کاه واریں هرگوشک و آئی ءِ لوگ ءِ مردماں

کاه واریں هرگوشک و آئی ءِ لوگ ءِ مردماں 

ایتسیک کیپنس

کریم بلوچ _ تــهــل

 مزنیں پراه و آبادیں جنگلے ءَ هست ات هرگوشکے گوں وتی لوگی و چککاں . آواں سک نیزگار و وار اتنت . آهاں گیشتر وهداں کاهان ءَ رووت و په هُبّ ءَ وارت  . ادناییں سبزیں کاهان ءَ . هرچنت آهان ءَ ژِرک ژِرک کـَنـوکیں کــَرم و گـَزرکانی ورگ گیشتر دوست بوت . بلے په همے کاهانی رُنگ و ورگ ءِ هاتر ءَ ، آهان ءَ « کاه وریں » ءِ نوسنگ و نام بندگ بوت . آئی ءِ چکان اش هم جنگل ءِ تها گوں « کاه وار » ءِ نام  توار ءَ کرت.

بلے یگبرے چُشیں گپے بوت که هرگوشک ( سیهڑ ) ءِ زیند مَٹ و بدل بوت .

سارتیں تاکریچے ( تاکچنڈے ) ءِ پگاه ءَ هرگوشک ءِ چکانی مات ، گوں هرگوشک گِله کرت :

_ جنگل ءَ سرجمیں سهداراں ، دیر انت زمستان ءِ بند و بست ءَ کرته ، وتی لوگ و دواران اش مُهر و گرم کرته ، تهنا مئی لوگ انت که چه چار نیمگ ، گوریچ مان پُترگ انت . چه گوهر و سارتی ءَ چکاں درهگ انت و دنتان اش ، دنتان ءِ گوں برابر نکپیت !

_ نوں ، نوں ! بس انت ! _ وتی زالی لباس کرت و تسله دات ، _ مرچی مئی لوگ هم چو دگه لوگانی داب ءَ وَش و گرم ءَ بیت . تو جوانیں چاشت و سبارگے بگراد ، من بان ءِ پشت ءَ جوان کناں و دیوال ءِ ٹنک و کڈک ءَ هم تهتگے جناں . 

_ چه کجا تو چُشیں مزنیں تهتگے یارئے ؟_ زال ءَ پول کرت .

_  تهتگ ءِ گپ ءَ مکن ! تهنا کسانکیں تهتگکے پکار انت . یک چشیں تهتگکے من جاهے دیستگ ... هموداں که ما وتی ئیداں کرم زور ایں . تو هچ پرواه ءَ مکن ، پهک ءَ من جوڑ کناں ! 

هرگوشک مستریں هرگوشکک ءَ وتی گوں زرت و چیرکایی هما ڈگار ءِ نیمگ ءَ شت انت که اوداں کـَرَم اش کشتت . آهاں گوں هزار ترس و لرز وتا رسینت ! چونکا ؟ آهانی پشت ءَ آهاں مار ات که کسے جنگل ءَ شپراں و پیداک انت ، آهانی ساه بند بوت ، پدا سرپد بوت انت که گوات انت که درچکانی ٹال و شاهلاں سُرینگ انت و درچکانی تاکاں شپران انت . هما داب که آئی ءِ پت زانتت و گـُپـتت : هئو ، هما ڈگار ءِ پـَـلّ ءِ کش ءَ هنچشیں تهتگے ایر ات .

هرگوشک دیر مهتل نبوت انت ، تهتگ اش زرت و لوگ ءَ سرکت و  دیوال ءِ ٹنگ اش بست و مُهر کرت . پدا سرجمیں هرگوشکاں چنت گام پُشت ءَ شت انت و دیوال ءِ نوکیں لـَـبـّـَه اش ، گوں بچکنداں چارت .

تهنا همے وهد ات که هرگوشکانی پت دیست که تهتگ ءِ سرا مزنیں بوٹے ءِ اکس اش کشته ! اولی دمان آئیا اے اکس وَش نبوت و وتی میاریگ کرت که پرچا ( پرچئے ) اے اکسی پیشا ندیستت . اگں پیسری بدیستیں تهتگی چپکا جتت که آیی ءِ بوٹ جَه مه یهتیں ! بلے پدا هم گوں بے پرواهی وتی چکانی گو ( گوئشت ) :

_ هئو ! چو هنگت گهتر انت . بـِـلّ که جنگل ءَ پهک هیال و پگر بکن انت که کـَه واریں هرگوشک ، وتی لوگ ءَ گوں ندارگ و اکساں سینگار کرته !

تهنا همے وهد ات که هرگوشک زانت و مارت که چون ژند و ژکل بوته . آئی ءِ لوگی پر آئیا باز وشتامیں کـَـرَم ءِ بَز و گرمیں مؤش یاورت ات که دستان به لیس ئے !

_ تئی منتوار اوں منی دلبند چه تئی بے دروریں چاشت ءَ ! _ هرگوشک وتی چاشت ءَ وارت و وتی لوگی ئی منتواری گوئشت و تچکی کشِّت تاں کمے آرام بکنت .

_ من هم تئی کار و جهدانی منتوار اوں ! _ آئی ءِ لوگی پسو دات ._ هنوں سرجمیں جنگل ءَ هچ کس ءَ چشیں گرمیں لوگے نیست که ما را هست !

آئیا وتی جود _ شوّ _ ءَ چادرے پردات و چکانی گوئشت که آرام ببئیت که شمئی پت وپته ! ...

 جوانیں دمانے ءَ رند ، دروازگ ءِ ٹــُـکّــُگ ءِ توار بوت ، دگه ٹکّـگے ... 

چکانی مات وتی لوگ ءِ چبواں ( کوشاں ) پاد کرت  و آرام آرام - پادانی لنککانی سرا دروازگ ءِ پشت ءَ شت و آرامی ءَ جستی کرت :

_ کئے تو ؟

_ اے مناں ، پیریں مم ءِ کستریں بچ .

_ ترا چیزے پکار انت ؟ _ هرگوشکانی مات گوں ترس پول کرت .

_ منا گوں بوٹ دوچ ءَ کارے هست انت .

هرگوشکانی مات گوں هیرانی ، چه دروازگ درا چارست و گوں شیرکنیں بچکندے پسوی دات :

_ تئو رَد کپتگ ئے . اے مئی جاه انت ، ما ادنائیں هرگوشکیں ...

_ چو بوت ءَ نکنت ! _ مملک گوئشت . _ سئے شپ و سئے روچ انت که من گردگاں تاں هما لوگ ءَ ودی بکناں که اوداں چبو  و کَـئوش ءِ اکس کشته . اوداں پیکه بوٹ دوچ ءِ لوگ ببیت . بل تاں آئی منی چپیں بوٹ ءَ بدوچیت . اے کار ءِ بدل ءَ منی مات پر شما شیشگے شهد ( بینـَـگ ) راه دنت .

_ جوان انت ؛ بلے اداں تو کجه چشیں کشتگیں بوٹے دیست ؟ 

_ گــُـڑاں اے چئے یـے ؟ _ مملک تهتگ ءِ بوٹ ءِ اکس ءَ پیشداشت .

هرگوشکانی مات لوٹت که مملک ءَ سرپد بکنت که گپ چئے انت ، بلے همے وهد لوگ ءِ کش ءَ دراج پادیں کانگشکے نست و گوئشتی :

_ گـُج انت بوٹ دوچ ؟ من لوٹاں که پر من هنچیں بوٹے بدوچیت که آپ ءَ لیچک مه بیت . جوانین ببنت . من مدام پر آئی ماهیگ ءَ یاراں . چه پُگلانی یارگ هم چک و پد نباں ! تان دلی بلوٹیت !

لوگبانک لوٹت که آهاں جواب بکنت ، بلے هما دمان رجگوکانی سیاد - کاکم (  горностай - ermine ) یهت و رست و گوئشتی :

_ لوگبانک ! بلّ که تئی شوّ ( جود - مرد ) پر من هنچین بوٹے بدوچیت که نوکیں برپانی سرا ، آهانی پَد ودی مه بیت . بلے هرچی زوتر که زمستان سک نزیک انت !

همے وهد هرگوشک ءِ جند چه لوگ درکپت و دیستی که مُچی یـے آئی ءِ لوگ ءِ کش ءَ هست .

_ بوٹ دوچ ءَ ما را پیشدار ، بوٹ دوچ ءَ ما را پیشدار !

هرگوشک گوں وتی دست ، وتی گوشی هارینت و گوں دلجمیں توارے ءَ گوئشتی :

_ مڑاهداریں ساهداراں و مُرگاں ! اے راستیں گپے که یک وهدے مئی پیرکانی کار بوٹ ءِ دوچگ و لـَبـّه کنئگ بوته . من وت هم چیزے نه چیزے بلداں ، بلے ...

_ بلے چئے ؟ زوت بگوئش !

_ منا کار ءِ سامان پکار انت .

کار ءِ سامان اش یاؤرت و کاه واریں هرگوشک کار ءَ گـُلاییش بوت .

کمے وهد گوئست و جنگلءَ هگم بوت که هچ سهدارے ءَ هک نیست که په بوٹ دوچیں هرگوشک ءَ بدی بکنت .

هنوں وهدے که زردبهار و تاکریچ ءَ بیت ؛ هرگوشک ءِ کار سک باز بنت . آئی ءِ لوگی و چکان هم آئیا مَدَت کن انت . آهانی لوگ ءَ رو-آ سک باز ءَ بیت و لوگ پُرّ و گـَسی انت . 

وهدے وهدے زردبهار ءِ تهار و گـُـوَهریں ( سارتیں ) شپاں ، پیریں مَمّ ، آهانی لوگ ءَ ییت . لوگبانک آئیا گرمیں کــَـرَم بَٹ ءَ وارینیت . دروازگ ءَ چه در ، گوریچ شیکک ءَ کشگ انت ؛ بلے لوگ ءِ تها گرم-گرم انت . 

 مم وهدے که گوں وتی پر پژمیں پشت ،بوٹ دوچ ءِ گرمیں  نند جاه ءَ نندیت ،کمے واب کپیت و آرام کنت . هرگوشک ءِ لوگی هم آئی ءِ دیمپدیم نندیت، گوں دستاں کار کنت ، بلے پر آئی بلکیں سدمی بر چه بوٹ ءِ اکس ءِ تهتگ ءِ گپ ءَ گـُـؤت ( گوئشیت ) ، که چون و چونکا هرگوشک گوں اے کار وتی چکانی و نواسگانی زیند ءِ گهبودی ءِ مانزمان بوته . 

نداره کش : سوتیوا