ دات .شیتان ءَوتی بھر کِشت ءُ آئی ءِ بُن ءَ مِشت (مس کت),سیاھیں ھنگور نیبگ دات , شراب ءِ ھنگور بوت پھمیشا جُشیت

وھدیکہ آدم زمین ءَ آتک . جبرائیل ءَ جُتکے گوک آورت کہ کشت ءُ کشار بکنت . گوک ءَ ھنگور ءِ درچک پہ دنتان گوتک .آدم ءَ مُشتے آئی ءِ دپ ءَ جتءُ گوک ءِ دنتان گونڈ بوت انت کہ ھچ چیزے پہ دنتان گوتک کت مکنت الاّ پہ زبان.گوک ءَ گریت ءُ چہ آئی ءِ چماں ارس ھولمب بوت . جبرائیل ءَ گوں آدم ءَ گوشت پہ ھنگور ءِ درچک ءَ دلگران مہ بو کہ سال پہ سال ءَ رُدیت ءُ سبز بیت ءُ ھمک سال ءِ سر ءَ شاھلانی سر ءَ بچن انت شرّتر سبز بیت ءُ گیشتر بر ءُ نیبگ دَ نت . عجائب المخلوکات

انگریز ءِ دکترانی پتءُ پول ءِ متابک ءَ آ گوش انت ھما مردم کہ زند اش چہ پنجاہ سال ءَ بُرز انت اگاں ھر روچ یک گلاسے سھرین شراب بور انت پہ دل ءَ سک شرّ انت ءُ آیانی عمر دراج تر بیت.ءُ اے روچاں گوش انت دو مزنیں گلاس بیر (آپجو) ھم سھریں شراب ءِ ھمدرور انت البت پہپیرینانایران ءَ سرزاھری ءَ ترنداپ ءِ ورگ جرم انت ءُ شراب ءِ بھا سکّ گران انت کہ تھنا زرّدار پہ چیرکائی ور انت ءُ بازیں شیعہ ملا ھم پہ چیرکائی بلکیں ورانت . بلے ھیروئین ءُ تریاک ءُ چرس سرزاھر ءَ بھا بیت ءُ کیمت چہ سیگا ر ءَ ارزان تر انت .ملا چہ تریاکیاں ھچ نترس انت بلے چہ ترنداپیاں سکّ ترس انت

ھما مردم کہ پہ ستک دل نماز کن انت ءُ چہ بازیں سجد ہ ءَ آیانی انچگ ءَ گِردیں ٹِکّ چاپ جنگ ءَ انت آ ھم پہ شراب ءَ انچو وت ءَ دلسیاہ کنگ ءَ انت کہ جنت ّءَ شراب بہ ور انت ءُ جنتی حور ءُ گِلمانان گور امبازبکن انت .پہ منی ءُ خیاّم ءِ گمان ءَ آ بزگّ مپت کلّہّ زین وتی وھد ءَ ناسینگ ءُ وتی تاسپیں انیچگ داگ دیگ ءَ انت ,دوزہ ءُ جنتّ دروگے ءُ ٹگیّں ملا آیان ءَ رد دیگ ءَ انت
یک زمانگے من جی آر ملا ءِ دیوان ءَ نشتگ اتان آ واجہ ءَ گوشت : من شراب ءَ پہ اے ھاتر ءَ وراں اگاں آ دنیا ءَ جنتّی بوتاں اے دنیا ءُ آ دنیا ءِ شراب پرک ءَ چاراں کہ کتام وشتر انت ءُ اگاں دوزھی بوتاں پرچا وت ءَ اے دنیا ءَ چہ شراب ءَ زبھر ءُ ناکام بکناں

اشکنگ ءَ جی آر ملا ءُ علی عیسی باتیل ءِکوہ ءِ سر ءَ چہ پٹ پٹ ءِ سر ءَ کپتگ انت . علی ءَ بھکے نبوتگ ءُ جی آر ملآ ءِ مگون درشتگ ءُ دکتراں دوا درمان کتگ ءُ پلاتینے آئی ءِ مگون ءَ مان داتگ . امیت انت بلوچانی آشوبی شائر گیشتر زندگ با ت

علی رئیسی

خیام ءِ چاربند

هَستی ءِ نشان چو بوتنیکاں بوتگ انت

مُدام نـَد ، نیکیں و بدیں دوئیں نبیسان انت

چه اولی روچ ءَ،هرچی دَیَگی ات،داتگی وَت

مئی گـَم کنگ وجهدءِ کنگ رَدی و تاوان انت

***********

بر لوح نشان بودنی ها بوده است

پیوسته قلم ز نیک و بد فرسوده است

در روز ازل هر آن چه بایست بداد

غم خوردن و کوشیدن ما بیهوده است


**************
**************

اَو دنیای ءِ چَهرَگ ،هرابی چه کینگ انت تئی

دلپروش کنگ کِرد انت تئی ، بینـَگ انت تئی

او هاک سینگ ءَ تئی دِرّ انت اگں پاچ کـن انت

بازیں بهاداریں گوهر انت ماں سینگ انت تئی

**********

ای چرخ فلک خرابی از کینه تست

بیدادگری پیشه دیرینه تست

وی خاک اگر سینه تو بشکافند

بس گوهر قیمتی که در سینه تست


************
************

دنیای ءِ چـَهر ، زانتکارے ءِ مئیل نه بیت

لوٹ ئے که تو چَهر ءَ هپت بزان ، هشت بزان

چو ما مِرَگ اوں و مراداں سرجم ایرکناں

چو مورے به وارت کـَڈ ءِ تها یا گرکے ماں لـَداں

*********

چون چرخ بکام یک خردمند نگشت

خواهی تو فلک هفت شمُر خواهی هشت

چون باید مرد و آرزوها همه هِشت

چو مور خورد به گور و چه گرگ به دشت

*********
*********

پیاله ءِ بَهراں ،چو یک دگر ءَ هور بیت انت

آئی ءِ پروشگ نه کـَـدیں بیت انت روا

چنت سر و زانکوٹ و دستانی دل هم

چه کئی دوستیءَ یکجاه و چه کئی کینگ سوا

*********

اجزای پیاله ای که در هم پیوست

بشکستن آن روا نمی دارد مست

چندین سر و ساق نازنین و کف دست

از مهر که پیوست و به کین که شکست

***********
***********

ترندآپ به ور که گِلءِ چیرءَ مدام وابجه ءَ بیت

تهنا و بے کس، ایوکءَ کـَلّ،ڈوک سرجه ءَ بیت

هُژیار بئے ، اے راز ءَ مبات که گوئش ئے کس ءَ

هر گواڑگے چَلّ بیت ، نه پـَـدا تـاجــه ءَ بیت

*********

می خور که به زیر گل بسی خواهی خفت

بی مونس و بی رفیق و بی همدم و جفت

زنهار به کس مگو تو این راز نهفت

هر لاله که پژمرد نخواهد بشکفت


***********
***********

ترندآپ ورگ شات بـَیـَگ ، نیکراهی منی

چه کـُبر و چه دین ءَ دَر بوگ دوزواهی منی

گوئشتوں بانوریں زمانگ ءَ رَهبند اِت چے انت

گوئشتی:تئی ورناییں دل انت وَرد راهی منی

***********

می خوردن و شاد بودن آیین منست

فارغ بودن ز کفر و دین؛ دین منست

گفتم به عروس دهر کابین تو چیست

گفتــا دل خـرم تـو کابین مـن است


*********
*********

مهکان وتی نیر ءَ شپ ءِ دامن ءَ دِرتـَگ

ترندآپ به ور،وَشتریں وهدے نه کدیں بیت پدا

شات بئے و گـَل بئے تو که مهکان دگه باز

گورّانی سرا کیت ، په رُژن شانی ســَــد ءَ

************

مهـتاب بــه نـور دامـن شـب بـشکافت

می نوش دمی خوش تر از این نتوان یافت

خوش بــاش و بـیندیش که مـهتاب بسی

اندر سر گور یک به یک خـواهد تافت


*********
*********

چه کـُبـر ءِ لوگ ءَ تاں دین ءَ یک ساهے

چه شکّءِ جهانءَ تاں باورءِ گینءَ یک ساهے

اِے دوستیں ساه ءِ دَم ءَ تو شات به بئے

مئی زند ءِ بَرءِ آسر شات تریں یک ساهے

**************

از منزل کفر تا به دین یک نفس است

وز عالم شک تا به یقین یک نفس است

ایـن یـک نفس عـزیز را خـوش مـیدار

کز حاصل عمر ما همین یک نفس است


*************
*************

شادهاں لوٹ که زندمان ءِ جند انت دَمے

هر تریشاسے چه کیقبادئءِهاک انت چه جمے

جهان ءِ هــبــراں و زنــد ءِ گپاں دراه

زان چو واب ءَ هیالے ، بـَٹــالے و چـَمــے

***********
***********

شادی بطلب که حاصل عمر دمی است

هر ذره ز خاک کیقبادی و جمی است

احوال جهان و اصل این عمر که هست

خوابی و خیالی و فریبی و دمی است


************



مرچی نه تئی پونشی و باندات انت دست
...
باندات ءِ هیال اِت گواتے که ترا هست

وهد ءَ مکن تو زیان اگں زندگ دلے ئے

منتگیں هم زند اِت ، گاری چه نه رَست

********

امروز ترا دسترس فردا نیست

و اندیشه فردات به جز سودا نیست

ضایع مکن این دم ار دلت بیدار است

کاین باقی عمر را بقا پیدا نیست


**********

**********



ساقی ! کاوک و پل باز وَش رنگ بیته

وَهد ءَ تو بزان ، هپتگے رَند هاک زیته

ترندآپے به وَر ، پلے به بو تاں چار ئے

پل هاک بَـیـَنت ، کاوک هم هاکاں شِیته

*********

ساقی ، گل و سبزه بس طربناک شده است

دریـاب که هفته دگـر خـاک شده است

می نـوش و گـلی بچـین کـه تـا در نـگری

گل خاک شده است سبزه خاشاک شده است


*********
*********

چو گواڑگ ءَ ، نوک روچ ءَ تو کـَـدّه ءَ زیر

گوں پلدیمے ءَ اگں هست ترا وهد و دمے

ترندآپ به وَر وَشّی ءَ گوں که نیلیں چـَهر

اناگت ترا کنت هاک و به کنت،هِچ ءِ شـَمـے

*********

چون لاله به نوروز قدح گیر به دست

با لاله رخی اگـر ترا فرصت هست

می نـوش به خـرمی که این چـرخ کـبود

ناگـاه تـرا چـو خـاک گـرداند پَست


*********
*********

جهان ءِ چَهرَگ بے ترندآپ و ساقی هِچ انت

بے ساز و نـَل ءَ شهر عراقی هچ انت

هر چون که جهان ءِ هالاں چاراں من

زند ءِ سرجمیں مراد انت شاده،باقی هچ انت

***********

دوران جهان بی می و ساقی هیچ است

بی زمزمـه نـای عـراقی هیـچ است

هر چند در احــوال جــهان می نگرم

حاصل همه عشرت است و باقی هیچ است


**********
**********

ترندآپ منا دئے که دل انت نا آرام

تچوکیں زند مَٹ بیت چو دیم ءِ رَنگاں

ورنایی ءِ آس ءَ بزاں چو که آپے

دولت که نه بیت پادار مه بئے تو بَنگاں

************

می در کف من نه که دلم در تابست

وین عمر گریز پای چون سیمابست

دریاب کــه آتـش جوانـی آبـست

هُش دار که بیداری دولت خواب است


***********
***********

ترنداپ به وَر که ابدمانیں زند انت اے

تئی بَرورد ، چه وَرنایی ءِ جند انت اے

پُل و دلبر ءِ وهد انت و بیل انت شاده

شات بئے دمانے تو ، زند ءِ زند انت اے

************

می نوش که عمر جاودانی این است

خود حاصلت از دور جوانی این است

هنگام گل و مل است و یاران سرمست

خوش باش دمی که زندگانی اینست


**********
**********

اول چه ، منی مَئیل ءَ نه بیتگ آیگ منی

بے مرادیں رَوَگ ءَ هم هچ نه لوٹیں ما

بُست کن ، سرین ءَ بند چالاکی ءَ تو ساقی

دو جهان ءِ گـَماں ، ترندآپ گوں شودیں ما

***********

چون آمدنم به من نبد روز نخست

وین رفتن بی مراد عزمی ست درست

بر خیز و میان ببند ای ساقی چست

کاندوه جهان به می فرو خواهم شست


*********
*********

ساقی ! منی گـَم چه انداز ءَ دَر انت

مستی منی مرچی جهان ءَ سر انت

گوں اسپیتیں مود، چه تئی ترندآپاں وَش

پیری ءَ هم ، دل اوں چو ورنا و بـَر انت

********

ساقـی غـم مـن بلند آوازه شده است

سرمستی مـن برون ز اندازه شده است

با مـوی سپید سـر خوشم کـز می تو

پیرانه سرم بهار دل تازه شده است


********
********

گوں من اگں هیلهے ، چه ساقی ءِ جهد ءَ انت

مه مَهلوک ءِ گپاں ، وفایے نه پـَشـت کـَپتگ

چه دوشیگیں ترندآپ تهنا گلاسے پَشت کـَپت

چه زند ءَ نزاناں بارین چے پـَشت کپتگ

*********

از مـن رمقی بـسعی سـاقی مانده است

وز صحبت خلق بی وفایی مانده است

از بـاده دوشــین قــدحی بـیش نــمـاند

از عـمر نـدانم که چه باقی مانده است


*********
*********

من هچ نزانان که منا جوڑ کنوک

بهشتیگے کتگ ، یا دوزه ءِ آس ءِ روک

ترندآپے،مهلبے و سازے باگے ءَ شـَرّ

اِے ٹـِکـّیں منا دئے ، بهشت پر تو هدوک

*********

مـن هیچ ندانم که مرا آن که سرشت

از اهل بهشت کرد یا دوزخ زشت

جامی و بتی و بربطی بر لب کشت

این هر سه مرا نقد و ترا نسیه بهشت


*********
*********

نوک روچ ءَ،چو هَؤر گواڑگءِ دیمءَ شود ایت

چست بئے و په ترندآپ ءِ ورگ کن سسّــا

اِے کاوک و سبزی که نداره کنان ئے مرچی

باندات چه تئی هاک ءَ رُد ایت بے پـُرسا

**********

چون ابر به نوروز رخ لاله بشست

برخیز و به جام باده کن عزم درست

کاین سبزه که امروز تماشاگــــه تست

فردا همه از خاک تو بر خواهد رست


********
********

هر سبزی اے که جوگ ءِ کنار ءَ رُسته

پری دابے ءِ لـِنٹانی چه هاک انت آ

هر کاهے ءَ پاد ءَ په بے سُلکی ءَ تو اِیر مکن

که آ سبزی چه پلدیمے ءِ هاک ءِ وراک انت آ

*********

هر سبزه که بر کنار جویی رسته است

گویی ز لب فرشته خویی رسته است

پا بر سر هر سبزه به خــواری ننهی

کان سبزه ز خاک لاله رویی رسته است


********
********

گوئش انت دوزُه ءَ رو انت مِهروار و مَست

اِے گپ بٹالے انت ، نے بیت کنت راست

اگں مهروار و مَست ، دوزُه ءَ بیت جاه اِش

باندات بهشت هالیگ بیت ، چو دل دست

*******

گویند که دوزخی بود عاشق و مست

قولی است خلاف دل در آن نتوان بست

گر عاشق و مست دوزخی خواهد بود

فردا باشد بهشـت همچون کف دست


*********
*********







دَؤرے که اوداں آیگ و مئی روگ ءِ بیته بنا

آئی ءِ بُنگیج نه وَدی بیت و نه آسر و پدا

کس گوئشت نه کنت اِے هبر ءِ راستی ءَ هِچ

که اِے آیگ چه کو انت و روان انت کجا

************

دوری که در آمدن و رفتن ماست

او را نه نهایت نه بدایت پیداست

کس می نزند دمی درین معنی راست

کاین آمدن از کجا و رفتن به کجاست


**********
**********








تا چُـنـت بـَـٹــالان ءَ به گــواپاں تـَگـِــرد

بیزار انت منا چه بت پرستاں و کـَنِشت

خیام که گوئش انت دوزه ءَ بیت انت جاهی

گوئش:دوزه ءَ رپتگ کے یا آتکگ چه بهشت

*********

تا چند زنم به روی دریا ها خشت

بیزار شدم ز بت پرستان و کنشت

خیام که گفت دوزخی خواهد بود

که رفت به دوزخ و که آمد ز بهشت


*********
*********

چینچو تو چه مَسیت ءِ نور گوئش ئے و دِیر ءِ دوت ءَ

چینچو چه دوزه ءِ زیان گوئش ئے و بهشت ءِ سوت ءَ

رَو و گِند که کتاب ءَ چے نبشتگ زمانگ ءِ واجه و مَستِر

هرچی که آئیا بیگی ات و لوٹتگ ئی ، هم بوته

**********

تا کی ز چراغ مسجد و دود کنشت؟

تا کی ز زیان دوزخ و سود بهشت؟

رو بر سر لوح بین که استاد قضا

اندر ازل آن چه بودنی است ، نوشت


***********
***********

گوئش انت :مِهلبیں پریانی بهشتاں وَش انت

گوئشاں: هنگور ءِ ترندآپ و شراباں وَش انت

اِے ٹـِکین ءَ تو زور و چه وام دَستان ءَ شود

که ڈهلانی توار انت و چه دوراں وَش انت

*********

گویند بهشت عدن با حور خوش است

من می گویم که آب انگور خوش است

این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار

کاواز دهل برادر از دور خوش است


************
************

مرچی که منی ورنایی و شادهانی دم انت

وران که منی وشی و شات بیانی دم انت

ملند مه کنیت تهلی ءِ دوای ءَ که شهد انت پمن

تــَهـل انت چونا ، زندمانئ که گــَم انت

***********

امروز که نوبت جوانی من است

می نوشم از آن که کامرانی من است

عیبم نکنید گرچه تلخ است خوش است

تلخ است از آن که زندگانی من است


**************
**************

باز بیت که مبان ما و به بات انت جهان

نئ نامئ چه ما بیت و مه بات انت نشان

تان نین که نبیتگین ما ، نه دَؤر بیتگ ات لنگ

چه ما پد و رند بیت هما روچ و دمان

********

ای بس که نباشیم و جهان خواهد بود

نی نام ز ما و نه نشان خواهد بود

زین پیش نبودیم و نبد هیچ خلل

زین پس چو نباشیم همان خواهد بود

مراد ساحر ایماندارءُ راست گوشیں لچّه

عابد آسکانی

کےءَ گمان ات که کیت روچے
مئے کم نهادی نهاد کار ایت  

هما دورءُ زمانگاں که انسان وکشیءُ گیابانی بوتگ گریشگءُ کوهءُ اگاراں سلے ولے بوتگ په وتی زانتءُ واکءُ وسءَ وتی هیشی سرۓ چه چاگردءِ همک ڈولیں هونواریں رسترءُ سهگیریں لولکءُ جوجکاں پهریزتگ – میزان میزانءَ وهدے آ زانتکار ترءُ کته کار تر بوتگ گڑا آئیءِ اے پهریز کاریءُ پاسپانیءِ سسّا هنچوش پره شتگءُ شاهگان بوتگ که آئیءِ کٹم ، ٹک ، راجءُ زیدءُ گلزمین ۓ پلّءُ واڑ کتگ انتءُ آ سرءَ درستین جهان ۓ پتاتگ.

مروچیگیں دور "سائینسءُ ٹیکنا لوجی"ءِ دور گوشگ بیت اگاں چه دنیگا هم انسان زندءِ یک مزنین بهرے هما کوهنین "سنگی دور" ءَ سر سر جنگءَ انت بلے الباریں رنگےءَ چماں شانک دے ۓ به چارۓ جهانءِ پیشیگیں جاور پهک بدل بوتگ انت – نی انسانءِ دلءَ آ گریشگی هونواریں رسترانی بیڑءُ باهندءِ انچک ترس نیست – بلے آ رستر هم نی آ پیسرس رنگءُ دروشم ءَ نه انت – هنچوش که انسان بدل بیان بوتگ همے پیمءَ رستران هم دیمروی کتگ زیگیں چار پادیں رستر مروچی دو پادیں مردمءِ رنگءَ دیمءَ آتکگ انت – انسان گونگیں اے رستر چه آ کدیمی چار پادیں رستراں هونوارترءُ کانٹی تر انت – اے انسانءَ گیشتر ریپین انتءُ وتی رگزءَ دور دے انت – پمیشکا چه ایشاں وتی جند ، راجءَ چاگردءِ پانک گیشتر جنگ لوٹ ایت – ایشانی دام مدام جتگ ، تلک یک پیمءَ چیر انت ، لوپ هر وهد منڈاتگ برے کڈّلءَ انت ، برے گوارچءِ پشتءَ انت که کدیں نه کدیں سوب به کن انت شکارءَ لوپ به کن انت.
چه انسان زاتءُ جهانءِ راجاں بلوچ هم یک راجے که یک جتائیں پوشاک ، زبان ، دودءُ ربیدگءُ مسکیں هاک زیدءُ زمینےءِ هدا بند انت – په اے راجءِ ولگوج کنگءَ په ایشیءِ زبانءِ بیگواهیءَ ، په ایشیءِ دودءُ ربیدگانی گار کنگءَ – ءُ په ایشیءِ گلیں هنکینءِ وتی کنگءَ چه نوشیروان رسترءَ بگرتاں مروچی بے شمارا انسان دروشمیں رسترےءُ وتی گڈّی زور چکاس اتگ بلے بے شونءُ بے مراد بوتگ انت. بلوچ انگت هستءُ زندگ انت – ءُ چدءُ اے دیم هم وتی پهریزگءَ زانت – آئیءِ بدواه هنچوش که چدءُ پیسر بے مراد بوتگ انت چدءُ اے دیم هم بے سوب بنت – شهسسا گوش ایت:
سکّ مریں راجانی همک دهل انت سکّ مریں
په وتی زانتءَ چه بنءَ دل اِش گوتکگ ات
بلوچ راج چه اے وڑیں رستریں زوراکانی کڑءُ گورگنداں کےءَ رکّینتگ؟ بے شکءُ گماں اول هداءَ گڑا وتءَ وت ۓ پهریز اِتگ – ایشیءِ رکّینوکءُ پهازوک ایشیءِ شیریں بچءُ جنک انت. راجی کماشءُ زانتکار انت سانڈءُ مزار بیمّیں سرمچار انت. یکے مرایت لکّے پیداگ بیت راجءِ "آهنیں پلّ" انت شاهگانیں گلزمینءِ پاسپان ، هزاری دودانی پانپا ، شکّلیں زبانءِ ساٹوکءُ چیٹوکءُ زندگ داروک انت. چه مرگءَ نه ترس انت وهدے جنگءِ پڑءَ مانشان انت گڑا مرگءَ ملگے گون کن انت راجدپتر ایشانی گروهبریءِ نامءَ په مڑایے گیپت.

بیم مرگءِ نه ترس دنیاءِ
دوستی یے چونیں مئی دلاں بیتگ
مراد ساحرچه همے ڈولیں سرمچاراں یک زانتکاریں سرمچارے ات. آ وتی راجءِ رهشونءُ گلزمینءِ مترسیں سپاهیگے ات بلے چاجنگی سپاهیگاں نه اَت که داں لاپ اِش سیر نه کن ۓ جنگءِ پڑءَ سر نه دے اَنت. ساحرءَ داں نیم کرنءَ گوں هورکیں لاپے په راجءُ گلزمینءَ جنگ کت همے گپ ۓ جتگءُ گوشتگ ۓ:
بناس اِتاں شدیں لاپءِ کورهءَ ساحر
وتءَ په چرپیں دپاراں من مژده وار نه کتآئیءَ شر زانتگءُ مار اِتگ که سیاهءُ تهاریں شپءَ مئے سرءَ مانشانتگءُ شپ په تچگ روچ نه بنت. داں سرءَ سر نه گوزۓ شپءِ سیاهءُ تهاریں لشکرءَ پروش دات نه کن ۓ. پمیشکا ساحرءَ گوں اے سیه شپءِ گرانیں لشکرءَ جنگ کتءُ گوشت ۓ: 
مارا سیه پوشاں نه ترس ایت چه شپانی سیاهیءَ
تو اے مهکانیں شپانءُ روشنیں باماں به بر
ساحر هما راهی انت که وتی دلءَ جزمءُ پر امیت انت که آ وتی منزلءَ الّمءَ رس ایت اے سیاهیں شپءَ آ الّمءُ دلجمءَ پروش دنت روشنیں روچ په آئیءِ دیمءَ درکیت:
آتکگ که تاموریں شپ
جزماں کیت انت بامسارے
دیمترءَ گوش ایت:
کرام کناں روچے کوچگءَ کائے
زندگاں من پمی یکّیں هبرءَ
اے گواچنی گپّے هرچ کارےءَ دل جزمیءَ تگواه گون مه بیت آ کار هجبر دیمءَ نه روت هر کارےءَ ٹیٹرے ءُ توکلے میڑینگ لوٹ ایت همک دلءِ واهگےءَ سودایے سرءَ بیت همے سودا هما کارءَ په آسرے رسین ایت اے باروءَ مراد ساحرءَ جوانین درورے داتگ یک جاگهے آ گوش ایت:
داں مه بیت واهگءِ سودا ماں سرءَ
دردءِ دریایاں کجا گوست کن ۓ؟
دیریں منزلانی مساپر وهدے که گوں راهءِ سکّیءُ سوریءُ نگیگیاں دوچار بیت گڑا آئیءِ دلءَ هزار رنگیں هیال کیت. برے وتءَ دیوانگے کرار دنت. وتی "سرگنوکی" ءِ سرءَ کندایت. برے آ عالمءَ ڈوبار ایت برے بهتءَ تالهءِ رنگءَ جنت. برے همراهانی ناسرپدیءُ ناتپاکیءِ سرءُ بژ بش وارت. مراد ساحرءِ دلءَ هم هنچیں هیال کیت پرچے که آ یک انسانے البت آ تالهءِ زنگءَ نه جنت آ الّمءَ نه ڈوبار ایت بلکیں اے آئیءِ نزءَ "گندگیں پیل" انت. همے گپءَ چوش درشان کنت:
عالمءِ زنگءَ بهتءِ ڈوبارگ
نزءِ من ساحر ، گندگیں پیل انت 
مراد وتی وشمیاتکاں پجاه کار ایت وتی شدءُ بد ، واریءُ زند زبهریانی زمه واراں زانت چوش اش ٹکءُ نشان کنت:
ما که چو چنگیں کمانءَ ایں شُدءِ ساهار
بهر مئے دهرءِ مزن گردناں هونلاپ کتگ  

کسوے کار انت که مهتر داودءِ چل مردیں چک بنت نمازءِ وهدءَ پت پیسر بیت چک پشتءَ ۓ اوشت انت پتءُ چک هور نماز کن انت یک روچے مهتر داودءِ دلءَ نمازءِ تهءَ هیالے کیت که گواهے دگه کس مئییت ما پتءُ چک وت بازیں کسی رهچار نه بئیں. وهدے سلام ۓ ترینت دیست ۓ که چکانی سر چه سجدهءَ چست نه بیت درست دیم په چیر کپتگ انت بزاں هشک مرتگ انت. پتءَ مار اِت که منءَ پهراں گپتگ منی همے هیال هداءَ دوست نه بوتگ منءَ گپتگ ۓ. هما دمانءَ دیم شکون کپت گوشت ۓ اے واجهیں هدا! منی گناهاں درگوز کن ، هداءَ آئی میار بکش ات جست ۓ کت که پدءَ وتی هما چلّیں چکّاں لوٹ ۓ یا یکے لوٹ ۓ ، چلینانی برکت ۓ مان به بیت. واجه داودءَ گوشت اے هدا تئی دستءَ هرچے بیت کنت بلے نی من آ چلّیں چکّاں نه لوٹاں منءَ یک چکّے به دے چلّینانی بودءَ ۓ مان کن گڑا همیش انت که هدا تهت روانءِ واجه مهتر سلیمان بکشات که درواهیں دیهـءُ ملاکت آئیءِ دستءِ چیرءَ اِت انت.
چاکرءُ گوهرامءَ کمءُ گیش داں سی سالءَ وت ماں وت جنگ کت بلے اے روچی که میران کشگ بوت گڑا گوهرامءَ گوشت:
چاکر! تو اگاں آزمانءَ پدگ بندۓ
سر برءِ استوناں جن ۓ تهتءَ
هپت زرءُ هپتاد کوه بگوازین ۓ
ڈاڈرءِ جمپاں په سرءَ زیرۓ
نی هار میرانءَ په گدار گندۓ
کشتگ من تئی نامانی ملک میران 
پروشتگ من تئی رندانی کاهمیں دیوان
نی کنّوانی وهدءَ ۓ نه شاکارۓ
اسپرانی پیشکنزگءِ وهدءَ  

دژمناں سالونکیں دودا ایر جیگ کت برات ۓ بالاچ ات که دنیگا ٹیبرهءُ گونڈ ات براتءِ کوشءَ وابءُ آرامءَ نه اِشت. کینگ ے چه دلءَ نه کنز ات انت آ براتءِ پادءَ سر گپتگ ات بلے براتءَ گوں جوریں هکّلےءَ لوگءَ چهر داتگ ات. همے گونڈیں بالاچ وهدے هژدهمی سالءِ سندءَ رس ایت به چار چے گوش ایت: 
داں هژدهمی سالءِ سرءَ
من رستگءُ جواں بیتگاں
تیرءُ کمانوں زرتگ انت
ماءُ نکیبو بوتگیں
ما میتگاں ایر کپتگیں
بیست کشتگوں تیگءِ رهءَ
بیست گوں دو گوشیں هنجرءَ
ده گوں تپر زینءِ رهءَ
ده گوں مزن ٹپّیں لڑءَ
سرهنگءِ هون انت میزریں
انگت تئی جستءَ کناں
واجه هداءَ مهتر سلیمانءِ تهءَ چلّیں براتانی بودءُ برکت ماں کتگ ات اے همے بودءُ برشءِ برکت اَت که آ آزمانءِ دیمءَ بالءَ ات دیهـءُ ملاکت آئیءِ دستءِ چیرءَ ات انت. گوں یکیں سرمچارءُ کنگریں میرانءِ ایرجیگیءَ چاکرءِ روچ ایرشت آئیءَ پروش وارت آئیءَ اے گپ منّ اِتءُ مار ات که آئیءِ هستءُ نیست میران ات په میرانءِ مرگءَ آئی ءَ گوشت که:
ماں سرءَ ارشی پریشتگ گریوانت
ماں زرءَ اپسوز ورانت بهیگ
دوداءِ مرگ یک پرّیں لوگےءِ یک بستگیں راجےءِ بربادی ات بالاچءَ شست مردواریں بلوچ ایوکءَ په سرهنگءِ بیرءَ کشت گوشت ۓ انگت من دوداءِ هونءِ جستءَ کناں. ساحر هم په وتی راجءُ زبانءُ زیدءَ هنچیں تاوانے که کرنانی کرن مارا کولنج کنت.
برے برے دلءَ هیالے کیت داں زنڈیں دمانےءَ گوش ۓ چاگردءَ یک وژدلی یے مان شان ایت چم سارت بنت. دل گرکے جنت سر په مڑا برز چست بیت. ودلءَ گوشان من سکیں نگبهتے آں ! بلوچی زبانءُ ادبءِ نوکیں دور من گوں وتی چمّاں دیستگ. ایشیءِ گواهیءَ یک رندے نه هزار رندءَ دیاں ، بلکیں داں زندگاں گوں مزنیں پهرے همے شاهدیءَ دیاں که من اے دورءِ مسترینءُ گچینی ندکار ، لچّه کار ، گشنده ءُ ازم کار گوں چمّانء وت دیستگ انت یا گوں آیاں هم دیوانءُ هم زمانگ بوتگاں چه آیانی تبءُ آ سیت ، هیلءُ آدت ، مهرءُ کهرءِ درستیں جاوراں سهیگءُ زانتکاراں.
بلے همے کترهءَ پد دپوں جور بیت ، دلوں سیاه ترایت دیدگوں چه ارسءَ کیل بنت گوں وت گوشاں اناں! اناں! من سکّیں شومےآں! اگاں چه من اے دورءِ چمدیستینءُ سرگوستیں شاهداں. په اے دورءِ مزنین سرانی همنیادی ءَ ٹهل کناں بلے اے دورءِ برزیں کلاتانی ڈرگ ، ماتکوهانی پرشگ ، پگرءُ سسّاءِ آزمانانی کپگءِ ندارگ هم همے چمّاں سگّ اِتگ همے دلءَ پج اتگ انت.
چه منءَ مه لوٹ همبل هما وشیانی یاتاں
منءَ پروشتگ ناگمانی ، گمءِ بیم دهیں مزاراںاے هما رمانگ ات که دنیگا من چه ادبءِ جنگجاهءَ کمے دیرتاں بلے په وتی زبانءَ بگوش ۓ هدوناک اتاں ریڈیو زاهدانءُ ریڈیو کابلءِ بلوچی مراگش کزائیءِ نیشتگ ات انت. اگاں ترانگوں مه دروه ایت ریڈیو کابلءِ اے اولی دستونک ات که منءَ چه اے شنگجاهءِ درستیں بلوچی سوتءُ لچّهاں دوست ترات من په ایشیءِ اشکنگءَ بے تاهیراتاں:
پدءَ جمبر گمانی بندگءَ انت
منی کلّءِ سرءَ بچکندگءَ انت
اے دستونکءِ گشنده مردیں آدمے ات گوں هنچیں پرسوزمانیں زیملےءَ جتگ ات ۓ که جانءِ پٹ پاد آتکگ ات انت. "جمبر" ءِ گال ۓ جمّر گوشتگ ات. همے جتکے (شعر) ءَ رند "پدءَ جمّر گمانی بندگءَ انت" ۓ پر ترّینتگ ات. گوں جهلءِ جُتکءِ اشکنگءَ گوش ۓ دل ترک اتگ ات:
نه ترک ایت پرچیءَ بلبل تئی دل
کسے پلّاں بهارءِ سندگءَ انت
منی وتی جندءَ همے برزءِ دوئیں کڑی سک دلءَ کپتگ ات انت. هنچوش په بزانت هنچوش په زیمر ، من وتی دلءَ گوشتگ ات دریگتیں ریڈو چوٹیپءَ چهر دیگ بوتین! من دمان په دمان ریڈو پشتءَ ترینتگ اتءُ همے دوئیں کڑیانی سرءَ کتگ ات هزار رندءَ گوشداشتگ ات انت. آ شپءَ که اے دستونک ریڈوءَ نه جتگ ات گڑا من ملورءُ بے تکانسر بوتگ اتاں. بزاں منی پرمائش پورو نه بوتگ ات. 
همے دستونکءِ کهربابند (مقطع) چوش ات:
کےءَ بچکند ات چار ات ساحرءَ را
پدءَ دردے دلءَ ایرنندگءَ انت
گوں ایشیءَ من ماراتگ ات که اے دستونکءِ لچّه کار ساحر انت بلے سرجمیں ناموں انگت هم نه زانتگ اتءُ چوش اوں هم نه زانتگ ات که پاکستانءَ نشتگ ، ایران ئیگ انت یا اوگانستانءِ؟ هستءُ سلامت انت یا هداءَ وتی مال کتگ؟ همے شکّءُ گمانانی تهءَ چیزکے وهد گوست منی دل گوش ایت 1975 ءَ ساحرءِ لچّهانی اولی دپتر "پاهار" منءَ دست کپت که 1970ءَ چاپءُ شنگ بوتگ ات بزاں "پاهار" ءِ شنگیءِ پنچ سالءَ رند من وتءَ ادبءِ پڑءَ مار ات – نی من زانت که ساحر هستءُ زندگ انت – کراچیءَ جهمنند انتءُ سرجمیں نام ۓ (محمد) مراد ساحر انت.
اے کرنءِ هشتمی دهگ سیاستءِ بانداتءَ (سالے دو سال بے مه کن) په بلوچ راجءَ چه زنڈیں چکّاساں چکاسے بوتگ زوراکاں په زپتءُ زورءَ وتی دل نه رنجینتگ په اے بدزورانی بدزوراکیاں بلوچ راجءِ همسنتیءُ تپاکی چه راجدپترءِ نمیرانیں کرداں یک بےدروریں درورے – په اے زلمءِ بگیر (حلاف) ءَ درستیں راج چو ماتکوهاں مکّ ءُ همنوارات – راجدوستءُ هسمائیں کنگراں په وتی راجءِ دیمپانی ءَ سرءُ مال نه پهریز ات – درّیں لچّه کارءُ ازمکارانی دیواں جنگی سنگرءُ بومه ات انت – همے ادبی جنگجاهءُ بومهانی تهءَ من گوں ساحرءُ ڈیک دات ساحر گوشگءَ ات:
ایوکءَ ساحرءِ مرگءِ گمءُ اندوه نه انت
انگتءَ باز تئی هیسی سرءِ هیرات بینت
دیمترءَ گوشتگ ۓ: 
دردے که تئی مهرءِ بر انت
تام ۓ چه شهدءَ وش تر انت
چه 1975ءَ بگر داں جولائی 1998ءَ ماهءُ ساحرءَ یکیں جلگهیں شهر کراچیءَ زند گوازینتگ ، بنگیجءَ بگر تانسر روچ په روچ نزیک تر بیان بوتگیں برے لچّه گوشی دیوانےءَ برے رهگوزی برے آ وت آتکگ برے من آئیءِ چارگءَ شتگاں کمءُ گیش ماهے دو برءَ یا دوماهءَ یک رندے الّمءَ دوچار کپتگیں.
1985ءَ رند ساحر سکّیں نگیگیں زندے گوازینتگ لوگی مشکلءُ جنجالاں سک اڑینت ، جاوراں پریشان کت چکّءِ نادراهیءَ گیشتر گم جتءُ گهدل کت – آئیءَ وانگءُ نبیسگ وتی جاگهءَ ، ادبءِ پڑ یک وڑے یلو داتگ ات. راجدوستءُ زبان دوستاں ساحرءِ سرءَ کپتگیں مشکلءُ گرانی مار اِت انت. په آئیءِ دردانی درمان کنگ همدستءُ تپاک بوت انت – ساحرءَ دل اڈی اش دات تا که آ وتءَ ایوکءُ تهنا مه مار ایت . "بلوچی لبزانک" ءَ وتی سلاهکاری دیوانءِ کماش کت. سیدهاشمی اکیڈمیءِ شنگ کتگیں آئیءِ لچّهانی دومی دپتر "چیهال" ءَ چه سرکارءِ نیمگءَ داد (انعام) رس اِت. مزن هور (خلیج) ءِ زبان دوستاں آ مزن هورءَ لوٹائینتءُ آئیءِ شرپءَ دیوان کت. مراد ساحر راجی مهرءُ تسلایاں نوکیں زندے بکشات آئیءَ ملکموت جواب کت اگاں راجءَ دلبڈی مه داتیں ساحر چیزے سال پیسر مرتگ ات.
دسمبر 1993ءَ مراد ساحر ءَ منءَ ڈکءُ سک کت من په بلوچی لبزانکءَ همک ماه چیزے نه چیزے به نبیسان من گوں آئیءَ لبزءُ کبز کت گڑا همک ماه یا په همک تاکبندےءَ چار کشک کش اتءُ دات که انگت گراں.
جنوری 1994ءَ رند ما گوں یکءُ دگرءَ سک نزیک بوتیں هپتگے یک رندے دو رندءَ لازم گوانکو (فون) ءِ سرءَ گپ جت. گوانکوءِ تهءَ برے وهدے لچه گوشی دیوان هم ردءُ بند داتگ ات. یک روچے من وتی یک دستونکے گوشگءَ اِتاں آئے گوشدارگءَ ات آسرءَ گوشت ۓ ایشیءَ په همے ماهءِ بلوچی لبزانکءَ راه به دے.
18 جولائی 1998ءَ من ملکءَ سرگپتگ اتاں بسءِ ٹکس گپتگ ات که همبلےءَ یک نه وشّیں حالے منءَ دات. گوشتۓ که بلوچی ادبءِ نوک باهندیں لچه کار چراگ لاشاری بیراں بوتگ منءَ گوش ۓ دردۓ پتات. آئیءِ مرگءَ چیزے روچ گوستگ ات که منءَ اے حال رس ات گوں دوریں دلے ملکءَ شتاں.

16 ستمبر 1998ءَ پدءَ کراچیءَ واتروں کت- دلءَ ات که مرچی یا باندا چراگءِ پرساں رواں چما دیمءَ ساحرءَ سرے جناں دگه هم بازیں همبلے گندگیگ انت که منی آیگءِ حالءَ سهیگ نه انت همے گرٹیانی تهءَ اِتاں که 19 ستمبرءِ روتاکءَ من مراد ساحرءِ بیرانیءِ شومیں حال ونت گوش ۓ دو جمکیں تیرے منی دلءُ سر جگراں ماناتک زانتکاریں بلوچاں گوشتگ:
دلسریں کاڑءُ دلجمیں اولاک
په هوس پیداگ نه بنت هر روچ
دلسریں کاڑانی بدل گار انت
دلجمیں اولاک په گبر باز انت
مروچی بے مراد ساحرءَ گوش ۓ وش نه انت بلوچ راج چه یک ایماندارءُ راستگوشیں انسانےءَ په بنکی زبهر بوت- بلوچی زبانءِ یک بے دروریں دردوارءُ گموارےءَ مارا رمبینت. کراچیءِ ادبی دیوان بے آئیءَ بے سپاه انت. اے بے تاهیریں دلاں چتور به ترهینیں که په ساحرءِ گلیں نیاداں چو بلّی کپوتاں نال انت:
مئے مریاں گوں پهتهیں گیساں
مئے پلاٹاں گوں کرکیں گورکاں
میش پرا ترادانءَ زر انت بوریں
زال پرا اپسی کهن دلا رامیں
بور گرّ انت په کلبری داناں
مارا ساحر یلو داتءُ شت نی مارا بائد انت که ما همائیءِ ایر کتگیں چیدگانی پدءَ وتی مرادانی منزلءَ شوهاز به کنیں وتی شهدیں زبانءَ به پهریزیں – په راجءِ همدستءُ تپاک کنگءَ به تکشیں وتی ماتیں گلزمینءَ ماں بدیں جورانی دستءَ مه دئیں اگاں ما چوش کت گڑا بزاں ساحر زندگءُ نمیران انت اگاں نه!
سستگیں ساه په کڈّناں پیوست نه بیت
آ گلیں ڈمبانی میار ، نی پدءَ هست نه بیت

http://baluchestan.persianblog.ir/post/233

عـــــمــــــر خیام

عـــــمــــــر خیام - 

-----------------
کریم بلوچ - تهل 
زند ءِ اے کاروان ، هیرانی گوئز ایت
سرپَد بئے دمانے که شادهانی گوئز ایت
ساقی وتی مَٹ ءِ هیال ءِ باندات چے کنئے
بیار پُریں پیالهے، شپ نمانی گوئز ایت

********

این قافله عمر عجب میگذرد
دریاب دمی که با طرب میگذرد
ساقی غم فردای حریفان چه خوری
پیش آر پیاله را که شب میگذرد

*************

وَش مَست شرابجاه ءَ چه گوئست اوں من شپ

دیست پیرے شراب ءِ کونزگ ءَ گوں لـُڈ و کـَپ

گوئشت اوں : نیست پیر ترا هُدا چه شرمے

گوئشت ئی : بکشگ چه هدا انت شراباں وَر لـَپ لـَپ

***********

سرمست به میخانه گذر کردم دوش

پیری دیدم مست و سبوئی بر دوش

گفتم ز خدا شرم نداری ای پیر

گفتا کرم از خداست می نوش خموش

*********

روچے انت وَشیں و مولم نه گرم انت و نه سارت

هـَؤر پـُلانی دیم شودگ ءَ ، دَنزاں بارت

زرد پـُل ءَ په گوانک انت کـُلی وتی دلی درد

ترندآپ دوا انت پمن ، پیکه وارت 

*************

روزیست خوش و هوا نه گرم است و نه سرد

ابر از رخ گلزار همی شوید گرد

بلبل به زبان حال خود با گل زرد

فریاد همی زند که می باید خورد

**********

اے کـُهنگیں کاروانسرا که جهان انت نام ئی

آرام جَهے دو رنگیں سُهب و شام ئی

سراروک سورے که سَدانی جمشید وارتگ

کوٹ انت و کلات انت سَداں گوهرام ئی

************

این کهنه رباط را که عالم نام است

و آرامگه ابلق صبح و شام است

بزمی‌ست که وامانده صد جمشید است

قصریست که تکیه‌گاه صد بهرام است

************

هستی ءِ رازان ءَ نه تو زان ئے و نه من

پسّو ءِ اے چاچان ءَ نه تو زان ئے و نه من

اے رازانی چه پُشت انت مئیگ ءِ نیام ءِ هبر

گار بنت چو رازاں ، نه تو مان ئے و نه من

************

اسرار ازل را نه تو دانی و نه من

وین سر معما نه تو خوانی و نه من

پس در پس پرده گفتگوی من و توست

چون پرده بر افتد نه تو مانی و نه من

**********

چه آ پیش که تئی سرا بیڑ گِر انت

گوئش تا که پتو پُلرنگیں شراب سیر گِر انت

تو سُهرے نه ئے ،جَٹ و نازانت که ترا

هاکی به کن انت و پدا ، دیر ئی گِر انت

**********

زان پیش که بر سرت شبیخون آرند

فرمای که تا باده گلگون آرند

تو زر نئی ای غافل نادان که ترا

در خاک نهند و باز بیرون آرند

**********

تـُرُندآپ ءِ کونزگ ءِ لـُنٹ ءَ من وتی لنٹ رَسینت

تماهدار که په من عمرے دراجینے به گِینت 

لنٹ ئی منی لنٹ ءَ سک کرت گوئشتی سِرّیں

ترندآپ به ور، کس جهان ءَ دو رَند ءَ نه گِینت

***********

لب بر لب کوزه بردم از غایت از

تا ز و طلبم واسطه عمر دراز

لب بر لب من نهاد و میگفت به راز

می‌ خور که بدین جهان نه می‌‌آیی باز

**************

نیکیں بیلاں سرجم بیگواه شت انت 

هَجل ءِ دست ءَ یک یک بے ساه شت انت

وارت یکیں ترنداپ ماں زند ءِ دیوان ما

چُنت پٹ چه ما زوتر،مست وابجاه شت انت

**********

یاران موافق همه از دست شدند

در پای اجل یکان یکان پست شدند

خوردیم ز یک شراب در مجلس عمر

دوری دو سه پیشتر ز ما مست شدند



************

تاں زُهره و ماه مَه آزمان گـَشت انت ودی

گِهتر چه پَهکیں ترندآپ ءَ کسے هِچ نه دِی

من اَچکـّه آں چه ترندآپ ءِ باپار که آ

گِهتر چه آ که شَوشکگ انت چے گِـرِی

************

تا زهره و مه در آسمان گشت پدید

بهتر ز می ناب کسی هیچ ندید

من در عجبم ز میفروشان کایشان

به زانکه فروشند چه خواهند خرید


*********

مَیل که گـُرسَت و گـَم وارت ترا

بـَـژن بیت و ارمان دار اِت ترا

مَیل تو کتاب ءَ،جوسر و کِشت ءِ ڈگارءَ

چا پیش که هاک په بــِه بارت ترا

**********

مگذار که غصه و غم در کنارت گیرد

و اندوه و ملال روزگارت گیرد

مگذار کتاب و لب جوی و لب کشت

زان پیش که خاک در کنارت گیرد

***********

کِردے انت پگر کناں دین ءِ ماں رَه ءَ

کِردے انت هَیران و په شَک دین ءِ تها

تـُرساں که چه دَرنـَگیب گوانک کِیت روچے

او راه رَداں ، دویین ایت ســَــــه ءَ

*********

قومی متفکرند اندر ره دین

قومی به گمان فتاده در راه یقین

میترسم از آن که بانگ آید روزی

کای بیخبران راه نه آنست و نه این


***********

اگں جهان ءِ سرا وَس بوتیں منا چو که هـُدا

گار کُرت جهان ءَ چُشیں ، جوڑ کرتیں پدا

چه نوک جهان اوں اڈ کـُـرتیں چـُشـیں

که جـُهـدکار مدام وتی مَئیل ءَ برستیں سَـد ءَ

***********

گر بر فلکم دست بدی چون یزدان

برداشتمی من این فلک را ز میان

از نو فلکی دگر چنان ساختمی

کازاده بکام دل رسیدی آسان

************

نیکی وبدی که مردمانی گِل انت هَوار

وَشـّی و گمے که جهان انت سِینگار

تو دَؤر ءِ سرا مَه لـَـڈ که په زانگ و زانت

دَؤر وَت چه ترا ، وار انت هزار

*********

نیکی و بدی که در نهاد بشر است

شادی و غمی که در قضا و قدر است

با چرخ مکن حواله کاندر ره عقل

چرخ از تو هزار بار بیچاره‌تر است

************

گوں تو شرابجاه ءَ اگں گوئشاں وتی راز

گِهتر چه محراب انت که کناں رپک و نماز

اے اول ءِ ٹهینوک توئے، آهرءِ هم گار کنوک

لوٹ ئے که لـَباس کنئے منا،یا سوچ ئے گں داز 

********

با تو به خرابات اگر گویم راز 

به زانکه به محراب کنم راز و نیاز

ای اول و ای آخر خلقان همه تو

خواهی تو مرا بسوز خواهی بنواز

***********

جوڑ کنوک چو مَئیل ءِ تـَب ءَ هر مُود کتگ

چیا گوں چَپی و چوٹی کس بـُود کتگ

اگں وَش کـُتگ ئے ، چیا پروشان انت پـَدا

اگں نه وَش انت ، رَدی کے اود کـُتـَگ

**************

دارنده چو ترکیب طبایع آراست

از بهر چه او فکندش اندر کم و کاست

گر نیک آمد شکستن از بهر چه بود

ورنیک نیامد این صور عیب کراست

**************

اول من پریشان بیتاں، بیتاں که چه مات

هیرانی منی گیش بیت زند ءِ سـَوات

په نادلکشی ءَ رَپتیں و نزانتیں چے ات

چے یهتن و بیتن و رَپتن،مول و مرات

**********

آورد به اضطرابم اول به وجود

جز حیرتم از حیات چیزی نفزود

رفتیم به اکراه و ندانیم چه بود

زین آمدن و ماندن و رفتن مقصود

« اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » و هـَپـت کـَسانـُـکـیـں مـَردَلـُـک

اے کسانکیں رجانک ، ٹـیـکی اے په منی بے دَروَریں همبل ، ورناییں عبدالباسط جان کریمزاده ءِ نام ءَ ! 
چـُـکانی دیوان گریم ءِ براتاں

---------------- ------------------- 
تـَرینـــــــوک : کریم بلوچ _ تـَهـل

« اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » و هـَپـت کـَسانـُـکـیـں مـَردَلـُـک

باز کـُوَهْنیں زَمانَگاں ماں ، هست ات یک مـَه دَروریں شَهبانُـکے . آئیا یک روچے ، تـَاگ ءِ کـَش ءَ یک چیزے دوچگ ات که اناگت ءَ سوچن آئی ءِ لـَنکـُک ءَ بـُـڈ اِت و وهدے که سوچن ئی کـَشّ اِت ، پــِـٹـے سُهریں هون ، کـَپتَگیں اِسپیتیں بـَرپانی سرا کـَپت _ پــِـٹ اِت _ .

اِسپیتیں بَرپاں ماں ، کپتگیں سُهر پُلّ رَنگیں هون ءِ تِرَمپ ، هَنچو پرائیا وَشرنگ و زیبناک ات که شهبانک ءَ ساه ءَ گوں آهے کـَش اِت و گوئشت ئی :

- اوه چون منی دل ءَ لوٹیت _ پـَیـت _ که منا جنکوے به بوتیں که دِیم ئی چو کـُوُش و بَرپ ءَ اِسـپـیـت به بـیـتـیـں ، لـُنـٹ ئی _ رَکّ _ ئی چو سُهـرپلّ ءَ سهر به بیتین انت و ڈکّــُمیں ماپر ئی چو ڈامبر ءَ سِیاه .

زوتی ءَ آئیا جَنِکوے بیت : پوستی چو بَرپ ءَ اِسپیت ات ، تـَـنـَک و کاگـَدیں لـُنٹ ئی چو سهر پُلّ ءَ سهر اتنت ، و ریزیں ماپر ئی چو شَپ و ڈامبر ءَ سِیاه اتنت . شهبانک آئیا « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » نامینت .

بَژنی گـَپ ایش انت که شـهـبـانـک بـیـران بـیـت و نه مَـنـت . رَند چه چـُنـت وَهـد ءَ ، بادشاه ءَ دگه سانگ و سِیرے کـُت . نوکیں شـهـبـانک ، کـَـلـّـَگی وَتگـَلایـیـں جَنُکے ات و هچ وَهد ءَ « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » ءِ نیمگ ءَ جوانی ءَ دِلگوش نه کت و مدام گوں ماتوئی چـَمّ ءَ چارگ ات .

آئی ءِ ماتو وتی گِـیـشـیـں وَهــد ءَ وتی جادویی آدیـنـک ءِ برابر ءَ نِشت و هر روچ ءَ جُست ءَ کت :

- تو منی آدیـنـک مـنـا بـــگـوئـش که اے جهان ءَ کـَے چه پـَهْـکاں گِهتر انت ، اِسیت _ بـَگـّی _ تر و شَر تِر انت ؟

و آدینک هر روچ آئیا پَسو دیان ات :

- تو منی شهبانک ، سرجمیں جهان ءَ شَرتِر ئے ، چه سرجماں اِسپیت تـِرئے و گـِهتر ئے !

چه آدینک ءِ اے جواب ءَ شهبانک ءِ دل وَش بیتگ ات ، البت نه مدامی ءَ . پر چا که ایدگه روچ ءَ هم ، اپدا همے جُـسـت ءَ چه آدیـنـک ءَ کـنـان ات . آئی ءِ مَـسـتـریــں تـُرس همیش ات که مه بات که آدینک چه آئیا شَر رَنگ تریں و گهترینے وَدی بکنت .

هما وَهدان « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » هم رُدان و مَزَن بَیـَان ات و هر روچ ءَ ، پـُلاّں _ گـُـلاّں _ و وَشرَنگ تر بیان ات .

یگبرے شهبانک مدامی ءِ پیما وتی آدینک ءَ جُست کنان ات :

- تو منی آدینک منا بگوئش که اے جهان ءَ کـَے چه پـَهْـکاں گِهتر انت ، اِسیت _ بـَگـّی _ تر و شَر تِر انت ؟

آئی ءِ آدینک هر روچی جواب ءِ بَدل ءَ گوئشت : 

- تو منی شهبانک په زیب و رَنگ ءَ ، پر براه ئے ، بلے « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » چه پهکاں اِسپیت تر انت و گِهتر انت . 

شهبانک هما دمان ءَ هنچو گـَرم گِپت که پگر ئی کت که « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » ءَ چون گـُم و گار به کنت . 

چو شهبانک یکے چه شاهی شکاریان ءَ ، چِیرکایی لوٹــائـیـنـت و گوئشت ئی : 

- تو « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » ءَ جَنگل ءَ به بَر و همودان هَنچین جاه ئی وَیل بکن که هچ داب ءَ چه اودان در کَپت و بــِرگـَشت مه کنت !

شِـکـاری « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » ءَ گــوں وت زُرت و بُــرت ئی جــنــگل ءَ ، آهـانی بادشاهی ءِ گـُڈسر و سیمسر ءَ ، دگه ژیـمـب و تـَهـاریں لـَد و جنگلے هست ات ، آئیا « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » ءَ همودان وَیل کت و وت گار بوت .

« اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » سک تـُرس اِت . لوٹت ئی که به گِریویت . بَلے اول ءَ آئیا جهد کت که پر وتی شَپ ءِ دارگ ءَ ، هَند و جاهے شوهاز و وَدی بکنت .

جَـنـگل ءَ روان بـیـت تا وهدے که یک داری سرپناهیں لوگـُـک ئی وَدی کت . دَروازگ ئی ٹــُکینت ، بلے کسے پسو ندات ، گڑان لوگ ءَ شُت و مان بیت .

دیست ئی که لوگ ءَ ، نان واری چارپادگے اِیر انت و چارپادَگ ءِ بُرزَگ ءَ هَپت هِیران _ ئیران ؛ گـَلاس _ اِیر انت . بـُرزَگ ءَ مان وابجاه ءَ هم هَپت تـَهـْتـُک هست ات .




« اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » هم ژَنــْد و ژَکـَل ات و هــم شـُدیــگ _ گـُژنه ؛ هــَــڈی _ . کـَمُـکے وَرَگ ئی وارت و یکے چه تـَهـتـُـکانی سرا وَپت .

شَپ ءَ هـَپـتیں کـَسانـُـکـیـں مـَردَلـُـک وتی لــوگ ءَ بــِرگـَشت و آتـک انت و وپـتـگـیـں « اِسـپـیـتـیـن بـَـرپـَـلـُـک » اش دیست که هنچو آرام وَپتگ و وَش واب انت که هـَپــتــیـں کـَسانـُـکـیـں مـَردَلـُـک نه لوٹ اِت که آئیا چه واب ءَ پاد کن انت . 

ایدگه روچ ءِ پگاه ءَ ، آهاں « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » ءِ بـَژنی گـَپان ءَ گوش داشت انت و آهر ءَ پهک هوری ءَ گوئشت :

- مئی پـَجّی ءَ بدار . ادان هِچ کـَس تئی نه وَشّی ءَ ، وَش ءَ نه بیت .

آهاں پگاه ءَ کار ءَ روان بیت انت . کسانُکیں مردَلـُکاں مدام « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » ءَ گوئشت که دلگوش کن که هچ وهد ، دَروازگ ءَ په کـَس ءَ پاچ مه کن ئے . و گوئشت اش :

- شهبانـُـک سک ٹــَگّ و رِپکبازے انت .

شـهـبـانـک هَنچـُشینے هم هست ات . شهبانک چه وتی جادویی آدینک ءَ زانت که « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » جوڑ و دراه انت و کـسانُکیں مَردَلـُکانی لوگ ئی داشتگ .

شهبانک لوٹت که په یکپارگی چه « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » ءِ جَنجال ءَ وتا را به رَکینیت .

کـَلـّــَگی کـوهـنـیـں گـُد ئی گـُوْرا کت انت و مان جنگل ءَ شُت دیم په کـسـانُـکـیـں مَردَلکانی لوگ ءَ .

- چه منا تو سوپے په بهای ءَ بزور . _ آئیا « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » ءَ گوئشت .

سوپاں هنچو دلکش ، وَشرنگ و جوان اتنت که « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » وتی دل ءَ داشت نه کت و سوپ ئی په بهای ءَ زُرت .

سوپ ، بَلے زَهریں سوپے ات . هنچو که « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » آئیا گـَٹ گِپت ، هما دَمان ءَ ساه ئی بَند بیت و ڈگار ءَ کـَپـت .

وَهدے که بیگاه ءَ هـَپـتیں کـَسانـُـکـیـں مـَردَلـُـک لوگ ءَ بــِرگـَشت انت « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » اش دیست که بے ساه ڈگار ءَ کـَپتگ . پگر اش کت که مُرتگ و بیران بیتگ . سک باز پَدَرد بیت انت و باز باز اش گِریپت . آیانی دل هچ دابے نه لوٹ اِت و نه مَنّ اِت که آئیا کـَلّ به کن انت .

پرآئیا وت کانچی _ شیشَگی _ وابجاهے اش تَیار کـت . « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » اش کانـچـی وابـجـاه ءَ ایر کت و بـُرت اش مَـسـتـریں کوه ءِ بـُـلــّــُک ءَ و پر آئیا هَندے اش ٹــَهـیـنـت .

چه هما روچ ءَ اینگر ، هر روچ یکے چه هـَپـتیں کـَسانـُـکـیـں مـَردَلـُـکاں ، کار ءَ نه شـُت و آئی ءِ وابجاه ءِ پانَگ پان ات . بازیں سال و ماهے گوئشت انت، بلے هَنگت هم تو گوئشت که بَلکین « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » هنچو ، هنّوگ _ هَنّون _ وَپتگ .

یـگبـرے یک بے مَٹـّیـں وَشــڈولـیــں شهبچے وتی بور _ اپس _ ءَ سوار ات و کوه ءَ سَرکپت . کوه ءِ برزگ ءَ دیست ئی که کانچی وابجاهے ءَ ، بے مَٹـّیـں جنکوے وَپتگ .

« اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » هنچو بے مَٹ و دَروَر و وَشرنگ وَپتگ ات که شهبچ گوں وتی هما اولی گِندُک ءَ ، آئی ءِ مِهریگ و هـُـدوک بیت .

- منا شما اجازت بدئیت ، من لوٹاں که آئیا وتی پَجّی ءَ ، وتی ماڑی ءَ به براں . من گوں شما لـَبز ءَ کناں که من په آئی ءِ آرامی ءَ ، وتی وَس ءِ هر وَڑیں جهدے کناں . منا بید آئیا نه بیت . آئی منی ساه انت ._ شـهــبــچ چــه هـَپـتــیــں کـَسانـُـکـیـں مـَردَلـُـکاں دَزبندی کنان ات .

شهبچ ءِ چمانی ارس و دلی گوانک و توار ، هـَپـتیں کـَسانـُـکـیـں مـَردَلـُـکانی دل ءَ نرم کت و تیار بیت انت که وتی دلدوستیں « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » ءَ مهرواریں شهبچ ءِ مَیار بکن انت . 

هنچو که شهبچ ءِ گـُلام و همراهاں ، « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » ءِ کانــچـی وابجاه ءَ چـَنـڈینت و چِست کت ، هما دمان ءَ چه « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » ءِ دَپ ءَ گـَسـتـگیں و گـَٹ چُتگیں سوپ ءِ ٹــُــکـّــُر دَرکـَپت و « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » چه وابا چِـست بـیـت . هنچو که « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » ءِ چمّ شـَوک و وشرنـگـیـں شـهــبـچ ءَ دیـسـت انت ، همودان آئیا وَش و دوست بیت . آهاں پدا سانگ و سیر کت . وَش و ایـمـنـیں زندے اِش بنگیج کت و په مردم نیکی کناں بیت انت .

*******************

://www.bankreceptov.ru/skazki/skazki-0011.shtm

شیر و کـُـچَکُک

 لیو تالستوی
-------------- -----------------
کریم بلوچ_تهل 
شیر و کـُـچَکُک 

ماں لندن ءَ جنگلی سه داراں ، پیش دار گ اتنت. په چارگ ءَ زَرٌ اش زُرت یا کُچَک و پشُـکاں ، په جنگلی سه دارانی لاپ دَیـَگ و وَرَگ ءَ . یکے ءَ لوٹت که جنگلی سه داراں به گند ایت ؛ گـُڑاں آ ماں سَـڑک و دَگ ء َکـُـچَـککے گپت و آرت ئی په جنگلی سه داراں. آئی ءِ کچکک اش زرت و چارگ اش هـِشت. کچکک اش شیر ءِ آسنِی پَلّ (قفسه)‌ءَ سَٹ ات.

کچکک دُمب ءَ پاداں چیر دات و یک کـُنڈے ءَ سرپت ، شیر آئی ءِ نزیک ءَ آتک و کچکک ئی بو کـُت.
کچکک وتی پشت ءَ وپت و وتی پاد ئی چست کت انت و په شیر ءَ دمب ئی سُرینت.
شیر آئی ءَ گوں وتی دستاں راست کت .
کچکک سِـٹے کت و شیر ءِ برابر ءَ ، پشتِی پادانی سرا اوشتات.
شیر کـَسانیں کـُجَـکک ءَ چار ات .وتی سرگ ئی چه یک نیمگے دگه نیمگے گردینت، بلے کچکک ئی کار نه داشت.
وهدے که سه دارانی واهند و واجه ، په شیر ءَ گوشت سَـٹ ات ، شیر چنڈے سِست و کچکک ءَ دات.
بیگاه و دیگر ءَ وهدے که شیر وَپت و آرام کـُت ، کچکک هم آئی ءِ کـش ءَ وپت و وتی سر ئی ، شیر ءِ دست ءَ ایر کـت.
چه وهدے که کچکک گوں شیر ءَ ، یکیں آسنی پَلّ ءَ یله دیگ بیت، شیر آئی ءَ کار نه داشت ،ورگان اش وارت و یکجاه هوری ءَ وپت انت . شیر ءَ کدے کدے گوں آئی لیب ئی کت .
یک برے یک واجهے آتکک ات ساه دارانی گندگ ءَ ، و وتی کچکک ئی دیست و پَـجاه ئی آورت و زانت ئی ؛ و گوشت ئی که : اے آئی ءِ کچکک انت ، و وتی کچکک ئی لوٹ ات .
سه دارانی واهند لوٹ ات که کچکک ئی به دنت بلے وهدے که کچکک اش توار کت که به زور انت ئی و چه شیر ءِ آسنی پَلّ ءَ در ئی به کن انت ، شیر سرپد بیت و گـُـرّت ئی.
چـُش شیر و کچکک داں سالے ماں یک آهنی پَلّے ءَهور اتنت.
سالے ءَ چه رند ، کچکک نادراه بیت و ساه ئی سدگ ات و هچ چیزئی وارت نه کت. شیر هم ورگ بند کت، کچکک ئی بو ءَ کت و لـِست و دستان ءِ گون ءَ لباس ئی کـُت.
وهدے که شیر سر پد بیت که کچکک مـُرتگ ، گـُـڑ ات و جَه سِـرّ ات. چه هژم ءَ گـُـرّ ات ،وتی دُمب ئی ، وتی پهلو گان چپت. گـُـرّان ءَ وتا را آسنی پَلّ ءَ جنان بیت. پنچگاں گوں آسنی پَلّ ءِ چیری داراں تراشاں بیت.
سرجمیں روچ آ وتا را آسنی پَلّ ءَ جنان ات و گـُـرّان ات و دنتاناں گوں آسناں جایان ات. پَـدا مـُرتَـگیں کچکک ءِ نزیک ءَ آتک ، وَپت و آرام ئی کـُت. واهند ئی لوٹ ات که مرتگیں کچک ءَ چه اوداں به کـَشّ ایت ، بَـلے شیر هچ کـَس ءَ آئی ءِ نزیک نه هـِشت.
واهند ئی پگر کـُت که اگں شیر ءَ دگه کچککے به دَیـَنت
، گـُڑاں شیر وتی گـَم ءَ شَموشیت . گـُڑاں دگه زندگیں کچککے آئی‌ءِ آسنی پَلّ اش یله کـُت؛ بلے شیر هما دمان ءَ زندگیں کچکک ءَ درت و ٹــُـکر ٹــُـکر کرت. پدا آ وتی مرتگیں کچکک ءِ لاش ءَ ، امبازاں زَرت و هما داب ءَ پنچ روچ ءَ وپت.
ششمی روچ ءَ ،شیر بیران بیت

گـُـڈی ئیں دَر ( درس )

 

چـُـکانی دیوان آلفونس دوده
---------------- -----------------
تَرینـــــــــــوک : کریم بلوچ _ تـَهل

گـُـڈی ئیں دَر ( درس )

آ روچین منی وانـگـجـاه ءِ رَوَگ سَک دیر بـیـتـگ ات . من تُرستاں که مئی استاد واجه « هامل » منا میاریگ بکنت . روچ مئی چـَـکـّـاس ءِ روچ ات و من چیزے دَر نبُرتگ ات . من پگر کت که وانگجاه ءَ مه رواں گهتر انت .
گرمیں روچے ات ، زوراکیں واکاں ، مئی ملک ءَ چیر جـَـتـَگ و وَتیگ کـُتگ ات و شهر ءِ پراهیں پـَـڑ و هـَـنـدِے ءَ هنون وتی پـَئـوجی چـِست و ایراں گـُلائیش اتنت . من پدا گوں دل تـَپـَرکـَهی ، وانگجاه ءِ نیمگ ءَ تـَچان بیتاں . وهدے که شهر ءِ مزنیں شـَهدَگّ ءَ رَستاں ، بازیں مردُمے من دیست که گوں نبشتگیں کاگدانی دارگ ءَ ، اے نیمگ و آ نیمگ روان اتنت . ادان هما هـَند ات که جَنگ ءِ هالاں هردمان ءَ شِنگ و تالاں بَیـَگ اتنت . من پگرے ءَ بـُـڈاتاں که چون بارین اے بَرین چے بیتگ ؟

وَهدِے که وانگجاه ءَ رَستاں ، تـُسـتـَـگ و ژَند بیتگ اتاں . مئی گـُڈی ئیں دَر ( دَرس ) ءِ بُنگیج ات . من پگر کت که بـَلکین چـُپی ءَ ،وهدے که هَنگت درس بنگیج نبوتگ ، وتی کـَلاس ءِ کوٹی ءَ مان به بیاں . هَنچو که اُستاد منی دیر آیگ ءَ سرپد مه بیت . بلے من سرپد بیتاں که اے روچ چه سرجمین روچاں چُپ تر انت . تُرس و بَژن ءِ تَهلیں ساهِگے مانشانتگ ات . من هـُجّ و مَجبور بیتاں که دَروازگ ءَ پاچ کناں و کلاس ءَ مان به بیاں ، بلے من بِه مَنتگ و هـَبـَـکـّه بیتاں که استاد هامل ءِ چارگ و توار ءَ هِچ هِژم و میارباری اے مان نیست ات . تهنا منی گوئشت : زوت تر وتی هَند ءَ به نند ، یک کمے هست ات که بے تو ، گـُـڈی درس ءَ بنگیج کنون .
هر چیز هیرانی و بــِهمانگی ات . واجه هامل ءَ وتی شونزیں کوٹ ءَ که تهنا وتی وَشّی و راجی روچاں گـُـوَرا کنگ ات ، گورا کتگ ات . وانگجاه ءِ وانوک پهک بژنیگ اتنت و منی هَیرانی هما وهد گیش بیت که من کلاس ءِ آهری رِداں چارت و گوں وتی چماں من دیست که آهری رِد هم چه کـَلـّـَـگی وانوکاں ، که پَهک دیم تهار و بَژنیگ اتنت پُر بیتگ ات .
استاد هامل ءَ وتی گـَپ گوں نرمی ءَ بنگیج کت انت : منی دوستیں زَهگاں ، اے منی گـُڈی روچ انت که من شما را وانیناں . چه « برلین » ءَ نوکیں دَستورے آتکگ که چـِـد و رَند ، سرجمیں وانگجاهاں تهنا جرمنی _ آلمانی _ زبان وانینگ به بیت .
بزان مَرچی گـُڈی روچ انت که شما وتی ماتی زبان ءَ ، بزان پرانس ءِ زبان ءَ وتی وانگجاهاں وانگ ات .
بزان اے مئی گـُـڈی درس ات که وتی ماتی زبان ءَ وانگ اتیں و من هـَنـگـَت جوانی ءَ نبشت و وَنت نه کت .
من سک بژنیگ بیتگ اتوں که پرچا تا هنون وتی ماتی زبان ءِ دَربَرگ ءِ بَدل ءَ ، تـَـرّ و گـَرد ءِ رَندا کـَپتـَـگ اتوں . هما کتاب که چـِد و پیش من چه آهان ژند بیتگ اتوں و پمن بیکار اتنت ، هنون باز دلدوست بیت انت . چه ایش که چد و رَند من واجه هامل ءَ نه گِند اوں ، هم زَهیریگ بیتاں و آئی ءِ سرجمیں میارباری و گـَرمسَری شموشت انت .
هـَـو ، واجه هامل ءَ وتی گـُـڈی درس ءِ وانینـَـگ ءَ په ، وتی گـِـهتِریں دِرِیس و گـُـداں گورا کتگ ات ، کـَـلـّــَـگی وانندهاں گوں بَژنیگیں دلے آتکگ انت تا وتی پَشومانی ءَ پَدَر بکن انت که پرچا چـِد و پیش وتی شیرکنین ماتی زبان اش نه ونتگ و درنبرتگ ات .

* -
آلفونس دوده ( 1897 - 1840 م .) پرانس ءِ چه مَزنیں ندکاران انت که په کسانیں آزمانکانی نبیسگ ءَ باز نامدار انت .
آلفونس دوده باز راجدوست و ماتی زبانانی اهمیت ءِ مَـنّـوک و پَدَر کنوک انت . هر راجے ءَ وتی هستی هست انت که زبان ، دود ربیگ و ... هرکجام اے هستی ءِ بهرے انت و هر راجے ءِ پَهرانی روشنیں پَدَرے .
« گـُڈی دَر » آلفونس دوده ءِ یکے چه جوانیں کسانیں آزمانکاں انت

بــیــا پـَــدا شـتــکیں تلارانی دلاں دِرّاں کنیں

دَســــتـــــــونـــــک

سید ظهورشاه هاشمی
بــیــا پـَــدا شـتــکیں تلارانی دلاں دِرّاں کنیں
گـــران بـھـائـیـں دوسـتـی ءُ مھر ءَ پدا ارزاں کنیں
تــئــی دوئیں گالاں مئی ناسرپدیں دل گونجتگ
بـــیـــا پــــدا گالانی ربّـــالو زری نــوداں کنیں

ما را چہ راه ءَ گِسر کرتگ اے بے راھیں سراں
اے دل ءِ هوناں چه سھریں مادنے رنداں کنیں
نی دل ءَ سَھڑیں کہ جوانیں روچ چماں اندر انت
زان پہ زان نندیں جگر بـُـرّیں گـَمـاں تالاں کنیں
راہ مــئــے بــســتــگ اگاں کـوہ ءُ تلار ءُ گریشگاں
گـــوں وتی سرپـنـجگاں شیری رَھے بـُـرّاں کنیں
مــیــریــانی پــرشتگیں بان ءُ ربد مئے سنگر انت
چــه بدیں هوناں سکارانی زھاں سوھاں کنیں
« کمبر » ی دَؤرے پدا کارین ءُ ما جان پـَهــِلّ
مـکـهـیـں ماتانی مهر ءُ دوستی ءِ شیراں کنیں
نـــاروایاں پـمـئـے گوئرگندگاں کـُتـگ اومـان پدا
شکـّلیں ارواہ ءُ گــھــگــیــریں سـراں بیراں کنیں
چـــو گروک ءُ بیر ءُ نـپـت ءُ آسگواریں جمبر ءَ
دژمــنــانــی زیــد و میتاپیں لداں سوچاں کنیں
پــلــیــں دیـــوان ءُ مـراگاھانی کــوھـیـں هاتر ءَ
دہ ســـری ســـوت ءُ ھزار گنجیں نپاں تاوان کنیں
مان تر انت ھــــانــــل ءُ مــھـــگل اگاں دیما مئے
مـنـتـّان اش زوریں بندیگ اش وتی کؤلاں کنیں
دور نہ انت منزل ھزار گنج ءُ ھزار نازیں « سید »
ھــمــبــلاں زوریں چو کـَـؤرا دورسریں رمباں کنیں

زهیرانی زاره

محمد اسحاق عطاشات
                                                   زهیرانی زاره

بـیـا کـجــا ئے ! منی سِچکانیں خیال ءِ اوتاگ
چــم کـدی بنت تئی ارمانی ئیں دید ءِ محرم
ارس و اولــم بـیـت پـمـن اے زهیرانی هَـتـم
من په چوشی شپی پاساں گوں رگاماں پیڑیں

روچ آسانی ، و « روله » چو منی انگریں زرد
من چو بے سار و گـَنوک ءَ گوں خیالاں جیڑیں
شـے مریدے من نه اوں مَــکّـه ءِ دربند ءِ کپوت
جام دُرُّک من نه اوں "دِرین" من ءَ حال نه دنت
مَست و شیدا اوں چو مَست بلے تئی مهذب و نَشک
هانی و سَمّی و سنگین ءِ‌ وڑا یات نه انت
تو منی دوشی ئیں واب ئے که شمشتگ مرچی
یا گــش ئے رپـتـگـیـں زند ءِ تو منی همراه ئے
یا که مهر ءِ هما گال ئے که دل ءَ کئیت و نئیت
چو سمین ءِ گُلیں زیمل ، ماں دُناں بیگواه ئے
شپ چراگ ئے که شپاں شهم بدنت،گار نه بیت
چو گِروک ئے که نزاناں ماں کجاں بند ءَ انت
هـمـا نـوک ئے که درا انت ، ودی بوت نکنت
یا هـمـا بـام کـه بــے جمبر و هَؤر ءَ چیر انت
تو چو مـُلاّ ءِ یقین ئے که نزانت وت چون انت
یا که "هاوند" ءِ ودار ءِ که ، کــدی پـیـلـو بیت
یا که بُت جوڑ کنوک ءِ تو گش ئے رپتگیں یال ،
یا که چو عاشق ءِ ارس ءَ که دل بیت و رچیت
بیا کجا ئے ، منی آزردیں نصیب ءِ او گواش
چم کدی بنت تئی ارمانی ئیں دید ءِ محرم
ارس بنت چم چون مانشانتگیں ساهگ ماں سرا
لهڑ بیت دل چو غم ءِ گواتگریں آسے ماں جهان
هچ نزاناں که کجا انت مــنــی منزل ، مــنــی راه
گار و گـُـمــســاراں ماں امروز ءِ تَــلارانی ، زهاں
کـَد په کــیــفــاں اے غم آماچیں دل ءَ سهڑیناں
کــد امُلاّں ماں په تئی تنــگویں دروشم به زراں
په خمار چــمــی ئـیـں کاڑانی شپاریــں بیکـّاں
په کــهــیــب لهری ئیں شارانی عبیریں گواتاں
بــیــا کـجـا ئـے ! منی سِچکانیں خیال ءِ اوتاگ
بــیــا کـجـا ئـے ، منی آزردیں نصیب ءِ او گواش
چــم کــدی بنت تئی ارمانی ئیں دید ءِ محرم

گرک و پیرزال

چکانی دیوان
           لیو ٹالستوی

              ------------------
                                            گرک و پیرزال
       کریم بلوچ _ تهل





     شدیگیں گرکے ، ورگ و دپ بوجے ءِ شوهاز ات . کـَـلـَــّــگے ءِ یک
 کـُـنڈے ءَ ، یک داری و لـَٹی لوگے ءَ ، آ _ اشکت که بـَـچـَـلـُـکے
 گریوگ انت و پیرزال ئی گوئشیت :
    _ اگں تو گریوگ ءَ بس مه کن ئے  ترا گرک ءَ دیاں.
    گرک دگه جاهے نه شت و همودانی داشت ، که کدیں بچلک ئی دینت .
    هـَو ، شپ بیت ؛ آ ، انگت نشتگ و ودار ات که اشکت ئی ؛ که پیر زال گوئشگ انت :
    _ زَهگــَـلــُـک مه گرے ، ترا گرک ءَ نه دیاں . گرک اداں به ییت انت
 ، ما آیرا کـُشاں .
     گرک پگر ءَ شت : « اداں گندگ بیت ، که یک چیزے گوئشنت ، دگه کارے کن
 انت » ، _ و چه کلگ ءَ دیر (دور‌) بیت .

                                                   *****


                                              وَش تبیں هردُک  Herdok


     هردک وَش تَب و  گـَل ات و چه درچک ءِ  یک ٹالے ءَ ، دگه ٹالاں سٹ
 کنان ات و یکبرے وپتگیں گرکے ءِ چـَـک ءَ کپت . گرک چه وتی جاه ءَ جه
 سِرات و گـُـڑات و لوٹت ئی که هردک ءَ به وارت.
     هردک منت کناں بیت :
     _ من ءَ وَیل و یله کن .
     گرک گوئشت :
    _ جوان انت ، من ترا ویل کناں ، بـَـلے تو من ءَ به گوئش که شما
 هردکاں ، چونکا و پرچا چو وش تب ات. من مدام زهیریگ و بور اوں، و هر وهد
 که شما را چاراں ، شما بـُرزَگ ءَ ، لیب کناں و سٹ کنان ات .
     هردک گوئشت :
     _ اول تو من ءَ درچک ءَ یله کن ، من چه همودان ترا گوئشاں ، من ترا
 چه ترسگ اوں .
     گرک ، هردک ءَ اَلـَس کـُت ، و هردک درچک ءَ سٹ کت ، و چه همودان ئی گوئشت :
     _ تو زهیریگ و بورئے ، پرچا که تو زلم کنوکے ئے ، تئی دل ءَ زلم ءِ
 آُس بلان و روک انت . ما وش تب ایں پرچا که ما نیک ایں و په کـَس ءَ
 بـَدی نه کنگ ایں .



 چکانی دیوان
                   لیو ٹالستوی

                        -----------------

                        کریم بلوچ _ تهل
                                                 گـوک و پاچن


      پیرزالے ءَ ، یک گوک و یک پاچنے هست ات . گوک و پاچن  هوری ءَ ، په
 چـََرَگ ءَ شت انت. گوک ءَ ، وهدے که دُشت اش ، هر چیز ءَ دات اش ،
 پیرزال ءَ نان و واد ءِ گون ءَ آتک و گوک ئی دات و منت ءَ کت ئی :
     _ هو ، بوشت دگه ، منی ماسی جان ، به زور ، به زور ؛ دگه هم کاراں ،
 بلے تو کمے آرام ءَ به اوشت.
     یک بیگاهے ءَ پاچن چه گوک ءَ پیسر ات و چه ڈگار ءَ برگشت انت ،
 پیرزال ءِ دیما اوشتات و پادان ئی پچ کت انت . پیرزال ءَ دست پهک ءَ پر
 آئی چنڈینت که به رؤت، بلے پاچن ءَ اوشتاتگ ات و چه جاه ءَ نه سر ات،
 پاچن ءَ جوانی ءَ  گیر و یات ات که چونکا پیرزال ءَ ، گوک ءَ نان لبز
 داتگ ات ،اگں آ ، کمے  و  دَمے ، جوان و آرام به اوشت ایت.
     پیر زال ءَ دیست که پاچن سرپد به بیت ، گڑاں لٹ ئی زرت و پاچن ئی جت .
     وهدے که پاچن تتک ، پیرزال ءَ اپدا گوک ءَ نان دیان و جی و جان کناں بیت .
     « مردمان ، په راستی ءَ ایمان نیست ! __ پاچن ءَ پگر کنان ات __من
 پر آئیا آرام ءَ اوشتاتگ اتوں ، بلے منی جی و جان ءِ بدل ءَ لٹ دات ».
     آ ، شت یک نیمگے ، گـِـرّئی کرت ، و تتک ، دوشتگیں شیران ءِ دیگ ئی
 جت و چپی کت و شیرانی رتک انت. پیرزال ئی هم کانٹے جت .

                                                   

چــِــیــپــَــلــُــک

 

چـُـکانی دیوان                                                               کارنی چوکوفسکی
----------------                                                               --------------------  
تـَرینـــــــوک :                                                                   کریم بلوچ _ تهل

                                      چــِــیــپــَــلــُــک
                                  (په کسانیں زَهگـَلـُکاں)

  هـَست ات یک چیپلـُـکے که سک کسان ات ، چـُشینے ات :
 چیپـَـلـُک پگر ءَ کت که سـَک مَزن انت ، باز زانتکار انت ؛ وتی گـَردنی کـَسان ءَ کت که وتی مزنی ءَ پیش دار ایت . چـُش : 

 

      چیپلک ءَ هست ات ماکیانیں ماتے . آئیا سک دوست ات . ماتیں ماکیان چُشینے ات :


      ماتیں ماکیان ، چیپلک ءَ کِرم و زَراگاں وارینت . کِرم و زَراگاں چُشین اتنت :
 

 

      یک بَرے سیاهیں پــِشـُـکے ماتیں ماکیان ءِ رَندا کـَپت و چه سِراد ئی گـَلینت و دَر کـُت . اے سیاهیں پــِشـُـک چـُشینے ات :
 

      چیپلک ، پـَلّ ءِ کـَش ءَ یک و تهنا پـَشت کـَپت . اناگت ءَ دِیست ئی که پـَلّ ءِ بُرزَگ ءَ مَزنیں و شـَررَنگیں کـُروسے پـُـورّ کت و نِشت . وَتی گـَردِنی کـَش ات و دِراج کت و بانگ ئی دات : « کوکوڑی کووو ! » و چاریں نیمگ ئی جوانی ءَ چار ات : « چون من جوانی ءَ بانگ ندات ؟ چون منا شاباش نه انت ؟ » 

      چیپل ءَ اے سَک وَش بیت . چیپل هم وتی گـَردن ءَ کـَش ات . چو :


     و هر چی زور ئی هست ات ، گـُـرّ ئی مان کت و گوئشت ئی : « پی-پی-پی ، پی -پی ! من هم جوانی ءَ بانگ دات ! منا هم شاباش بات ! » . همے وهد ءَ لـَمـُش گِپت و آپ ءَ کـَپت . چـُش :
 

  

     آپ ءَ پـُـگـُٹے _ پـَگـُلے _ هست ات . پـُـگـُٹ آئی ءِ وَت گـَلایی و کـَپگ ءَ دیست ، آئی ءِ سَرا کـَند ات : « ها-ها-ها ! ها-ها-ها ! تئی و کـُروس ءِ گـَپ زمین و آزمان ءِ گـَپ انت .
      پـُگـُل چـُشینے ات : 

      همے وَهد ءَ ، چیپـَل ءِ مات تتک ، چیپل ئی اَمبازاں گِپت و لـَباس کنان بیت . چـَش :

http://www.bankreceptov.ru/skazki/skazki-0035.shtml
      به این متن میتوان یک یا چند رسم دیگر نیز اضافه کرد .در جایی که رسم ها آورده میشوند ، جای خالی و فاصله گذاشته است .
      
      در جای خالی اول میتوان از یک جوجه که از تخم بیرون می آید استفاده کرد ( از متن نوشته چنین توقعی وجود دارد )

جـَنــگل ءِ اُستا *

جـَنــگل ءِ اُستا *

نیکولای سلادکف                        چُکانی دیوان

==============

کریم بلوچ _ تـَهـل

      رَستگ اَت وهدے که هِردَلـُک پر وت کارے دَر به بارت و کار زانتے به بیت . پرچا که جنگل ءَ بے کار کنگ و آُستایی ءَ زند پوره نه بوتگ ات . گِهتر انت که آئی کـُجام کار ءَ پر وت به زوریت و کے به بیت ؟

      شُت تاں چه جنگل ءِ سهداراں جُست و پُرس به کنت تاں آهانی کاراں بزانت . شـُت دارتـَل _ دارکـُٹ _ ءِ مُرگ ئی دیست . سوج ئی کـُت :

      - اَو دارتـَل _ دارکـُٹ _ تو کجام کار ءَ بلد ئے ؟

      - من ڈاکـٹـرے اوں _ دارکـُٹ ءَ پسو دات . _ کرم وارتگیں درچکانی داراں چه پـَگاه تاں بیگاه سُنٹ جناں و تـَل کناں . کرماں کـَشـّاں و درچکاں درمان کناں .

      - منی پونز اینچو نه رَستگ و تئی سُنٹ ءِ داب ءَ سَکّ نه انت که درچکانی دار ءَ سُنٹ جَت به کناں _ هِردَلـُگ گِلـَگ کناں گوئشت . _ و چه گورّپـَٹ سوج ئی کـُت :

      - گورپَٹ تو چے کارے بلد ئے و چے کارے کن ئے ؟

      - من ڈگار ءَ کـَڈ کناں . من هُونڈ ءِ بـُرّگ ءَ اُستا اوں .

      - هـَؤ ! تو ڈگار ءَ بـُرّ اِت کن ئے ، تئی پاداں بـِرد و کولاڈ ءِ داب انت و تئی سکّ تیزیں پَنجگول انت ؛ منی دست و پاداں نِزوریں انت .

      رَندا چه موکو ءَ سوج کناں بیت :

      - موکو تئی کار چے انت ؟

      - گـُـوَپـَگ زاناں . رِست و گـُـوَپت کناں گوپوکے اوں ! رُگ و دام ءِ تـَنـدَگ ءَ جنگل ءَ بے بـَلّ و بـَـڈو و بے مَٹ آں .

      - من هم تئی داب ءَ تـَنـدگ و گـَـوَپگ ءِ کار ءَ زُرتگ ات ، بلے منا تئی داب ءَ هـَشـت پاد و هشت چَمّ نیست !  گـُڑاں من چه نَمبیک ءَ پول کناں .

      - من اوژناک کنوکے آں ! _ نـَمبیک چه ڈوکے ءَ چیرک چیرک کناں پسو دات و بے گیشیں هبرے آپ ءِ نیام ءَ دراج کـَشّ ءَ مان بیت ( شیرجه جَت ) و اوژناگ کناں آپ ءِ جـُهلـَگ ءَ روان بیت _ .

      - من کجا و اے کار کجا _ تـُرس اِت هِردَلـُک _ . من وا اوژناگ کنگ نزاناں ! زانوگریں Бобр تو بَلکیں منا کارے و راهے سوج دیئے ؟

      - منی هـِردَلـُک ! منی دست هرکارے ءَ اُستا انت و هر کارے کـُت کن انت ابید چه ایشی _ ( کـِـٹـی کِـٹـی  کـَندت ئی ) _ شیلانچُک و کـُمبیاں ( " قارچ " ) چـِت و مـُچ کـُت نه کناں ...

     - کـُمـبـی و شیلانچُک ؟ جوان انت من کـُمبی و شیلانچُکانی چـِـنـَگ و مُچ کنگ ءِ کار ءَ گـُلائیش باں ! چون رِڈیں _ بَدیں _ کارے انت ؟ _ هردلگ باز وَش و باز گـَل بوت _ . پکائیں شیلانچُکی بهار و گرماگ ءَ کار کنت و زُمستان ءَ وتی لوگ ءَ آرام کـَنت ! اے کار هم منا په وَس و واک و هم په تـَب و مَئیل ءَ بروبر انت !

     و شـُت په شیلانچـُکانی چـِنـَگ و نـَزّ آرگ ءَ !

                   **********************

*- بلوچی ءِ بازیں گالوارے ءَ ، پارسی ءِ " اُستاد " ءِ مـَٹ و هم دَروَر " استا " ، "وُستا " ، اُستاز " و "وُستاز" ءِ گال کارمرز کنگ بنت . من په زانت همے " اُستا " ءِ گال زُرتگ و کارمرز کتگ .

       اے پـَدریں گپے که چیردَستیں زبانانی هما گال و لـَؤز که گوں بالا دَستیں زباناں نزیک و هم توار انت ، اولسر ءَ گار و بیگواه بنت و رند ترءَ ایدگه لـَؤز و گال بیگواه بنت . چـُش که بلوچی ءِ اُستا و پارسی ءِ " اُستاد " وتی رنگ ءَ چـَٹ گار کن انت و دَرآمدیں جامَگ ءَ گـُـوَرا کن انت . چـُش که بلوچی ءِ " پگاه " و چه عربی ءَ گِپتگ بیتگیں" سَباه " که چه عربی ءِ " صبح " ءِ گال ءَ زورگ بیتگ .اُمیت انت که مئی استا وکـَـوّاس و زانوگراں گیشتر اے نیمگ ءَ دلگوش کن انت . اے آزمانکـُک چه اُرُس ءِ زبان ءَ تـَرّینگ بوتگ . تــَهـــل .

                         ٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭

روبـــــــــاه

روبـــــــــاه

                                                                             **********

الکسی ٹالستوی/ کریم بلوچ ــ تــهــل

      سـَــؤلے ءِ چیر ءَ ، روباهے وَپـتگ ات و وتی دُزّیانی وابی دیست !

      روباه اگں واب ات یاں آگه ، سرجمیں سَهداراں چه آئیا ازاب اتنت .

       جنگل ءَ دَجک ، دارکٹ ( دارتل ) و گوراگ په روباه ءِ جـَـنــَـگ ءَ هور و تیار بوت انت و سرگپت انت . گوراگ و دارتل دیما بال کت و شت انت ؛ ودجک آهانی رند ءَ روان بوت .

        گوراگ و دارتل سَؤل ءِ سرا نشت انت .

        _  ٹــووکّ ، ٹـــووکّ ، ٹـــووکّ . ــ دارتل سَؤل ءِ درچک ءَ سُنٹ جناں بیت .

        و روباه واب گندان ات : نترس و شیریں مردکے ، گوں وتی مزنیں تپر ءَ آئیا نشانگ کتگ ات .

       دجک ، سَؤل ءِ نیمگ ءَ تچان ءَ پیداگ ات و گوراگ آئیا گوانک جنان ات :

       _ کوارّ دَجُک ... ! کوارّ دَجک ....!

       « کــُــکــُــڑ ءِ وروک ، ککڑ ءِ وروک  »، ــ روباه اشکنگ ات که شِرّیں مردک آئیا گوئشان ات .

       دجک ءِ رند ءَ ، آئی ءِ لوگی و چکاں هوار تچاں اتنت ؛ هـَس و پوس لیٹ وراں یایاں اتنت .

       _ کوارّ دجکاں ....!  ــ گوراگ کوارّگ و گوانک جنان ات .

      « گِر ات و دِرنجتی » روباه ءِ گوشاں هما شیربیمین مرد ءِ گپ اتنت که اشکنگ ات . چو روباه گــُـڑست و چه واب جَهسِرت . دجکاں اے وهد هموداں رستگ اتنت و آئی ءِ پونز ءَ ڈنگر جناں بیت انت ! گوں آئی ءِ جهسرگ ، پونزی چه دجکانی کنٹکاں گیشتر ٹـنـگ ٹـنـگ بوت .

       _ منی پونز اش بُرّ اِت، منی مَؤت رَستگ ، ــ و روباه چشگے جت و چه اودات جـِست و تتک .

       گوراگ و دارتل آئیا پررتک انت و آئی ءِ سرگ ءَ سُنٹ جناں بیت انت و گوراگ کوارگ ات : « کوارّ ...»

      کشوک و بے مارشتیں روباه اش چو گلینت .

      چه هما روچیں دیم په اینگو ، روباه هم جنگل ءِ روگ و هم چه جنگل ءَ دزی کنگ ءَ بس کت !

                                 ****************

بــــــــوم و پــشـــُــک

بــــــــوم و پــشـــُــک

******************

الکسی ٹالستوی _ کریم بلوچ ـ تهل

177 × 266

       گِـیـتـِـچک و چــِــش ءِ درچکے ءِ ٹـنگے ءَ ، اسپیتیں بومئ ــ اسپیت چُش که ماه ــ کدوگ بستگ ات و گوں وتی هپتیں چوکواں آبات ات . جند ءِ هپتیں چیپلاں  . شپے یک برے آئیا بال کت و په مُـشـکے ءِ گِرَگ ، یا اسپیدهے ــ هامرگے ــ ورگ ءَ شت .

      یک برے چه گیتچک ( بلوط ) ءِ نیمگ ءَ جنگلی و کوهی پشکے روان ات . اشکتی که چون بوم ءِ چوکواں جریک جریک کنگ انت . گیتچک و چش ءِ سرا سر کپت و آهانی گپت و وارت  . هر هپتینان ءَ . رند چه ورگ ءَ ، هموداں هما گرمیں کدوگ ءَ وپت و واب کپت !

     بوم برگشت ، گوں وتی گردیں و مزنیں چژمانی چارست ، دیستی که پشک اوداں واب انت . سرجمیں هالاں سرپد بیت .

     پــِـشـّــَـلــُک جنگلی یے ــ بوم گوں دلکشیں توارے گوئشاں بیت ــ ، بــِـلــّـی که شپ همداں بمانیت ، جنگل سک سارت انت .

     پشک که چه واب ءَ جه سرتت و وابگینک ات ، سرپد نبوت و هشتی که بوم کدوگ ءَ مان ببیت . آهاں یک و دگر ءِ کِرّ ءَ دراج کش بیت انت . بوم جُست کت :

      _ پشلک پرچا تئی بروتاں هونین انت ؟

      _ ماتی من ٹپی بوتاں و وتی ٹپ اوں لِست !

      _ چه کجا تئی سر و پُشت پر پُٹ انت ؟

       _ بانزے منا زورانسری چست کنگ و برگ ءِ جهد ءَ کت و من وتا په زور چه آئیا رکینت و درشتاں !

     _ پشلک پرچا تئی چماں ترپ انت ؟

      بوم گوں وتی پادانی پانچرّاں  ، پشک ءَ وتی امبازاں گپت و گوں وتی سُنٹاں ، آئی ءِ چماں کش ات و ایربرت و آئی ءِ جان ءَ سُنٹ جناں بیت و گریواں گوئشتی :

      _  بومَــلـُـکاں ! هپتیں بوملکان ءَ پشک وارت انت !

                         ******************************************************

چو جوان انت !

چو جوان انت !

+*+*+*+*+

ترینوک : کریم بلوچ _ تــهــل

******************

جنگلی کلگے ءَ وتگلاییں کرگوشکے هست ات . پر وتی چشیں وتگلایی شئیراں جنگ ات :

من چشیں شــَرّیں استایے اوں !

شما باور کنیت من رد نگوئشاں

سهداراں منا چنڈ چنڈ کنگ انت

من آهاں یک په یک مدت کنگاں

من کدیں بور نبیگاں

من شر تبیں کرگوشکے اوں

من استایے اوں پهک کارانی

استاییں کرگوشکے اوں

      پیریں پیرک دجک ءِ لوگ ءِ بان اِیردَیگ ات ، پیکه جوڑ کنگ به بیت ، پیرُک ءِ وَسی کارے نهنت !

ـ ترا مَدَت پکار انت ـ گوراگ ، دجک ءَ شؤرے دات . و دَجک استاییں کرگوشک ءَ توار کت که آئی ءِ بان ءَ اڈ بکنت !

ـ بان ءِ ٹهینگ منی دلدوستیں کار انت ، ــ وَتگلاییں کرگوشک گوئشت و کار ءَ گلائیش بیت . بان ءِ کپلی هِشتــُــکانی یک یک چناں و بان ءَ ایرکناں بیت . 

     _ شما پیکه آهان ءَ راست تر ایر بکتین انت  . _ لوگواجه  په نرمی آئیا گوئشت .

     _  هنچو جوان انت ! _ په بے پرواهی « استا » آئیا پسو دات و وتی گدانی دنز و هاکان ءَ پهک کناں بیت و چــِـشــّــَـگی  جَت :

     _ آ ــ چیییــش !

     چه چشگ ءَ کپلاں پهک چه بان کپت و شــَـپت انت . جی هو سیده آئی ءِ کامپول ءِ سرا !

استا کاریں کرگوشک  گوں وتی گــُـلــُک یں  سَرگ ، وتی ازبابانی پیٹی ءَ زرت و گوں اشتاپی چه اوداں دور بوت .

     _ نوں چُشیں استا !  ــ  گوراگے که آئی ءِ کاری دیستگ ات ؛ کندان ءَ گوئشت .

       کرگوشک چه پیریں دجک ءِ لوگ ءَ تتک ، تهنا روباه ءِ لوگ ءِ کش ءَ تچگی بند کت که چه اوداں وشتامیں بوئے چست بوتگ ات . روباه وتی مهمانانی ودار ءَ ، گوں نندگی چارپادگے گلائیش ات که پرشتگ ات ، بلے آئی ءِ گوں جوان نه بَـیـَـگ ات .

     _ بدئے که من جوڑ کنانی ! ــ کرگوشک ( سیــهــَــڑ ) ءَ گوئشت .

     و وت دهدے گلائیش بیت و کیک ءِ نیمگ ءَ هم چارتی که زلور وشتامیں کیکے ات . یکے ، دو _ چارپادگ تیار انت ! راستیں جست کنئے ، کمے لرزیت ... هـَـؤ ـ چو جوان انت ! چو وت وتا منائینیتی !

      _ لوگبانک جان شمئی کار تیار انت !

       روباه چه گــَـل ءَ بال بوت . استایی توار کت که پرزونگ ( سُبره ) ءِ چارپادگ ءِ  کش ءَ بنندیت :

       _  دزبندی انت که اداں بنند ایت !

       کرگوشک هما چارپادگ ءِ سرا که آئی وت جوڑ کتگ ات ، نشت . وهدے که سُرت و دستی دراج کت که کیک ءَ بزوریت ، چارپادگ ـ تِــرَهک و پرشت ! و کرگوشک کپت و گوں وت چاه ءِ پریں و لهڑیں پیاله ئی لوگبانک ءِ سرا چپی کت . روباه ستک و گرم گپت و دراجیں لٹ ـ روپگی زرت و گلینتی بے پکاریں « استا »ی ءَ .

      کرگوشک چه اوداں تاں دور تتک . تهنا گورّپَــٹ ءِ لوگ ءِ دیمی داشت . اوداں گورپٹ هیران ات و گوں وت نرنڈاں { گــُـرُنڈاں ) ات .

      _ چے بیتگ منی دوست ! ــ آ گوں دلسوچی گورپٹ ءَ پول کت .

     _ جی هنوں منی کهربا (برق ) بند بوت . من آئی ءِ پئیم کنگ ( ٹهینگ ) ءَ نزاناں !

     _  بیت که من شما را کمک به کناں ! ــ کرگوشک آئیا وتی مَدت ءِ گپ ءَ درشان کت ؛ _ اے پر من ادناییں کارے !

       _ چاراں اداں چاراں اداں که باریں چے بیتگ . ـــ کرگوشک چو زانوگرے گوئشان ات .

     گوراگ هما دمان وتا رسینت هنچو که گوئش ئے هموداں بیتگ . پورّی کت و بان ءِ سرا نشت . _ پـَـٹ و ودی ئی بکن  ؛ تو که هر کارءَ استا و زانوگرئے .ــ گوراگ نرنڈاں گوئشت . _ بچار مه باهین ئے !

      اناگت ءَ تِرَکگ ءِ توارے بیت . چه کهربا ءِ کنتر ءَ کرنٹاں هر نیمگ ءَ شانت انت . و کرگوشک جهل لــَگــُشـت .

       _ مَدت کنیت ! ــ چه هَؤل ءَ گوراگ کوارّ اِت . و کرگوشک چه تاگ ءِ پچین پَلک ءَ ، سرجهلاد لونج ات .

         اناگت دگه تڑپگے ءِ توار بیت . اے گشتیں اے وتگلا ات که ڈگار ءَ کپت . آئی ءِ جین ءِ شلوار  ءِ کــَـشـِـک ، تاگ ءِ پَلک ءَ پَشتکپت .

      _ اُه هو ، تو چونیں جین ءِ شلوارے ءَ بیکار کت . ــ کـُـوارت گواراگ . _  پیکه درزی ءِ کرّ ءَ بروئے !

      درزی گورپٹ ات که چه بیکاری نزانتی که چے بکنت . چه بیکاری بور ات و گوں شاده ءَ تیار بوت که کرگوشک ءَ سکی  ءِ وهد ءَ کمک  بکنت .

      _ نوں ، یک کارے  کنیں ؛ اے وا پر  ما ادناییں کارے انت !

       گورپٹ که چه ترندآپ ءَ سبک هال ات مگراز و سوچنے زرت و دمانے رند گوئشتی : 

       _  تیارانت ! بزوری استا ! وآئی ءِ لــَبـّــَه جتگیں  جینسیں شلواری دات .

          کرگوشک شلوار ءَ پاد ءَ کت و آتک آدینک ءَ وتی چار اِت و گوں دل نوشی ءَ دیستی که ٹنگ ءِ جاه ءَ ، نوشیں لبه ئے لچتگ . لبه هم چوٹ دوتکگ و یکیں پانچک چه آدگر ءَ لـُک تر انت .

      کرگوشک  دیست که سَکّ کندگی انت هنچو که کِٹی کِٹی تاں ارسی رتک انت کندتی :

     _ ایش انت مَـلــَنــڈ و کندگی ! ها ها هاها ! سیرک انت ! سیرک !

      _  بد ڈول انت  . ــ کرگوشک گرم گپت . _ ایشی ءَ هم کار گوئش انت !

     _ هچ پرواهے نهنت ! هـنـچـو  جوان انت ! ــ گورّپـَٹ په آرامی ءَ گوئشت .

    _ هنچو جوان انت ... ؟ ــ کرگوشک گوں گرمسری گوئشت .

      و شما چے گوئشیت ؟

{ نداره کش : ت . سازنوا }

چو جوان انت !

چو جوان انت !

+*+*+*+*+

ترینوک : کریم بلوچ _ تــهــل

******************

جنگلی کلگے ءَ وتگلاییں کرگوشکے هست ات . پر وتی چشیں وتگلایی شئیراں جنگ ات :

من چشیں شــَرّیں استایے اوں !

شما باور کنیت من رد نگوئشاں

سهداراں منا چنڈ چنڈ کنگ انت

من آهاں یک په یک مدت کنگاں

من کدیں بور نبیگاں

من شر تبیں کرگوشکے اوں

من استایے اوں پهک کارانی

استاییں کرگوشکے اوں

      پیریں پیرک دجک ءِ لوگ ءِ بان اِیردَیگ ات ، پیکه جوڑ کنگ به بیت ، پیرُک ءِ وَسی کارے نهنت !

ـ ترا مَدَت پکار انت ـ گوراگ ، دجک ءَ شؤرے دات . و دَجک استاییں کرگوشک ءَ توار کت که آئی ءِ بان ءَ اڈ بکنت !

ـ بان ءِ ٹهینگ منی دلدوستیں کار انت ، ــ وَتگلاییں کرگوشک گوئشت و کار ءَ گلائیش بیت . بان ءِ کپلی هِشتــُــکانی یک یک چناں و بان ءَ ایرکناں بیت . 

     _ شما پیکه آهان ءَ راست تر ایر بکتین انت  . _ لوگواجه  په نرمی آئیا گوئشت .

     _  هنچو جوان انت ! _ په بے پرواهی « استا » آئیا پسو دات و وتی گدانی دنز و هاکان ءَ پهک کناں بیت و چــِـشــّــَـگی  جَت :

     _ آ ــ چیییــش !

     چه چشگ ءَ کپلاں پهک چه بان کپت و شــَـپت انت . جی هو سیده آئی ءِ کامپول ءِ سرا !

استا کاریں کرگوشک  گوں وتی گــُـلــُک یں  سَرگ ، وتی ازبابانی پیٹی ءَ زرت و گوں اشتاپی چه اوداں دور بوت .

     _ نوں چُشیں استا !  ــ  گوراگے که آئی ءِ کاری دیستگ ات ؛ کندان ءَ گوئشت .

       کرگوشک چه پیریں دجک ءِ لوگ ءَ تتک ، تهنا روباه ءِ لوگ ءِ کش ءَ تچگی بند کت که چه اوداں وشتامیں بوئے چست بوتگ ات . روباه وتی مهمانانی ودار ءَ ، گوں نندگی چارپادگے گلائیش ات که پرشتگ ات ، بلے آئی ءِ گوں جوان نه بَـیـَـگ ات .

     _ بدئے که من جوڑ کنانی ! ــ کرگوشک ( سیــهــَــڑ ) ءَ گوئشت .

     و وت دهدے گلائیش بیت و کیک ءِ نیمگ ءَ هم چارتی که زلور وشتامیں کیکے ات . یکے ، دو _ چارپادگ تیار انت ! راستیں جست کنئے ، کمے لرزیت ... هـَـؤ ـ چو جوان انت ! چو وت وتا منائینیتی !

      _ لوگبانک جان شمئی کار تیار انت !

       روباه چه گــَـل ءَ بال بوت . استایی توار کت که پرزونگ ( سُبره ) ءِ چارپادگ ءِ  کش ءَ بنندیت :

       _  دزبندی انت که اداں بنند ایت !

       کرگوشک هما چارپادگ ءِ سرا که آئی وت جوڑ کتگ ات ، نشت . وهدے که سُرت و دستی دراج کت که کیک ءَ بزوریت ، چارپادگ ـ تِــرَهک و پرشت ! و کرگوشک کپت و گوں وت چاه ءِ پریں و لهڑیں پیاله ئی لوگبانک ءِ سرا چپی کت . روباه ستک و گرم گپت و دراجیں لٹ ـ روپگی زرت و گلینتی بے پکاریں « استا »ی ءَ .

      کرگوشک چه اوداں تاں دور تتک . تهنا گورّپَــٹ ءِ لوگ ءِ دیمی داشت . اوداں گورپٹ هیران ات و گوں وت نرنڈاں { گــُـرُنڈاں ) ات .

      _ چے بیتگ منی دوست ! ــ آ گوں دلسوچی گورپٹ ءَ پول کت .

     _ جی هنوں منی کهربا (برق ) بند بوت . من آئی ءِ پئیم کنگ ( ٹهینگ ) ءَ نزاناں !

     _  بیت که من شما را کمک به کناں ! ــ کرگوشک آئیا وتی مَدت ءِ گپ ءَ درشان کت ؛ _ اے پر من ادناییں کارے !

       _ چاراں اداں چاراں اداں که باریں چے بیتگ . ـــ کرگوشک چو زانوگرے گوئشان ات .

     گوراگ هما دمان وتا رسینت هنچو که گوئش ئے هموداں بیتگ . پورّی کت و بان ءِ سرا نشت . _ پـَـٹ و ودی ئی بکن  ؛ تو که هر کارءَ استا و زانوگرئے .ــ گوراگ نرنڈاں گوئشت . _ بچار مه باهین ئے !

      اناگت ءَ تِرَکگ ءِ توارے بیت . چه کهربا ءِ کنتر ءَ کرنٹاں هر نیمگ ءَ شانت انت . و کرگوشک جهل لــَگــُشـت .

       _ مَدت کنیت ! ــ چه هَؤل ءَ گوراگ کوارّ اِت . و کرگوشک چه تاگ ءِ پچین پَلک ءَ ، سرجهلاد لونج ات .

         اناگت دگه تڑپگے ءِ توار بیت . اے گشتیں اے وتگلا ات که ڈگار ءَ کپت . آئی ءِ جین ءِ شلوار  ءِ کــَـشـِـک ، تاگ ءِ پَلک ءَ پَشتکپت .

      _ اُه هو ، تو چونیں جین ءِ شلوارے ءَ بیکار کت . ــ کـُـوارت گواراگ . _  پیکه درزی ءِ کرّ ءَ بروئے !

      درزی گورپٹ ات که چه بیکاری نزانتی که چے بکنت . چه بیکاری بور ات و گوں شاده ءَ تیار بوت که کرگوشک ءَ سکی  ءِ وهد ءَ کمک  بکنت .

      _ نوں ، یک کارے  کنیں ؛ اے وا پر  ما ادناییں کارے انت !

       گورپٹ که چه ترندآپ ءَ سبک هال ات مگراز و سوچنے زرت و دمانے رند گوئشتی : 

       _  تیارانت ! بزوری استا ! وآئی ءِ لــَبـّــَه جتگیں  جینسیں شلواری دات .

          کرگوشک شلوار ءَ پاد ءَ کت و آتک آدینک ءَ وتی چار اِت و گوں دل نوشی ءَ دیستی که ٹنگ ءِ جاه ءَ ، نوشیں لبه ئے لچتگ . لبه هم چوٹ دوتکگ و یکیں پانچک چه آدگر ءَ لـُک تر انت .

      کرگوشک  دیست که سَکّ کندگی انت هنچو که کِٹی کِٹی تاں ارسی رتک انت کندتی :

     _ ایش انت مَـلــَنــڈ و کندگی ! ها ها هاها ! سیرک انت ! سیرک !

      _  بد ڈول انت  . ــ کرگوشک گرم گپت . _ ایشی ءَ هم کار گوئش انت !

     _ هچ پرواهے نهنت ! هـنـچـو  جوان انت ! ــ گورّپـَٹ په آرامی ءَ گوئشت .

    _ هنچو جوان انت ... ؟ ــ کرگوشک گوں گرمسری گوئشت .

      و شما چے گوئشیت ؟

{ نداره کش : ت . سازنوا }

رونــــالـــد ءِ بــَـچ

چـُـکانی دیوان                                                              انگریز ءِ گیدی آزمانک
----------------                                                               --------------------
ترینـــــــوک :                                                                   کریم بلوچ _ تـَهـل

                                      رونــــالـــد ءِ بــَـچ



       آهاڑ ءِ جـَـل و گـَرمیں پیتاپیں روچے ءَ سَئے شَهزات بادشاهی باگ ءَ لـَیب و گوازی اتنت .

 
       باگ ءَ آهانی دلدوستیں گـُهار هم په تـَـرّ و گـَرد ءَ دَرکـَپت . وَهدے که کـَستریں برات ٹـوپ ءَ گوں وتی لـَٹ ءَ جـَت ، ٹـوپ بُرزگ ءَ هنچو بال کت که پـَهک چه چماں گار و اندیم بوت . آهانی شَهکاڑیں گـُهار تَتک که بَلکین ٹـوپ ءَ وَدی بکنت ، بلے بازیں وهدے گوئست و آئی ءِ جند هم بــِر نه گـَشت . براتاں وتی گهار ءِ شوهاز ءَ شُت انت ، هرچی پـَٹـت اِش ، ودی اش نه کـُت .

 

       گـُڑان مَستریں برات سَرگِپت و شـَت نامداریں جادوگر « مِرلین » ءِ‌ وَٹ _ کِـرّ _ ءَ . آئیا گوئشت ئی که چونکائی آئی ءِ گـُهار گار بیتگ . سوج ئی کـُت که هَـنّین که چون وتی گـُهارَلـُک ءَ ودی بکن انت ؟

       - آئیا زَلور جناں وتی پـَجـّی ءَ بـُرتگ ؛ _ « مرلین » پَسو دات . _ و هَنّون آئی ماں جِنانی بادشاه ءِ تَهاریں گواتگر انت . ناترس تریں و سرمچار تریں شَهبَچ آئیا آزات و آجو کـُت کنت  .

      - من یا آئیا آجو کناں یا وَت مِراں ! _ مَستریں برات گوانک جـَت .

      - نون دِگه راهے نیست . تئی گـُهار ءِ آ‍زاتی زلوری انت ، _ « مرلین » جواب دات . _ بلے یک چیزے زانگ لوٹیت که چون اے کار کـَنـَـگ لوٹیت .

      - من چه هچ وَڑیں بیم و نه وَشی اے ، یا وتی جان ءِ نـَدر کـَنـَگ ءَ نه تُرساں . « اِلن » ءِ مَستریں برات دررائینت . _ من په هر دابیں جُهدے ءَ تَیار اوں تا وتی گـُهـار _ وارک _ ءَ آزات بکناں . منا پیش دار  و بگوئش که چون وتی گـُهار ءَ به رَکـّیناں .

       « مرلین » ، وَرنای ءَ سَر سوج کت و گوئشت که آئیا چے کـَنـَگی و چے نا کـَنـَگی انت . ورنا هم پهک چیزان ءَ که جادوگریں « مرلین » گوئشان ات ؛ وَت هم گوئشان بیت ، تا که گهتر آئی ءِ پگر ءَ به ماننت . آهر ءَ مَستریں برات ، جادوگریں « مرلین » ءِ منت واری ئی گِپت و شُت .

        زوتی ءَ « اِلن » ءِ مَستریں برات ، جِنانی مُلک ءَ روان بیت . آئی ءِ مات و براتاں لوگ ءَ پَشت کَپت انت و بازیں سال و ماهے آئی ءِ بــِرگـَردَگ ءِ وَداریگ بیت انت . بلے شهزاتیں مَستریں برات ءِ جند ءِ هال و هـَبر هم گار بیت .

       آهر ءَ دَر میانی برات هم جادوگریں « مرلین » ءِ کِـرّ ءَ شُت و « مرلین » آئیا هم ، هما پیشی هبر گوئشت انت که مَستریں برات ئی گوئشتگ ات  .

       دَرمیانی برات هم سَرگِپت و شُت تا وتی گـُهار « اِلن » و مَستریں برات ءَ پـَد به جَنت . آئی ءِ کـَستریں برات و مات یک و تهنا لوگ ءَ پَشت کـَپت انت و آیانی آیگ ءِ رهچار و وداریگ بیت انت .

       ماتیں و کـَستریں برات اپدا بازیں سال و ماهے آهانی آیگ ءِ وداریگ بیت انت . بلے  آهاں چو هـُشِتـَـگیں آپ ءَ پـَهـک بیگواه بیتگ اتنت .

       آهر ءَ کـَستریں برات ءِ باریگ بیت که آئی اش رونالد ءِ بـَـچ توار ءَ کـُت .

       رونالد‌ ءِ بَـچ وتی مات ءِ کِرّ ءَ شُت و چه مات ءَ دَزبندی ئی کت که آئیا وتی نیکیں دعایاں گون بکنت که دور و دراجیں راهے په وتی گهار و براتانی آجوئی ءَ سرگِران انت . شَهبانُک اول نه لوٹت و نه مَنّ اِت که رونالد ءِ بَچ چه اودان به رَوت . بلے شَهزاتیں رونالد ءِ بَچ گِریوان و دَزبندی کناں بیت .

       آهر ءَ شهبانک آئیا اجازت دات . پـت ءِ تیزیں زَهم ئی هم  دات که تیز و بـُـرّوکیں دَپ ئی په چیز ءِ جایـَـگ و گاجائیل کنگ ءَ هِینـّار و هـَڈی _ شُدیگ _ ات . آهر ءَ مات ءَ وتی نیکیں دعایاں وتی کسانیں بچ ءِ همراه و گوں کت انت که هر جنگ و شِدّتے ءَ سوبیں به بیت .

 

       هما دَمان ءَ رونالد ءِ بَچ سَرگِپت و سَپر ءَ روان بیت . آئیا اول جادوگریں « مرلین » ءِ هونڈ ءَ شُت و چه آئیا سرسوج ئی گِپت :

       - من چون وتی دُردانَگیں گهار و براتان ءَ به رَکیناں ؟

        - اے ادناییں هبرے ، بلے هَنچو تهناییں گـَپے هم نه انت . _ جادوگریں « مرلین » گوئشت . _ په چـُشیں سوبے ترا دو گپ ءِ نیمگ ءَ دلگوش کنگی انت . یکے ایشی که ترا چے کارے کنگی انت و دومی ایشی که ترا چه کجام کاراں وتا را دور دارگی انت و ترا نه کنگی انت .

       هما کار که ترا کنگی انت ایش انت : جنانی مُلک ءَ که رَست ئے ، هر هما کس ءَ که تئی گون ءَ دَپ کـَپیت و هبر کنت  ، آئی ءِ سَرَگ _ سَـگـَر _ ءَ وتی پتی کاٹـار و زَهم ءِ گون ءَ به گـُـڈ ؛ تا وَهدے که وتی گهار ءَ ودی کن ئے .

       هما کار که ترا په بند انت ایش انت : هِچـّی مه ور ، یک دَپے هم ؛ هِچـّی مه تِنگ ، یک گـُلـُمبے هم .

       اگں جنانی مُلک ءَ تو یک گُلُمبے به تِنگ ئے یا یک ٹـُـکـُرے به وَر ئے ، تو زندگ نه مان ئے  .

       رونالد ءِ بَچ ، جادوگریں « مرلین » ءِ منّتوار بیت و وتی سَپر ءَ سَرگِپت و روان بیت .

       ائیا بازیں شَپ و روچے شُت ، شُت و شُت تا که آهر ءَ دیست ئی که یکے چارپادگے ءَ نِشتگ و جنانی بادشاه ءِ اَپس _ بور ، مادِن _ ءِ پانگ پان و ساٹـوک انت . چه جِنّانی بادشاه ءِ اپس ءِ چَمّاں آس ءِ برانز دَرکپان ات . رونالد ءِ بَچ سَرپَد بیت که هـَو ، جنانی مُلک ءَ رَستگ و سَر بیتگ .

       - جِنّانی بادشاه ءِ تـَهـاریں گواتگر کجانگـُر انت ؟ _ رونالد ءِ بَچ چه اپس دار ءَ پول کت .

       - من نزاناں ، _ اپس دار پسو دات . _ برو دیما گوک پانے گِندَ ئے ، بلکین آئیا ترا پیش بدار ایت .

        همودان ات که رونالد ءِ بَچ ءَ ، جادوگریں مرلین ءِ هبر گِیر _ یات _ آتک . هما دَمان ءَ وتی سَر واریں زهم ئی چه نیام ءَ کـَشّ اِت و یکـّیں شیکگ ءِ گون ءَ اپس پان ءِ سَرَگ ئی چه گـَردن ءَ جتا کت و چـَرْت .

        ورنا دیما روان بیت . شُت و شُت تا که آهر ءَ گوک وال _ گوک پان _ ئی دیست که جنانی بادشاه ءِ گوکان ءَ چارینگ ات . جُست ئی گِپت :

      - جِنّانی بادشاه ءِ تـَهـاریں گواتگر کجانگـُر انت ؟ _ رونالد ءِ بَچ چه گوک وال ءَ پول کت .

      - من نزاناں _ گوک وال پسودات . _ کمے دیما تر برو ، مـُرگ دارے گِند ئے ؛ همائی بلکین بزانت .

        همودان ات که رونالد ءِ بَچ ءَ ، جادوگریں مرلین ءِ هبر گِیر _ یات _ آتک . هما دَمان ءَ وتی سَر واریں زهم ئی چه نیام ءَ کـَشّ اِت و یکیں شیکگ ءِ گون ءَ گوک پان ءِ سَرَگ ئی چه گـَردن ءَ جتا کت و چـَرْت .

       ورنا دیما جُنزان و روان بیت تا که یک پیر زالیں مـُرگ پان ئی دیست . چه آئیا سوج ئی کـُت :

      - جِنّانی بادشاه ءِ تـَهـاریں گواتگر کجانگـُر انت ؟

      - یک کمے دیما تر برو . تو گِردیں لوگ و بانے گِند ئے ، آئی ءِ چَپ و چاگِرد ءَ سَئے بَر ءَ چه روکـَپت ءِ نیمگ ءَ تُـرّ به وَر  و سئے بَر ءَ به گوئش : « دَروازَگ پـَچ بئے ، دروازگ پَچ بئے . منا مان بَـیـَگ ءِ اجازت ءَ به دئے .» سئیمی گـَشت ءَ دَروازگ پاچ ءَ بیت و تو مان بیت کن ئے  . _ مـُرگ پان پسو دات .

       رونالد ءِ بَچ ءَ ، جادوگریں مرلین ءِ هبر گِیر _ یات _ آتک . هما دَمان ءَ وتی سَر واریں زهم ئی چه نیام ءَ کـَشّ اِت و یکیں شیکگ ءِ گون ءَ مـُرگ پان ءِ سَرَگ ئی چه گـَردن ءَ جتا کت و چـَرْت .

       شهزاتیں ورنا دیما روان بیت . آهر ءَ آئیا گِردیں لوگ دیست . سئے بَر ءَ ، چه روکـَپتی نیمگ ءَ ، آئی ءِ دَؤر ءَ تـُـرّ وَراں و گوئشاں بیت : « دَروازَگ پـَچ بئے ، دروازگ پَچ بئے . منا مان بَـیـَگ ءِ اجازت ءَ به دئے .»

       سئیمی گـَشت ءَ ، دَروازگ پـَچ بیت . رونالد ءِ بـَچّ ، چه دَروازَگ مان بیت ، دروازگ آئی ءِ سر ءِ پُشت ءَ ٹـَهک بَند بیت و آئی ءِ چـَپ و چاگرد ءَ شَپ ءِ سیاهی اے مانشانت .

       وهدے که رونالد ءِ بَچّ ءِ چـَم ّ ، تهاری ءَ هیل کت ، آئیا دراجیں کریدورے دیست . آئی ءِ بان چه کانچی دابیں مرملین ڈوکاں اڈ بیتگ ات . دیوالاں چه نُگره و دگه پر بهاییں ڈوکاں ٹــَهـِتـَگ ات . لوگ ءِ موسُم دلکـَشیں موسُم _ مولـُم _ ے ات . تو گوئش ئے بهاری سَمینے اودان کـَشّـاں انت .

        رونالد ءِ بَچ ، په کریدور ءَ دیم په بـُرزیں و پراهیں دَروازگے ءَ رَوان بیت  . دَروازگ یک کمڑکے _ کـَمے _ پاچ ات .

        وَرنا دروازگ ءَ پچ کت  . دیست ئی که سَـکّ مَزَن و پراهیں بـَرانڈه _ هال _ ے . آئی ءِ بُرزیں بان ءَ، بـَؤر و زَنڈیں چـَپیلـَه اے داران ات . آهاں چه سُهر و نـُگره ٹـَهِتگ اتنت  که گوں وَڑوَڑیں نـَکش و نِگاراں سِینگار بیتگ اتنت . چه دیوالاں دراجیں زیبناکیں پـُلّ که چه زُمُــّرد و آکوت و دگه وڑوڑیں پر بهاییں ڈوکاں جوڑ بیتگ اتنت ، لونج اتنت .

        چه بان ءَ ، سُهری زَمزیلے ءَ چه ، مزنیں چراگے لونج ات . چراگ چه بے رَنگیں مُروارداں ٹهینگ بیتگ ات که لاپ ئی تراشتگ و هالیگ کنگ بیتگ ات . مُروارد ءِ نیام  ءَ ، مدام تُـرُپوکیں سُهر رَنگیں ڈوکے تـُـرّ وَران ات .آئی ءِ روشنیں برانز ، سرجمیں لوگ ءَ وَش نما و روک کتگ ات .تو گوئش ئے رولـَه ءِ شـَرم رَنگیں سُهر چَکیں برانز انت که هر جاه ءَ شانگ انت .

 

       همے مزنیں برانڈه سَکّ زیبدار ات . برانڈه ءِ یک کـَشے ءَ ،کسانیں بـُرزی و بَرمِکے ءَ یک سَکّ مَزن و پراهیں تَهتے اِیر ات که گوں نـَرمیں و سِینگارتگیں جـُـلاں جـُـلّ بیتگ ات . سینگارے که گوں ابریشمی دَسک _ دَسـَـگ ، بَندیک _ اں گیشیں کـچ و کساس ءَ زیبدار بیتگ ات .

       جـُـلاّنی سرا آئی ءِ گهار نِشتگ ات و وتی ڈکـّمیں نـُـگره یی ماپر و مودان ءَ رَندگ و شـَـکّ کنگ ات . تو گوئش ئے سـُهر ءِ هم مَٹ اتنت . وَهدے که « الن » وتی برات « رونالد ءِ بَچ » ءَ دیست گوں پَریشانی پاد آتک و په آئی ءِ امباز ءَ چه تَهت ءَ ایر کـَپت . بَژن ءِ گون ءَ گوئشت ئی :

       - تو پر چا ادان آتکگ ئے ؟ هر کـَه _ هر کـَس _ کِه ادان آتکگ ، چه ادان اپدا واتـَرّ نه بیتگ . هنون جِنـّانی بادشاه ءَ کـَیت و وَدی بیت  . گـُڑان تو چِدان زندگ ءَ دَر کـَپت نه کن ئے !

       گهار و برات زان په زان نِشت انت  . رونالد ءِ بَچ سرجمیں هال گوئشت انت که چے بیتگ .

       « اِلن » دیستگ ات که چون آئی ءِ براتاں ماں تَهاریں گواتگر ءَ آتکگ و مان بیتگ انت ، بَلے جِنـّانی سَکّ دِلیں بادشاه ، آهان ءَ جادو کتگ ات و آهاں همودان واب اتنت . مان سَکّ گِرانیں وابے ءَ بـُـڈتگ اتنت .

        آهاں چیزے وهد ءَ گوں یک و دگر ءَ هنچو گـَپ و هبر و رَٹـان اتنت که اناگت ءَ رونالد ءِ بَچ مار اِت که سَـکّ شـُدیگ و تُنّیگ بیتگ . آ ئیا وتی گهار ءَ گوئشت که سک شُدیگ _ گـُژنـَـگ _ و تُنیگ بیتگ . چه آئیا دَزبندی ئی کت که چیزے آئیا په وَرَگ ءَ به دَنت . اے دَمان ءَ رونالد ءِ بَچ ، جادوگریں مرلین ءِ هبر شَموشتگ اتنت .

       « اِلن » گوں گـُرسَت و رَنج ءَ وتی برات ءَ چار اِت و سَر ئی سُرینت  . بلے آئی ءِ جِند هم جادو بیتگ ات  . نتوانت ئی که وتی برات ءَ جادوگریں مرلین ءِ هبرانی ترانگ ءَ به گِیجیت .

       هما دَمان ءَ گهاریں پاد آتک و چه بَرانڈه ءَ دَرکـَپت و دَمانے ءَ چه رَند گوں نان و کونزگے مَستگ _ بَستگ _ بــِرگـَشت .

       رونالد ءِ بَچّ نـَگن _ نان _ ءَ زُرت . په ورگ ءَ هنچو تیار ات که پَهکاں یکیں دپار ءَ به وارت . بـَـلے هنچو که وتی گهار ئی چار ات ، سَرپـَـد بیت که پرچا و چونکا اودان آتکگ .

       هما دَمان ءَ کونزگ ئی چِست کت و ڈگار ءَ سَٹ اِت .

       - نه ، من نه یک ترمپے _ ترنپے _ تِنگاں و نه یک زَنبے دَپ جناں و وراں  . تا وهدے که ترا من آجو و آزات مه کناں ! _ رونالد ءِ بچ وتی گهار ءَ گوئشت . 

 


      هما دَمان ءَ کسے ءِ پاد بــرمش _ تَوار _ و بُرزیں جاک آئی ءِ گوشاں کـَپت :

      - « بو بو انت آدمی ءِ ، هر کـسے که تو به بئے ، زندگ تو چـِدان نه رو ئے .» 

      دمانے ءَ رَند ، مزنیں دَروازگ ءِ لاپ پچ بیت . بـَرانڈه ءَ جِنّانی بادشاه مان بیت .

       - بیا گوں منا ماں دیمپدیمیں جنگے ءَ ! _ رونالد ءِ بچ گوانک جـَت و هما دمان ءَ وتی هون ریچیں زَهم ئی چه نیام ءَ کـَشّ اِت و جنانی بادشاه ءِ نیمگ ءَ که زَهم ئی چه پیش ءَ کـَشّتگ ات ، شُت .

        آهاں چُنت ساهت ءَ گوں یک و دگر ءَ مِیلّ و مِڑان بیت انت . آهر ءَ ، رونالد ءِ بَچ ، جنانی بادشاه ءَ هـُجّ و مجبور کت که آئی ءِ دیمپدیم ءَ زانکوٹ به جنت  .

        جنّانی بادشاه زانکوٹ جت و چه رونالد ءِ بَچ ءَ دزبندی کناں بیت :

        - منی سرا هَیر به کن . منا مه کـُش ، منا به بَشک _ بکش _ .

        - من ترا نه کشاں و ترا بکشاں ؛ بلے اول ءَ تو منی گهار ءَ چه وتی جادواں به چـُٹـّیں . منی براتاں هم جوڑ و دراه بکن ، ما را پهک ءَ چه ادان کـَشّ درا و آزات بکن  . _ رونالد ءِ بَچ چه جنانی بادشاه ءَ لوٹت .

        - جوان انت ، هرچی منا بگوئش ات من هما کار ءَ کناں ، تهنا منا زندگ ءَ بلـّیت ! _ جنانی بادشاه دَزبندی کناں گوئشت .

       رَندا آئیا شُت و چه وتی پیٹی ءَ بوتلے _ شیشگے _ دَرکـُت که آپیں سُهر رَنگیں دوا ئی مان ات . گوں هما سهریں آپین دوا ، آئیا رونالد ءِ بَچ ءِ‌ براتان ءِ گوش ، پونز ، دَپ ، دیم ، لنٹاں ، گـَردن ، لـَنککاں ، چَرپ کـُت انت . هما دَمان ءَ آهاں چـِشـّـگے جـَت و په سار و جوڑ بیت انت .

       پَـدا جنانی بادشاه شُت رونالد ءِ بَچ ءِ گهار ءِ نیمگ ءَ ، چونیں گپ و هبر ئی گوئشت و وَنت و دَم ئی کت . گـُڑان هر چاریناں چه بَرانڈه ءَ دَر کـَپت انت ، دراجیں کریدور ءَ چه گوئست و په مدامی ءَ چه تهاریں گواتگر ءَ دَر کـَپت انت .

 


        رونالد ءِ بـَچ گوں وتی گهار و براتاں ، وتی لوگ ءَ بــِر تـَـرّت انت  . وتی مات ءِ کـرّ ءَ . آهاں ایمن و په وَشّی ءَ تاں دیریں وهدے ءَ هوری و یکجاهی ءَ زندگ اتنت

تِـــلـــَــه چَــَـکـــیــں مــاهـیـگــُـک

تِـــلـــَــه چَــَـکـــیــں مــاهـیـگــُـک

""""""""""""""""""""""""""""""

الکساندر پوشکین

هست ات پیرمردے گوں وتی پیرزال ءَ . نیلیں زر ( دریا ) ءِ تیاب و کِرّ ءَ آهان ءَ نیزگاری ڈگار و کڈے هست ات  .

پیرمرد ءَ پوره  سی و سئے سال زر ءَ گوں وتی ماهیگ گِری رُگ ( تور ) ءَ ، ماهیگ گِپتگ ات و پیرزال ءَ گوں وتی بندیکانی ریسگ و گوئپگ ءَ ، زند ءَ کوپگ دیان ات .

یک برے پیرمرد وتی رُگ ءَ زر ءَ سَٹ اِت . وهدے که کــَـشت ئی ؛ چه شونزک ءَ پُـرّ ات . آئیا دومی بَـر ءَ وتی رُگ ءَ زر ءَ سـَـٹ اِت ؛ دومی گـَـشت ءَ رُگ چه زری کاه و بوچاں پـُـرّ اَت.

آئیا سیمی گـَـشت وتی رُگ ءَ شانت . رُگ ءَ اِے گــَـشتیں یک ماهیگکے مان ات . اَدناییں ماهیگکے نهت ؛ تِله چکینے ات .

تله چکیں ماهیگک دزبندی کناں بوت ! تواری مِنــّــَت و زاری ءَ پُرّ ات :

      _ « منا ماں زر ءَ  یله کن پیرمردلک ! من ترا ، وتا چه گیش و گیش بهاییں بدل دیاں . ترا بدل هر چی بلوٹ ئے دیاں ! » .

     پیرمرد هیران ات . ترستگ ات . آئیا سی و سئے سال زر ءَ ماهیگ گپتگ ات ، بَـلــَے کدین نه اشکتگی که ماهیگ هبر کن انت .

    آئیا تله چکیں ماهیگک ءَ یله کت و مهر گواریں دانک و هبرانی همراه کت :

     _ « هدا تئی همراه و پُشت و پناه بات ! تئی بدل منا درکار نهنت . برو هموداں وتی پراهیں نیلیں  زر ءِ نیام ءَ » .

Результаты поиска

     _ « من مرچی ( مَروز ، مَرو )ماهیگکے گِپت ؛ نه ادنایینے ، تله چکینے . ماهیگک مئی زبان ءَ هبر کنگ ات . لوٹتی وتی بدل ءَ هرچی بدنت . بدل ءَ هرچی منی دل بلوٹتین منا دیگ ات . من دل ( هِمّــَت ) نکت چه آئیا بدل چیزے بلوٹاں . هنچو من آئیا نیلیں زر ءَ یله دات » .

     پیرزال گرم گپت و پیرمردی ایر جَت و ڈوبار اِت :

     _ « تو سک پوک و هوڈیں مردکے ئے ! تو چه ماهیگگ ءَ بدل چیزے نه لوٹتگ ! تو کم چه کم چه آئیا گـُدشودی لگنے بلوٹتیں ! مئی گدشودی لگن پهک سڑتگ . ٹنگ انت ».

     چو پیر مرد شت نیلیں زر ءِ تـَـیاب و کِــرّ ءَ اوشتات . دیستی که زر ءَ کسانیں مَؤج و گورماں لیب انت . اوشتات و تله چکیں ماهیگکی توار کت . تله چکیں ماهیگک آپ ءَ اوژناک کناں ، آئی ءِ نیمگ ءَ آتک و سوجی کت :

     _ « چے ترا پکار انت میریں کماش ؟» .

     پیرمرد آئی ءِ دیما سُرین ءَ چوٹ کت و گوئشتی :

     _ « منتوار تئی شهبانکیں ماهیگک ! منا منی پیرزال ایرجتگ و منی پیریں بالاد ءَ په آرام نندگ ءَ نیلیت . آئیا نوکیں گُدشودی لگنے پکار انت . مئی گُدشود پهک سَڑتگ و ٹنگ انت ».

      تله چکیں ماهیگگ دررائینت :

     _ « هچ پرواه مکن . برو وتی هَند ءَ . هُدا تئی پُشت و پناه انت . شما را نوکیں گدشودی لگنے بیت » .

     پیرمرد وتی پیرزال ءِ کِرّ ءَ برگشت . دیستی که پیرزال ءَ نوکیں گُدشودی لگنے هست .

  

   اِے بَریں پیرزال گیشتر پیرمرد ءِ سرا گرم گپت و ایرجناں بیت :

     _ « تو سک پوک و هوڈیں مردکے ئے . پوکیں مردک تو لگنے لوٹتگ !؟ تئی گُدشودی لگن مزنیں تماهے ؟ پوکڈا ! اپدا برگرد ماهیگگ ءِ کر ءَ . سُرین ءَ آئی ءِ دیما چوٹ بکن و چه آئیا لوگے ءِ لوٹ ءَ بکن .

     چُش کماش شُت نیلین زر ءِ کِرّ ءَ ( زر ءَ مَؤج و گورماں باهند کتگ ات .) آ اوشتات و تله چکیں ماهیگکی توار کت . تله چکیں ماهیگک آئی ءِ نیمگ ءِ اوژناگ کناں آتک و سوجی کت :

      _ « چے ترا پکار انت میریں کماش ؟» .

     پیرمرد آئیا سلام دات . سُرینی چوٹ کت و پَسّه ئی دات :

     _ « من تئی منتوار اوں شهبانکیں ماهیگک ! پیرزال منا گیش ایر جتگ و ڈوبارتگ، منی پیریں بالاد ءَ آرام نیلیت . لوگے لوٹیت گــُرُنڈوکیں ( نـُـرُنڈوکیں ) زالک » .

     _  « پرواه مکن لوگ ءَ برگرد . هدا تئی پُشت و پناه انت . هنچا بیت . لوگے هنون شما را بیت ».

     پیر مرد شت وتی هَند و جاه ءِ نیمگ ءَ . پیشی لوگ ءِ هَند ءَ ، شاهگانیں لوگے گوں روشنیں مهمانجاهے چه هِشت اوشتاتگ ات . بُرزگ ئی اِسپیتیں لوله تــُرپگ اتنت . دروازگی چه وَژبو و سک سوچیں تهتگان اتنت . پیرزال تاگ ءِ جَهلــَـگ ءَ نِشتگ ات .

     باریں اے گــَـشت پرچے لوٹیت که وتی جود ( شوّ ) ءَ بَد و زا بگوئشیت .

     _ « تو سک پوک و سک هوڈے ئے . تو پوک لوگے ءِ لوٹ ءَ کت  ! برگرد ماهیگک ءَ سلاماں بدئے ، سُرین ءَ چوٹ کن و بگوئشی :

نه لوٹاں من  که چشیں نیزگاریں کشتکارے به بیاں ، من لوٹاں که سیر و هستومندے به بیاں ».

     پیرمرد شت نیلیں زر ءِ پهنات ءَ ؛ ( زر مزنیں مَؤجانی مستی و شرتگ و گوات ءِ هرجان ات ) .

     آ اوشتات و تله چکیں ماهیگک ءَ توار کناں بیت . تله چکیں ماهیگگ اوژناگ کناں آئی ءِ نیمگ ءَ آتک و گوئشتی :

        _ « چے ترا پکار انت میریں کماش ؟» .

     پیرمرد آئی ءِ دیما سرین چوٹ کت و جواب دات :

     _ « تئی منتواراں شهبانکیں ماهیگک ! گیش چه پیش منا منی زال ڈوبارتگ و زا و بد گوئشتگ . منی پیریں بالاد ءَ آرام نیلیت . هنوں آ نلوٹیت کشتکارے به بیت ؛ لوٹیت که سیر و هستگاریں کسے ببیت ».

     تله چکیں ماهیگک گوئشت :

     _ « پرواه مکن . برگرد وتی هند ءَ . هدا تئی همراه انت » .

     پیرمرد وتی پیرزال ءِ کِـرّ ءَ برگشت. آئیا چے دیست ؟ برزیں گواتگرے و آئی ءِ پیرزال گواتگر ءِ یکیں بانزل ءَ ، ماں هردکانی پوست ءِ دوتکگیں برانڈه ءَ اوشتاتگ ات .  گرانبهاییں بهملی گوئر اتنت و سپهداریں کلاهی سرا ات .  سدپیں گٹ بنداں آئی ءِ گٹ ءَ لونج اتنت . دست ءِ موردانگ و لنککاں چه تلاه و تنگو ءِ چـَـلــّــَـه و مندریکاں  که گوں الماس و آکوتاں سمبهتگ اتنت ؛ پر اتنت . و پادی گوں سُهریں پوستی بوٹ سمبهتگ اتنت . 

    آئی ءِ چپ و چاگرد گلام و مولداں گندگ بوت انت که آهانی جت و چه بُلّ گِرّ کناں و کشّان ات .

     پیر مرد وتی پیرزالءَ گوئشت :

      _ « سلامالیک هَزگار و هنرکاریں لوگبانک ! هنوں چون ؛ باریں تئی تماه پوره بوت انت و تو وش ئے ؟» .

     پیرزال آئی ءِ سرا گــُرّت و کوارّت و آئی یے پرمات برو تــَـمـبــَـه ءَ اپسانی هیال ءَ بکن .

     هپتگے گوئست ، دومی هپتگ ءَ پیرزال اپدا و شِــرّتـِـرچه پیش ءَ پیرمرد ءَ ڈوبار ات و زا و بد گوئشاں بوت و گوئشتی که ماهیگک ءِ کِرّ ءَ بروت :

     _ « برو ماهیگک ءَ توارکن ، سُرین ءَ چوٹ کن و بگوئشی که من نلوٹاں که تهنا هستومندیں زمیندارے به بیاں ، من لوٹاں که آزاتیں بادشاهے به بیاں ! ».

     پیرمرد ترست و دستی بست :

      _ « چوں زالک تو بنگ وارتگ و گنوک بوتگ ئے ؟ نه ترا  سار و سُدے هست ، نه تو راه ءِ روگ ءَ بلدئے ، نه گپ و هبرے زان ئے ، سرجمیں تئی بادشاهی ءِ مردم تئی سرا کند انت !»

     گــَـنـدگ زالک گیش گرم گپت ، وتی مردی شهماتے جت :

      _ « پوکیں مردک تو چون زهرگ کن ئے منی هبر ءَ مه زورئے . منیں هستومندیں زوراک ءَ ؟ زوت په جوانی و وتی مئیل ءَ برو زر ءِ تیاب ءَ ؛ مه روئے په تئی نادلکشی ءَ ترا گِرّ کن انت و بر انت .»

       پیرمرد سرگپت و دیم په تیاب ءَ روان بیت ( نیلیں زر ءِ دیم تهار ات ) .

      آ اوشتات و تله چکیں ( تنگو ـ تنگه یں ) ماهیگک ءَ توار کناں بیت .

     تله چکیں ماهیگک دیم په آئیا اوژناگ کنان ءَ آتک و سوجی کت :

       _ « چے ترا پکار انت میریں کماش ؟» .

    

       کماش آئی ءِ دیما سرین ءَ چوٹ کت و گوئشتی :

      _ « تئی منتواراں شهبانکیں ماهیگک ! اپدا منی زالک ڈکــّـے کتگ :

      نلوٹیت دگه که هستومندیں زمیندارے ببیت ، لوٹیت که آزاتیں بادشاهے به بیت ! ».

      تنگویں ماهیگک پسودات :

     _ « پرواه مکن ، برگرد و برو ؛ هدا تئی پشت و پناه بات ! جوان انت ! بـِلّ ئی زالک بادشاهے بیت ! ».

     پیرمرد وتی پیرزال ءِ کِرّ ءَ برگشت . چے  بیتگ باریں ؟آئی ءِ دیما شاهی گواتگرے جکتگ ات . گواتگر ءَ وتی پیرزالی دیست . بادشاهی کُرشی و تهت ءِ سرا نشتگ ات . میر و امیر و هستومنداں آئی ءِ کاراں کنگ اتنت .آئی ءِ پیاله ءَ « زامرسکی » ءِ ترندآپ پر کنان اتنت که گوں نوک تامیں بسکوٹ و ورداں ورگ ات .

     آئی ءِ چپ و چاگرد ءَ شیر بیمیں پانگ پاں اوشتاتگ اتنت و هرکجام ءَ تبرزینی زهمے کوپگ ات .

     کماش که ایشان ءَ دیست ـ گــُڑست ! په پیرزال ءِ سلام و دروتاں تاں ڈگار ءَ وتی چوٹ کت و ترانی کت :

      _ « سلامالیک شیر بیمیں بادشاه ! نوں هنوں تئی شاهی بالاد  رازی و وش انت ! » .

     پیرزال وتی جود و مرد ءِ نیمگ ءَ نیم چمّے ( چم ءِ کوسے ) هم نچارت . تهنا گوں برزیں تواری گوانک جت که آئیا چه اوداں بکش انت .

     آئی ءِ میر و امیر و پانگپاناں دهدے آتک انت ، پیرمرد اش گِپت و تهلانک { مهلانک } دیاں و زبریناں چه برز و پراهیں شاهی گواتگر ءَ کــَـشّـِـت . کمے هست ات که گوں وتی تبرزیناں ٹکر ٹکری بکن انت .

    سرجمیں مردماں آئی ءِ سرا کندت انت :

     _ « ترا هنچش پکار انت هوڈیں پیر مرد ! دیمترا تئی نابزانتی پرتو زانتے بیت . تو که وتی جاه ءَ نزان ئے ! ».

     چو دگه هپتگے گوئست . پیرزال گیش چه پیش گوات و گرم گپت . بادشاه وتی کوتوال و شاهی کلات ءِ مردمان ءَ وتی جود ءِ رندا رواں کت که بیارنتی . آهاں گــَـشـت و ودی اش کت و آرت اِش . پیرزال ، کماش ءَ پرمات :

     _ « برو تیاب ءَ ، ماهیگک ءِ دیما سُرین ءَ چوٹ کن و بگوئشی : من نلوٹاں که آزاتیں بادشاهے به بیاں ، من لوٹاں که جُهل و پراهیں اکیانانی بادشاه به بیاں ، لوٹاں که منی هند و جاه جُهلیں اکیان ءِ دل به بات و تله چکیں ماهیگک منی کارندهے و په منی گــُـپـت به بیت ».

     پیرمرد دل نکت که گوں زالک ءَ هبر بکنت . نلوٹستی که آئی ءِ هِژم ءِ آس ءَ گوں وتی گپاں گیش بکنت .

     چش کماش شت دیم په نیلیں زر ءِ تیاب ءَ . زر ءَ زرابیں گئوش و توپانے شِدّت کنان ات .مَؤج و گوَرماں چست بیاں ، جنزاں و کپان اتنت . گورمانی پرشگ ءِ توار تاں دور دلاں لرزینگ اتنت . آ اوشتات و تله چک و تنگویں ماهیگک ءَ توار کناں بیت .

     تله چکیں ماهیگک اوژناگ کناں آئی ءِ نیمگ ءَ آتک و پولی کت :

     _ « میریں کماش ترا چیزے پکار انت ؟ ».

     و کماش سرین ءَ چنگ کت و پسوئی دات :

     _ « من تئی منتواراں شهبانکیں ماهیگک ! من گوں اے گنده زالک چے بکناں ؟ نیں نلوٹیت که اداں بادشاهے ببیت ، لوٹیت که اکیان و زرانی بادشاه به بیت . دریا و اکیاناں آئی ءِ هند و جاه ببیت که تئی جند آئی ءِ کارانی کنوک و گُپت ءَ به بات ئے  ».

     ماهیگک هچ چیزے نگوئشت . تهنا وتی دمبی آپانی سرا جت و زر ءِ جُهلی ءَ روان بیت . تاں دیر ءَ کماش زر ءِ تیاب ءَ ، پسو ءِ ودار ءَ اوشتات . بلے آهر ءَ بے پسو ءَ پیرزال ءِ نیمگ ءَ روان بیت . چارت ئی : پدا آئی ءِ دیما هما پیشی آهانی ڈگار و نیزگاری کـُـڈ ات و لوگ ءِ دیما آئی ءِ پیرزال نشتگ ات و پیرزال ءِ دیما ٹنگ و پرشتگیں گدشودی لگن ایر ات .

                                                    *************************************************

ما پہ بلوچی ءَ زاناں کُجام زَھم جَتَگ کہ کسے مئے ھال ءَ بہ گیپت"

ما پہ بلوچی ءَ زاناں کُجام زَھم جَتَگ کہ کسے مئے ھال ءَ بہ گیپت"
نبشتہ کار: اسحاق خاموش

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
دوشی کہ"برزخ"ءِ "گُڈّی دانک"ءَواجہ محمد بیگ بیگلءِ ھمے لہتے کِشکاں وانگ ءَ اِتاں " ۔۔۔۔۔ منی دپ ماں ھاکاں بات اگاں بہ گُشاں کہ ھمے زیتّاں منی اے دِلبر لڈّگ ءُ رؤگی اِنت۔ایشی ءِ سبب اِش اِنت کہ چہ اِشاں گیشتر ءَ انگت دُنیا پہ الکاپی نہ دیستگ۔کودک انگت ماں وتی موج مستیان اَنت، لہتے ءِ جوازِ سفر ھم تیار نہ اِنت۔لہتے ءَ ویزہ نیست۔لہتے گوں امیگریشن ءِ واکداراں کشّ ءُ چیلّ اِنتءُ لہتے انچیں ھم اَست کہ کہ چہ وتی چاگرد ءَ پہک بے سار ءُ واب اِنت۔پمیشکا منی دُعا اِنت کہ ھاوند اِشانی ملوکیں سراں نگاہ دارات۔تنکہ منی ھمے چمروک پہ ماتین زُبان ءُ وتی سر ڈگار ءِ پہازگ ءُ دیمپانی ءَ گیش چہ گیش کار کُت بہ کن اَنت۔البت منی ھبر دگہ وڑ اِنت شُگر اِنت ھاوند ءِ کہ من جواز، سفر ، ویزہ ، ٹِکس ءُ امیگریشن ءِ کُلـیں جنجال گْوازینتگ اَنتءُ اے وھدی ماں ڈپارچر لاؤنج ءَ پہ کرار نشتگاں۔۔۔۔"(برزخ ، محمد بیگ بیگل۔تاکدیم 8چاپ 2012، بلوچی اکیڈمی کوئٹہ)۔۔۔۔ مُردنی ایں ھما دمان ءَمنی چمّانی اَرس شیپ گیپت اَنت کہ ھما ہاں کہ وتی زِند پہ بلوچی زُبان ءُ لبزانک ءَ نْدر کُتگ مرچی لوگءِ کُنجے ءَ کپتگ اَنت ءُ بے وسی ءِ مانگیشّتگیں بندیک ءَ گیشّینگ ءِ جُہد ءَ اَنت۔
مرچی منی بْرات گونگیں سنگت ظفر اکبرؔ کہ منی چارگ ءَ اَتک ۔۔۔ من وت ءَ گیشتر ملامت کُت کہ اے تیز رواجیں وھد ءَ مارا اَنچو گوں وتءَ مانگیشّینتگ کہ ما کسّی ھیال ءَ ھم نہ ایں۔کئے کُجام ھال ءَ اِنت کسّ کسّی نہ اِنت۔۔۔۔۔۔۔ چونیں مھشرے
بیگاہ ءِ وھد ءَ من ءُ ظفر سر گِپتیں کہ رؤئیں واجہ بیگ ءَ گِندیں ۔۔۔۔۔کِساس سئے ماہ بُوتگ اَت کہ من واجہ بیگل نہ دیستگ اَت۔۔۔۔آ، بری کہ من دیستگ اَت ھم وتی نادْراہی ءُ چمّانی نزّور ترّگ ءِ زنگ ئےِ جتگ اَت۔
من ءُ ظفر کہ چہ نوکیں لین ءِ دمکاں سر جنان سِنگولین ءِ نزّیک ءِ دمک ءَ سر کش اِت منی دیما " براہوئی ہوٹل "(چھچی ہوٹل ) اَت ۔۔۔ اناگہ تْرانگ ءَ کپتاں ۔۔۔۔۔۔۔ اصغر علی آزگؔ اوں من دیریں نہ دیستگ ۔۔۔ " " "ظفر ! من ءُ آزگ مدام ھمے ہوٹل ءَ نشتگ ایں ، چاہ وارتگ ءُ لبزانکی پُوتاری ھم کُتگ۔۔۔۔ ""
من وتی چمّ ہوٹل ءِ دیم ءِ کُرسیانی سرا شوہازگ پرمات اَت بلئے آزگ زاھر نہ اَت۔ "" ” یار ! مرچی آزگ گندگ نہ بیت “
منی چمّاں شوھازگ ءِ رھسراں سرے جت ءُ پد ءَ واترّ اِتنت۔
دمانے ءَ پد من ءُ ظفر اکبرؔ ھشت چوک ءَ بسم اللہ ءِ ہوٹل ءِ کش ءِ دمکاں سر بُوتگ اتیں ۔۔۔۔ دیم پہ دیم ءَ دیوال ءِ سرا تختی ءِ سرا نبشتہ اَت ۔۔ " محمد بیگ بیگل ہاؤس نمبر 215"
ما راستی کش ءَ تاب کُت ءُ دروازگے ءِ گھنٹی زٗور پِر دات۔ دمانے ءَ پد چُکّے در اَتک ۔
من جُست کُت " واجہ ھمدا اِنت؟" " ھؤ"
من کاگدکے ءِ سرا نبشتہ کُت ءُ چُکّءِ دستءَ دات ٘ واجہ ترا گِندگ لُوٹیں ۔۔۔۔۔۔ تئی کستر اِسحاق خاموشؔ"
دمانے ءَ پد دگہ گْونڈویے اتک "ابّا گُشی بُرزا بیائے"
من ءُ ظفرؔچہ پدانکاں بُرز ءَ سرکپان بُوتیں ۔۔۔۔ دروازگے پچ اَت ۔ من دروازگ ٹُکّ اِت۔ " تہا بیا اِت" چہ تہا جنین آدمے ءِ تواراَت۔
ما کہ لوگ ءِ تہا پُترتیں دیم پہ دیم جنیادم ے نشتگ اَت ءُ کش ءِ کُوٹی ءِ دپ ءَ واجہ بیگل ءِ جنین زھگ آئی ءَ کوپگ دیان اَت ءُ کُوٹی ءَ برگ اَت ۔۔۔ اے بیگ صاحب ءِ مہر اَت ۔۔۔۔ کہ نزورءُ نا توان اَت بلئے مارا دِلپروش ئےِ نہ کُت واترّئےِ نہ کُت۔
دمانے ءَ پد واجہ بیگل منی ءُ ظفر اکبرءِ دیم پہ دیم ءَ نشتگ اَت۔۔۔ منی ھیال ءَ گُشئے علم ءُ زانت ءِ چمّگ ءئےِ سر رِچان اَتءُ مئے بالاد ءَ وشنود کنان اَت۔
"شُمئے مہربانی کہ شُما وھد کشّ اِتگ ءُ منی چارگ ءَ اتکگ اِت" بیگ ءَ درّائینت۔
" انّا واجہ ۔۔۔۔۔۔۔ اے مئے پیمیں نابُودیں نودربرانی فرض اِنت شُمئے ھالگیری کَنگ۔۔شُما بلوچی زُبان ءُ لبزانک ءِ کوھیں کلات اِت" من پشل ءَ پشل ءَگُشت۔
واجہ بیگل ءَ سرجاہ ءِ سرا تِکّہ داتگ اَت منی نیمگ ءَ چَکّے ئے ترّینت ءُ گُشت ئےِ۔۔۔۔" ما پہ بلوچی ءَ زاناں کُجام زَھم جَتَگ کہ کسے مئے ھال ءَ بہ گیپت"۔۔۔ گُشئے جمبیائے منی دِل ءَ مِکّ بُوت۔۔۔۔ اے یک بلاھیں گِلگے اَت پہ وتی چاگرد ءَ ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ شہماتے اَت پہ راجی سروکاں ۔۔۔۔۔۔۔۔ دلپروشی یے اَت پہ مئے پیمیں نودربراں ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
"واجہ مئے بلوچی زُبان ءِ شاعری ، آزمانک ءُ انچیں سساساچ پرچہ دِگہ زبانانی تہا رجانک کنَگ نہ بنت؟"
بازیں جُستاں پد منی گُمان ءُ ھیال ءِ پردگاں اے دیم ،اے جُست ءَ سر کشّ اِت۔
" مئے مردُم ارزانی ءَ نام لوٹ اَنت ءُ اے بلاھیں کارے اے کار ءَ ہرکس کُت نہ کنت۔۔۔ وھد ءُ دِل سِتکی دوئیں لوٹ ایت۔
ساھتے ءِ نیاد ءَ کرنے ءِ تاھیر دات ءُ من ءُ ظفر اکبر ءَ وتی راہ گِپت۔
"یکبرے پدا آزگ ءِ ٹھکانہ ءَ سرے جنیں"
من ظفر ھال دات۔ غریب شاہ ءَ ندیم لاشاریؔ دُچارکپت۔۔۔۔ ندیم ءَ مارا تاں آزگؔ ءِ دروازگءِ دپ ءَ سر کُت۔
دمانے ءَ پد من ، ظفر اکبرؔ، اصغرعلی آزگؔ، سلیمان رئیسی ءُ ندیم لاشاری براہوئی ہوٹل ءِ دیم ءَ چاہ واری ءَ اِتیں۔منظور دلجمؔ ھما وھدی ھوار بُوت کہ من ءُ ظفر پاد آھگی اِتیں ۔۔۔۔۔۔۔۔
اصغر علی آزگ ؔ شاعری ھم کنگ ءَ اِنت ۔۔۔۔۔۔ آزمانک ھم نویسگ ءَ اِنت ۔۔۔۔۔۔۔ کتاب ھم چھاپگ ءَ اِنت۔۔۔۔ دیما روان اِنت۔۔۔۔۔ جُنزان اِنت ۔۔۔۔۔۔۔ " آھاں ھشت ماہ ءَ فتح نظر ءِ کتاب داشت چھاپ نہ کُت ۔۔۔ باز ارزشت داریں کتابے ۔۔۔ موسیقی ءِ سرا چوشیں کتاب انگت چھاپ نہ بُوتگ ۔۔۔۔۔۔ پدا من گتر ءِ سنگتاں گُشت آھاں کتاب ءِ چاپگ ءَ کُمک کُت ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ " آزگ گپّ ءَاَت۔۔۔ " من انّوں شعری دپتر ءِ چاپ کنگ ءِ تیاری آں ۔۔۔ سنگت گُش اَنت تو دگرانی کتاباں چھاپ کن ئے تئی وتی کتاب کدی چھاپ بیت ۔۔۔۔۔من گُشاں بابا زرّ نیست من چہ کُجا وتی کتاب ءَ چھاپ کناں ۔۔۔۔ حالانکہ منی نگد ءِ کتاب اوں تیار اِنت۔۔۔۔"
سلیمان رئیسی وتی نوکتریں نبشتانکانی باروا گپّ اَت۔
من ءُظفر ءَ پاد آھگی اَت کہ مارا واجہ ظفر علی ظفر اوں گندگی اَت۔
کُہنیں گولیمار ءِ شریش ءِ چیر ءِ ہوٹل ءَ ظفر علی ظفرؔ چہ من ءُ ظفر ءَ پیسر نشتگ اَت ءُ وداریگ اَت۔
جی آرمُلّا، بشیر بیدار، قاضیؔ، زیمی ، بیگل ءُ اے دگہ بلوچی ءِ نامداریں شاعر ءُ نبشتہ کارانی کِسّہ، طارق روڈءِ فلیٹ کہ لبزانکی سنگتانی بُنجاہ اَت آئی ءِ کسّہ۔۔۔۔ شاعرانی بچکندی کسّہ ۔۔۔۔۔ زُبان ءُ لبزانک ءِ جیڑہ ءِ کسّہاں پد من پدا ھما جُست کُت۔"واجہ مئے بلوچی زُبان ءِ شاعری ، آزمانک ءُ انچیں سساساچ پرچہ دِگہ زبانانی تہا رجانک کنَگ نہ بنت؟"
"مئے کرّا مستریں جیڑہ لاپ ءِجیڑہ اِنت آسراتی نیست ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ شاعر ءُ نبشتہ کار لاپ ءِ غم ءَ بکنت یا زُبان ءُ لبزانک ءِ باروا بہ جیڑ اِیت ۔۔۔۔۔۔؟ من ٹی وی ءِ واستہ ڈرامہے نبشتہ کُت ۔۔۔۔۔۔ منی زرّ اِش وارت اَنت ۔۔۔ ذی نیشنل بُک فاؤندیشن ءِ مراگشے ءَ لوٹائینتگ ات اش ۔۔۔ دیر ءَ گیش ّ اتاں ۔۔ رکشہ ءَ دو سری زرّ داتگ بلئے کسّ نیار ایت گولیمارءَ ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ دگراں بِل مئے وتیگ مراگش ٹہین اَنت گُشی بس ءَ بیا اِت گوں ۔۔۔۔۔۔۔۔۔ من اے بری نہ شُتاں من تہنا اِتاں ۔۔۔۔۔۔ چار اِت کہ کؤرے آپ بکنت یا بس ھراب بہ بیت راہ ءَ گُڑا من وَ بزّ گ باں ۔۔۔۔ من نہ شُتاں اے رندی ۔۔۔۔۔ "
ظفر علی ظفر ؔ گپ ءَ اَت ءُ من دِل ءَ جیڑگ ءَ اِتاں۔۔۔۔
؎ کپوتاں پہ دل ءِ زیماں بہ چار اِت
زھیری نالگاں سہتے بہ دار اِت
شلیناں تْرونگلیں اَرساں اِد ءَ من
زِری نوداں دِگہ دیمے بُگْوار اِت
تْرھیناں غم جتیں ڈیل ءَ دمانے
چہ کئیپاں کدّھیں پُرّیں بْیار اِت
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔٭

رونــــالـــد ءِ بــَـچ

چـُـکانی دیوان                                                              انگریز ءِ گیدی آزمانک
----------------                                                               --------------------
ترینـــــــوک :                                                                   کریم بلوچ _ تـَهـل

                                      رونــــالـــد ءِ بــَـچ



       آهاڑ ءِ جـَـل و گـَرمیں پیتاپیں روچے ءَ سَئے شَهزات بادشاهی باگ ءَ لـَیب و گوازی اتنت .

 
       باگ ءَ آهانی دلدوستیں گـُهار هم په تـَـرّ و گـَرد ءَ دَرکـَپت . وَهدے که کـَستریں برات ٹـوپ ءَ گوں وتی لـَٹ ءَ جـَت ، ٹـوپ بُرزگ ءَ هنچو بال کت که پـَهک چه چماں گار و اندیم بوت . آهانی شَهکاڑیں گـُهار تَتک که بَلکین ٹـوپ ءَ وَدی بکنت ، بلے بازیں وهدے گوئست و آئی ءِ جند هم بــِر نه گـَشت . براتاں وتی گهار ءِ شوهاز ءَ شُت انت ، هرچی پـَٹـت اِش ، ودی اش نه کـُت .

 


       گـُڑان مَستریں برات سَرگِپت و شـَت نامداریں جادوگر « مِرلین » ءِ‌ وَٹ _ کِـرّ _ ءَ . آئیا گوئشت ئی که چونکائی آئی ءِ گـُهار گار بیتگ . سوج ئی کـُت که هَـنّین که چون وتی گـُهارَلـُک ءَ ودی بکن انت ؟

       - آئیا زَلور جناں وتی پـَجـّی ءَ بـُرتگ ؛ _ « مرلین » پَسو دات . _ و هَنّون آئی ماں جِنانی بادشاه ءِ تَهاریں گواتگر انت . ناترس تریں و سرمچار تریں شَهبَچ آئیا آزات و آجو کـُت کنت  .




      - من یا آئیا آجو کناں یا وَت مِراں ! _ مَستریں برات گوانک جـَت .

      - نون دِگه راهے نیست . تئی گـُهار ءِ آ‍زاتی زلوری انت ، _ « مرلین » جواب دات . _ بلے یک چیزے زانگ لوٹیت که چون اے کار کـَنـَـگ لوٹیت .

      - من چه هچ وَڑیں بیم و نه وَشی اے ، یا وتی جان ءِ نـَدر کـَنـَگ ءَ نه تُرساں . « اِلن » ءِ مَستریں برات دررائینت . _ من په هر دابیں جُهدے ءَ تَیار اوں تا وتی گـُهـار _ وارک _ ءَ آزات بکناں . منا پیش دار  و بگوئش که چون وتی گـُهار ءَ به رَکـّیناں .

       « مرلین » ، وَرنای ءَ سَر سوج کت و گوئشت که آئیا چے کـَنـَگی و چے نا کـَنـَگی انت . ورنا هم پهک چیزان ءَ که جادوگریں « مرلین » گوئشان ات ؛ وَت هم گوئشان بیت ، تا که گهتر آئی ءِ پگر ءَ به ماننت . آهر ءَ مَستریں برات ، جادوگریں « مرلین » ءِ منت واری ئی گِپت و شُت .

        زوتی ءَ « اِلن » ءِ مَستریں برات ، جِنانی مُلک ءَ روان بیت . آئی ءِ مات و براتاں لوگ ءَ پَشت کَپت انت و بازیں سال و ماهے آئی ءِ بــِرگـَردَگ ءِ وَداریگ بیت انت . بلے شهزاتیں مَستریں برات ءِ جند ءِ هال و هـَبر هم گار بیت .

       آهر ءَ دَر میانی برات هم جادوگریں « مرلین » ءِ کِـرّ ءَ شُت و « مرلین » آئیا هم ، هما پیشی هبر گوئشت انت که مَستریں برات ئی گوئشتگ ات  .

       دَرمیانی برات هم سَرگِپت و شُت تا وتی گـُهار « اِلن » و مَستریں برات ءَ پـَد به جَنت . آئی ءِ کـَستریں برات و مات یک و تهنا لوگ ءَ پَشت کـَپت انت و آیانی آیگ ءِ رهچار و وداریگ بیت انت .




       ماتیں و کـَستریں برات اپدا بازیں سال و ماهے آهانی آیگ ءِ وداریگ بیت انت . بلے  آهاں چو هـُشِتـَـگیں آپ ءَ پـَهـک بیگواه بیتگ اتنت .

       آهر ءَ کـَستریں برات ءِ باریگ بیت که آئی اش رونالد ءِ بـَـچ توار ءَ کـُت .

       رونالد‌ ءِ بَـچ وتی مات ءِ کِرّ ءَ شُت و چه مات ءَ دَزبندی ئی کت که آئیا وتی نیکیں دعایاں گون بکنت که دور و دراجیں راهے په وتی گهار و براتانی آجوئی ءَ سرگِران انت . شَهبانُک اول نه لوٹت و نه مَنّ اِت که رونالد ءِ بَچ چه اودان به رَوت . بلے شَهزاتیں رونالد ءِ بَچ گِریوان و دَزبندی کناں بیت .

       آهر ءَ شهبانک آئیا اجازت دات . پـت ءِ تیزیں زَهم ئی هم  دات که تیز و بـُـرّوکیں دَپ ئی په چیز ءِ جایـَـگ و گاجائیل کنگ ءَ هِینـّار و هـَڈی _ شُدیگ _ ات . آهر ءَ مات ءَ وتی نیکیں دعایاں وتی کسانیں بچ ءِ همراه و گوں کت انت که هر جنگ و شِدّتے ءَ سوبیں به بیت .

 


       هما دَمان ءَ رونالد ءِ بَچ سَرگِپت و سَپر ءَ روان بیت . آئیا اول جادوگریں « مرلین » ءِ هونڈ ءَ شُت و چه آئیا سرسوج ئی گِپت :

       - من چون وتی دُردانَگیں گهار و براتان ءَ به رَکیناں ؟

        - اے ادناییں هبرے ، بلے هَنچو تهناییں گـَپے هم نه انت . _ جادوگریں « مرلین » گوئشت . _ په چـُشیں سوبے ترا دو گپ ءِ نیمگ ءَ دلگوش کنگی انت . یکے ایشی که ترا چے کارے کنگی انت و دومی ایشی که ترا چه کجام کاراں وتا را دور دارگی انت و ترا نه کنگی انت .

       هما کار که ترا کنگی انت ایش انت : جنانی مُلک ءَ که رَست ئے ، هر هما کس ءَ که تئی گون ءَ دَپ کـَپیت و هبر کنت  ، آئی ءِ سَرَگ _ سَـگـَر _ ءَ وتی پتی کاٹـار و زَهم ءِ گون ءَ به گـُـڈ ؛ تا وَهدے که وتی گهار ءَ ودی کن ئے .

       هما کار که ترا په بند انت ایش انت : هِچـّی مه ور ، یک دَپے هم ؛ هِچـّی مه تِنگ ، یک گـُلـُمبے هم .

       اگں جنانی مُلک ءَ تو یک گُلُمبے به تِنگ ئے یا یک ٹـُـکـُرے به وَر ئے ، تو زندگ نه مان ئے  .

       رونالد ءِ بَچ ، جادوگریں « مرلین » ءِ منّتوار بیت و وتی سَپر ءَ سَرگِپت و روان بیت .

       ائیا بازیں شَپ و روچے شُت ، شُت و شُت تا که آهر ءَ دیست ئی که یکے چارپادگے ءَ نِشتگ و جنانی بادشاه ءِ اَپس _ بور ، مادِن _ ءِ پانگ پان و ساٹـوک انت . چه جِنّانی بادشاه ءِ اپس ءِ چَمّاں آس ءِ برانز دَرکپان ات . رونالد ءِ بَچ سَرپَد بیت که هـَو ، جنانی مُلک ءَ رَستگ و سَر بیتگ .

       - جِنّانی بادشاه ءِ تـَهـاریں گواتگر کجانگـُر انت ؟ _ رونالد ءِ بَچ چه اپس دار ءَ پول کت .

       - من نزاناں ، _ اپس دار پسو دات . _ برو دیما گوک پانے گِندَ ئے ، بلکین آئیا ترا پیش بدار ایت .

        همودان ات که رونالد ءِ بَچ ءَ ، جادوگریں مرلین ءِ هبر گِیر _ یات _ آتک . هما دَمان ءَ وتی سَر واریں زهم ئی چه نیام ءَ کـَشّ اِت و یکـّیں شیکگ ءِ گون ءَ اپس پان ءِ سَرَگ ئی چه گـَردن ءَ جتا کت و چـَرْت .

        ورنا دیما روان بیت . شُت و شُت تا که آهر ءَ گوک وال _ گوک پان _ ئی دیست که جنانی بادشاه ءِ گوکان ءَ چارینگ ات . جُست ئی گِپت :

      - جِنّانی بادشاه ءِ تـَهـاریں گواتگر کجانگـُر انت ؟ _ رونالد ءِ بَچ چه گوک وال ءَ پول کت .

      - من نزاناں _ گوک وال پسودات . _ کمے دیما تر برو ، مـُرگ دارے گِند ئے ؛ همائی بلکین بزانت .

        همودان ات که رونالد ءِ بَچ ءَ ، جادوگریں مرلین ءِ هبر گِیر _ یات _ آتک . هما دَمان ءَ وتی سَر واریں زهم ئی چه نیام ءَ کـَشّ اِت و یکیں شیکگ ءِ گون ءَ گوک پان ءِ سَرَگ ئی چه گـَردن ءَ جتا کت و چـَرْت .

       ورنا دیما جُنزان و روان بیت تا که یک پیر زالیں مـُرگ پان ئی دیست . چه آئیا سوج ئی کـُت :

      - جِنّانی بادشاه ءِ تـَهـاریں گواتگر کجانگـُر انت ؟

      - یک کمے دیما تر برو . تو گِردیں لوگ و بانے گِند ئے ، آئی ءِ چَپ و چاگِرد ءَ سَئے بَر ءَ چه روکـَپت ءِ نیمگ ءَ تُـرّ به وَر  و سئے بَر ءَ به گوئش : « دَروازَگ پـَچ بئے ، دروازگ پَچ بئے . منا مان بَـیـَگ ءِ اجازت ءَ به دئے .» سئیمی گـَشت ءَ دَروازگ پاچ ءَ بیت و تو مان بیت کن ئے  . _ مـُرگ پان پسو دات .

       رونالد ءِ بَچ ءَ ، جادوگریں مرلین ءِ هبر گِیر _ یات _ آتک . هما دَمان ءَ وتی سَر واریں زهم ئی چه نیام ءَ کـَشّ اِت و یکیں شیکگ ءِ گون ءَ مـُرگ پان ءِ سَرَگ ئی چه گـَردن ءَ جتا کت و چـَرْت .

       شهزاتیں ورنا دیما روان بیت . آهر ءَ آئیا گِردیں لوگ دیست . سئے بَر ءَ ، چه روکـَپتی نیمگ ءَ ، آئی ءِ دَؤر ءَ تـُـرّ وَراں و گوئشاں بیت : « دَروازَگ پـَچ بئے ، دروازگ پَچ بئے . منا مان بَـیـَگ ءِ اجازت ءَ به دئے .»

       سئیمی گـَشت ءَ ، دَروازگ پـَچ بیت . رونالد ءِ بـَچّ ، چه دَروازَگ مان بیت ، دروازگ آئی ءِ سر ءِ پُشت ءَ ٹـَهک بَند بیت و آئی ءِ چـَپ و چاگرد ءَ شَپ ءِ سیاهی اے مانشانت .

       وهدے که رونالد ءِ بَچّ ءِ چـَم ّ ، تهاری ءَ هیل کت ، آئیا دراجیں کریدورے دیست . آئی ءِ بان چه کانچی دابیں مرملین ڈوکاں اڈ بیتگ ات . دیوالاں چه نُگره و دگه پر بهاییں ڈوکاں ٹــَهـِتـَگ ات . لوگ ءِ موسُم دلکـَشیں موسُم _ مولـُم _ ے ات . تو گوئش ئے بهاری سَمینے اودان کـَشّـاں انت .




        رونالد ءِ بَچ ، په کریدور ءَ دیم په بـُرزیں و پراهیں دَروازگے ءَ رَوان بیت  . دَروازگ یک کمڑکے _ کـَمے _ پاچ ات .

        وَرنا دروازگ ءَ پچ کت  . دیست ئی که سَـکّ مَزَن و پراهیں بـَرانڈه _ هال _ ے . آئی ءِ بُرزیں بان ءَ، بـَؤر و زَنڈیں چـَپیلـَه اے داران ات . آهاں چه سُهر و نـُگره ٹـَهِتگ اتنت  که گوں وَڑوَڑیں نـَکش و نِگاراں سِینگار بیتگ اتنت . چه دیوالاں دراجیں زیبناکیں پـُلّ که چه زُمُــّرد و آکوت و دگه وڑوڑیں پر بهاییں ڈوکاں جوڑ بیتگ اتنت ، لونج اتنت .

        چه بان ءَ ، سُهری زَمزیلے ءَ چه ، مزنیں چراگے لونج ات . چراگ چه بے رَنگیں مُروارداں ٹهینگ بیتگ ات که لاپ ئی تراشتگ و هالیگ کنگ بیتگ ات . مُروارد ءِ نیام  ءَ ، مدام تُـرُپوکیں سُهر رَنگیں ڈوکے تـُـرّ وَران ات .آئی ءِ روشنیں برانز ، سرجمیں لوگ ءَ وَش نما و روک کتگ ات .تو گوئش ئے رولـَه ءِ شـَرم رَنگیں سُهر چَکیں برانز انت که هر جاه ءَ شانگ انت .

 


       همے مزنیں برانڈه سَکّ زیبدار ات . برانڈه ءِ یک کـَشے ءَ ،کسانیں بـُرزی و بَرمِکے ءَ یک سَکّ مَزن و پراهیں تَهتے اِیر ات که گوں نـَرمیں و سِینگارتگیں جـُـلاں جـُـلّ بیتگ ات . سینگارے که گوں ابریشمی دَسک _ دَسـَـگ ، بَندیک _ اں گیشیں کـچ و کساس ءَ زیبدار بیتگ ات .

       جـُـلاّنی سرا آئی ءِ گهار نِشتگ ات و وتی ڈکـّمیں نـُـگره یی ماپر و مودان ءَ رَندگ و شـَـکّ کنگ ات . تو گوئش ئے سـُهر ءِ هم مَٹ اتنت . وَهدے که « الن » وتی برات « رونالد ءِ بَچ » ءَ دیست گوں پَریشانی پاد آتک و په آئی ءِ امباز ءَ چه تَهت ءَ ایر کـَپت . بَژن ءِ گون ءَ گوئشت ئی :

       - تو پر چا ادان آتکگ ئے ؟ هر کـَه _ هر کـَس _ کِه ادان آتکگ ، چه ادان اپدا واتـَرّ نه بیتگ . هنون جِنـّانی بادشاه ءَ کـَیت و وَدی بیت  . گـُڑان تو چِدان زندگ ءَ دَر کـَپت نه کن ئے !

       گهار و برات زان په زان نِشت انت  . رونالد ءِ بَچ سرجمیں هال گوئشت انت که چے بیتگ .

       « اِلن » دیستگ ات که چون آئی ءِ براتاں ماں تَهاریں گواتگر ءَ آتکگ و مان بیتگ انت ، بَلے جِنـّانی سَکّ دِلیں بادشاه ، آهان ءَ جادو کتگ ات و آهاں همودان واب اتنت . مان سَکّ گِرانیں وابے ءَ بـُـڈتگ اتنت .

        آهاں چیزے وهد ءَ گوں یک و دگر ءَ هنچو گـَپ و هبر و رَٹـان اتنت که اناگت ءَ رونالد ءِ بَچ مار اِت که سَـکّ شـُدیگ و تُنّیگ بیتگ . آ ئیا وتی گهار ءَ گوئشت که سک شُدیگ _ گـُژنـَـگ _ و تُنیگ بیتگ . چه آئیا دَزبندی ئی کت که چیزے آئیا په وَرَگ ءَ به دَنت . اے دَمان ءَ رونالد ءِ بَچ ، جادوگریں مرلین ءِ هبر شَموشتگ اتنت .

       « اِلن » گوں گـُرسَت و رَنج ءَ وتی برات ءَ چار اِت و سَر ئی سُرینت  . بلے آئی ءِ جِند هم جادو بیتگ ات  . نتوانت ئی که وتی برات ءَ جادوگریں مرلین ءِ هبرانی ترانگ ءَ به گِیجیت .

       هما دَمان ءَ گهاریں پاد آتک و چه بَرانڈه ءَ دَرکـَپت و دَمانے ءَ چه رَند گوں نان و کونزگے مَستگ _ بَستگ _ بــِرگـَشت .

       رونالد ءِ بَچّ نـَگن _ نان _ ءَ زُرت . په ورگ ءَ هنچو تیار ات که پَهکاں یکیں دپار ءَ به وارت . بـَـلے هنچو که وتی گهار ئی چار ات ، سَرپـَـد بیت که پرچا و چونکا اودان آتکگ .

       هما دَمان ءَ کونزگ ئی چِست کت و ڈگار ءَ سَٹ اِت .

       - نه ، من نه یک ترمپے _ ترنپے _ تِنگاں و نه یک زَنبے دَپ جناں و وراں  . تا وهدے که ترا من آجو و آزات مه کناں ! _ رونالد ءِ بچ وتی گهار ءَ گوئشت . 

 


      هما دَمان ءَ کسے ءِ پاد بــرمش _ تَوار _ و بُرزیں جاک آئی ءِ گوشاں کـَپت :

      - « بو بو انت آدمی ءِ ، هر کـسے که تو به بئے ، زندگ تو چـِدان نه رو ئے .» 

      دمانے ءَ رَند ، مزنیں دَروازگ ءِ لاپ پچ بیت . بـَرانڈه ءَ جِنّانی بادشاه مان بیت .

       - بیا گوں منا ماں دیمپدیمیں جنگے ءَ ! _ رونالد ءِ بچ گوانک جـَت و هما دمان ءَ وتی هون ریچیں زَهم ئی چه نیام ءَ کـَشّ اِت و جنانی بادشاه ءِ نیمگ ءَ که زَهم ئی چه پیش ءَ کـَشّتگ ات ، شُت .

        آهاں چُنت ساهت ءَ گوں یک و دگر ءَ مِیلّ و مِڑان بیت انت . آهر ءَ ، رونالد ءِ بَچ ، جنانی بادشاه ءَ هـُجّ و مجبور کت که آئی ءِ دیمپدیم ءَ زانکوٹ به جنت  .

        جنّانی بادشاه زانکوٹ جت و چه رونالد ءِ بَچ ءَ دزبندی کناں بیت :

        - منی سرا هَیر به کن . منا مه کـُش ، منا به بَشک _ بکش _ .

        - من ترا نه کشاں و ترا بکشاں ؛ بلے اول ءَ تو منی گهار ءَ چه وتی جادواں به چـُٹـّیں . منی براتاں هم جوڑ و دراه بکن ، ما را پهک ءَ چه ادان کـَشّ درا و آزات بکن  . _ رونالد ءِ بَچ چه جنانی بادشاه ءَ لوٹت .

        - جوان انت ، هرچی منا بگوئش ات من هما کار ءَ کناں ، تهنا منا زندگ ءَ بلـّیت ! _ جنانی بادشاه دَزبندی کناں گوئشت .

       رَندا آئیا شُت و چه وتی پیٹی ءَ بوتلے _ شیشگے _ دَرکـُت که آپیں سُهر رَنگیں دوا ئی مان ات . گوں هما سهریں آپین دوا ، آئیا رونالد ءِ بَچ ءِ‌ براتان ءِ گوش ، پونز ، دَپ ، دیم ، لنٹاں ، گـَردن ، لـَنککاں ، چَرپ کـُت انت . هما دَمان ءَ آهاں چـِشـّـگے جـَت و په سار و جوڑ بیت انت .

       پَـدا جنانی بادشاه شُت رونالد ءِ بَچ ءِ گهار ءِ نیمگ ءَ ، چونیں گپ و هبر ئی گوئشت و وَنت و دَم ئی کت . گـُڑان هر چاریناں چه بَرانڈه ءَ دَر کـَپت انت ، دراجیں کریدور ءَ چه گوئست و په مدامی ءَ چه تهاریں گواتگر ءَ دَر کـَپت انت .

 


        رونالد ءِ بـَچ گوں وتی گهار و براتاں ، وتی لوگ ءَ بــِر تـَـرّت انت  . وتی مات ءِ کـرّ ءَ . آهاں ایمن و په وَشّی ءَ تاں دیریں وهدے ءَ هوری و یکجاهی ءَ زندگ اتنت

پــِشّــُک و روباه

چـُـکانی دیوان                                                                اُرُسءِ گیدی آزمانک  
----------------                                                               --------------------  
تـَرینـــــــوک :                                                                   کریم بلوچ _ تهل
                                        پــِشّــُک و روباه


      یک مردے هست ات و آئیا یک پشُـکے هست ات که هنچین سَک شِرّ و هبر مَه زورے ات که توبَه ! مرد چه آئیا بیزار بیت .
      مرد پگر کت و پگر کت و آهر ءَ پشُک ئی زُرت و گونی ءَ مان کت و بَست و جنگل ئی برت و جنگل ءَ سَـٹــِــت ئی : « بــِـلّ ئی که گـُم و گار به بیت .» 
      پشک جنگل ءَ شت و شُت تا که یک کـُڈے ءَ رَست . لوگ ءِ جَهلی و چیریں هَند ءَ مان بیت و پر وتا دراج کَش ات و تِچک بیت .

 

      اگں دلی به لوٹیت رَؤت جنگل ءَ و پر وتا مُشک یا مُرگـُکے گِر ایت و وارت . سْیر که بیت اپدا کـُڈ ءَ واتَرّ ءَ بیت و آئیا پگر و گـَمے نیست ات .
      یگبرے که په تَرّ و گـَرد ءَ درا شتگ ات ، دیست ئی که روباهے چه دیمپدیم ءَ پیداک انت . پشُـک ئی دیست هَیران بیت :

      - چینچو من اے جنگل ءَ هست اوں ، من چُشین سَهدارے نه دِیستَگ !
      پشُک ئی سلام دات و سُرینی چَنگ کـُت و سوجی گِپت :
      - دَزبندی کناں که شما مهروانیں زات پرمن به گوئش ات که شما کے ات و چون و چونکائی ادان آتکگ ات و شما را کـَـے توار کن انت !
      پشُک _ گـُربَگ _ وتی پَژماں گوات دات و جواب ئی دات :
      - من رَبالوے چه « سیبرسک » ءِ جنگلاں اوں . آتکگ اوں که شما را راستیں و نیکیں راه ءَ بیاراں . منی نام « گـُربگانی ایوانوویچ » انت .
      - اوه « گـُربگانی ایوانوویچ » ، بَـکش ءَ کن ئے ، من تئی باره ءَ چیزے نزانتگ ات . پیش چه ایشی ءَ منی و تئی گِندُک هم نه بیتگ ات . هنون که زانت اوں دَزبندی انت که منی پَجّـی ءَ برواں و منی پیر و مهمان به بئئ ! _ روباه دررائینت .
     پشُـک شُت روباه ءِ گوئرا .روباه آئیا بُرت وتی لوگ ءَ ، چاه و رَنگ په رَنگیں وَرگیانی آرت و آئیا وارینت و وت سوج کناں بیت :
      - چون بارین « گـُربگانی ایوانوویچ » ، شما سِـیر _ آروس _ کتگ یا نه هَنگـَت ؟ 
      - نه هَنگت سیر نه کتگ ! _ پشُک جواب دات .
      - من هم سِیر نه کـُتـَـگ . منی نام هم « روباه ایوانونا » انت . دَزبندی انت که منا وتی سانگ ءَ به زور ئے ! _ روباه دررائینت .
      پشُـک هم مَنّ ات و آهانی وَشّی و شاده ءِ روچ بُنگیج بیت انت .
      ایدگه روچیں روباه شُت تا که دَپار و وَرگے پـَـد به جنت و ودی کنت تا که گوں وتی ورنائیں شـُـوّ _ جود _ ءَ به وَر انت و پشُک لوگ ءَ مَنت .
     روباه بـَـٹے شکار کت و گِپت و لوگ ءِ راه ءَ روان ات . آئی ءِ راه ءَ گـُرکے وَدی بیت .
     - روباه بَـٹ ءَ بد ئے مَنا ! _ گـُرک دررائینت .

 

     - نه من ترا نه دَیان ئی ! من پَر وتی مرد ءَ بَران ئی ! _ روباه گوئشت .
     - چون پشّــُـک تئی مَرد انت « روباه ایوانونا »؟
     - چون تو نه اشکتگ که چه سیبرسک ءِ جنگلاں ، ربالوے پر ما و شما آتکگ ؟ هنون من گوں همے پیر و ربالو ءَ سانگ کتگ . _ روباه گوئشت .
     گرک گوئشت :
     - نه من نه اشکتگ روباه ایوانونا . چون و کـَدین بیت که ما تئی مرد ءِ گِندُک ءَ بیا اوں ؟
     - اوه ! منی « گـُربگانی ایوانوویچ » چـُشیں گـَرم سَرے ، هرچیزے که دَست ئی کیت ،یک دَپارئی کنت ! تو بچار لوٹ ئے که آئیا بگند ئے ، یک گـُـوَرانڈے تَیار بکن و آئی ءِ سلاماں بیار ، گورانڈ ءَ ایر کن و وت وتی رَکِینَـگ ءَ هَنچو دور بوشت که ترا مه گند ایت ، اگں نه منی برات ، بیت هما که ترا یک دَپارے بکَنت ! 

      گـُرک ، گورانڈ ءِ شوهاز ءَ تَچان بیت و روباه وتی راه ءَ رَهادَگ بیت و راه ءَ گوں مَم ئی ڈیک وارت . مَم گوئشت :
      - به اوشت روباه ، کجا بـَـٹ ءَ بَران ئے ؟ منی بدئے !
      - نه من ترا ندیان ئی . و هَنگـَت من تئی شکایت ءَ گـُربگانی ایوانوویچ ءِ گون ءَ کناں ! _ روباه گوئشت .
       - کے انت اے گـُربگانی ایوانوویچ ؟ _ مم پول کت .

       - رَبالوے که چه سیبرسک ءِ جنگلاں پر مئی رَهشونی ءَ راه اش داتگ . من هنون همے پیر و ربالو ءِ گون ءَ سانگ کتگ . _ روباه گوئشت .
      - بارین بیت که من آئی ءِ گِندُکاں بیا اوں روباه ایوانونا ؟ _ مم جُست گِپت .
       - اوه ! منی « گـُربگانی ایوانوویچ » چـُشیں گـَرم سَرے ، هرچیزے که دَست ئی کیت ،یک دَپارئی کنت ! تو بچار لوٹ ئے که آئیا بگند ئے ، یک کاریگرے تَیار بکن و آئی ءِ سلاماں بیار ، کاریگر ءَ ایر کن و وت وتی رَکِینَـگ ءَ هَنچو دور بوشت که ترا مه گند ایت ، اگں نه منی برات ، بیت هما که ترا یک دَپارے بکَنت !

       مم کائیگریں گوکے ءِ رَندا روان بیت  ، و روباه تچان ءَ لوگ ءَ شُت .
       گِند ایت که گـُرک گوں گورانڈے پیداک انت و چاریت که مم ءَ کاریگرے گون انت و آتک .
       - سلامالیک واجهیں مم . _ گرک دررائینت .
       - والیک و مُسّلام   گرکیں برات  ! بارین تو روباه و آئی ءِ مرد ءِ لوگ ءَ دیستگ ؟ مم پسو دات .
       - نه واجه . دیر انت که من وداریگ و هدوک اوں ، بلے تا هنون ندیستگ . _ گرک گوئشت .
       - جوان انت گـُڑان دیما به بئے . _ مم گرک ءَ گوئشت .
       - نه من دیما نه باں واجه مَمّ ! تو وَت دیما به بئے . تو چه منا ڈڈتر و وش ڈؤل تِرئے . 
       نه گرکیں برات من دیما نه رواں . _ مم گوئشت .
       اناگت ءَ چه کجا کرگوشکے تچان آتک . مم توارکت : 
       - کرگوشکـُک ادان بیا !
       بلے کرگوشک ترس ات و تتک . مم هما دمان ءَ کرگوشکک ءَ شکار کت و جُست ئی گِپت :
       - تو زان ئے که روباه ءِ لوگ کو و کجا انت ؟
       - زان اوں واجهیں مم ! _ کرگوشک جواب دات  .
       - دَلهار و زوتی ءَ به تَچ و روباه ءَ بگوئش که میریں مم ، واجهیں گرک ءِ همراهی ءَ شمئی گِندُک ءِ وداریگ انت . لوٹ انت که کم چه کم گورانڈ و کاریگر ءِ ٹیکیاں بزیر ات . _ مم ، کرگوشک ءَ گوئشت .
سیهڑ _ کرگوشک _ جنگل ءَ روباه ءِ لوگ ءِ نیمگ ءَ  ، گوں وتی سرجمین وَس و واک ءَ تچان بیت . مم و گرک هَیران اتنت که کجا چیر به بنت . مم گوئشت :
       - من سَؤل ءِ دِرَچک ءَ سَرکپاں . 

       - من چے بکناں ؟ من کجا وتا گـُم و گار بکناں ؟ من وا هچ دابے ءَ درچکے ءَ سَرکـَپت نه کناں ! واجهیں و میریں مم منی پناه ءَ بکن . دَزبندی کناں که دابے منا کمک بکن . _ گرک چه مم ءَ لوٹ ات .
       مم آئیا گوئشت که ڈگار ءَ تِچک به بیت . وَت جـَرّ و کاه و تاکاں مُچ کت و آئیا چیر دات و وت سَؤل ءِ درچکے ءَ سَرکـَپت . هما برزتریں ٹـال و شاهڑ ءَ نِشت تا که گهتر بگند ایت که بارین گـُربگانی ایوانوویچ پیداک انت یا نه ؟
       کرگوشک تچان شُت روباه ءِ لوگ ءَ . دَروازگ ئی ٹــُـکینت و روباه ئی گوئشت :
       - میریں مم گوں واجهیں گـُرک ءَ منا راه دات تا بگوئشاں که آهاں دیر انت که شمئی گِندُک ءِ تیاری کتگ انت. لوٹنت که کاریگر و گورانڈ ءِ گون ءَ شمئی سلامی ءَ بوشت انت .
       - جوان انت تو برو سیهڑ ، ما هنون پیداک اوں . _ روباه پسو دات .
       روباه و پشُـک روان بیت انت  . مم آهاں دیست و گرک ءَ گوئشاں بیت : 
       - نون منی گرکیں برات ، روباه گوں وتی مرد ءَ پیداک انت . آئی ءِ جود  چونیں کسانینے !
       پشُک رَست و هما دمان ءَ کائیگر ءِ چـَـکّ ءَ وتی سَٹ ات . پوستی دِرت و گوشت ءَ سِندان و وَران بیت . گوں دَنتان و پَنجگولاں گوشتاں سِندان ات و چه دگه نیمگے نـُـرّاں و گـُرُنڈان ات :
       - کم انت کم انت .
       مم پگر کت : « مَزنینے نه انت ، بَلے لاپَـکے وا هست انت ! منی هیال ءَ ما هر چارینان ءَ هم بوارت ، هنگت پر آئیا کم انت ، منی هیال ءَ مئی نوبت هم بیت انت ! » گوں همے هیالاں ترسے آئی ءِ جان ءَ کـَپت .
       گرک لوٹت که گـُربگانی ایوانوویچ ءَ بگند ایت . بلے آئی تاکانی چیرا باردَیـَگ بیتگ ات و تاکاں چماں هم چیر داتگ اتنت و گرک هچ چیز ءَ نه دیست . گرک گلائیش بیت که تاکان ءَ چه وتی چمانی دیما دور بکنت تا که گـُربگانی ایوانوویچ ءَ چارت بکنت . بلے پشک دیست که تاکاں سُرت انت . پگر ئی کت که مُشکے ، سِٹ ئی کت که مُشک بگیپت. پشُک پوره گرک ءِ سر و دیما کپت و پشُک ءِ ناهن _ ناکن _ گرک ءِ  دیم ءِ پوست ءَ تـَـل کت . 

       گرک چه وتی جاه ءَ سِٹ کت . اول هدا و پدا پادانی منت ئی گِپت . همینچک که آهان ءَ تُهک مان ات ، تتک .
       پشُک وَت هم دِلپـَـٹ بیتگ و تُرستگ ات . سِٹ ئی کت و نـُـرّان چه سَؤل ءِ درچک ءَ که مم نِشتگ ات ، سَرکپت و بُرز بیت تا که وتی ساه ءَ به رَکینیت .
       مم که پیش ءَ هم ترستگ ات پگر ئی کت : « زلور منی دیستگ » . ایر کپگ ءِ وهد وا نَهَت و دیر بیتگ ات . گڑان چمانی مُٹ کت و چه درچک ءِ بُرزگ‍ی وتا جَهل دَؤر دات . درچک ءِ بازیں ٹـال و شاهڑے پُرُشت انت تا که مم ڈگار ءَ کپت ، پوستی جاهے روسِت و جاهے ٹــَپ بیتگ ات . ڈگار ءَ هم وت نزانت ئی که چون تتک یا بال ئی کت . چه گرک ءَ هم کمے هست ات که سَر گوئز بکنت. سرجمیں جنگل ءَ هماهانی تَچَگ ءِ هَس و پوس ءِ توار پر کتگ ات . 
       روباه آهانی رند پدا گوانک جنان ات :

       - دل ءَ بدار ات ، آ هنون شما را جوان کنت . صبر کن ات ! 
       و چه هما روچ ءَ اینگر ، سرجمیں سَهداراں چه پشُکاں ترسنت . 
       پشک و روباه چو په سرجمیں زمستان ءَ گوشت و ورگ سر جم کتگ ات . آهان ءَ وراں بیت انت و هوری ءَ شادهیں زندے اش بنگیج کت

ســُــنــــٹ ریشیں بادشاه

چـُـکانی دیوان                                                             گریم ءِ براتاں----------------                                                          -------------------  تـَرینـــــــوک :                                                       
                                    ســُــنــــٹ ریشیں بادشاه


    یک بادشاهے ءَ یک جنکے هست ات ، سـک وَشرنگ و دولدارینے ات ، بلے سکّ نیمونی ، مـَلـَنـڈی و کس نه مـَنـّـیــں جنکے ات . هرچی دپی آتکگ ات گوئشت ئی . هرکس که پر آئی ءِ سانگبندی و لـوٹـُـکی ءَ آتکگ ات ، آئیا چیزے نه چیزے په سانگبند لوٹوکانی ملنڈی ءَ ودی کت و چه اودی گـَلینت انت .
 

      یگبرے بادشاه ءَ مزنیں مهمانی اے برجم کت و چه نزیکیں و دوریں ملکاں پهک ، وتی جَنِکّ ءِ سانگ لوٹوکان ءَ لوٹائینـت که آهان ءَ بگندیت .

       سانگ لوٹوکاں پهک یـکـّـیـں کِشک ءَ اوشتات انت و شهکاڑ ءِ فیصله ءِ وداریگ بیت انت .
 

 

       بلے آئیا هچ جهدے ءَ نه کت و مدامی داب ءَ وتی ملنڈی ، کس نه مَـنـّـی ، ڈکّ و نیموناں و هیرت گِندیاں گلائیش بیت . چه اولی کسی بنگیج کت :

      - اے یکیں چو شراب و ترند آپ ءِ بُشکه ءَ زَنڈ _ بـَـؤر _ انت . اوه اے یکیں لاگریں و چو پیریں دراج پادیں مـُرگے انت . اوه اے یکیں هنچو کسان و هورت انت که دستاں گار ءَ بیت . اوه اے مَؤت ءِ داب ءَ بـد ڈؤل انت ، ایدگه چو گوات گِپتگیں و گـَژتگیں سُهریں کروسے انت . ایدگه چو پیتاپ ءَ سهتگیں سر سبزیں ڈگارے انت که پـَـلاری پـَشـکـَپتگ انت .

       بلے چه پهکاں گیشتریں ملنڈی هما لوٹوک و دلمانوک ءَ رَست انت که چه پهکاں یک کِـرّ ءَ اوشتاتگ ات . آئی ءِ ریشان کمے دیما دراج اتنت .

       - بچارت ئی _ آئیا ملنڈ کت و کندت ._ آئی ءِ ریشاں چو نَمبیک ءِ مـُرگ ءِ سـُنـٹ انت !_ و هما دمان ءَ په ورناییں بادشاه ءَ نوسِنگ و پـَنـّامی پــِربَـسـت. _ « سـُنـٹ ریش » ! _ و کِـٹـی کِـٹـی آئی ءِ سرا کند اِت . 

 

     شهکاڑ ءِ پــِت _ پــِس _ که وتی جَنِکّ ءِ اے نا وَشّیں و نا هانوادهیں ـ نا هانوادگیں _ کِرد و گپاں دیست ، و چه هِژم ءِ آس ءَ جُشان ات ، وتی داشت نکت و پهک هانوادهیں مردمانی دیما گوئشت ئی :

     - هـَنـّون که چوش انت ، من ترا گوں هما اولی مردم که منی کلات ءِ دروازگ ءَ بئیت انت ، سانگ و سیر ءَ کنوں . بــِلّ که دنیای ءِ نیزگار تریں کس به بیت !

     دو روچ ءَ رند ، یک ویلگردیں لِرّی پوشیں سازگرے بادشاه ءِ گواتگر ءِ دَریگ و تاگانی چیرا ، وتی ساز ءَ ساز کت . سازگرے که مردمانی داد و پنڈگانی گون ءَ وتی لاپ ئی شوهاز و ودی کت . 

 

     وهدے که چه بادشاه ءَ سازگر ءَ داد و پنڈگ ءِ لوٹ ءَ کت ، بادشاه وتی جنک ءَ گوئشت :

      - من ترا پر آئیا داد ءَ دیاں و بشکگاں . آئی ءِ گون ءَ برو .

      سازگر گوں وتی لـَبـّهی لِرّی ییں جامگ و پیرام ءَ که دِرتگ و ٹنگ -ٹنگ ات ، هر جاه روان ات ؛ په بادشاه و آئی ءِ شهکاڑیں جـَنـِکّ ءَ ساز و شئیراں جناں بیت . رندا چیزے وَرد و توشگ ئی داد لوٹـِت.

      بادشاه آئیا گوئشت :

       - تئی شئیر و آواز منا باز وَش و سک دوست بیت . من لوٹاں که ترا تئی داد ، وتی جَنِک ءَ بدیاں که تئی لوگی و تئی سانگ به بیت .

       جنک که وتی پت ءِ هبر ءَ اپدا اشکت ،بیهوش بیت و کـَپـت . جـَنـِـک اِش په سار کت و پتیں گوئشت :

      - من زبان کت  که ترا اولیکیں نیزگاریں مردم ءِ گون ءَ که منی کوٹ و کلات ءِ دَروازگ ءَ بئیت انت ، سانگ ءَ دیاں و من وتی داتگیں زبان ءَ نه وراں .

     جنک ءِ دَزبندی و پهلّی لوٹگ هچ کار نه دات . ملاّ اِش لوٹائینت .شهکاڑ و سروزی ءِ سیر ءِ کاگد بیت . رند چه اے گپاں بادشاه وتی شهکاڑیں جنک ءَ گوئشت :

     - پگر ءَ مه بئے که تو و تئی شوّ ، بازیں وهدے منی کوٹ و کلات ءَ نِشت ءَ کن اِت . تو پیکه وتی مرد ءِ پجّی و همراهی ءَ به روئے !

      نیزگاریں مرد ، وتی لوگی ءِ دست ءَ گِپت و آئی ءِ پـَجـّی ءَ روان بیت . 

 

      آهاں دوریں راهے ءَ پَند جـَت و شُت انت . وهدے که مزنیں جنگلے ءَ رَست انت ، شهکاڑ پول کت :

      - اے وَش زیب ، مزن و شاهگانیں لـَد و جنگل کئیگ انت ؟

      - اے سُنٹ ریشیں بادشاه ءِ جنگل انت . اگں تو آئی ءِ گون ءَ سانگ به کتیں ، هنون اے جنگل تئیگ بیتگ ات .

      - اوه من نیزگاریں جنکوے آں . من پر چا گوں آئیا سانگبندی نه کت !

      رند چه چیزے وهد ءَ ، آهاں باز آبات و سرسبزیں ڈگارے ءَ رَست انت که هردابیں وارتنیک _ وارتنی _ اودان هست ات . شهکاڑ ءَ اپدا چه لنگڑیں مرد ءَ پول کت :

      - اے آباتیں پراهیں میتاپیں ڈگار ، بارین کئیگ انت ؟

      - اے هم سُنٹ ریشیں بادشاه ءِ ڈگار انت ، اگں تو آئی ءِ لوگی به بوتین ئے ، هنّون تئیگ بیتگ ات .

      چنت دمان ءَ چه رند آهاں مزنیں و آباتیں شهرے ءَ رَست و سر بیت انت . شهزاتیں جَنِک پول کت :

      -بارین اے پراهیں ، شاهگانیں و پر زیبیں شهر کئیگ انت .

      - سـُنـٹ ریشیں بادشاه ءِ .

 

      شهکاڑ آهے کـَش اِت  و گوئشت ئی :

      - اوه ، من هنون آزات و آجو اتاں ، اگں من گوں سـُنـٹ ریشیں بادشاه ءَ سیر و سانگ به کتیں !

      لنگڑیں سازگر پسو دات :

      - منا وَش ءَ نه بیت  وهدے که تو مدام گوئش ئے که پرچا دگرے ءِ لوگی نه بیتگ ئے و دگرے ءِ گون ءَ سیر و سانگ نه کتگ . چون بارین من پر تو جوانینے نه اوں ؟

      آهر ءَ آهاں سکّ کسانیں داری لوگے ءَ سر بیت انت . لوگے که نه ، کـُـڈے ات . شهجنک سوج کت :

       - اے کسانکیں ، تَنک و تهاریں کــُڈلـُـک بارین کئیگ انت ؟

       سازگر پسو دات :

       - اے مئی لوگ و هَنکین انت . چــِد و رَندا مئی لوگ و دوار همد انت . تو چـُلدان ءَ آس و آچشے روک کن و په شام ءَ چیزے به گِراد .

      - مئی مولد کو انت ؟_ شهکار ءَ هیرانی ءَ در رائینت !

      - ما را چه کو مولد ؟ یات گِر و بزاں که پهک کاراں وت بکن ئے .

      بلے شهجنک هچ کارے ءَ بلد نه ات . آهر ءَ جود و مرد وت هـُجّ و مجبور بوت که آئیا آس ءِ روک کنگ ، دینگ و پادینگ و ورگ گِرادگ پیش بداریت .


 

 

     دو روچ رندا ، لنگڑیں سازگر ءِ سرجمیں توشگ کـُـٹــّـِـت انت . سازگر وتی جن ءَ گوئشت :

       نیں پیکه تو کار ءَ گلائیش بئے و کار بکن ئے ! سَـپـت ، تـَکّ و تـَـکـّــُل ءِ گوپگ ءَ گلائیش بئے .

       سازگر ءِ جند چه کوه و جنگل ءَ پــِیــشّ و نَل بـُرّت و آرت انت ، بلے پیش و نَلاں ، آئی ءِ نرم و نازرکیں دستاں ٹـَـپــی و تِرامبل کـُت .

       - نه اے کار تئی گون ءَ نه بیت ! _ سازگر ءَ وتی زال ءَ گوئشت . _ بلکین تو چهرَگ ءَ رِست به کن ئے .

       بلے اے کار هم هم گوں آئیا نه بیت .


 

 

     - اگں تئی گون ءَ لوگ ءَ کارے نه بیت ، بلکین گهتر انت که تو بازار ءَ به روئے ؛ دیگ ، کـَپـَل ، و گِلی هِیران و گلاساں که من جوڑ کناں ، به شَوَشک ئے _ بها کن ئے _ ! _ مرد وتی زال ءَ گوئشت .

     شهجنک سک گرم گِپت ، پگرے ءَ کپت : « بیت که بازار و نهادیگ ءِ سوداگری ءَ ، کسے چه آئی ءِ پت ءِ کوٹ و کلات ءِ مردماں آئیا به گِندنت ، آئی ءِ سرا به کندنت و ملنڈ به کن انت که کپلانی سوداگری ءَ گلائیشاں » . بلے دگه کارے پَشت نه کپتگ ات . اگں زَرّے مه کـَٹـّیت ، په ورگ ءَ چیزے گِپت نه کن انت و چه شد ءَ مر انت . گڑان شُت نهادیگ و بازار ءَ په گِلی کـَپـَل و هِیرانانی سودا کنگ ءَ .


 

     سـَودا جوان ات . آئی ءِ هِیران و گـَلاس اِش زیت گِپت و زُرت انت . دومی روچ ءَ هم مرد بازیں نوکی هِیران و گـَلاس آرت انت . پگاه ءَ شهکاڑ نهادیگ _ بازار _ ءِ یک کشے ءَ نِشت و وتی گـَلاس و هیرانانی اِیر کت و وتی گِراکانی رهچار بیت . بورسوارے گوں وتی ترندیں نریان ءَ نهادیگ ءَ ماں بیت . اپس ءَ تاچینان همایی ءِ گِلی هیران و گلاسانی نیمگ ءَ شـُت . یکیں دمان ءَ آئی ءِ گلی هیران و گلاساں ، اپس ءِ پاد ءِ چیرا ٹکر-ٹکر و هزار تریشاس بیت انت .


 

 

     شهکاڑ گریوگ و چیهانٹ جناں بیت . نزانت ئی که نون چے و چون به کنت . تتک وتی مرد ءِ نیمگ ءَ و ائیا گوئشت ئی که چے بیتگ .

      - کے راه ءِ سرا نندیت که کپلی هِیران و گلاساں سَؤدا به کنت ؟ هَؤ ، تئی دست ءَ هچ چیزے نه بیت _ رندا گیش ئی کت ._ من مرچی شاهی کلات ءِ نیمگ ءَ شُت اوں . شاهی گواتگر ءَ هیران شودے پکار انت ، بلکیں اے کار تئی دست ءَ به بیت ؟

      آهر ءَ شهکاڑ بادشاهی کلات ءَ ، گلاس شود ءِ کار ءَ که رِڈتریں کار زانگ بیتگ ات ، گلائیش بیت .


 

      شهکاڑ ءَ وتی هیران شودی گـُدانی هر کیسگ ءَ نالونی هیرانے ماں کت و همودان شاهی کلات ءِ پرزونگ ءِ هیرانانی سرآتکگیں ورگ و چـُنڈان ءَ ، هیرانانی شودگ ءَ چه پیش نَزّآراں و مـُچّ کناں بیت تاں بیگاه ءَ وتی جود _ شوّ _ ءِ پَجّی ءَ شام ءِ بدل ءَ به ور انت .

     یک برے جارے بیت که بادشاه ءِ مستریں بَچ ءِ سیر و سانگ ءَ بیت . شاهی مهمانجاه و بـَرانڈه ءِ چراگان اِش بالینت و روک کت ، مهماناں هرکجام چه آ دگر ءَ شَوک تر ، و گوں نوک و رنگ په رنگیں دریس و گـُداں و آتاراں سَمبهتگ اتنت ؛ کایاں بیت انت . هنیگیں هیران شود و پیشی شهکاڑ هنون دلمانگ و هدوک ات که آئی اِش په نیم چَمّے ءِ چارگ ءَ به هِشتیں  تا که شاهی سیر ءِ پر زیبیں مهمانی ءَ بچار یت .

      بیچارگیں شهکاڑ ءَ دروازگ ءِ مان بـَیـَگ ءِ اجازت هم نیست ات دروازگ ءِ پُشت ءَ اوشتات و گوں بَژنیگیں دلے ءَ وتی زند و قسمت ءِ باره ءَ پگر کناں بیت .وتی کس نه مَـنـّـی و ملنڈ کاری ءِ سرا پــِـٹ و هِــٹ کت که آئی اِش چو وار ، زار و نیزگار کتگ ات .


 

     چه وَشتامیں ورگاں که گـُلام و مولداں په مهماناں برگ اتنت باز دلکش و وشتامیں بوے شاهی گواتگر ءَ پیچتگ ات . یکے چه مولداں که پَرزونگ و سُبره ءِ پَشکپتگیں ورگ و هیرانان ءَ زوراں و بران ات ، چنت ٹکر گوشت ، نان ، ماهیگ شهکاڑ ءَ په ورگ دات . شهجنک  آهاں زرت بلے آهانی نه وارت . بلکین هیران شودی گـُد ءِکیتو و کیسگاں مان کت انت  که لوگ ءَ په شام اِش به بارت .

      اناگتی ءَ چه مهمانجاه ءَ ورناییں بادشاه درکپت . بادشاه اناگت ءَ دروازگ کشئ ءَ نیزگار و واریں گلاس شودیں شهکاڑ ءَ دیست . آئی ءِ دست ئی گِپت و لوٹت ئی که شاهی مهمانجاه ءَ به بارت ئی . بلے هیران شودیں شهکاڑ که ترستگ ات و چه ترس ءَ دلپـَٹ بیان ات ، وتی رَکینگ ءِ جهد ئی کت . بلے اناگت ءَ شهکاڑ سرپد بیت که اے « سـُنـٹ ریشیں بادشاه » انت . هما که آئیا لوٹـتـگ ات گوں شهکاڑ ءَ سیر بکنت . بلے شهکاڑ ءِ جند گوں وتی گـَندَگیں ناز و مَـلـَنـڈاں و بد زبانی ءَ آئیا نه لوٹتگ ات .

      بادشاه آئی ءِ جد و جهدانی نیمگ که په وتی آزاتی و رکینگ ءَ‌ کنان ات دلگوش و گوَر نه کت . آئیا وتی برانڈه و مهمانجاه ءِ نیام ءَ برت و گوں آئیا سُهبت و ناچ ءَ گلائیش بیت. اناگت ءَ شهکاڑ ءِ هیران شودی گـُد ءِ بند پاچ بیت . آئی ءِ کیسگ ءِ نالونی هیرانانی ورگ ، رتک و شِنگ و تالان بیت انت .


 

     وهدے که مهماناں اے چیزاں پهک وتی چماں دیست انت ، هنچو بُرز کِٹی-کٹی اِش کند اِت که شهکاڑ ءِ ساه چه کـُـنـّــَـت و شرم ءَ بند بیت . دل ءَ لوٹت ئی که دریچ زمین چنڈے به بیتیں یا زمین و ڈگار ءِ دَپ پاچ به بیتیں و آئیا ایری به برتیں . هر دابے که بیتگ ات آئیا وتا چه مهمانجاه ءَ کـَشّ اِت .لوٹت ئی که به تَچ ایت .

      بلے پدیانکاں _ پدکانکان _ ی سرا مردینے آئیا رَسینت و گوں مهرواریں گالوارے آئیا گوئشت ئی :

      - مه تـُرس ! بارین تو منا پجاه نیارت ؟ جی هَؤ ، من بادشاهان ، هما که تو یک وهدے چه منا وتی دیما چهر ءَ دات  ! نون تو گِندئے که من پر تو کدین وتا لوڈی و شاهیچهے کت که تئی گون ءَ مان مئی واری کـُڈک ءَ یکجاه اتوں ، هو اے من اتوں که بور ءَ سوار اتوں و تئی کـَپلی هیران و گلاس اوں مان بازار و نهادیگ ءَ ‌چوچک-چوچَک کت انت ... اے پهک من کت انت پرچا که من تئی مهرانی بندیگ اوں . تو منی دل ءِ دوستیں کسے .

      من لوٹت  که تئی کـس نه مـَنّی و گروناکی مه بات . بزان ئے که په مردم ءَ چینچو سکّ و گِران انت ، وهدے که آهانی سرا کندئے !

      گوں اے گپاں شهکاڑ ءِ پر دردیں گریوگ بنگیج بیت و پهلّی لوٹان ءَ گوئشت ئی :

      - من نه کـَرزاں که تئی جن و زال به بـَـیـاں !

      بلے بادشاه آئیا لـَبـاس کناں آرام کت و تـَسـلاّه دات :

      - آرام بئے ! سرجمیں ڈکـُی و سَـکـّی ءِ روچاں گوئستگ انت . ما هنگت وتی سیر و آروس ءِ کاراں برجم نه کتگ انت . بیا که همے کاراں کنیں !
 

      مولد و سرگواپ لوٹائینگ بیت و آتک انت .شهکاڑ اش بانوری گـُد گورا دات .سمبهینت و سینگار کت . بانور ءِ پت و مات اش هم لوٹائینت و آتک انت . سیر ءِ سرجمیں کار اش برجم کت . پهک په نوکیں سالونک و بانور ءَ‌ ، وَشّی و شادهانی لوٹوک بیت انت . 

« « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » و هـَپـت کـَسانـُـکـیـں مـَردَل

« « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » و هـَپـت کـَسانـُـکـیـں مـَردَل

اے کسانکیں رجانک ، ٹـیـکی اے په منی بے دَروَریں همبل ، ورناییں عبدالباسط جان کریمزاده ءِ نام ءَ ! چـُـکانی دیوان گریم ءِ براتاں ---------------- ------------------- تـَرینـــــــوک : کریم بلوچ _ تـَهـل « اِسـپـیـتـیـں بـَـرپـَـلـُـک » و هـَپـت کـَسانـُـکـیـں مـَردَلـُـک باز کـُوَهْنیں زَمانَگاں ماں ، هست ات یک مـَه دَروریں شَهبانُـکے . آئیا یک روچے ، تـَاگ ءِ کـَش ءَ یک چیزے دوچگ ات که اناگت ءَ سوچن آئی ءِ لـَنکـُک ءَ بـُـڈ اِت و وهدے که سوچن ئی کـَشّ اِت ، پــِـٹـے سُهریں هون ، کـَپتَگیں اِسپیتیں بـَرپانی سرا کـَپت _ پــِـٹ اِت _ . اِسپیتیں بَرپاں ماں ، کپتگیں سُهر پُلّ رَنگیں هون ءِ تِرَمپ ، هَنچو پرائیا وَشرنگ و زیبناک ات که شهبانک ءَ ساه ءَ گوں آهے کـَش اِت و گوئشت ئی :

سـَـالاتـَـلـُـک

چـُـکانی دیوان گریم ءِ براتاں
---------------- --------------------
تـَرینـــــــوک : کریم بلوچ _ تهل

سـَـالاتـَـلـُـک


یک مَرد و جنے هست ات که آهانی دل باز ءَ لوٹت که آهان ءَ چـُـکے به بیت . آهر ءَ آهانی واهگ پوره بوت .
وَهدے که جنین ءَ چک لاپ ات ، وهدے وهدے چه وتی تاگ ءَ ، همساهگ ءِ باگ ئی چارات که اودان سالات ءِ باز نِمه داریں سَر بُر ءَ رست انت .بلے باگ جادوگریں همساهگ ءِ باگ ات که هچ کس هچ کـَدین دل نه کت که اودان مان به بیت . 

کوریں دیدگ چون چاریت مئے زمانگ

  زمـــــــــانــَــگ

کوریں دیدگ چون چاریت مئے زمانگ

زمانگ نئیکه زانتے ، نئیکه زانگ

مه گِندئے وت وتی کمزانتی ءَ چو

میاریگ چون دگر بیت تئی نشانگ

زمانگ وت مَلام انت تـَـرّ و گـَرد ءِ

نه رَهچار بیت په کس،نے بیت پانگ

چُشیں تاکے که دائم ونت بیت نه

بزانت انت گر کُجام هُژیار وانگ

لگوش ئے گر وتی وتگِندی پوستءَ

بزان ئے وت وتی چون پُُشت مانَگ

کسے دلپروش بیت ره بارت کنت نه

ترا روک کنت راه پُلّیں ترانگ

کس ءِ کَوّاسی ءِ ره چِست و اِیر انت

پروش هم بیت تاں سوب ءِ هزانگ

بزان هم دَؤر و راجانی مراداں

نه هر گوریچ و ترونگل نِند بَشانَگ

نه«تَهل»انت سَکّ که سَکّی سکّ تهل انت

گـَم و بربادی انت هر دو تَلانگ


کریم بلوچ _ تَـهـل

روباه و پاچـِن

روباه و پاچـِن اُرُس ءِ گیدی آزمانک                            چُکانی دیوان
------------------------
ترینوک:کریم بلوچ-تـَهل


       روباهے ، گـُوَراگے ءَ گـَلّ دیان ات ؛ ندیست ئی و چاهے ءَ کـَپت
. چاه ءِ آپ کمّ ات نه بـُڈ اِت و جُهلی ءَ هم باز جُهل نه ات ، بلے
درکَپت ئی نه کـُت . روباه هموداں گـَمیگ و بـَژنیگ نِشت .



        پاچنے چه هموداں گوزان ات . پر وتا هـُژیار ات . گوزان ات و ریشی
چَنڈان اتنت . دپ ءَ چیزے جایان ات . چه بیکاری ءَ چاه ئی چار اِت .
هَبکـّه و هَیران بیت ؛ روباه چاه بُن ءَ نشتگ ات.جُست ئی کـُت :
      - روباهَلـُک ! تو اوداں چے کنگ ئے ؟
      - آرام و ساهی کنگ اوں بیلی _ روباه پسو دات . _اوداں بُرزگ ءَ سکّ
گرم و جـَل انت ، په همے هاترا من اداں آتکگ اوں . نون اداں هنچو وَش و
سَرها انت که هبر ءَ مه کن ! آپ هم زَبَردَست انت . پَهک و سارت انت ! تو
هم اگں لوٹ ئے جُپ _ کـُپ _ کن اداں ، په ما هردوکیناں اداں جاه هست !





     پاچن چه دیر ات که سک لوتی و تـُـنـّیگ _ تـُژنـَه _ ات و آپ ئی لوٹ
اِت . په همے هاترا واجهیں پاچن چاه ءَ جـُپ کـُت. کمے هست ات که روباه
ءِ سرا به کـَپ ایت و ژند ئی به کـَنت . روباه دررائینت :
     - چون پوکیں ریشو تو جُپ کنگ نزان ئے که پَهک آپ اِت ترینز دات انت ؟





      روباه ، پاچن ءِ جواب ءِ وداریگ نه بوت و پاچن ءِ پُشت ئی سِٹ کت ،
چه پُشت ءَ کانٹان _ شاهان _ ءِ سرا و چه چاه ءَ درکپت و پاچن چاه ءَ
پَشت کـَپت .
       کمے هست ات که پاچن چاه ءَ چه شُد _ گـُژنه ای _ ءَ به مِر اِیت ،
بلے واهُند ئی و کـَلـّگ ءِ مردماں آئیا شوهاز کنگ و گـَردگ اتنت . ودی
اِش کت و چه کانٹاں گِپت و چه چاه اِش کـَشّ اِت و دَر کـُت.

                        ٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭

مَمّــلـُک « تیدی بریوم

مَمّــلـُک « تیدی بریوم »

 

چـُـکانی دیوان                                                              هانس بلینگا - جرمنی
----------------                                                               --------------------  
تـَرینـــــــوک :                                                                   کریم بلوچ _ تهل

                                      مَمّــلـُک « تیدی بریوم »

        دُردانگیں زَهگاں ! کسانیں مملکے ءِ آزمانک ءَ گوش کن ات که آئی ءِ نام « تیدی بریوم » انت :
        کسانیں « کلاوز » ءَ مملکے هست ات که « تیدی بریوم » ئی توار ءَ کت . مدام گوں آئیا لیب و گوازی ئی کت و تو گوئشت کن ئے که مدام آئی ءِ پجّی ءَ وَپت و واب ئی کت .

       یک بیگاهے ءَ کلاوز دیست که « تیدلک » ءِ پُشت و بَندِل ، ٹــُـنـگ بیتگ ؛ آ هم هنچیں جاهے که جوانی ءَ گِندَگ بیت .
       کلاوز ، مملک ءَ ڈگار ءَ سـَٹ اِت و گوئشت ئی :
       - من چــِـد و رَنــد تئی گون ءَ لـَیب ءَ نکناں ، برو چه ادان !
       « تیدی بریوم » ءَ ، کلاوز ءِ هـَبـَر سَک نه وَش بیت : « دل ءَ بدار من چه تو په بیه ءَ سِندان و رواں ! » وتی دل ءَ گوئشت ئی . 

 

       وَهدے که سرجمیں چکاں وپت و واب کـَپت انت ، و وتی وابانی گِندَگ ءَ گلائیش اتنت ، « تیدی بریوم » چه لوگ ءَ دَرکـَپت ؛ لـَٹ ئی زُرت و تِـکـّه دَیاں ، دیم په جنگل ءَ رَهادَگ بیت .


       جنگل ءَ روباه و کـَرگوشکی دِیست ، پر آهاں جوانیں شَپے ءِ لوٹــوگ بیت و دیما جُنزاں بیت و شُت .

      « تیدی بریوم » جنگل ءِ نیام ءَ هَنچین جاهے رَست که سـک تهار ات و تهنا بوم ءِ توار ات که اشکنگ بـَیـَـگ ات .
      « اے بوم ءِ توار چون تُرسناک انت __ « تیدی بریوم » پگر کت  __ چاریں نیمگ ءَ تاکانی توار انت که پادانی چیرا پُرشنت . تو گوئش ئے که پهک چیز منی نیمگ ءَ بیڑ آران انت و لوٹـنـت که منا چونڈک به پاچنت و به گـُــرنچنت . 

 

      اوه من چونیں شوم و کم زانتیں هوڈے اوں . من هنون پیکه لوگ ءَ وتی کلاوز ءِ گـَرم و نـرمـیـں نِـپـاد و گــَنــدَل ءَ به وَپـتـیـنـاں . هـَنـون من راه ءَ گار کتگ و ژند بیتگاں ! اے پراهیں و مَزنیں جنگل ءَ من یک و تهنایاں ! »  

  

      چو آهر ءَ « تیدی بریوم » فیصله کت که جاهے به وَسپیت و آرام به کنت . وَپت و هما دمان ءَ آیرا گرانیں وابے رُپت .


      پگاه ءَ ، مُرگانی وش زیمَلیں کـَنسِرت و توار ، تیدی ءَ چه واب ءَ آگه کت . مـُرگاں آئیا گوانک جـَنان اتنت : 
      - « پگاه وَش تیدلـُک ، چه واب ءَ پادا تیدلک ، شپ شتگ سیاهیں نین پگاه بیتگ ،روچَلـُک آتکگ و مهرشان بیتگ ! » 

 

      مملک چه واب ءَ پادآتک و تـَتـک ، شُـت چـــَـمّــَـگ ءِ نـیـمـگ ءَ  ، دَســت و دیــم ءِ شودگ ءَ :

                                   « چماں مــن شوداں هر پـَگاه
                                      گوشاں من شوداں هر پـَگاه
                                      گـَردِن مــن شوداں هر پـَگاه
                                      دَنتـان مــن شوداں هر پـَگاه      

 

 
ٹان ٹان ٹان ، ٹم  ٹم ٹم ، ٹان ٹن  ٹن ، ٹم ٹم ٹم ...» آواز ءِ وانگ ءَ گلائیش بیت .
      همے وَهد ءَ دیست ئی که چه جنگل ءَ سَے مملک ، که په بیه همایی ءِ داب اتنت ، آئی ءِ نیمگ ءَ پیداگ انت .تهنا زَردیں نه اتنت و چـِـییٹیں مملک . آهاں سـِـیـَـه چـَکـیں سُهریں اتنت ؛ پهاله ییں و جنگلی . کمے کـَستِر اتنت . آهاں همودان دوست و دَزبرادَر بیت انت . 

 

      سرجمیں روچ مملکاں لیب و گوازی کت ، شـئیر اش جَت ، وَپت و کاهان اش لیٹ وارت ، جان اش شُشت و آپ اش سُـلـُهت .
      آهـر ءَ آهــاں شُدیـگ و هـَلـَه بـیـت انت . یـکے چــه آهــاں دسـت ءَ بُــرز کـُـت و گوئشت ئی :
      - من یک بیدیں درچکے دیستگ که اودان بــِیـْـنَـگ هست انت ! 

      آهاں هما دِرَچک ءَ شُت انت و چه درچک ءَ سَرکـَپاں بیت انت. یکے چه مملکاں که جهلگ ءَ اوشتاتگ ات نـُـرُنڈ _ گـُـرُنڈ _ ات :
      - گوش کن ات ، شما تیدَلـُک ءِ سر کپگ ءَ بچار ات ! اول وتی دَستاں داریت ، پدا پاداں سک ءَ کنت ! چو تا باندا هم سرکپت ءَ نه کنت !
      وهدے که اولی مملک ، بینگانی ٹــُـنــگ ءِ نَزیک ءَ رَستگ ات ، دَندِسک و ڈنڈوراں چه « کار » ءَ بــِـر _ اِر _ گـَردَگ اتنت . پُلانی شَهد اِش آرتگ اتنت . پنجاه ءَ چه گیش اتنت ! بلکین سَد اتنت !
      - تهنا ما را همے کم ات که شما بیا ات و مئی بینگان ءَ به دُزّ ات . دَندِسکانی بادشاه چو ژوژ ات .

      یک دَمانے سرجمیں مملکاں تو گوئش ئے بال کت و ڈگار ءَ ایر کـَپت انت و دیم په آپ ءَ تَچان بیت انت . تیدَلـُک ءِ پاد که ڈگار ءَ رَست ، تَتک . چه بازیں و تیزیں تَچگاں ،هِیسک و هَنپان بیت و کـَپت . کـُوارّ ات و گوئشت ئی :
      - منا بــِلّ ات ، دَزبندی انت منا بل ات ، من دگه گیش تتک نکناں ، تتک نکناں ! 

      - نه  تیدَلـُک ، پادا ، ما پیکه به تَچ اوں ، تو هَنگت تتک ءَ کن ئے _  تیدَلـُک ءِ یکے چه سنگتاں آئیا گوانک جنان ات _ منا باور کن اگں دَندِسکانی رُمب ما را به رَسیننت ، ما را سَکّ ءَ گـَس انت و وَر انت . آهانی گـَسَگ سک درد ءَ‌ کنت و ما را تـَؤرینیت !
       تیدَلـُک وتی شـُد ءَ نین چـَٹ شَموشت _ رَموشت _ پرچا که چه شُد ءَ هنون تـُرس گیش بیتگ ات. گیشین ترس ءَ ، گیشیں جـُهد و گیشیں مَردی پکار ات .
 

        تیدَلـُک وتی رَکینگ ءَ ، جـُپ _ کـُپ _ کـُت سارتیں آپان ءَ .
        - اوه چونیں تیز و چالاکینے _ کسانُکیں سیه چکیں مملکے گوانک جت _  تیدَلـُک بـُـڈ اِت ! من آئیا نه گِنداں !

        آهاں وَش و گـَل اتنت که آپی کـَؤرے هما نَزیک ءَ هَست ات و هرچاریں مملکاں چه دَندِسکانی بیم ءَ آپ ءَ دَؤر کت .


       تیدَلـُک سَک تُرستگ ات ، پرچا که  تیدَلـُک اوژناگ ءَ نزانتک و یک کمے هست ات که آپ ءَ به بـُـڈ ایت . آئی ءِ سنگتاں آئیا کمک و بَڑایی دات . 

       رَند چه جان ءِ شودَگ ءَ  پهک ڈگار ءَ کاهانی سرا ، وَپت و تِچک بیت انت . پیتاپ ءَ جان اش هُشک و گـَرم کت . پیتاپ ءِ برانز اش وتی جان ءَ وَش بیت و پیتاپ ءَ جان اش ششت .
       زوتی ءَ مملکانی مات ، آهان ءَ توار کت :
       - بیا ات که لوگ ءَ رواں ، جنگل ءَ شپ و تهار بیان انت .
       ماتیں آهانی دَست گِپت و لوگ ءَ بُرت تا شام و ورگے به وَر انت .
       لوگ ءَ ماتیں آهان ءَ نوکیں پناریک وارینت که نیوگ _ میوگ _ ءِ چُنڈ اش مان ات . و هیرانے بینگ و شیر دات انت . 

       - « دلگوش » _ اناگت ءَ پتیں گوئشت  _ هالتاک ءَ نبشتگ : «  تیدی بریوم نامیں مملکے گار بیتگ . وَدی کنوک ءَ من ٹیکی اے دَیاں . کلاوز .»

       رَند چه شام ءَ سرجمیں مماں وَپت انت که واب کن انت .  تیدَلـُک ءَ ممانی مات گوئشت :
       - تو زَلور پیکه لوگ ء برگرد ئے .

       پگاه مُهلاّ ، وهدے که هنگت تهار ات ،  تیدَلـُک گوں وتی نوکیں دوست و سنگتاں رُکسَت و موکـَل کت . مملکانی پت ، تا جنگل ءِ آهر ءَ ، آئیا رَهادگ کت و  تیدَلـُک وتی و وتی واهند ءِ لوگ ءَ رواں بیت . 

      هـَو آهر ءَ رَند چه بازیں پَریشانیاں ،  تیدَلـُک وتی کلاوز ءَِ وَدِی کت .  وهدے که وتی کلاوز ئی دیست گوانک ئی جت :
      - سلامالیک کلاوز جان ! من اپدا همدان اوں !
      آئی ءِ دل گوں زراب ءَ ٹــُکـّــَگ ات . 

      کلاوز هم سک وَش و گــَـل ات و  تیدَلـُک ئی گوئشت :
      _ تیدی بریوملک جان ! من چه تو دَزبندی کناں که چه منی کِـرّا هچ وَهدے دگه جاهے ءَ مه رو ئے . من هنون بَندیک _ دَسَگ _ ے  و سوچنے زوران و تئی ٹــُنگ ءَ دوچاں ! من و تو چد و رند دل و جانی سنگت بیاں

شَهزاتیں بانُک « پانتا گیرو »

چـُـکانی دیوان                                           ی. ولادیسلاو - ایتالوی----------------                                                          -------------------------  
تـَرینـــــــوک :                                   کریم بلوچ _ تهل

                                    شَهزاتیں بانُک « پانتا گیرو »


     ماں یک مُلکے ءَ یک وَژبهتیں بادشاهے هست ات که آئی ءِ نام  « اِستپان » ات و سئے جـَنـِـک ئی هست ات . 
     آئی ءِ زندمان ءَ ، هر چیزے په آئی ءِ دل ءِ لوٹ ءَ بیتگ ات . بلے بادشاه استپان ءَ یک چیزے پریشان کتگ ات که آئیا مردین چـُـکے نیست ات .   

 

     مـَستریں جـَنـِـک که پت ءِ پریشانی ءَ سَهیگ بیت ، آتک و پت ئی گوئشت : 
     - من شمئی جنگیانی کمانداری ءَ کناں و شما چه منی کارپد ءَ  وَش و بے پگر بئیت !
     - نه ! منی شـَرّ رَنگیں جـَنـِـک ! جنگ زالانی کارے نه انت . _ پیریں بادشاه جواب دات  .
     - لوٹ ات شما منا به چکاس ات ! _ مستریں جنک چه وتی پت ءَ دزبندی کت .
     - جوان انت ، بلے گوں همے شرط ءَ که اگں جَنگ ءِ پَڑ ءَ ترا جنینی و زالی پگر و هیالے گیر آتک و تو جنینانی داب ءَ پگر کت ، گـُڑان هما دمان ءَ سرجمیں پـَئوج ءَ بزور و لوگ ءَ بــِر گـَرد . _ بادشاه وتی جنک ءَ گوئشت .
     رَند چه ایشی ءَ بادشاه وتی رازداریں کاردار ءَ توار کت و پـَرمات ئی ، جنگ ءِ وهد ءَ شهزاتیں جنک ءِ همراه به بیت ، بلے هر وهد که جنک ءَ ، زالی پگرے کت ، هما دمان ءَ لشکر ءِ پجّی ءَ واتـَـر به کننت . 

     راه ءِ یک بـَهرے ءَ شتگ اتنت که شـَکری نـَـلانی کِشار اش دیست انت .
     - چونیں زَبـَردَستیں شـَکری نـَل انت ! چه آهاں باز جوانیں بندیک ریسَـگ ءَ بیت ! _ شَهزاتیں زال ءَ دررائینت .
     هما دمان ءَ کاردار گوانک جَت :
     - اِر گـَرد ! ما لوگ ءَ بــِـرگـَرد اوں ، تو جنینانی داب ءَ پگر کت . تو بندیکاں ریسگ ءَ لوٹ ئے !
     دومی روچ ءَ ، دومی جنک ، بادشاه ءِ کِرّ ءَ آتک و گوئشت ئی :
     - من جنگ ءِ پـَـڑ ءَ درکپاں و رواں . دزبندی انت که پئوج ءِ سروکی همائیا دیگ به بیت ! 
     آئیا چه بادشاه ءَ سک باز دَزبندی مِنـّـَت و زاری کت که آئیا موکل بدنت که اے گرانیں کار ءَ وَت سَرجم به کـَنت .
     آهر ءَ بادشاه ءَ دومی جـَنـِـک ءِ هَبـَر مَنّ اِت و زُرت . بلے گوں هما شرط ءَ که مَستریں گهار ءِ داب ءَ ، اگں کجام جاهے ءَ جنینی پگر ئی کت ، هما دمان ءَ پیکه سرجمیں لشکر ءَ به زور ایت و لوگ ءَ واتـَـرّ به کنت .
     اے جَـنِــک هــم باز دور نه شُت . چـــه شَـــکری نلاں که په زیب رُستگ اتنت ، سرگوئست انت ، بلے وهدے که جنگل ءَ رَست انت و مان بیت انت ، دیست ئی که بــُیـد ءِ راستیں و شَتکیں درچکاں که باز زیبدار اتنت و ڈیوای ءَ چو بـَـلِت انت ، گوں زیبداریں ٹـال و شاهڑاں ، رُستگ اتنت ، چـُـپ بیت ئی نه کت . آهی کـَش ات و گوئشت ئی : 

 

     - اوه چونیں چـَـهـرے چه اے دِرَچک ءِ کـُـنٹ ءَ جوڑ ءَ بیت !
     - شهزاتیں بانُک ! تو جنینی کارانی باره ءَ پگر کت . چـَهر ءِ باره ءَ ! لوگ ءَ واگرد کن ! _ کاردار ءَ گوانک جت .
     سیمی روچ ءَ ، سیمی شهزاتیں بانک ، پیریں بادشاه ءِ کِـرّ ءَ آتک .نام ئی « پانتا گیرو » ات . و چه پت ءَ دَزبندی ئی کـُت که آئی ءَ بــِـلـّـِیت که لشکر ءِ پـَجّــی ءَ په جنگ ءَ دَر کـَپیت .
     - نه _ بادشاه گـُٹ ءَ زور پردات و گوئشت ئی _ تو سَک ورنا ئے ! اگں تئی مَستریں گهاراں اے کار ءَ کت نه کت ، هچ داب ءَ تئی گون ءَ نه بیت . جنیناں مدام جنینی کارانی باره ءَ پگر ءَ کن انت و جنگ و جیڑه مردانی کار انت . 

 

      بلے « پانتا گیرو » وتی پت ءِ هبر ءَ په بیه نه مَنّ اِت و گوئشت ئی :
      - تو چه بے دَری ءَ منا به چـَـکـّاس . چه منی چکاسکاری ءَ شما تاوانبار ءَ نه بئیت . من چه شما دَزبندی کناں که منا اجازت به دئیت که من به رواں . من شما را هچ داب ءَ سرجهلی ءَ نه هِلاّں !
      آهر ءَ بادشاه ءَ دیست که دگه راهے هم نیست انت . و مجبوری ءَ مَنّ اِت ئی که « پانتا گیرو » هم وتی چکاس ءَ پیشداریت . بلے پدا گوں هما شرط ءَ که آئی ءِ گهارانی گون ئی کتگ ات .

 

      « پانتا گیرو » جَنْـگی گــُداں گورا کت . زَهم و کـُلت ئی بَست انت . نین چو جنگی مردیں ورنا اے جاه ءَ آتک .
      « پانتا گیرو » اپسے ءَ سوار بیت . لشکری زُرت و نـَزآرت و سیمسر و جنگ ءِ پـَڑ ءَ روان بیت .
       آهاں پرزیبیں شکری نلانی کشاراں گوازینت انت. چه لـَد ءَ گوئست انت و سیمسر ءِ نزیک ءَ رَست انت ، بلے « پانتا گیرو » یک هبرے هم نه کت . « پانتا گیرو » په راستیں یک جنگی سروکے ات . 

 

      وَهدے که آهاں وشنیاتکیں همساهگ ءِ بَند و سیمسر ءَ رَست انت ، « پانتا گیرو » اول لوٹـت که وشنیاتکیں بادشاه ءِ گون ءَ گپ و هبر به کنت .

     وشنیاتکین همساهگیں بادشاه ءِ نام  « ماتیو » ات . آئی باز ورنا ، شَوْک و وش رَنگیں مردے ات . « پانتا گیرو » ءَ چه اولی گِدار و گِندُک ءَ باز وَش و دوست بیت .
     بادشاه « ماتیو » ءَ هم  دُژمنیں پَئوج ءِ ورناییں سروک باز وَش و دوست بیت . بادشاه ماتیو هم باز هُژیاریں مردے ات ، جنگی سروک ءِ مردیں بیگ ءِ سرا ، چه هما اول ءَ ناباور بیت و ماتیو ءِ شک همیش ات که پئوج ءِ سروک، وشنیاتکیں بادشاه ءِ یکے چه جنین زَهگاں انت که مردینی گـُد ئی گورا کتگ انت . 

 

     پر شی که ورناییں بادشاه وتی شَـک ءِ سرا دلجم به بیت ، « پانتا گیرو » ئی وتی ماڑی و کلات ءَ لوٹـائینت تا که به نند انت و هَـبَر به کن انت .
     بادشاه ماتیو هنچو وتی مات ءَ هال دات که « پانتا گیرو » ءِ گندُک ءَ ، آئی ئی مان وتی ماڑی ءَ لوٹـائینتگ و داوت داتگ . و وتی مات ئی گوئشت :
     - بادشاه استپان ءِ جنگی کماندار  ، منی هیال ءَ مردینے نه انت ، بلکین آئی ءِ ورنا ییں جنک « پانتا گیرو » انت که مردینی گـُد و پـُچ ئی گورا کتگ انت .                        

                              « شـَهزاتیں کاڑے ورنا ، پانتا انت چو تُپــِشک انت
                                 اِستار ءِ داب ءَ رُژنا ،چم ئی بـَلاں جـَـلـِشک انت
                                 رِیز اِنت ماپَر ئی هم،ڈکــّــُم گوں سُهرءَ همرنگ
                                 ٹـُکـّیت دل اوں چه مهر ءَ ، بیتـگ پر آئی دلتنگ »

     - دل ءَ بدار و گم مه کن منی سَؤل و بادشاهیں بَچ ! چنت راه هست انت که ما بزان اوں که چون بارین اے جنکوے که مردینی دِریسی گورا کتگ یا نه ! تو وتی مهمان ءَ به بر وتی هتیارانی میدان و نشان جَنئگ ءَ . اگں جنکوے تئی هتیارنی باره ءَ ، ترا سر و سوجے هم نه کنت ، اگں مردینے به بیت ، آهان ءَ زورایت ، چار و بیچار هم کنت و بلکین سَر و سوجے هم بکنت .
     بادشاه ماتیو وتی مات ءِ هبر زُرت ؛ بلے « پانتا گیرو » ءَ هم وتی پت ءِ شرط گِیر و یات اتنت ، په همے هاترا ، وتی هرکارے ءَ جوانی ءَ چاراں و پگر کنان ات . آئیا چو جنگی مردانی داب ءَ سرجمیں هتیاراں چارت و ٹـپـاس اتنت . زَهماں دست ءَ زُرتنت ، چارت انت ، دَپ ءَ دیست انت ، هتیاراں زُرت و نشاناں جت .

     وَرناییں بادشاه ، اَپدا وتی مات ءِ کِرّ ءَ شُت و گوئشت ئی :
     - من پگر ءَ کنان که اے شهزاتیں مئی مهمان ، بادشاه استپان ءِ ورناییں کاڑ انت . هر چــون که آئیا هـَتـیـارانی گــون ءَ مردیـنـانی داب ءَ لـَیب و گــوازی کت . من زاناں و دلجماں :

                               « شـَهزاتیں کاڑے ورنا ، پانتا انت چو تُپــِشک انت
                                 اِستار ءِ داب ءَ رُژنا ،چم ئی بـَلاں جـَـلـِشک انت
                                 رِیز اِنت ماپَر ئی هم،ڈکــّــُم گوں سُهرءَ همرنگ
                                 ٹـُکـّیت دل اوں چه مهر ءَ ، بیتـگ پر آئی دلتنگ »

     اپدا ماتیں آئیا لـَباس و تـَسلاه کت :
     - تو آئیا باگ ءَ به بَر . اگں آئی جنکے انت ، هما دمان ءَ سُهر پلانی نیمگ ءَ رَؤت . اگن مردینے به بیت جازمین _ یاسمین _ ءِ کـَش ءَ رَوت و اوشتیت ، چه آئیا ٹـالے سِند ایت و وتی گوش بُن ءَ ایر ءَ کنت .
     بادشاه شُت تا که گوں « پانتا گیرو » ءَ مان باگ ءَ تـَرّ و گـَردے به کنت .
     « پانتا گیرو » وانندهیں جنِکے ات . آئیا کتاباں ونتگ ات و زانتکار ات که مردینان ءَ جازمین _ یاسمین _ ءِ بو وَش ءَ بیت  . آئیا هم جازمین ءِ پُل ءِ ٹـالـُکے ءَ سِست و گوش بُن ءَ ایر کـُت .

     ماتیو چَٹ هَیران و پَریشان ات و آتک وتی مات ءِ کِرّ ءَ و گوں گـَمزَدیں آواز ءَ وتی ماتی گوئشت :
     - آئیا جازمین ءِ پـُلئ سست ، بلے منی دل پـَـک انت :


                              « شـَهزاتیں کاڑے ورنا ، پانتا انت چو تُپــِشک انت
                                 اِستار ءِ داب ءَ رُژنا ،چم ئی بـَلاں جـَـلـِشک انت
                                 رِیز اِنت ماپَر ئی هم،ڈکــّــُم گوں سُهرءَ همرنگ
                                 ٹـُکـّیت دل اوں چه مهر ءَ ، بیتـگ پر آئی دلتنگ » 

     ماتیں دیست که آئی ءِ بَچ په راستی مِهریگ بیتگ ، په ایشی که آئی ءِ مهر به وَدّ ایت، آئیا دگه سوج ئی هم دات :
     - آئیا تو آهری گـَشت ءَ به چـَـکـّاس . تو مروچی چه آئیا به لوٹ چاشت ءِ وهد ءَ تئی پَجـّی ءَ ، جان ءِ شودگ ءَ دریای ءَ به رَؤت . اگں جنکوے به بیت ، نه مَنّ ایت و تئی پجّی ءَ جان شودگ ءَ نه رَوت . 

     بادشاه ماتیو آئیا داوت دات و لوٹـت ئی . گوئشت ئی :
     - بیا مرچی چاشت ءَ روان و دریای ءَ سر و جانے شوداں !
     پانتا گیرو آئی ءِ چالاکی ءَ دَربُرت و زانت . گوں نُزهند ءَ پسو ئی دات :
     - جی هـَو ، اے باز جوانیں گپے انت ، بلے بیا که مرچی دریای ءِ آپ سارت انت ، گهتر انت که باندات په جان ءِ شودگ ءَ دریای ءَ به رَواں !
     و هما دَمان ءَ « پانتا گیرو » ءَ رازداریں کاردار ءَ توار کت که دَلهار تیزیں بور و مادِنے سَنج و تَیار کنت و کاگدے په آئی ءِ پت ءَ سرکن انت . کاگد ءَ چه بادشاه استپان ءَ همے دَزبندی بیتگ ات که هرچی زوت تر یک کاگد و چِٹے راه دئیت که : « بادشاه ءِ ناجوڑی سک دیما شتگ و بادشاه سک نگیگ انت و وتی مرک ءَ چه پیش لوٹیت که « پانتا گیرو » ءَ بگند ایت .»

    ایدگه روچین ءَ ، بادشاه ماتیو وتی باگ ءَ ، دریای ءِ کـَش ءَ وتی مهمان « پانتا گیرو » ءِ وداریگ ات . هنچو که « پانتا گیرو » چه دور ءَ ودی بیت ، بادشاه وتی گـُد ءَ کـَشِت و آپ ءَ دَؤر کت . وَهدے که « پانتا گیرو » رَست ، گوئشت ئی :
    - من چه راه ءَ رَستگاں ، هِـید اوں کتگ ، کـَمَڑک ننداں و هیداں هُشک ءَ کناں ، گـڑان آپ ءَ مان بَـیـاں !
    بلے راستیں هَـبـَر همیش ات که « پانتا گیرو » وتی پت ءِ نـَپـَر و کـُلـَه ءِ رَهچار ات .

    رَند چه چـُنت دَمان ءَ ، ماتیو اپدا « پانتا گیرو » ءَ توار کت که گـُداں کـَش و آپ ءَ دَؤر  کـَن . بلے هما دَمان ءَ تیزیں اپسے ءِ سُرُمبانی توار اشکنگ بیت . سوارے باگ ءِ دَپ ءَ ایر کـَپت . کاگد ئی باگوان ءَ دات تا که « پانتا گیرو » ءِ دست ئی بدنت .



    « پانتا گیرو » هما دمان ءَ کاگد ءَ اشتاپی ءَ پاچ کت و وَنت و دیم ئی « ماتیو » ءِ نیمگ ءَ گـَردینت :
    - من سک بژنیگ اوں ، منا بَـرّیں و گـَندَگیں هـَبرے رستگ . منی پت مَـؤت ءِ نگیگیانی باهوٹ انت و لوٹیت که پیش چه مـَرک ءَ منا بگند ایت . من پیکه همے دَمان ءَ سَرگِراں و برواں . بادشاه « استپان » لوٹیت که تئی گون ءَ سـُهل و سـَلاه بکنت . اگں شما گوں اے هبر ءَ همتپاک ات ، گـُڑان شما مئی نیمگ ءَ بیا ات . ما شما را داوت دیوں و وَش آتک کنوں .
    وَرناییں بادشاه ءَ ، دگه کجام دَگ ّ و راهے نیست ات ، « پانتا گیرو » ءَ چه سِدَگ آئیا وَش نه بیتگ ات بلے گوں دل نه کـَشّی ءَ  ، گوں « پانتا گیرو » ءَ موکل ئی کت . چو تا آهر ءَ دلجم نه بیت که اے شهزاتیں جنکوے یا شهزاتیں مردے . بادشاه ماتیو په چـُشیں شهزاتیں کاڑے ءَ بندیگ بیتگ ات .

    رند چه « پانتا گیرو » ءِ رَوَگ ءَ ، ورناییں بادشاه سک زهیراں گِپت و گـَمیگ بیت . مان بادشاهی ماڑی ءَ هنچو وَیل و سرگردان ات . هچ کار ءِ تَب ئی نیست ات  . آهر ءَ شت هما کـَت و کوٹی ءَ که « پانتا گیرو » ءَ داشتگ ات . هـَمودان کاگد ئی دیست که چارپادگ ءَ ایر انت . کاگد ءَ نبشتگ ات :
    « دوستیں ماتیو !
     من شهزاتیں مردینے نیاں ، من شهزاتیں کاڑے اوں .»

                               « من اوں ترا په « پانتا »، دلبر شاهی جَنـِک اوں
                                 اِستار ءِ داب ءَ رُژنا ،چم اوں بـَلاں جـَـلـِشک اوں
                                 رِیز اِنت ماپَر اوں هم،ڈکــّــُم گوں سُهرءَ همرنگ
                                 ٹـُکـّیت دل اوں چه مهر ءَ ، بیتـگ ترا په دلتنگ » 
     بادشاه « ماتیو » چه گـَل ءَ بال ات . تـَتـک و سِـٹـُـک جـَنـاں شـُت وتی مات ءِ کِرّ ءَ و گوئشت ئی :
     - منی مات ! من زانت ، من ترا گوئشت که « پانتا گیرو » جنکوے ، آئی ءِ جند اے گـپ ءَ مَـنّـِتـَـگ . ادان اے کاگد ءَ .
     هما دمان ءَ لوٹـت ئی که آئی ءِ شاهی اپس گاڑی ءَ تیار بکن انت . نِشت وتی شاهی اپس گاڑی ءَ و « پانتا گیرو » و بادشاه استپان ءِ مُلک ءِ نیمگ ءَ تاچیناں بیت .

     « پانتا گیرو » وهدے که لوگ ءَ رَست ، سرجمیں هالی وتی پت ءَ گوئشت انت که چون گوں زانتکاری ءَ آهانی رَد داتگ . گوں آهاں هور ، بلے باز نزیک نه بیتگ ، بلے پدا هم بَید جنگ ءَ سُهل بندی ئی کتگ .
      آهانی گپ هنگت نه کـُـٹـتـَگ ات ، که کـَلات ءِ دَروازگ ءِ تِلینگوک ءِ ژِلینگگ ءِ توار بیت . چه دَروازگ ءَ مزنیں بادشاهی اپس گاڑی اے مان بیت . اے مهرجتین بادشاه « ماتیو » ءِ اَپس گاڑی ات .
      هر دوئیں بادشاهاں نِشت انت . تران و سُهل اش کت و بادشاه ماتیو وتی دل ءِ مهرواری و بندیگ بُوَگ ءَ په « پانتا گیرو » درشان کت و گوئشت و آهانی سانگبندی ءِ لوٹـوک بیت . « پانتا گیرو » هم آئی ءِ سانگبندی گوں بادشاه ماتیو ءَ وَش ات .
      چو آهانی سانگبندی بیت و آهاں سیر کت . بادشاه ماتیو وتی لوگبانُک « پانتا گیرو » ءَ زِرت و وتی بادشاهی ءَ بُرت و چو آهانی سهل و ایمنیں دراجیں زندے بنگیج بیت .

     یک بـَرے پیرانسری ءَ ، دگه ورنائیں بادشاهے چه آئی ءِ همساهگاں ، په جنگ و مِڑ ءَ پاد اهت . همے سَوَب بیت که بادشاه استپان سک پریشان به بیت : « من هنون چون بکناں ، من وا پَــدَر انت که پیر و زَهیر بیتگاں . هم نادراهی ءِ باهوٹ اوں ، کے منی جنگیانی سروک ءَ بیت و جنگ ءِ پَڑ ءَ میدان داری کنت ؟»

پَـکائیں شَهزاتیں کاڑ و مَٹــَر

چـُـکانی دیوان                                                                        هانس کریستن آندرسن
---------------                                                                       -----------------------
 تـَــرینــــوک :                                                                           کریم بلوچ _ تهل  

                                           پَـکائیں شَهزاتیں کاڑ و مَٹــَر


         هست ات یک شهزاتیں ورنااے که لوٹـِت ئی ، وَتی مَـٹ و همریشیں شهزاتیں جَنِکے ءِ پَـجّـی ءَ سانگ و سیر به کنت . هَـو ؛ دلجمیں و پَـکائیں شهزاتئں کاڑے .
        په چُشیں جنکے اے شوهاز و وَدِی کنَـگ ءَ ،آ ، سرجمیں دُگنیا _ دنیا _ ی ءَ گـَشت و شُت ؛ بَلے وتی دل ءِ مَٹ و همریش و دَروَرئی وَدِی نه کت . شهزاتیں جَنِک وا باز ات ، بلے اے که دلجمیں و پَـکائیں شهزات به بنت ،آ ، دوچار نه کـَپت. مدام آهانی یک نه یک کِردے ، پکائیں شهزات ءِ  کِرد ءَ چه دور ات . آهر ءَ  آ ، اِیوَک _ تهنا _ ءَ ، بے بَـلّ و سانگ ءَ ؛گوں پُرُشتگیں و بَژنیگیں دلے ءَ ، لوگ ءَ واترّ بیت ؛ سک ارمانیگ و هُدوک ات که راستیں و پَکـّائیں شهزاتیں مِنْڈ و جنکے ، ودی و سیر بکنت .
        هما بیگاهین ءَ، سَکّ تُرُندیں هَؤر و گواتے بیت . کوکراں گرئنداں و گِروک جناں ،هَؤراں شِنزان اتنت؛ سیاه و جُبـَه ریشیں هَؤراں چه ، ڈگار ءَ بیمے مانپوشتگ ات !

یک بَرِے که شاهی ماڑی و کـَلات ءِ دَروازگ ءَ یکے ٹــُـکـّـینت . پیریں بادشاه وَت شُت دروازگ ءَ که بزانت کے انت .
       دروازگ ءِ پُشت ءَ ، سَوْنا و مَه دیمیں کاڑے اوشتاتگ ات که پَریانی مَٹ و بَدَل ات ، هَؤر ءَ تَر و لِیچَک کتگ ات. آپ چه آئی ءِ ملگور و پَشک و گـُداں ، رِچاں و چـِـتــَـان اَت . آئی ءِ جوراب و چَـبّو _‌ کـَؤش ، بوٹ _ هم چه آپ ءَ پُرّ بیتگ اتنت بوٹ و جوراباں ، چه جان و گـُدانی آپ ، پُر بیتگ اتنت و آپ سَر ریچ کتگ ات . مه رنگیں کاڑ گوئشت که آ : پَکائیں شهزاتیں کاڑے انت !
       « ایشی ءَ ما ، رندترا مالوم کنیں ! » _ پیریں شهبانُـک ءَ وتی دل ءَ گوئشت ، بلے هچ ٹــَوْک و هبر ئی نه کت . شت که جنک ءِ هبر ءَ به چکاسیت . شت و چه واب ءِ تَهت ءَ ، سرجمیں پوش ، بوپ ، لِهیپ و بالشتاں زرت انت و تَهت ءِ دار ءِ سَرا ، یک دانگے مـَـٹــَـر ایر کت و مـَٹر ءِ سربُرا ، بیست _ گِیست _ بوپ ،و بوپانی بُرزگ ءَ ،بیست نرمیں لهیپ چیر گِهت انت و شه بانک ءَ ، مهمانیں شهزاتیں کاڑ ءَ ، شَپ ءَ همودان واپینت که آرام به کنت .
       سَباه ءَ ، سَباه وَش ءَ چه رَند ، شهزاتیں کاڑ اش سوج کت که شپ ئی چون واب و آرام کتگ  .

      _ اوه ، سوج ءَ مه کن ات ! _ کاڑ ءَ جواب دات _ سرجمیں شپ ءَ ، یک دمانے هم ، منی چم مُٹ و بند نه بیتگ انت . هدا بزانت که منی وابجاه و لهیپان ءَ چے بیتگ ات یا چے اش مان ات . من باز سَکیں و ڈِکین جاهے ءَ وپتگ اتاں و منی جان ءِ گوشت پهک سهر و لـَـپـَــڑ بیتگ ! تو گوئش ئے من ڈَلے ءَ وپتگاں !
       چو پَهک سرپد بیت انت که آهانی شهزاتیں مهمان ، پکائیں شهزاتیں کاڑے انت ! آ چه گیست _ بیست _ بوپ و بیست پر پُٹِـیں لهیپ ءِ بُرزگ ءَ ، مٹـَـر ءِ سَـکـّـی ءَ مارتگ ات .
       تهنا پکائیں و راستیں شهزاتین  کاڑے ءِ جان ، چُش نازرک و نازاک بیت کنت و بس.
       شهزاتیں ورنا ، گوں همے شهزاتیں مِنڈ _ جَنِک _ ءَ سانگ و سیر کت 

. پرچا که هنون آ ، دلجم بیتگ ات که پکائیں و راستیں شهزاتیں جنکے ءِ گون ءَ سیر کنگ انت .

       سَکـّیں و ڈلگیں مَٹـَر اش ، دُزانی جاه ءَ بندی کت ، تا که هرکس بزانت و به چاریت که سَکـّی و نه وَشی‌ءِ شزا چے انت. اگں دُزاں ، مَٹر ءَ نه دزتگ هنگت همودان بندی انت .

       بزان ات که اے راستیں و پکائیں گپ و هبرے