پــِشّــُک و روباه

چـُـکانی دیوان                                                                اُرُسءِ گیدی آزمانک  
----------------                                                               --------------------  
تـَرینـــــــوک :                                                                   کریم بلوچ _ تهل
                                        پــِشّــُک و روباه


      یک مردے هست ات و آئیا یک پشُـکے هست ات که هنچین سَک شِرّ و هبر مَه زورے ات که توبَه ! مرد چه آئیا بیزار بیت .
      مرد پگر کت و پگر کت و آهر ءَ پشُک ئی زُرت و گونی ءَ مان کت و بَست و جنگل ئی برت و جنگل ءَ سَـٹــِــت ئی : « بــِـلّ ئی که گـُم و گار به بیت .» 
      پشک جنگل ءَ شت و شُت تا که یک کـُڈے ءَ رَست . لوگ ءِ جَهلی و چیریں هَند ءَ مان بیت و پر وتا دراج کَش ات و تِچک بیت .

 

      اگں دلی به لوٹیت رَؤت جنگل ءَ و پر وتا مُشک یا مُرگـُکے گِر ایت و وارت . سْیر که بیت اپدا کـُڈ ءَ واتَرّ ءَ بیت و آئیا پگر و گـَمے نیست ات .
      یگبرے که په تَرّ و گـَرد ءَ درا شتگ ات ، دیست ئی که روباهے چه دیمپدیم ءَ پیداک انت . پشُـک ئی دیست هَیران بیت :

      - چینچو من اے جنگل ءَ هست اوں ، من چُشین سَهدارے نه دِیستَگ !
      پشُک ئی سلام دات و سُرینی چَنگ کـُت و سوجی گِپت :
      - دَزبندی کناں که شما مهروانیں زات پرمن به گوئش ات که شما کے ات و چون و چونکائی ادان آتکگ ات و شما را کـَـے توار کن انت !
      پشُک _ گـُربَگ _ وتی پَژماں گوات دات و جواب ئی دات :
      - من رَبالوے چه « سیبرسک » ءِ جنگلاں اوں . آتکگ اوں که شما را راستیں و نیکیں راه ءَ بیاراں . منی نام « گـُربگانی ایوانوویچ » انت .
      - اوه « گـُربگانی ایوانوویچ » ، بَـکش ءَ کن ئے ، من تئی باره ءَ چیزے نزانتگ ات . پیش چه ایشی ءَ منی و تئی گِندُک هم نه بیتگ ات . هنون که زانت اوں دَزبندی انت که منی پَجّـی ءَ برواں و منی پیر و مهمان به بئئ ! _ روباه دررائینت .
     پشُـک شُت روباه ءِ گوئرا .روباه آئیا بُرت وتی لوگ ءَ ، چاه و رَنگ په رَنگیں وَرگیانی آرت و آئیا وارینت و وت سوج کناں بیت :
      - چون بارین « گـُربگانی ایوانوویچ » ، شما سِـیر _ آروس _ کتگ یا نه هَنگـَت ؟ 
      - نه هَنگت سیر نه کتگ ! _ پشُک جواب دات .
      - من هم سِیر نه کـُتـَـگ . منی نام هم « روباه ایوانونا » انت . دَزبندی انت که منا وتی سانگ ءَ به زور ئے ! _ روباه دررائینت .
      پشُـک هم مَنّ ات و آهانی وَشّی و شاده ءِ روچ بُنگیج بیت انت .
      ایدگه روچیں روباه شُت تا که دَپار و وَرگے پـَـد به جنت و ودی کنت تا که گوں وتی ورنائیں شـُـوّ _ جود _ ءَ به وَر انت و پشُک لوگ ءَ مَنت .
     روباه بـَـٹے شکار کت و گِپت و لوگ ءِ راه ءَ روان ات . آئی ءِ راه ءَ گـُرکے وَدی بیت .
     - روباه بَـٹ ءَ بد ئے مَنا ! _ گـُرک دررائینت .

 

     - نه من ترا نه دَیان ئی ! من پَر وتی مرد ءَ بَران ئی ! _ روباه گوئشت .
     - چون پشّــُـک تئی مَرد انت « روباه ایوانونا »؟
     - چون تو نه اشکتگ که چه سیبرسک ءِ جنگلاں ، ربالوے پر ما و شما آتکگ ؟ هنون من گوں همے پیر و ربالو ءَ سانگ کتگ . _ روباه گوئشت .
     گرک گوئشت :
     - نه من نه اشکتگ روباه ایوانونا . چون و کـَدین بیت که ما تئی مرد ءِ گِندُک ءَ بیا اوں ؟
     - اوه ! منی « گـُربگانی ایوانوویچ » چـُشیں گـَرم سَرے ، هرچیزے که دَست ئی کیت ،یک دَپارئی کنت ! تو بچار لوٹ ئے که آئیا بگند ئے ، یک گـُـوَرانڈے تَیار بکن و آئی ءِ سلاماں بیار ، گورانڈ ءَ ایر کن و وت وتی رَکِینَـگ ءَ هَنچو دور بوشت که ترا مه گند ایت ، اگں نه منی برات ، بیت هما که ترا یک دَپارے بکَنت ! 

      گـُرک ، گورانڈ ءِ شوهاز ءَ تَچان بیت و روباه وتی راه ءَ رَهادَگ بیت و راه ءَ گوں مَم ئی ڈیک وارت . مَم گوئشت :
      - به اوشت روباه ، کجا بـَـٹ ءَ بَران ئے ؟ منی بدئے !
      - نه من ترا ندیان ئی . و هَنگـَت من تئی شکایت ءَ گـُربگانی ایوانوویچ ءِ گون ءَ کناں ! _ روباه گوئشت .
       - کے انت اے گـُربگانی ایوانوویچ ؟ _ مم پول کت .

       - رَبالوے که چه سیبرسک ءِ جنگلاں پر مئی رَهشونی ءَ راه اش داتگ . من هنون همے پیر و ربالو ءِ گون ءَ سانگ کتگ . _ روباه گوئشت .
      - بارین بیت که من آئی ءِ گِندُکاں بیا اوں روباه ایوانونا ؟ _ مم جُست گِپت .
       - اوه ! منی « گـُربگانی ایوانوویچ » چـُشیں گـَرم سَرے ، هرچیزے که دَست ئی کیت ،یک دَپارئی کنت ! تو بچار لوٹ ئے که آئیا بگند ئے ، یک کاریگرے تَیار بکن و آئی ءِ سلاماں بیار ، کاریگر ءَ ایر کن و وت وتی رَکِینَـگ ءَ هَنچو دور بوشت که ترا مه گند ایت ، اگں نه منی برات ، بیت هما که ترا یک دَپارے بکَنت !

       مم کائیگریں گوکے ءِ رَندا روان بیت  ، و روباه تچان ءَ لوگ ءَ شُت .
       گِند ایت که گـُرک گوں گورانڈے پیداک انت و چاریت که مم ءَ کاریگرے گون انت و آتک .
       - سلامالیک واجهیں مم . _ گرک دررائینت .
       - والیک و مُسّلام   گرکیں برات  ! بارین تو روباه و آئی ءِ مرد ءِ لوگ ءَ دیستگ ؟ مم پسو دات .
       - نه واجه . دیر انت که من وداریگ و هدوک اوں ، بلے تا هنون ندیستگ . _ گرک گوئشت .
       - جوان انت گـُڑان دیما به بئے . _ مم گرک ءَ گوئشت .
       - نه من دیما نه باں واجه مَمّ ! تو وَت دیما به بئے . تو چه منا ڈڈتر و وش ڈؤل تِرئے . 
       نه گرکیں برات من دیما نه رواں . _ مم گوئشت .
       اناگت ءَ چه کجا کرگوشکے تچان آتک . مم توارکت : 
       - کرگوشکـُک ادان بیا !
       بلے کرگوشک ترس ات و تتک . مم هما دمان ءَ کرگوشکک ءَ شکار کت و جُست ئی گِپت :
       - تو زان ئے که روباه ءِ لوگ کو و کجا انت ؟
       - زان اوں واجهیں مم ! _ کرگوشک جواب دات  .
       - دَلهار و زوتی ءَ به تَچ و روباه ءَ بگوئش که میریں مم ، واجهیں گرک ءِ همراهی ءَ شمئی گِندُک ءِ وداریگ انت . لوٹ انت که کم چه کم گورانڈ و کاریگر ءِ ٹیکیاں بزیر ات . _ مم ، کرگوشک ءَ گوئشت .
سیهڑ _ کرگوشک _ جنگل ءَ روباه ءِ لوگ ءِ نیمگ ءَ  ، گوں وتی سرجمین وَس و واک ءَ تچان بیت . مم و گرک هَیران اتنت که کجا چیر به بنت . مم گوئشت :
       - من سَؤل ءِ دِرَچک ءَ سَرکپاں . 

       - من چے بکناں ؟ من کجا وتا گـُم و گار بکناں ؟ من وا هچ دابے ءَ درچکے ءَ سَرکـَپت نه کناں ! واجهیں و میریں مم منی پناه ءَ بکن . دَزبندی کناں که دابے منا کمک بکن . _ گرک چه مم ءَ لوٹ ات .
       مم آئیا گوئشت که ڈگار ءَ تِچک به بیت . وَت جـَرّ و کاه و تاکاں مُچ کت و آئیا چیر دات و وت سَؤل ءِ درچکے ءَ سَرکـَپت . هما برزتریں ٹـال و شاهڑ ءَ نِشت تا که گهتر بگند ایت که بارین گـُربگانی ایوانوویچ پیداک انت یا نه ؟
       کرگوشک تچان شُت روباه ءِ لوگ ءَ . دَروازگ ئی ٹــُـکینت و روباه ئی گوئشت :
       - میریں مم گوں واجهیں گـُرک ءَ منا راه دات تا بگوئشاں که آهاں دیر انت که شمئی گِندُک ءِ تیاری کتگ انت. لوٹنت که کاریگر و گورانڈ ءِ گون ءَ شمئی سلامی ءَ بوشت انت .
       - جوان انت تو برو سیهڑ ، ما هنون پیداک اوں . _ روباه پسو دات .
       روباه و پشُـک روان بیت انت  . مم آهاں دیست و گرک ءَ گوئشاں بیت : 
       - نون منی گرکیں برات ، روباه گوں وتی مرد ءَ پیداک انت . آئی ءِ جود  چونیں کسانینے !
       پشُک رَست و هما دمان ءَ کائیگر ءِ چـَـکّ ءَ وتی سَٹ ات . پوستی دِرت و گوشت ءَ سِندان و وَران بیت . گوں دَنتان و پَنجگولاں گوشتاں سِندان ات و چه دگه نیمگے نـُـرّاں و گـُرُنڈان ات :
       - کم انت کم انت .
       مم پگر کت : « مَزنینے نه انت ، بَلے لاپَـکے وا هست انت ! منی هیال ءَ ما هر چارینان ءَ هم بوارت ، هنگت پر آئیا کم انت ، منی هیال ءَ مئی نوبت هم بیت انت ! » گوں همے هیالاں ترسے آئی ءِ جان ءَ کـَپت .
       گرک لوٹت که گـُربگانی ایوانوویچ ءَ بگند ایت . بلے آئی تاکانی چیرا باردَیـَگ بیتگ ات و تاکاں چماں هم چیر داتگ اتنت و گرک هچ چیز ءَ نه دیست . گرک گلائیش بیت که تاکان ءَ چه وتی چمانی دیما دور بکنت تا که گـُربگانی ایوانوویچ ءَ چارت بکنت . بلے پشک دیست که تاکاں سُرت انت . پگر ئی کت که مُشکے ، سِٹ ئی کت که مُشک بگیپت. پشُک پوره گرک ءِ سر و دیما کپت و پشُک ءِ ناهن _ ناکن _ گرک ءِ  دیم ءِ پوست ءَ تـَـل کت . 

       گرک چه وتی جاه ءَ سِٹ کت . اول هدا و پدا پادانی منت ئی گِپت . همینچک که آهان ءَ تُهک مان ات ، تتک .
       پشُک وَت هم دِلپـَـٹ بیتگ و تُرستگ ات . سِٹ ئی کت و نـُـرّان چه سَؤل ءِ درچک ءَ که مم نِشتگ ات ، سَرکپت و بُرز بیت تا که وتی ساه ءَ به رَکینیت .
       مم که پیش ءَ هم ترستگ ات پگر ئی کت : « زلور منی دیستگ » . ایر کپگ ءِ وهد وا نَهَت و دیر بیتگ ات . گڑان چمانی مُٹ کت و چه درچک ءِ بُرزگ‍ی وتا جَهل دَؤر دات . درچک ءِ بازیں ٹـال و شاهڑے پُرُشت انت تا که مم ڈگار ءَ کپت ، پوستی جاهے روسِت و جاهے ٹــَپ بیتگ ات . ڈگار ءَ هم وت نزانت ئی که چون تتک یا بال ئی کت . چه گرک ءَ هم کمے هست ات که سَر گوئز بکنت. سرجمیں جنگل ءَ هماهانی تَچَگ ءِ هَس و پوس ءِ توار پر کتگ ات . 
       روباه آهانی رند پدا گوانک جنان ات :

       - دل ءَ بدار ات ، آ هنون شما را جوان کنت . صبر کن ات ! 
       و چه هما روچ ءَ اینگر ، سرجمیں سَهداراں چه پشُکاں ترسنت . 
       پشک و روباه چو په سرجمیں زمستان ءَ گوشت و ورگ سر جم کتگ ات . آهان ءَ وراں بیت انت و هوری ءَ شادهیں زندے اش بنگیج کت