« پهره روتاک » « روزنامه پهره »
ادبیات بلوچ« پهره روتاک » « روزنامه پهره »
ادبیات بلوچمـیر_هوت_هَـمّـــل ءُ پرتگالیانی جنگ
مـیر_هوت_هَـمّـــل ءُ پرتگالیانی جنگ
⚔
*میر ھمل جیھِند یا میر ھمــل.کلمتی کے بوتگ؟؟؟*
*میر ھمل کلمتیءُ پرتگالیانی جنگ کدیءُ چون بوتگ؟؟*
*پرتگالی portugese ماں میاں رودراتکی ملکانی توکءَ کدی آتکگ انت؟؟*
اے بابتءَ یک ندکارےءَ چش نبشتہ کرتگ کہ پرتگالیاں ماں بھرینءَ (عَراد) ءِ کلاتthe arad fort1559 ءَ گپتگءُ رندءَ ھمے کلاتءَ را ۱۶۰۲ ءَ اُومانی گرنت گش انت کہ اُومانیانی لشکرءِ کمانداد بلوچ بوتگ انت.
آھاں تاں بازیں مدتےءَ کلاتءِ چارءُ دلگوش کتگ اے زانگ نہ بیت کہ آ بلوچ کئے ءُ کجءِ بوتگ؟ البتءَ ھما سدیءَ تنزانیہءِ سرءَ اُرش کنوکیں بلوچ شریءِ سرءَ زانگ بیت کہ شھداد چوٹا بوتگ کہ گوں چل گچ اِتگیں زھم جنءِ ھمراھیءَ ممباسہءِ سرءَ اُرش کنتءُ گیپت ئے اے گپ راستءُ.پکا انت.
چہ ایشیءَ مردم المیءَ گشت کنت کہ اِراد ءِ کلات ءِ گرگءِ ساک پرتگالیانی ماں رودراتکی دمگانی سرءَ ارش کنگءُ آھگءِ بُنگیجی سال زانگ بیت.
اے گپ دلگوش کرزیت کہ پرتگالیاں نہ ایوکءَ میان رودراتکءُ اے دگہ ھمساھگیں ملکانی سرءَ ھم.اُرش کتگ بلکیں آھاں سرجمیں دریا ھم.پشتءَ.کَش اِتگ ءَ باز تازی. پارسی بلوچ ءُ دگہ سوداگرانی بوجیگ گوں مالاں برتگ انت.
وھد گواہءُ شاید انت کہ پرتگالیاں ۱۵۸۱ ءَ.پسنی ءُ گوادرءِ ھلکءُ میتگ مانداشتگ انت بلے چہ ھمیشانی بازیں ناشریں کارزوالیءُ سِلکاریانی سببءَ بلوچستانءِ تیاب دپانی میتگءُ بازارانی مستر ءُ سردار میرھمل ءِ جیھند گوں آھاں جنگ کنگ ءِ نیتءَ کنت.
میر ھمل کلمتی بلوچانی جوڑ کتگیں باز بوجیگ زوریت یک مزنیں جنگی بندوبستے اڑ کنت ءُ یک مزنیں بوجیگے کہ آئیءِ نام *شاگ* بیت شہ ایشانی سرءَ ھمل گوں پرتگالیاں جنگ کنت
پرتگالی ھملءِ دیمءَ ھمک رندءَپروش ورنت ءُ آھانی بازیں بوجیگءُ ٹوپے ھمل ءِ دستءَ کیت
انچوش گش انت کہ ماں گنجیں گوادر *(گْوات+در)* ءَ پہ یاتگارءِ واستءَ ھمے نزیکیں وھدءَ.پہ درور ایر بوتگ انت
پُرتگالی شہ ھملءِ دستءَ.ھمک رندءِ پروش ورگءَ چہ رند ماں بلوچستانءِ تیاب دپاں یل کن اَنت ءُ رو اَنت گُڑا اے دمگ ایمنیءِ سارتیں گوات تالان بیت مھلوکات پدءَ روت پہ وت لوگءُ جاگہ بندیت ءُ جھمنند بیت سوداگر ھم.سوداگریءَ اَدن.مسر بسرہ.اپریکی ایران بندناں رو آ کنت ءُ اے دراھیں تیاب دپانی چارءَ دلگوش ءَ می ھمل کنت
*تاں بمبور ءَ.ھدءِ بوشھرءِ بندرءَ*
*کرتگ اَت آزات آ مزن نامیں مھترءَ*
*ھملءِ جیھند ءَ گوں لانکءِ المــاسـیں زھبرءَ*
انچوش گش انت کہ لھتے سالانی ایمنیءَ چہ پد یک روچے شمبے ءِ روچءَ مسلمانی ماہءَ شانزدہ رمسءَ ھمل گوں وتی سنگت سھرابءَ دگہ لھتے مردماں ماں دریاءَ سیلءَ روت.
آ ماں دریاءَ سیل کنان بنت کہ آھانی بوجیگ ءَ ماں اومانءِ گورء َ توپان گیپتءُ توپان بوجیگءَ.بمباسہ ءِ نزیکءَ بارت چوشکہ پرتگالی ساریءَ ھملءِ سرءَ زھر بنت.
اے روچءَ آھانءَ ودار ءَ داتگ ات آ گوں چار آپی گرابءَ کاینت شاگءَ چپءُ چاگردءَ.گرنت ءَ ایشاں توار پر جن اَنت کہ شمارا دزگیر کنیں بلے اے وتی دزگیر کنگءَ نہ منّ اَنت پہ جنگءَ ساجو بنت.
انچوش گش انت کہ پرتگالی ھملءَ جا کار انت ءُ مزنیں سلاہءُ مڑاہءُ پیش کش کن انت بلے ھمل ھچ وڑءَ تیار نہ بیت گُڑا پرتگالی جنگ کن انت گوں ھملءَ.
اے جنگءَ ھمل بازیں پرتگالے جنتءُ کُش ایت بلے چش کہ پرتگالی چار بوجیگ مردم بنت ھمل یک بوجیگے بس لھتے سنگت بنت ارداہ اش جنگ نہ بوتگ بلکیں سیلءُ سوادءَ درآتکگ انتءُ سر اِش جنگءَ کپتگ
*شرت هما شرت اِنت کہ همل ء جیهند بستگاں*
*واده ءُ تاریک پہ پدی مرداں اشتگاں*
*مات بزرگیں ماں هیمهی توکے نشتگاں*
*آ جنین چُک ءَ جمبریں ملگور رستگاں*
*شمبے ءِ روچ ءُ بُرج هما شومیں اگرباں*
*شمبے ءے روچ ءُ شانزده ات ماه ءَ بَرکَرار*
*گْوشتگ ات مات ءَ گوں وتی ماهیں چم کُمار*
*شمبے ءُ شانزده سَر مہ شود براتانی گْهار*
*شمبے پہ براتاں شوم اِنت شانزده پہ پِت ءَ*
*شُوم هما روچ اَت کہ همل ءَ شاگے نول کتہ*
*همل ماں شاگ ءَ شاگ ماں سبزیں ساوڑ ءَ*
*دور کنان ات ماں سَر بر ء نیلّبوئیں زِر ءَ*
*تانکہ بمبور ءَ هَد ء بوشهر ءِ بَندر ءَ*
*کرتگ اَت آزات آ مزن نامیں مِهتر ءَ*
*همل ء جیهند گوں لانک ءِ الماسیں زهبر ءَ*
نَرمَزار سالونکیں هزار بیمّیں کُنگر ءَ
ھمے وڑءَ دو دیمءَ جنگ بیت گُڈ سرءَ.ھملءِ باز مردم جنگ بیت گُڑا گڈ سرءَ ھملءَ دزگیر کن انت پدءَ اومانءَ بر انت بلے لھتے گش ایت کہ ھندوستانءَ بَر انت ھملءَ را شہ اُودءِ برگءَ چہ رند پرتگالیانی ھاکم گش ایت کہ ھمل اَچ مارا سانگ بہ زور گُڑا ترا پھل کن ایں ھمل انکاری بیت شہ اے گپاں لھتے گش ایت کہ ھملءَ.کُش انتءُ آئیءِ گوشتءَ وتی جنین زھگاں دینت کہ آیانی زھگ دلیرءُ بھادر بہ بنت
ھمل ھما بامرد بوتگ کہ وتی نگرھیں جان پہ بلوچ ڈیھءَ بکشاتگ ئے مرچی راجدپترءَ ابدمانءُ نمیران انت
*پُرتگالیاں سازتگ مکرے ماں دل ءَ*
*چہ انگلستان ءَ جَم جتگ پوجے اَپسر ءَ*
*هیلہ ءُ مکرے جوڑ کتگ شُومّیں کاپر ءَ*
*چہ وتی ملک ءَ جَه جتگ سِلیں رَستر ءَ*
*جنگی آلات ئِے زُرتگ اَنت منور ءَ*
*پورهیں ماهے تَرّ اِتگ نیلّبومیں زِر ءَ*
*نیّت ئِے ایش اَت کہ گِراں راج ءِ مِهتر ءَ*
*همل ء جیهند ءَ گونا لانک ءِ زرهْبر ءَ*
*چہ دو ءَ یکّے لازم اِنت پَر مائیں نَر ءَ*
*من بلوچے آں ایر اَنت منی تاریک دپترءَ*
*اے ھبر گیر اَنت کَش وتی شاگءِ ننگرءَ*
*اے ھبر اَیب اَنت پہ منی نازاکیں سرءَ*
*اگاں سانگے بِکنت چہ پرنگانی دُختر ءَ*
*اگاں نہ کنت سانگ زِیان کنیں شیر بیمّیں سَر ءَ*
*دیر نہ بیتگ بِـهِکمت ء شاهیں کادر ءَ*
*شمبے ءِ روچ ءُ وهد ء بیگاه ءِ آخر ءَ*
*همل ء جیهند گوں وتی جانشواں در ءَ*
*کَجّ ات ئِے آچار ماں نیلّبومیں زِر ءَ*
*نیّت ءِ سیل ءَ ماں اُمان ءِ کِرّ ءُ گْور ءَ*
*بُرتگ اَت شاگ ءَ داں خاشی کِشور ءَ*
*نِزّ ء بمباسہ برتگ اَت دنگیں مرد وَر ءَ*
*انچو شائین ءَ آرتگ اَت نَکسیں " سوجر " ءَ*
*چار گراب ءَ گوں مرگی چَرّوکیں پر ءَ*
*ڈیکّ بہ داتنت شیر ءَ گوں پرنگی ءِ منور ءَ*
*شاگ ئِے ماں اَنگرّاں چتگ شومّیں کاپر ءَ*
پرتگالیاں بے گْهار ءُ هما بے مادر ءَ
ھرکس شہ وتی ھندءُ دمگءِ نامءَ شہ زانگ بیت
کلمتءِ. ھند چَنڈیءِ نندوک بوتگ ..کلمت ءَ انگت ھم ھملءِ نشانی ھست انت
میر پنڈوک کلمتی گش ایت کہ ھمل مئے پیروک بوتگ
*سَرسُوج*: ناکو رگام
شنگجاه
